Η Κάτω Βουλή αποφάσισε την αποπομπή της Ντίλμα Ρούσεφ από τη θέση της προέδρου μέχρι τη διεξαγωγή της δίκης εναντίον της για διαφθορά, και πλέον αναμένεται η ψηφοφορία στη Γερουσία.

Είναι εν­δει­κτι­κό των όσων εξε­λίσ­σο­νται ότι το κα­τη­γο­ρη­τή­ριο κατά της Ντίλ­μα προ­σω­πι­κά είναι αρ­κε­τά αδύ­να­μο («μα­γεί­ρε­μα» των στα­τι­στι­κών, που συμ­βαί­νει πα­ρα­δο­σια­κά από τις κυ­βερ­νή­σεις) και πως οι πε­ρισ­σό­τε­ροι βου­λευ­τές αι­τιο­λό­γη­σαν την ψήφο τους με πο­λι­τι­κή επι­χει­ρη­μα­το­λο­γία: «κακή οι­κο­νο­μι­κή κα­τά­στα­ση», «λάθος πο­λι­τι­κές» κ.λπ. Απο­κο­ρύ­φω­μα, βου­λευ­τής που είπε πως ψη­φί­ζει την απο­πο­μπή για να τι­μή­σει τον Κάρ­λος Ού­στρα, ταγ­μα­τάρ­χη-βα­σα­νι­στή της χού­ντας που είχε βα­σα­νί­σει ο ίδιος και τη Ρού­σεφ.

Επί­θε­ση της Δε­ξιάς

Και οι έρευ­νες για τα σκάν­δα­λα δια­φθο­ράς που συ­γκλο­νί­ζουν το PT γί­νο­νται επί­σης σε πο­λι­τι­κό φόντο. Στις τε­ρά­στιες δια­δη­λώ­σεις της αντι­πο­λί­τευ­σης που απαι­τούν την ανα­τρο­πή της κυ­βέρ­νη­σης κυ­ριαρ­χεί κλίμα αντια­ρι­στε­ρό, αντιερ­γα­τι­κό, ρα­τσι­στι­κό απέ­να­ντι στους μαύ­ρους Βρα­ζι­λιά­νους. Η ει­κό­να συ­μπλη­ρώ­νε­ται από το συ­ντο­νι­σμό όλων των με­γά­λων ΜΜΕ σε πο­λε­μι­κές κατά της Ντίλ­μα και του Λούλα και στη στή­ρι­ξη των κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων της αντι­πο­λί­τευ­σης.

Δεν πρό­κει­ται λοι­πόν για τη δια­φθο­ρά, αλλά για τη συ­νέ­χι­ση και κλι­μά­κω­ση της πο­λι­τι­κής επί­θε­σης της Δε­ξιάς ενά­ντια στο PT που βρί­σκε­ται σε εξέ­λι­ξη τα τε­λευ­ταία τρία χρό­νια. Το PT (και ο ίδιος ο Λούλα) είναι πράγ­μα­τι βου­τηγ­μέ­νο στα σκάν­δα­λα και τη δια­φθο­ρά, όπως ήταν ανα­με­νό­με­νο να συμ­βεί μέσα στη μακρά πο­ρεία με­τάλ­λα­ξής του, συν­διαλ­λα­γής με την αστι­κή τάξη, εν­σω­μά­τω­σης στο κρά­τος, σο­σιαλ­φι­λε­λεύ­θε­ρης δια­κυ­βέρ­νη­σης. Αλλά το ίδιο ισχύ­ει για όλα τα με­γά­λα κόμ­μα­τα στη Βρα­ζι­λία. Οι ίδιοι οι πο­λι­τι­κοί διώ­κτες της Ντίλ­μα έχουν βα­ριές υπο­θέ­σεις δια­φθο­ράς εις βάρος τους. Πολ­λοί από τους βου­λευ­τές που ψή­φι­σαν την απο­πο­μπή επί­σης. Σύμ­φω­να με τους New York Times, το 60% των μελών του βρα­ζι­λιά­νι­κου κο­γκρέ­σου αντι­με­τω­πί­ζει σο­βα­ρές κα­τη­γο­ρί­ες.

Η έναρ­ξη των ερευ­νών προ­κά­λε­σε διώ­ξεις κατά πο­λι­τι­κών, τρα­πε­ζι­τών, επι­χει­ρη­μα­τιών. Όμως «ξαφ­νι­κά» το πλαί­σιο άλ­λα­ξε. Όλος ο δη­μό­σιος διά­λο­γος επι­κε­ντρώ­θη­κε απο­κλει­στι­κά στην Ντίλ­μα και στον Λούλα, «εξα­φα­νί­ζο­ντας» όλους τους υπό­λοι­πους εμπλε­κό­με­νους. Η Δεξιά βρήκε την ευ­και­ρία να επι­τε­θεί, ενώ η αστι­κή τάξη της χώρας, ύστε­ρα από μια αρ­χι­κή πε­ρί­ο­δο αμ­φι­τα­λά­ντευ­σης, δεί­χνει πλέον να συ­ντάσ­σε­ται στη γραμ­μή της κυ­βερ­νη­τι­κής αλ­λα­γής. Αν και κά­ποιες με­ρί­δες του κε­φα­λαί­ου δεν έχουν το­πο­θε­τη­θεί ακόμα (π.χ. τρά­πε­ζες), οι πιο ενερ­γές και «πο­λι­τι­κά πα­ρεμ­βα­τι­κές» ερ­γο­δο­τι­κές ενώ­σεις έχουν ρι­χτεί στη μάχη κατά του PT.

Γιατί στρέ­φε­ται η αστι­κή τάξη ενά­ντια στο κόμμα που έκανε με επι­τυ­χία όλη τη βρο­μο­δου­λειά της τα τε­λευ­ταία 14 χρό­νια; Γιατί να ανα­τρα­πεί μια πρό­ε­δρος που αμέ­σως μετά την εκλο­γή της όρισε υπουρ­γό Οι­κο­νο­μι­κών έναν από τους πιο διά­ση­μους «τα­λι­μπάν του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού» και έστρε­ψε το οι­κο­νο­μι­κό πρό­γραμ­μα του PT ακόμα πιο δεξιά σε σχέση με τις ‒ήδη‒ σο­σιαλ­φι­λε­λεύ­θε­ρες πο­λι­τι­κές των προη­γού­με­νων ετών;

Η απά­ντη­ση βρί­σκε­ται στην πο­λι­τι­κή και οι­κο­νο­μι­κή κρίση που εκ­δη­λώ­νε­ται σε όλη τη Λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή. Καθώς τε­λειώ­νει το «οι­κο­νο­μι­κό πάρτι», που επέ­τρε­πε πο­λι­τι­κές ανα­δια­νο­μής χωρίς να θί­γο­νται τα συμ­φέ­ρο­ντα του κε­φα­λαί­ου, τε­λειώ­νει και το «πο­λι­τι­κό πάρτι» των ροζ κυ­βερ­νή­σε­ων που ήταν λα­ο­φι­λείς στους από κάτω ενώ είχαν και τη στή­ρι­ξη/ανοχή των από πάνω. Στην πε­ρί­πτω­ση της Βρα­ζι­λί­ας, το PT υιο­θέ­τη­σε τη στρα­τη­γι­κή «όλα στους επεν­δυ­τές για να με­γα­λώ­σει η πίτα, ώστε να μοι­ρα­στούν μπου­κιές και στους φτω­χούς». Σή­με­ρα αυτό το «κοι­νω­νι­κό συμ­βό­λαιο» έχει κα­ταρ­ρεύ­σει, καθώς δεν έχει απλά τερ­μα­τι­στεί η αλ­μα­τώ­δης ανά­πτυ­ξη, αλλά χτυπά την οι­κο­νο­μία μια σκλη­ρή ύφεση. Η «πίτα» μι­κραί­νει και τί­θε­ται σκλη­ρά το ερώ­τη­μα ποιος θα πλη­ρώ­σει το μάρ­μα­ρο.

Αλ­λα­γή σε­λί­δας

Σε όλη τη λα­τι­νο­α­με­ρι­κα­νι­κή ήπει­ρο, μαζί με την επί­θε­ση στις πιο ρι­ζο­σπα­στι­κές κυ­βερ­νή­σεις, οι αστι­κές τά­ξεις απο­σύ­ρουν την εμπι­στο­σύ­νη τους και από τις με­τριο­πα­θείς «ροζ» κυ­βερ­νή­σεις, λέ­γο­ντάς τους «ευ­χα­ρι­στού­με, αλλά αντίο». Είναι εν­δει­κτι­κό τού πόσο ανα­λώ­σι­μοι είναι οι «αρι­στε­ροί» ηγέ­τες, όσες υπη­ρε­σί­ες κι αν προ­σφέ­ρουν στο κε­φά­λαιο. Όταν κά­νουν τη δου­λειά, και πά­ψουν να είναι χρή­σι­μοι (συ­νή­θως γιατί έχουν χάσει το λαϊκό έρει­σμα που «νο­μι­μο­ποιού­σε» τη λι­τό­τη­τα), πε­τά­γο­νται στα αζή­τη­τα από τους πα­λιούς σπόν­σο­ρές τους. Είναι επί­σης εν­δει­κτι­κό τού πόσο άγριες δια­θέ­σεις έχουν οι αστι­κές τά­ξεις όταν αντι­με­τω­πί­ζουν ως «ανα­ξιό­πι­στη λύση στις νέες συν­θή­κες» ακόμα και το PT, το πλέον με­ταλ­λαγ­μέ­νο κόμμα, την πλέον δεξιά εκ­δο­χή του «ροζ κύ­μα­τος» στη Λα­τι­νι­κή Αμε­ρι­κή. Έγρα­φε μήνες πριν νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρος οι­κο­νο­μι­κός σχο­λια­στής: «Αν και πρέ­πει να συγ­χα­ρού­με την Ντίλ­μα για τις δη­μο­σιο­νο­μι­κές πε­ρι­κο­πές ... το νε­ο­α­πο­κτη­θέν εν­δια­φέ­ρον της για με­ταρ­ρυθ­μί­σεις ίσως να μην είναι αρ­κε­τό για να της επι­τρέ­ψει να τις εφαρ­μό­σει».

Αυτό που εξε­λίσ­σε­ται είναι «προ­λη­πτι­κό χτύ­πη­μα» της Δε­ξιάς. Με το PT να χάνει λαϊκή στή­ρι­ξη, να απα­ντά με κα­τα­στο­λή στις φα­βέ­λες, να αντι­με­τω­πί­ζει εξ αρι­στε­ρών αμ­φι­σβή­τη­ση (π.χ. το κί­νη­μα του 2013), οι αστοί κα­τα­λα­βαί­νουν ότι θα χρεια­στεί η πο­λι­τι­κή κρίση να βρει έκ­φρα­ση δεξιά. Η Ντίλ­μα δεν πρέ­πει να πέσει «από τα κάτω και από τα αρι­στε­ρά» σε κλίμα ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­σης («κάτω η λι­τό­τη­τα»), οπότε ενορ­χη­στρώ­νε­ται η ανα­τρο­πή της «από τα πάνω και από τα δεξιά», με μια προ­σπά­θεια να επι­κρα­τή­σει η συ­ντη­ρη­τι­κή ατζέ­ντα στη δη­μό­σια συ­ζή­τη­ση («κάτω οι κρα­τι­στές, οι διε­φθαρ­μέ­νοι, οι αρι­στε­ροί» κ.λπ.). 

Το PT έφερε τον εαυτό του σε αυτήν τη θέση. Επί δια­κυ­βέρ­νη­σής του ατρό­φη­σαν τα συν­δι­κά­τα, απο­δυ­να­μώ­θη­καν τα κι­νή­μα­τα, επι­κρά­τη­σε η πα­θη­τι­κό­τη­τα του «ευ­ερ­γε­τη­μέ­νου από φι­λο­δω­ρή­μα­τα», το κόμμα «κρα­τι­κο­ποι­ή­θη­κε». Ακόμα πιο έξω από τις ορ­γα­νώ­σεις που ελέγ­χει ή που έχει κά­ποιους δε­σμούς, η με­γά­λη μάζα των φτω­χών δεν φαί­νε­ται να βρί­σκει λόγο να υπε­ρα­σπι­στεί μα­χη­τι­κά την Ντίλ­μα.

Το πρό­βλη­μα είναι πως η ρι­ζο­σπα­στι­κή Αρι­στε­ρά (το PSOL, το PSTU, τα ανε­ξάρ­τη­τα συν­δι­κά­τα Conlutas κ.ά.) δεν μπό­ρε­σε αυτά τα χρό­νια να οι­κο­δο­μή­σει την αρι­στε­ρή εναλ­λα­κτι­κή στο PT και κα­λεί­ται να φτιά­ξει «τρίτο πόλο» σή­με­ρα, από δύ­σκο­λες θέ­σεις, σε αυτό το πο­λω­τι­κό κλίμα. Το πώς θα πα­ρέμ­βει και τι μπο­ρεί να κάνει έχει ανοί­ξει μια πολύ με­γά­λη συ­ζή­τη­ση στη Βρα­ζι­λία. Το μόνο σί­γου­ρο είναι πως στη «νέα φάση» της Λα­τι­νι­κής Αμε­ρι­κής, απά­ντη­ση στην αστι­κή τάξη και την επί­θε­σή της μπο­ρεί να δώσει μόνο ο «δρό­μος» κι ένα νέο πο­λι­τι­κό σχέ­διο που θα πη­γαί­νει πέρα από το «βάλτο» στον οποίο οδη­γή­θη­καν οι «ροζ κυ­βερ­νή­σεις». Επι­στρο­φή στις «καλές μέρες» αυτών των κυ­βερ­νή­σε­ων δεν μπο­ρεί να υπάρ­ξει.

Ετικέτες