«Ένας λαός με καταφύγιο στη φωνή του»*

Μια δι­στα­κτι­κή ψυχή παίρ­νει τα όπλα ενα­ντί­ον μιας θά­λασ­σας μπε­λά­δων, κα­τα­σπα­ραγ­μέ­νη από αντι­μα­χό­με­νες αμ­φι­βο­λί­ες, όπως βλέ­πει κα­νείς στην πραγ­μα­τι­κή ζωή.

Τζέιμς Τζόυς [1]

Το απο­τέ­λε­σμα της Κυ­ρια­κής υπήρ­ξε αναμ­φί­βο­λα πο­λι­τι­κός σει­σμός και κό­λα­φος για το εγ­χώ­ριο και υπε­ρε­θνι­κό κα­τε­στη­μέ­νο. Πα­ρό­τι μπρο­στά μας ανοί­γε­ται αμέ­σως μια πε­ρί­ο­δος μέ­γι­στης αβε­βαιό­τη­τας, με­ρι­κά δε­δο­μέ­να του προ­βλή­μα­τος άλ­λα­ξαν άρδην από το απο­τέ­λε­σμα αυτό και μετά. Έτσι με­ρι­κά πρώτα συ­μπε­ρά­σμα­τα:

• Το μή­νυ­μα του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος, οτι­δή­πο­τε κι αν λέ­γε­ται, δεν μπο­ρεί παρά να είναι ένα και μόνο ένα: ότι ο λαός είπε «Όχι» σε οποια­δή­πο­τε συμ­φω­νία και με οποιουσ­δή­πο­τε όρους με τους δα­νει­στές. Ο λαός επέ­λε­ξε την αβε­βαιό­τη­τα της αυ­το­διά­θε­σης από τον αργό σί­γου­ρο θά­να­το της υπο­τα­γής. Για να εί­μα­στε ει­λι­κρι­νείς: δεν είπε έξω από το ευρώ ούτε είπε μέσα στο ευρώ ό,τι κι αν απαι­τη­θεί (αρ­νού­με­νος έτσι το δί­λημ­μα της αντι­πο­λί­τευ­σης). Δεν είπε όχι στη συμ­φω­νία των δα­νει­στών και ναι σε μια λίγο κα­λύ­τε­ρη. Δεν ψή­φι­σε ντε και καλά ρήξη αλλά ούτε και συμ­φω­νία εντός του ευρώ, όπως έσπευ­σαν να με­θερ­μη­νεύ­σουν διά­φο­ροι κα­λο­θε­λη­τές με πρώτο τον πρώτο τη τάξει πο­λί­τη της χώρας Π. Παυ­λό­που­λο (πώς τους ήρθε άραγε τούτο;). Είπε απλώς ότι, άμα η τρόι­κα δεν υπο­χω­ρή­σει, «ας πάει και το πα­λιά­μπε­λο», ας τους πούμε κι εμείς «Όχι» ανε­ξαρ­τή­τως κό­στους. Είπε ότι ανά­με­σα στο κό­στος μιας εν­δε­χό­με­νης ρήξης και στο κό­στος μιας υπο­τα­γής στους όρους των πο­λι­τι­κών που εφαρ­μό­ζο­νται πε­ντέ­μι­σι χρό­νια επι­λέ­γει να ανα­λά­βει το πρώτο.

• Το εύρος της δια­φο­ράς υπο­δη­λώ­νει τις ευ­ρύ­τε­ρες κοι­νω­νι­κές και πο­λι­τι­κές διερ­γα­σί­ες που συ­ντε­λέ­στη­καν στα κα­θο­ρι­στι­κά αυτά χρό­νια της κρί­σης. Μι­λά­με πλέον για έναν άλλο πο­λι­τι­κό χάρτη της Ελ­λά­δας, όπου πολ­λές από τις πα­ρα­δο­σια­κές δια­φο­ρο­ποι­ή­σεις έδω­σαν τη θέση τους σε άλλες νέες αντι­θέ­σεις. Και πρώτα από όλα το κοι­νω­νι­κό ζή­τη­μα: τα με­γα­λύ­τε­ρα πο­σο­στά του «Ναι» ση­μειώ­θη­καν στην Εκάλη, στον Διό­νυ­σο, στο Ψυ­χι­κό, στου Πα­πά­γου και στην Κη­φι­σιά, υπο­δη­λώ­νο­ντας το σαφές τα­ξι­κό πρό­ση­μο της μάχης του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος. Αντι­θέ­τως στους λαϊ­κούς δή­μους της Β΄ Αθη­νών και της Β΄ Πει­ραιά τα πο­σο­στά του «Όχι» ξε­περ­νού­σαν το 70%. Επί­σης, η επαρ­χία ψή­φι­σε ανα­φαν­δόν υπέρ του «Όχι», χωρίς πρα­κτι­κά καμία δια­φο­ρο­ποί­η­ση, ενώ στην Αθήνα σε πε­ριο­χές μι­κρο­α­στι­κής σύν­θε­σης φά­νη­κε πως η τρο­μο­λα­γνι­κή προ­πα­γάν­δα των ΜΜΕ αλλά και εν­δε­χο­μέ­νως η πολύ με­γα­λύ­τε­ρη σε σχέση με την ύπαι­θρο εξάρ­τη­ση των με­σο­στρω­μά­των από τον χρη­μα­το­πι­στω­τι­κό μη­χα­νι­σμό τα έκανε πιο επιρ­ρε­πή να υπο­κύ­ψουν στο κρά­τος του φόβου και του πα­νι­κού [2]. Η τα­ξι­κή πά­ντως πό­λω­ση του δια­κυ­βεύ­μα­τος ξε­πέ­ρα­σε κάθε προη­γού­με­νη «πα­ρα­δο­σια­κή» διαί­ρε­ση του εκλο­γι­κού σώ­μα­τος.

• Το πα­λαιο­κομ­μα­τι­κό πο­λι­τι­κό προ­σω­πι­κό του κα­τε­στη­μέ­νου «έπαι­ξε τα ρέστα του» κι έχασε. Έγινε δη­λα­δή ολο­φά­νε­ρο πως με αυ­τούς κι αυ­τούς στην ηγε­σία η πα­ρά­τα­ξη των Ναι-Ναι-κων κιν­δυ­νεύ­ει να γίνει σαν τους κε­μα­λι­κούς στη γει­το­νι­κή Τουρ­κία: και όλη μαζί να συ­σπει­ρω­θεί, πάλι δεν θα κα­τα­φέ­ρει να κερ­δί­σει τα κόμ­μα­τα που σφυ­ρη­λα­τή­θη­καν στην πάλη ενά­ντια στις μνη­μο­νια­κές πο­λι­τι­κές. Το «ξή­λω­μα του που­λό­βερ» άρ­χι­σε ήδη από χθες το βράδυ. Αλλά αν δεν γίνει ρι­ζι­κή εκ­κα­θά­ρι­ση του στε­λε­χια­κού δυ­να­μι­κού και της πο­λι­τι­κής φυ­σιο­γνω­μί­ας (προς τούτο υπάρ­χουν πλεί­στες όσες αντι­στά­σεις), τα συ­στη­μι­κά πο­λι­τι­κά κόμ­μα­τα θα κά­νουν δε­κα­ε­τί­ες να ανα­κάμ­ψουν – και δεν θα μπο­ρούν καν να αντι­λη­φθούν γιατί δεν κερ­δί­ζουν. Από τη συ­γκυ­ρία αυτή δεν απα­ξιώ­θη­καν μόνο οι πο­λι­τι­κοί αρ­χη­γοί των με­γά­λων μέχρι πρό­τι­νος αιώ­νιων αντι­πά­λων. Απα­ξιώ­θη­κε ο τρό­πος σκέ­ψης και δρά­σης, η με­θο­δο­λο­γία, ο τρό­πος που απευ­θύ­νο­νται στο λαό, η επι­κοι­νω­νία μαζί του και η υλο­ποί­η­ση της πο­λι­τι­κής των αστι­κών κομ­μά­των εξου­σί­ας της επο­χής προ κρί­σης και των στε­λε­χών τους. Αυτό ση­μαί­νει βέ­βαια ότι και για τα «με­γά­λα αφε­ντι­κά τους», το ευ­ρω­παϊ­κό κα­τε­στη­μέ­νο, κα­θί­στα­νται εν πολ­λοίς άχρη­στοι, βα­ρί­δια για τις πε­ραι­τέ­ρω πο­λι­τι­κές επι­διώ­ξεις των τε­λευ­ταί­ων. Κι αυτό θα φανεί με συ­γκε­κρι­μέ­νες επι­πτώ­σεις στο αμέ­σως επό­με­νο χρο­νι­κό διά­στη­μα.

• Το πο­λι­τι­κό σχέ­διο του «βα­θέ­ος κρά­τους» για την πε­ρί­πτω­ση της κα­τί­σχυ­σης του «Όχι» ήδη πα­ρου­σιά­στη­κε από το βράδυ των απο­τε­λε­σμά­των: έκ­κλη­ση για ενό­τη­τα που ερ­μη­νεύ­ε­ται ως συ­μπε­ρί­λη­ψη των θέ­σε­ων του 38% στις πο­λι­τι­κές κι­νή­σεις της κυ­βέρ­νη­σης, [3] εκ των υστέ­ρων δια­στρέ­βλω­ση του μη­νύ­μα­τος του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος [4] και πο­δη­γέ­τη­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ προς μια συμ­φω­νία «ροζ μνη­μο­νί­ου» με πα­ράλ­λη­λη δια­τή­ρη­ση του κλί­μα­τος κα­τα­τρο­μο­κρά­τη­σης του λαού. Θα ακο­λου­θή­σει άραγε η κυ­βέρ­νη­ση ένα τέ­τοιο εγ­χεί­ρη­μα ανα­κα­τά­λη­ψης του έλεγ­χου από το κα­θε­στώς; Από την απο­κά­λυ­ψη πά­ντως των δη­μο­σκο­πι­κών ευ­ρη­μά­των για τις προη­γού­με­νες του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος ημέ­ρες μπο­ρεί κα­νείς ασφα­λώς να συ­να­γά­γει την πο­ρεία της λαϊ­κής διά­θε­σης: το προη­γού­με­νο Σαβ­βα­το­κύ­ρια­κο το «Όχι» εκτι­νά­χθη­κε στα ύψη, έπεσε Τρί­τη-Τε­τάρ­τη με τα μέτρα πε­ριο­ρι­σμού των τρα­πε­ζι­κών συ­ναλ­λα­γών, την εντε­λώς ακα­τα­νό­η­τη πρα­κτι­κή της προ­σπά­θειας συν­διαλ­λα­γής «στο και πέντε» με τους δα­νει­στές, τις δη­λώ­σεις στε­λε­χών του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ περί εν­δε­χο­μέ­νου ανα­βο­λής του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος και συμ­φω­νί­ας πριν από την Κυ­ρια­κή. Με το που φά­νη­κε πως όλα αυτά δεν είναι υπαρ­κτά εν­δε­χό­με­να, αλλά ιδιαί­τε­ρα μετά το διάγ­γελ­μα Τσί­πρα το οποίο έθεσε τέρμα σε τού­τες τις πα­ρα­φι­λο­λο­γί­ες, το «Όχι» πέ­ρα­σε ξανά μπρο­στά οδη­γώ­ντας στην πε­ρι­φα­νή νίκη της Κυ­ρια­κής. Δε­δο­μέ­νου αυτού θα είναι μάλ­λον πο­λι­τι­κή αφέ­λεια ή αυ­το­κα­τα­στρο­φή να εν­στερ­νι­στεί ο ηγε­τι­κός πυ­ρή­νας του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ οποια­δή­πο­τε αμ­φι­τα­λα­ντευό­με­νη στάση και να μην αντι­λη­φθεί πως ο λαός ζητά από αυτόν την απαι­τού­με­νη των πε­ρι­στά­σε­ων απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα και στα­θε­ρό­τη­τα. Το να πο­λι­τεύ­ε­ται η κυ­βέρ­νη­ση επι­χει­ρώ­ντας να εμ­φα­νί­ζε­ται σε θέση αμυ­νό­με­νου, για να αφαι­ρέ­σει τα οποια­δή­πο­τε αντε­πι­χει­ρή­μα­τα περί αδιαλ­λα­ξί­ας από το ευ­ρω­παϊ­κό κα­τε­στη­μέ­νο, δεν μπο­ρεί να θε­ω­ρη­θεί από κα­νέ­ναν σφάλ­μα. Η δια­τή­ρη­ση όμως ακόμα της πε­ποί­θη­σης πως οι τρόι­κα/θε­σμοί θα υπο­κλι­θούν στην ετυ­μη­γο­ρία του ελ­λη­νι­κού λαού προ­σφέ­ρο­ντας αμέ­σως ένα κα­λύ­τε­ρο πρό­γραμ­μα θα είναι ασυγ­χώ­ρη­τη αφέ­λεια ιδιαί­τε­ρα από εδώ και μπρος.

• Το πο­λι­τι­κό κέ­ντρο της ηγε­σί­ας του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ (αλλά και των ΑΝΕΛ στο χώρο που τους αντι­στοι­χεί) γί­νε­ται πλέον πα­νί­σχυ­ρο στο εσω­τε­ρι­κό της χώρας. Αν για πα­ρά­δειγ­μα τε­λι­κώς γίνει εφι­κτή μια συμ­φω­νία με κά­ποιο ηπιό­τε­ρο μνη­μό­νιο και η χώρα πα­ρα­μεί­νει στην ευ­ρω­ζώ­νη, οι κυ­βερ­νη­τι­κοί εταί­ροι θα δια­λύ­σουν ολο­κλη­ρω­τι­κά τη συ­στη­μι­κή τους αντι­πο­λί­τευ­ση που προ­φή­τευ­σε κα­τα­στρο­φές, λι­μούς, λοι­μούς και κα­τα­πο­ντι­σμούς, ενώ όσοι ασκούν εξ αρι­στε­ρών κρι­τι­κή προς την κυ­βέρ­νη­ση θα βρε­θούν εκό­ντες άκο­ντες μπρο­στά σε μια συμ­φω­νία που θα επι­χει­ρη­θεί αρ­χι­κά του­λά­χι­στον να προ­βλη­θεί σαν νίκη του λαού. Αν αντι­θέ­τως οι εταί­ροι απο­φα­σί­σουν τη σκλή­ρυν­ση της στά­σης τους προς πα­ρα­δειγ­μα­τι­σμό των λοι­πών λαών της Ευ­ρώ­πης και οδη­γη­θεί η χώρα στην κα­τεύ­θυν­ση της ρήξης και της εξό­δου, η κυ­βέρ­νη­ση θα έχει απο­δεί­ξει στην αρι­στε­ρά ότι εκεί­νη κάνει τις ρή­ξεις (ενώ η λοιπή αρι­στε­ρά συ­νή­θως μόνο μι­λα­ά­ει για αυτές) ενώ προς τα δεξιά της θα έχει ήδη κα­το­χυ­ρώ­σει το ηθικό πλε­ο­νέ­κτη­μα ότι προ­σπά­θη­σε ως την τε­λευ­ταία στιγ­μή να απο­τρέ­ψει ένα τέ­τοιο εν­δε­χό­με­νο αλλά δεν προ­συ­πέ­γρα­φε όπως της ζη­τού­σαν τον ολο­κλη­ρω­τι­κό αφα­νι­σμό της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μί­ας και κοι­νω­νί­ας. Οι δε «Λα­κε­δαι­μό­νιοι» του ΚΚΕ, που απο­φά­σι­σαν ακόμα μια φορά να απέ­χουν από τα δρώ­με­να, αν νο­μί­ζουν ότι έτσι θα τη βγά­λουν κα­θα­ρή πλα­νώ­νται πλά­νην οι­κτράν: δεν θα βρουν κα­νέ­να βλέμ­μα συ­μπα­θεί­ας στο λαό. Στην πο­λι­τι­κή μόνο ως δρων υπο­κεί­με­νο έχει νόημα η ύπαρ­ξή σου και μόνο ως τέ­τοιο ανα­γνω­ρί­ζε­σαι από το λαό. Η έλ­λει­ψη αντι­πο­λί­τευ­σης όμως μπο­ρεί συ­γκυ­ρια­κά να βο­λεύ­ει [5] αλλά με­σο­πρό­θε­σμα (και στην πε­ρί­πτω­σή μας ο χρό­νος κυ­λά­ει πολύ γρη­γο­ρό­τε­ρα από ό,τι παλιά) δη­μιουρ­γεί πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρα προ­βλή­μα­τα από όσα λύνει. Έτσι π.χ. το έλ­λειμ­μα αντι­πο­λί­τευ­σης και άρα απο­τρε­πτι­κής κρι­τι­κής κάνει μια οποια­δή­πο­τε κυ­βέρ­νη­ση να εκ­δη­λώ­νει τις αδυ­να­μί­ες της και να δια­πράτ­τει σφάλ­μα­τα στα οποία ει­δάλ­λως δεν θα υπέ­πι­πτε. Επί­σης, επει­δή οι αντι­θέ­σεις στην κοι­νω­νία συ­νε­χί­ζουν να ανα­πα­ρά­γο­νται ελ­λεί­ψει αντι­πο­λί­τευ­σης, τεί­νουν να εσω­τε­ρι­κεύ­ο­νται στο πα­ντο­δύ­να­μο κυ­βερ­νών κόμμα – αι αυτό είναι ιδιαί­τε­ρα εμ­φα­νές στην πε­ρί­πτω­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ αυ­τούς τους μήνες.

• Με αυτή την έν­νοια, έχει τε­ρά­στια ση­μα­σία για τις δυ­νά­μεις της Αρι­στε­ράς και του λαϊ­κού κι­νή­μα­τος να αντι­στρα­τευ­τού­με το γε­νι­κευ­μέ­νο εγ­χεί­ρη­μα κα­πη­λεί­ας και δια­στρέ­βλω­σης του μη­νύ­μα­τος της κάλ­πης και να προ­βά­λου­με θε­τι­κά το πραγ­μα­τι­κό του νόημα. Η μόνη σή­με­ρα εφι­κτή θέση μοιά­ζει να είναι η υπε­ρά­σπι­ση του μη­νύ­μα­τος του ηχη­ρού «Όχι» της Κυ­ρια­κής ως «Όχι» σε οποια­δή­πο­τε προ­γραμ­μα­τι­κή σύμ­βα­ση οποιου­δή­πο­τε κό­στους και η κρι­τι­κή στή­ρι­ξη του κυ­βερ­νη­τι­κού κέ­ντρου, όσο πα­ρα­μέ­νει σε μια τέ­τοια γραμ­μή, αλλά και η έγκλη­σή του οποια­δή­πο­τε στιγ­μή και όσο εμ­φα­νί­σει την τάση να πα­ρεκ­κλί­νει από αυτήν. Οι μάχες άλ­λω­στε για την υλο­ποί­η­ση της από­φα­σης του ελ­λη­νι­κού λαού δεν θα λεί­ψουν.

Οι αμέ­σως επό­με­νες ημέ­ρες θα είναι κρί­σι­μες. Αν για την Ελ­λά­δα τα δια­κυ­βεύ­μα­τα ήταν η συ­νέ­χι­ση «πάση θυσία» ή όχι των μνη­μο­νια­κών πο­λι­τι­κών μόνο και μόνο για χάρη της πα­ρα­μο­νής στην ευ­ρω­ζώ­νη, για το πα­νευ­ρω­παϊ­κό πο­λι­τι­κό σκη­νι­κό τα στοι­χή­μα­τα ήταν δια­φο­ρε­τι­κά. Η εμ­μο­νή με­ρί­δας της πο­λι­τι­κής ελίτ της Ε.Ε. στη σκλη­ρή γραμ­μή δεν ανα­πα­ρι­στά ατο­μι­κές ιδιο­μορ­φί­ες ή φυ­λε­τι­κές εμ­μο­νές. Απο­τε­λεί απο­τύ­πω­ση μιας πραγ­μα­τι­κής πο­λι­τι­κής στρα­τη­γι­κής που υπο­στη­ρί­ζει ότι σε έναν κόσμο τόσο αβέ­βαιο και αστα­θή όπως ο ση­με­ρι­νός η ευ­ρω­ζώ­νη, και εν πολ­λοίς όλη η Ε.Ε., ή θα γίνει αυ­στη­ρά κε­ντρι­κά ελεγ­χό­με­νη με ανύ­παρ­κτα πλέον πε­ρι­θώ­ρια δια­φο­ρο­ποι­ή­σε­ων ανά χώρα ή θα χάσει τη χρη­σι­μό­τη­τά της. Γι’ αυτό άλ­λω­στε και οι πρώ­τοι που δυ­σφο­ρούν με την ενί­σχυ­ση της πο­λι­τι­κής αυτής είναι με­ρί­δες της γαλ­λι­κής και ιτα­λι­κής ολι­γαρ­χί­ας που βλέ­πουν μέσα σε ένα τέ­τοιο σκη­νι­κό το ρόλο τους να πε­ριο­ρί­ζε­ται σε αυτό των θε­ρα­παι­νί­δων της Φραν­κφούρ­της. Το δε βρε­τα­νι­κό κε­φά­λαιο, βλέ­πο­ντάς τα όλα αυτά εκ του μα­κρο­θεν, βε­βαιώ­νε­ται ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο πως το μέλ­λον του είναι μα­κριά από αυτή την ασφυ­κτι­κά ελεγ­χό­με­νη σφαί­ρα επιρ­ρο­ής των Γερ­μα­νών. Αν προ­σω­ρι­νά θα ανα­ζη­τη­θεί ένα ση­μείο ισορ­ρο­πί­ας ανά­με­σα σε αυτές τις αντίρ­ρο­πες δυ­νά­μεις, ένα ση­μείο που θα επι­τρέ­πει και στην Ελ­λά­δα την ανεύ­ρε­ση θέσης μέσα σε όλο αυτό, ή αν θα γίνει η Ελ­λά­δα το πα­ρα­δειγ­μα­τι­κό φό­βη­τρο οποιου­δή­πο­τε άλλα λαού με το σκε­πτι­κό «κα­λύ­τε­ρα λι­γό­τε­ροι αλλά κα­λύ­τε­ροι», είναι ερώ­τη­μα το οποίο μέλ­λει να απα­ντη­θεί αμέ­σως. Είτε έτσι είτε αλ­λιώς όμως τις επό­με­νες μέρες ή εβδο­μά­δες και οι εκ­βια­σμοί θα εντα­θούν και τα μέτρα πι­στω­τι­κής ασφυ­ξί­ας και οι πιέ­σεις στο λαό, για να καμ­φθεί εκ των υστέ­ρων το φρό­νη­μά του.

Σε αυτό το σκη­νι­κό οι δυ­νά­μεις της Αρι­στε­ράς και των κι­νη­μά­των πρέ­πει να πρω­το­στα­τή­σουν στην πάλη ενά­ντια στα αρ­πα­κτι­κά των Βρυ­ξελ­λών, να προ­βά­λουν και να ενι­σχύ­σουν το μή­νυ­μα της κάλ­πης της Κυ­ρια­κής απο­τρέ­πο­ντας οποιο­δή­πο­τε εγ­χεί­ρη­μα δια­στρέ­βλω­σής του και εκ των υστέ­ρων ανα­δια­τύ­πω­σής του, να ξε­φο­βί­σουν το λαό και να τον προ­ε­τοι­μά­σουν για τις μέλ­λου­σες μάχες. Και από την Κυ­ρια­κή το βράδυ ο αγώ­νας αυτός δί­νε­ται από σαφώς πιο ενι­σχυ­μέ­νες θέ­σεις. Ο λαός που μί­λη­σε και που παρά τις απει­λές και την τρο­μο­κρα­τία απο­φά­σι­σε να στεί­λει μή­νυ­μα αντί­στα­σης άλ­λα­ξε αυτές τις λίγες μέρες από την προ­κή­ρυ­ξη του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος και μετά. Γιατί τα ιστο­ρι­κά γε­γο­νό­τα δια­μορ­φώ­νο­νται αλλά και δια­μορ­φώ­νουν τους λαούς, τις αντι­λή­ψεις τους, τις δυ­να­τό­τη­τές τους. Ο λαός που συ­ζή­τη­σε όλες αυτές τις μέρες στη δου­λειά, στις πλα­τεί­ες και στα κα­φε­νεία προ­χώ­ρη­σε στην αντί­λη­ψή του για τα πράγ­μα­τα, δια­μόρ­φω­σε κρι­τή­ρια και από­ψεις. Ένα ση­μα­ντι­κό μέρος του λαού του «Όχι» με­τα­κι­νή­θη­κε πο­λι­τι­κά απο­δε­χό­με­νο πλέον ως υπαρ­κτό το εν­δε­χό­με­νο ρήξης και με νη­φα­λιό­τη­τα απο­κρί­θη­κε πως είναι κα­λο­δε­χού­με­νο, αν το αντί­θε­τό του είναι η πα­γί­ω­ση της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης ερή­μω­σης της κοι­νω­νί­ας. Ένα ση­μα­ντι­κό μέρος του λαού κα­τα­δί­κα­σε το ρα­για­δι­σμό και ανα­γνω­ρί­ζο­ντας τις θυ­σί­ες που μπο­ρεί να επι­φέ­ρει επέ­λε­ξε τον συ­γκρου­σια­κό δρόμο της αυ­το­διά­θε­σης. Και με αυτή την έν­νοια, ξε­πέ­ρα­σε και ηγε­σί­ες και σχε­δια­σμούς κέ­ντρων εξου­σί­ας. Και για τούτο κι αυτά τα εγ­χει­ρή­μα­τα εκ των υστέ­ρων πα­ρα­χά­ρα­ξής του μη­νύ­μα­τός του στο δη­μο­ψή­φι­σμα μπο­ρούν να πέ­σουν στο κενό συ­μπα­ρα­σύ­ρο­ντας και τα πιο αμ­φι­τα­λα­ντευό­με­να τμή­μα­τα του κυ­βερ­νη­τι­κού στρα­το­πέ­δου. Αρκεί να εμπι­στευ­τεί κα­νείς το λαό και το κρι­τή­ριό του και να αντι­λη­φθεί την ιστο­ρι­κό­τη­τα της μάχης που δί­νε­ται αυτές τις μέρες στον τόπο μας. Μάχη που θα είναι δύ­σκο­λη, αλλά ήδη έχει φανεί πως μπο­ρεί να είναι νι­κη­φό­ρα για το λαό μας και να φέρει πιο κοντά τη μέρα που θα ξη­με­ρώ­σει επι­τέ­λους στην κοι­νω­νία μας μια άλλη μέρα.

*. Τ. Τζόυς, Οδυσ­σέ­ας, με­τά­φρα­ση: Ελ. Ανευ­λα­βής, Κά­κτος, Αθήνα 2014, σ. 237.

___________________

1. Τ. Τζόυς, ό,π. σ. 297.

2. Αυτό με τη σειρά του υπο­δει­κνύ­ει και την ανά­γκη συ­στη­μα­τι­κό­τε­ρης δου­λειάς των δυ­νά­με­ων της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς σε πε­ρι­φέ­ρειες όπως η Β΄ Αθη­νών, για να ανα­τα­χθούν τυχόν αδυ­να­μί­ες του νε­ο­α­να­δυό­με­νου πο­λι­τι­κού μπλοκ της σύ­γκρου­σης με τις κα­θε­στη­κυί­ες νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες πο­λι­τι­κές.

3. Άραγε αν έβγαι­νε το «Ναι» την Κυ­ρια­κή θα ήταν τόσο ενω­τι­κοί όλοι ετού­τοι; Ή μήπως θα ζη­τού­σαν εδώ και τώρα την κε­φα­λή όλων των εκ­φρα­στών του «Όχι» επί πί­να­κι;

4. Ως δήθεν «ναι στην Ευ­ρω­ζώ­νη»: η λο­γι­κή του πα­ρα­λό­γου σε όλο της το με­γα­λείο. Οι ίδιοι άν­θρω­ποι που πριν από λίγες ώρες επι­χει­ρη­μα­το­λο­γού­σαν γιατί η ψήφος στο «Όχι» θα ση­μαί­νει όχι στην ευ­ρω­ζώ­νη μετά το απο­τέ­λε­σμα επι­χει­ρη­μα­το­λο­γού­σαν ανε­ρυ­θρί­α­στα γιατί σή­μαι­νε τε­λι­κά ναι στην ευ­ρω­ζώ­νη!

5. Όχι μόνο τον Τσί­πρα: ας εί­μα­στε ει­λι­κρι­νείς, οποιοσ­δή­πο­τε προ­τι­μά να μην έχει αντι­πά­λους και να μην του ασκεί­ται κρι­τι­κή…