Έμφυλη βία και κοινωνική αναπαραγωγή στον καιρό της πανδημίας

Την live διαδικτυακή εκδήλωση της Συνέλευσης 8 Μάρτη με θέμα “Έμφυλη βία και Κοινωνική αναπαραγωγή στον καιρό της πανδημίας” είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν εκατοντάδες χρήστες από τη σελίδα της Συνέλευσης 8Μ το απόγευμα του Σαββάτου της 9ης Μάη. Η μαζική συμμετοχή και η ζωντανή συζήτηση που γινόταν κατά τη διάρκεια της συζήτησης με τα σχόλια και της ερωτήσεις όσων παρακολουθούσαν έδειξαν τη διάθεση συμμετοχής που ενισχύθηκε από τις  δυνατότητες  που προσφέρει το διαδικτυακό μέσο, αλλά κυρίως δείχνει ότι η εκδήλωση ήρθε να καλύψει ένα μεγάλο κενό στη δημόσια συζήτηση για την πανδημία και τις επιπτώσεις της. Τη συζήτηση παρακολούθησαν φίλες από το Ισπανικό Κράτος, τη Γαλλία, την Κύπρο, την Αγγλία, τη Βραζιλία, τις ΗΠΑ και φυσικά από την Ελλάδα ενώ πολλά ήταν και τα εμπνευστικά μηνύματα που συνέχισαν να έρχονται και τις επόμενες μέρες.  ακριβώς την δίψα που υπάρχει και την ανάγκη να γίνονται εκδηλώσεις σαν αυτή.

Στην εκδήλωση συμμετείχαν οι Άντζελα Δημητράκη από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, η γυναικολόγος Αλέκα Μακρή, και η Δέσποινα Παρασκευά- Βελουδογιάννη, από την Συνέλευση 8 Μάρτη και τον συντονισμό τον έκανε η Κατερίνα Σεργίδου. Όλες οι ομιλήτριες ανέδειξαν τις πολλαπλές μορφές της έμφυλης βίας της σχέσης της με την κοινωνική αναπαραγωγή και την ευκαιρία που συνιστά αυτή η κρίση για να αναδειχθούν νέες μορφές κοινωνικής οργάνωσης από τα κάτω σε μια αντικαπιταλιστική προοπτική.

Η συντονίστρια της συζήτησης Κατερίνα Σεργίδου  στο άνοιγμα της συζήτησης, σημείωσε πως «εξαρχής η επιθυμία μας είναι να μιλήσουμε για την αναγκαιότητα ενός άλλου τρόπου οργάνωσης της ζωής, της καθημερινότητας, του δημόσιου χώρου. Να δούμε από πολύ κοντά ποια είναι αυτά τα σπίτια στα οποία καλούμαστε να μείνουμε μέσα, πως ζούμε μέσα; Πως το σώμα μας γίνεται πεδίο νέας εκμετάλλευσης, άσκησης βίας όχι μόνο στις συνθήκες της πανδημίας; ποιες είναι αυτές που θεωρούνται υπεύθυνες,  δωρεάν και εθελοντικά να οργανώσουν την φροντίδα, να παρηγορήσουν, να θεραπεύσουν, να εργαστούν πολλαπλά. πολυπλοκότητα του ζητήματος από διαφορετική σκοπιά.»

 Η Δέσποινα Παρασκευά- Βελουδογιάννη, μέλος της Συνέλευσης,  μας μίλησε για το πως εντός της καραντίνας έγιναν ακόμα πιο θολά τα όρια μεταξύ παραγωγής και κοινωνικής αναπαραγωγής, και ακόμα πιο έντονη η παρουσία των “αόρατων” γυναικείων εργασιών. Έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στις αόρατες μορφές εργασίας που εντατικοποιούνται στο σπίτι στο κενό που αφήνει η κατάρρευση του κοινωνικού κράτους.

Η μαιευτήρας-γυναικολόγος Αλέκα Μακρή εστίασε στο ζήτημα της αύξησης της σεξιστικής βίας μέσα στην καραντίνα, στα σωματικα, ψυχολογικά και κοινωνικά αποτελέσματα της και στάθηκε ιδιαίτερα στη “μαιευτική βία” που εντάθηκε στην εποχή της πανδημίας.

Η Άντζελα Δημητράκη αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου  και μέλος της Μαρξιστικής Φεμινιστικής Κολλεκτίβας,  παρουσίασε το Μανιφέστο για ένα φεμινισμό του 99% και στάθηκε ιδιαίτερα στη σχέση ανάμεσα στις κοινοτικές μορφές οργάνωσης της ζωής και στον αγώνα για ένα κοινωνικό κράτος αλλά και στις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει το φεμινιστικό κίνημα.

 Στο κλείσιμο της εκδήλωσης ακούσαμε την Μάρθα Φριντζήλα με τους μουσικούς της να αφιερώνουν δυο υπέροχα τραγούδια στις γυναίκες που αγωνίζονται τη llorona και την Ανδρονίκη.

Ιδιαίτερα σημαντικός ήταν και ο διεθνιστικός χαρακτήρας της εκδήλωσης με τη συμμετοχή γυναικών από από το εξωτερικό. Η Χούλια Κάμαρα  μέλος των Αντικαπιταλίστας και της Συνέλευσης 8Μ Σαραγόσας μας μίλησε για την εφαρμογή του κράτους έκτακτης ανάγκης στην Ισπανία και πως αυτό αιφνιδίασε το κίνημα, και βρήκε τόσο τον κόσμο όσο και το σύστημα υγείας καταπονημένο από τα χρόνια εφαρμογής νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Η φροντίδα και υγεία μεταφέρθηκαν στην ιδιωτική σφαίρα, μέσω της ατομικής ευθύνης επιφορτίζοντας  ακόμα περισσότερο τις γυναίκες. Ταυτόχρονα παρουσίασε πως το φεμινιστικό αλλά και το ευρύτερο κίνημα βρήκε τους τρόπους να οργανώσει δίκτυα αλληλεγγύης αλληλοϋποστήριξης για γυναίκες, ειδικά για αυτές που βρίσκονταν σε μεγαλύτερο κίνδυνο: φτωχές, μετανάστριες, άνεργες, επισφαλώς εργαζόμενες και όσες φυσικά έμειναν χωρίς εισόδημα κατά την διάρκεια της καραντίνας.

Η Μαριάννα Λούπι, οικοσοσιαλίστρια φεμινίστρια από την Βραζιλία αναφέρθηκε στο γεγονός ότι αυτό που καθορίζει την πανδημία δεν είναι ο ιός, αλλά η δομή των κοινωνιών και του καπιταλισμού. Τόνισε πως σε άλλες συνθήκες ο ιός δεν θα είχε φύγει ποτέ απ’την Κίνα -πιθανόν να μην είχε μεταφερθεί ποτέ και στον άνθρωπο. Είναι η παγκοσμιοποιημένη δομή του καπιταλισμού αυτή που δημιουργεί πανδημίες και όχι οι ίδιοι οι ιοί. Σύνδεσε επίσης την περιβαλλοντική κρίση με την πανδημία, καθώς οι καταστροφικές επιπτώσεις του καπιταλισμού στο περιβάλλον είναι αυτές που μας έχουν αφήσει απροστάτευτες  απέναντι σε ιούς.  Μας μετέφερε και την εικόνα από τα πιο φτωχά και χτυπημένα από την κρίση του κορονοϊού μέρη της Βραζιλίας: τις φαβέλες. Εκεί που οικογένειες μοιράζονται ένα δωμάτιο, εκεί που λείπουν όχι μόνο η μάσκα και το απολυμαντικό, αλλά το φαγητό και το καθαρό νερό. Μίλησε για την υποκρισία της κυβέρνησης Μπολσονάρου που καλεί το κόσμο να μείνει σπίτι του, αγνοώντας ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού για το οποίο το σπίτι δεν έχει καν καθαρό νερό. Έκλεισε λέγοντας πως οι γυναίκες ήταν αυτές που πρωταγωνίστησαν στις διαδηλώσεις ενάντια στην κυβέρνηση Μπολσονάρου, και εκείνες είναι επίσης αυτές που βιώνουν ακόμα πιο σκληρά τις συνέπειες των καταστροφικών νεοφιλελεύθερων επιλογών του, και είναι αυτές οι οποίες θα φέρουν την αλλαγή.

Η βιντεοσκοπημένη εκδήλωση είναι διαθέσιμη στη σελίδα της Συνέλευσης 8 Μάρτη στο facebook και μπορούν να την παρακολουθήσουν και όσες-οι δεν διαθέτουν λογαριασμό εκεί στο https://www.facebook.com/387584018695638/videos/2673764326193660.

«Το θάρρος δεν είναι κάτι που φυτρώνει στα δέντρα φυτρώνει μέσα από την αλληλεγγύη που νιώθουμε με άλλους ανθρώπους συμπεριλαμβανομένων αυτών που έχουν πεθάνει»

Προς το τέλος παρακολουθήσαμε την βιντεοσκοπημένη  παρέμβαση της Σίλβια Φεντερίτσι, της φιλοσόφου που έχει σημαδέψει την φεμινιστική σκέψη παγκοσμίως η οποία παραχώρησε 50λεπτη συνέντευξη στην Κατερίνα Σεργίδου. Η παρέμβαση της Σίλβια Φεντερίτσι είχε μεγάλη πολιτική και φιλοσοφική αξία, ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε ότι δεν παρεμβαίνει συχνά με ομιλίες της στο δημόσιο διάλογο το τελευταίο διάστημα. Η Φεντερίτσι έκανε μια συνολική τοποθέτηση για την πανδημία κάνοντας σαφές εξαρχής ότι πρόκειται για μια πολιτική κρίση που θα χρησιμοποιηθεί από τους καπιταλιστές  ως ευκαιρία για την αναδιάρθρωση της εργασίας και της παραγωγής. Έκανε την εκτίμηση ότι όλη αυτή η διαδικασία θα είναι χρήσιμη για τη διαδικασία συσσώρευσής κεφαλαίου, μια εκ νέου συσσώρευση κεφαλαίου, μια νέα οργάνωσή του αλλά και για νέες μορφές ελέγχου.  Σημείωσε πως το «Μένουμε σπίτι» αφορά κάποιες μικρές μειοψηφίες και αναρωτήθηκε πως οι άνθρωποι στις φτωχές κοινωνίες της  Αφρικής ή της Λατινικής Αμερικής θα μπορέσουν να τηρήσουν την κοινωνική αποστασιοποίηση ή ακόμα και στον δυτικό κόσμο σε διαμερίσματα όπου ο ένας είναι στοιβαγμένος πάνω στον άλλο. Δεν παρέλειψε να αναφερθεί στις ευάλωτες κατηγορίες πληθυσμών, ανάμεσά τους και τις προσφύγισσες στην Ελλάδα, να ασκήσει δριμεία κριτική στην κυβέρνηση Τραμπ, να αναφερθεί στη σχέση παραγωγικής και αναπαραγωγικής διαδικασίας, να μιλήσει για τις συνθήκες εργοστασίου που επικρατούν στον οίκο, αλλά και να δώσει ελπιδοφόρα παραδείγματα κοινοτικής οργάνωσης από τις γυναίκες στη Λατινική Αμερική, παραδείγματα που για αυτήν συνιστούν τις εικόνες μιας άλλης κοινωνικής οργάνωσης. Ο λόγος της Φεντερίτσι ήταν χειραφετητικός, αντικαπιταλιστικός και αντισυστημικός. Μίλησε  για το ξεπέρασμα του φόβου του θανάτου που γίνεται μέσα από το σπάσιμο του ατομισμού. Μίλησε για τη δύναμη της αγάπης (έρως), αυτού του «μεγάλου δαίμονα» που δένει τους ανθρώπους που αγωνίζονται. Ακολουθούν κάποια αποσπάσματα από την ομιλία της:

"Σε συνθήκες κανονικότητας είναι κυρίως άνθρωποι μαύρου χρώματος και μαύρες γυναίκες που πεθαίνουν.  Μετανάστες, μαύροι, οι κρατούμενοι στις φυλακές που τους αρνούνται οποιαδήποτε μορφή υγειονομικής περίθαλψης και εμφανίζουν υψηλότερο δείκτη θνησιμότητας και στην πραγματικότητα αυτό που συμβαίνει τώρα με την επιδημία είναι ότι η πλειοψηφία των θανούντων είναι με ακρίβεια συγκεντρωμένη σε περιοχές με πληθυσμούς έγχρωμων η μεταναστών. Επιπλέον το γεγονός ότι ο καπιταλισμός συγκεκριμένα σε αυτή τη φάση της ανάπτυξης του λειτουργεί διαρκώς αποδιαρθρωτικά για την παραγωγή και την ανθρώπινη ζωή και φυσικά ποτέ με ομοιόμορφο τρόπο (…) Οι γυναίκες επιβαρύνονται πολύ περισσότερο επειδή σε πολλές περιπτώσεις αν δουλεύουν μέσα στο σπίτι υπάρχει το ζήτημα της διπλής βάρδιας, της διπλής εργασίας . Εξίσου για τις γυναίκες που είναι αναγκασμένες να πηγαίνουν κάθε μέρα σε ένα νοσοκομείο ή σε ένα κατάστημα ή σε ένα εργοστάσιο και μετά πρέπει να επιστρέψουν στο σπίτι με όλα  τα προβλήματα που δημιουργεί αυτή η κατάσταση. (…) αυτό σημαίνει ότι το σπίτι που είναι ήδη ένα εργοστάσιο, τουλάχιστον από τη δική μας φεμινιστική οπτική αφού πάντοτε κάναμε λόγο για την οικογένεια και για το σπίτι ως το χώρο εντός του οποίου παράγεται η εργατική δύναμη,  εμείς παράγουμε την εργατική τάξη κάθε μέρα (…)η ελπίδα μας είναι ότι αυτή θα είναι μία ιστορική στιγμή μια καμπή ότι όλα αυτά θα οδηγήσουν σε ένα μαζικό βάθεμα συνειδήσεων σε μία βαθιά συνειδητοποίηση ότι όχι , αυτό το σύστημα δεν μπορεί να εγγυηθεί τις ζωές μας και ότι πρέπει να το ανακαταλάβουμε να το πάρουμε στα χέρια μας.  Πρέπει να ξαναπάρουμε στα χέρια μας την αναπαραγωγή μας πρέπει να ξανασκεφτούμε τα θεμέλια της αναπαραγωγής μας από τη βάση έως την κορυφή γιατί δεν μπορούμε να βασιστούμε σε αυτό το κράτος δεν μπορούμε να βασιστούμε σε αυτό το κράτος(…)Είμαι πολύ εμπνευσμένη από τους ανθρώπους στη Λατινική Αμερική από την αλληλεγγύη τους με το παρόν αλλά και με την αλληλεγγύη τους με τον θάνατο.  Αυτό το θάρρος δεν είναι κάτι που φυτρώνει στα δέντρα φυτρώνει μέσα από την αλληλεγγύη που νιώθουμε με άλλους ανθρώπους συμπεριλαμβανομένων αυτών που έχουν πεθάνει. Έτσι ο θάνατος δεν σε τρομάζει , δεν σε τρομοκρατεί όπως όταν σκέφτεσαι μόνο τη δική σου μικρή ζωή γιατί είσαι μέρος κάτι πολύ μεγαλύτερου από τους εαυτούς μας ο αγώνας σου είναι μέρος κάτι πολύ μεγαλύτερου (…) ο έρως είναι ένας μέγας δαίμων. Είναι μια μεγάλη δύναμη που σε κάνει να υπερβαίνεις τον εαυτό σου. Σε συνδέει , σου δίνει δύναμη να μην ανησυχείς για τη ζωή σου επειδή τώρα είσαι συνδεδεμένη με κάτι πολύ πιο δυνατό".

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά