Η πορεία προς τις κάλπες στη Βολιβία

Μετά την ανα­δί­πλω­ση του MAS και των κοι­νω­νι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων από την κι­νη­μα­τι­κή αντί­στα­ση στο πρα­ξι­κό­πη­μα τον πε­ρα­σμέ­νο Νο­έμ­βρη, επι­κρα­τεί σχε­τι­κή ηρε­μία στη Βο­λι­βία. Ο «συμ­βι­βα­σμός» (απο­δο­χή του πρα­ξι­κο­πή­μα­τος από το MAS, απο­δο­χή της νό­μι­μης ύπαρ­ξης του MAS από την πρα­ξι­κο­πη­μα­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση) πα­ρέ­πεμ­ψε την ανα­μέ­τρη­ση για την κυ­βερ­νη­τι­κή εξου­σία σε νέες εκλο­γές –κι έγινε δε­κτός από εκα­τέ­ρω­θεν ηγε­σί­ες, που αι­σθά­νο­νταν είτε απρό­θυ­μες να κλι­μα­κώ­σουν την εξω­κοι­νο­βου­λευ­τι­κή σύ­γκρου­ση, είτε αβέ­βαιες για την έκ­βα­σή της. Ση­μείο κα­μπής υπήρ­ξε η κι­νη­μα­τι­κή αντί­στα­ση στους δρό­μους κατά τις μέρες κλι­μά­κω­σης της πρα­ξι­κο­πη­μα­τι­κής επι­θε­τι­κό­τη­τας. Αυτή έβαλε «φρένο» στις πιο άγριες δια­θέ­σεις της ακρο­δε­ξιάς πτέ­ρυ­γας (ενώ οι δι­σταγ­μοί για κλι­μά­κω­ση της αντε­πί­θε­σης δεν επέ­τρε­ψαν να μά­θου­με τι πα­ρα­πά­νω θα μπο­ρού­σε να πε­τύ­χει).

Η Δεξιά 

Όμως ο συμ­βι­βα­σμός δεν ήταν «ου­δέ­τε­ρος». Η ντε φάκτο «κυ­βέρ­νη­ση» Ανιές υλο­ποιεί πο­λι­τι­κό πρό­γραμ­μα, ενώ το MAS απο­δέ­χτη­κε τη διε­ξα­γω­γή εκλο­γών το Μάη, δί­νο­ντας μια με­γά­λη πα­ρά­τα­ση στη «θη­τεία» της Ανιές, της οποί­ας η κυ­βέρ­νη­ση προ­χω­ρά στη δη­μιουρ­γία τε­τε­λε­σμέ­νων στον κρα­τι­κό μη­χα­νι­σμό, τις διε­θνείς σχέ­σεις κ.ο.κ. και δίνει χρόνο και δυ­να­τό­τη­τες στους υπο­ψή­φιους της Δε­ξιάς. Η «ομα­λό­τη­τα» της ίδιας της πο­ρεί­ας προς τις κάλ­πες επί­σης δεν είναι εγ­γυ­η­μέ­νη. Αν και το γε­νι­κευ­μέ­νο πο­γκρόμ του φθι­νο­πώ­ρου ανε­στά­λη και οι κα­τα­σταλ­τι­κές δυ­νά­μεις ανα­δι­πλώ­θη­καν από τους δρό­μους, δεν λεί­πουν οι επι­θέ­σεις ενα­ντί­ον ακτι­βι­στών. Η «ξαφ­νι­κή» ανα­κί­νη­ση δι­κα­στι­κής έρευ­νας για δια­φθο­ρά κατά του υπο­ψή­φιου του MAS ή η δια­μά­χη για το αν έχει το δι­καί­ω­μα ο Μο­ρά­λες να είναι υπο­ψή­φιος βου­λευ­τής, λει­τουρ­γούν επί­σης ως υπεν­θύ­μι­ση ότι η Δεξιά δεν είναι δε­σμευ­μέ­νη στο «κοι­νο­βου­λευ­τι­κό παι­χνί­δι». 

Άλ­λω­στε οι δη­μο­σκο­πή­σεις δεί­χνουν ότι το MAS πα­ρα­μέ­νει το ισχυ­ρό­τε­ρο κόμμα στη Βο­λι­βία (ακόμα κι απο­δυ­να­μω­μέ­νο), ενώ η Δεξιά αδυ­να­τεί να ξε­πε­ρά­σει τον κα­τα­κερ­μα­τι­σμό της. Στις ερ­χό­με­νες εκλο­γές θα ανα­με­τρη­θούν όλες οι «φυλές» της: ο Κάρ­λος Μέσα (ο βα­σι­κός κε­ντρο­δε­ξιός αντί­πα­λος του Μο­ρά­λες στις εκλο­γές του Οκτώ­βρη), η ίδια η Ανιές (παρά τους όρ­κους που έπαιρ­νε ότι… «σώζει τη χώρα» και δεν έχει φι­λο­δο­ξί­ες), ο Τσι Χιούν Τσουνγκ (εκ­φρα­στής της «ευαγ­γε­λι­κής» συ­νι­στώ­σας της αντί­δρα­σης), ο νε­ο­φα­σί­στας «μάτσο Κα­μά­τσο» (που θέλει να «εξαρ­γυ­ρώ­σει» εκλο­γι­κά  τον ηγε­τι­κό ρόλο που έπαι­ξε στη μάχη των δρό­μων κατά το πρα­ξι­κό­πη­μα) και ο Κι­ρό­γα (ένας «χλω­μός» κε­ντρώ­ος που ανα­σύρ­θη­κε ως επι­λο­γή για όσους αντι­πο­λι­τευό­με­νους τρό­μα­ξαν από την αγριό­τη­τα της ακραιφ­νούς Δε­ξιάς ή δεν εμπι­στεύ­ο­νται τον Μέσα). Κα­νείς τους δεν μπο­ρεί να ηγε­μο­νεύ­σει και να εγ­γυ­η­θεί μια εκλο­γι­κή νίκη, όλοι τους έχουν φι­λο­δο­ξί­ες (αλλά και πο­λι­τι­κές δια­φο­ρές). Ωστό­σο η αντι­πο­λί­τευ­ση έχει να πο­ντά­ρει στο σύ­στη­μα δύο γύρων: Διό­λου τυ­χαία, προ­βλέ­φτη­κε η πρω­το­φα­νής διάρ­κεια ενά­μι­ση μήνα από­στα­σης με­τα­ξύ τους –δί­νο­ντας τον ανα­γκαίο χρόνο για «πα­ζά­ρια». 

Απέ­να­ντι σε αυτόν το συρ­φε­τό και τους αντι­δρα­στι­κούς σχε­δια­σμούς του, έχει εν­δια­φέ­ρον να δει κα­νείς πώς κι­νεί­ται (σε εκλο­γι­κό επί­πε­δο) το MAS, που πα­ρα­μέ­νει η μο­να­δι­κή πο­λι­τι­κή-εκλο­γι­κή επι­λο­γή χωρίς καμιά εναλ­λα­κτι­κή στα αρι­στε­ρά της. Εκεί, ανε­ξαρ­τή­τως της εκλο­γι­κής επι­τυ­χί­ας ή απο­τυ­χί­ας του σχε­δια­σμού, δια­φαί­νε­ται μια ενί­σχυ­ση της τάσης «εθνι­κής συμ­φι­λί­ω­σης» εκ μέ­ρους της ηγε­σί­ας. 

Μια πρό­τα­ση «μάχης»...

Στις 18 Γε­νά­ρη, οι συ­νε­δριά­σεις των ορ­γα­νώ­σε­ων που απαρ­τί­ζουν τη «Συμ­φω­νία Ενό­τη­τας» (ένα καρ­τέλ κοι­νω­νι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων που στη­ρί­ζουν λι­γό­τε­ρο ή πε­ρισ­σό­τε­ρο το MAS) κα­τέ­λη­ξαν: Υπο­ψή­φιος πρό­ε­δρος θα ήταν ο Ντα­βίντ Τσο­κε­χουάν­κα και αντι­πρό­ε­δρος ο Αντρό­νι­κο Ρο­ντρί­γκεζ. 

Ο πρώ­τος προ­έρ­χε­ται από ένα συν­δι­κά­το ερ­γα­τών γης, ερ­γά­στη­κε σε ΜΚΟ «εκ­παί­δευ­σης στε­λε­χών» και απο­τέ­λε­σε τον υπουρ­γό Εξω­τε­ρι­κών του Μο­ρά­λες από το 2006 ως το 2017, όταν και ανέ­λα­βε γε­νι­κός γραμ­μα­τέ­ας της ALBA (της πε­ρι­φε­ρεια­κής «ολο­κλή­ρω­σης» που είχαν συ­γκρο­τή­σει οι «προ­ο­δευ­τι­κές» κυ­βερ­νή­σεις της Λα­τι­νι­κής Αμε­ρι­κής ως αντί­βα­ρο στους υπάρ­χο­ντες φι­λο-ΗΠΑ ορ­γα­νι­σμούς). Κατά την κο­ρυ­φαία σύ­γκρου­ση των ιθα­γε­νι­κών κι­νη­μά­των με την «κυ­βέρ­νη­σή τους», με αφορ­μή την κα­τα­στρο­φι­κή για τις ιθα­γε­νι­κές γαίες κα­τα­σκευή του δρό­μου/αγω­γού TIPNIS, είχε επι­χει­ρή­σει να παί­ξει το ρόλο του με­σο­λα­βη­τή, δια­φο­ρο­ποιού­με­νος δια­κρι­τι­κά από το μέτρο («δεν μπο­ρού­με να αλ­λά­ξου­με την από­φα­ση του προ­έ­δρου») και υπε­ρα­σπι­ζό­με­νος τις δια­δη­λώ­τριες, που τον χρη­σι­μο­ποί­η­σαν ως «αν­θρώ­πι­νη ασπί­δα» για να σπά­σουν τον αστυ­νο­μι­κό κλοιό, όταν κα­τη­γο­ρή­θη­καν από κυ­βερ­νη­τι­κά στε­λέ­χη για απα­γω­γή. 

Ο δεύ­τε­ρος είναι ένας 30χρο­νος γιος καλ­λιερ­γη­τή κόκας, που σπού­δα­σε πο­λι­τι­κές επι­στή­μες για να βοη­θά­ει ως «μορ­φω­μέ­νος» τον συν­δι­κα­λι­στή πα­τέ­ρα του κι έγινε επι­κε­φα­λής του συν­δι­κά­του των καλ­λιερ­γη­τών κόκας στην Κο­τσα­μπά­μπα. Πρω­τα­γω­νί­στη­σε στην αντί­στα­ση στο πρα­ξι­κό­πη­μα (όταν έλαμ­ψε το «άστρο» του στις γραμ­μές του MAS και έγινε ταυ­τό­χρο­να «κόκ­κι­νο πανί» για τους πρα­ξι­κο­πη­μα­τί­ες) την ίδια ώρα που έκανε λόγο για την «ανά­γκη σκλη­ρής αυ­το­κρι­τι­κής στο MAS». 

Χωρίς να γνω­ρί­ζου­με πλή­ρως τις από­ψεις και τις προ­θέ­σεις των δύο πο­λι­τι­κών στε­λε­χών, ο «συμ­βο­λι­σμός» των δια­θέ­σε­ων της βάσης του MAS ήταν εμ­φα­νής ως προς το ρι­ζο­σπα­στι­σμό με τον οποίο ήθε­λαν να δοθεί η εκλο­γι­κή μάχη. 

...και η απόρ­ρι­ψη της

Δύο μέρες μετά, η συ­νε­δρί­α­ση της εξό­ρι­στης ηγε­σί­ας στο Μπου­έ­νος Άιρες κα­τέ­λη­ξε σε μια άλλη πρό­τα­ση, με τον Έβο Μο­ρά­λες να προ­τεί­νει ως αντι­πρό­ε­δρο τον Τσο­κε­χουάν­κα, επι­φυ­λάσ­σο­ντας τη θέση του προ­έ­δρου στον Λουίς Αλ­μπέρ­το Άρτσε Κα­τα­κό­ρα. 

Ο Κα­τα­κό­ρα έχει πα­νε­πι­στη­μια­κές σπου­δές (και στο εξω­τε­ρι­κό), υπήρ­ξε ο μό­νι­μος υπουρ­γός Οι­κο­νο­μι­κών από το 2006 και μετά και έχει κερ­δί­σει επαί­νους και από διε­θνή οι­κο­νο­μι­κά πε­ριο­δι­κά. Αυτός και ο Τσο­κε­χουάν­κα είναι οι δύο μα­κρο­βιό­τε­ροι υπουρ­γοί της επο­χής Μο­ρά­λες. Μόνο που στον βο­λι­βια­νό Τύπο από παλιά κα­τα­γρά­φο­νταν ως βα­σι­κοί εκ­πρό­σω­ποι των δύο δια­φο­ρε­τι­κών «ψυχών» του «εβί­σμο»: Ο Τσο­κε­χουάν­κα ως προ­σω­πο­ποί­η­ση της «πα­τσα­μα­μί­στα» (από το «Πάτσα Μάμα», «Μάνα Γη») ιθα­γε­νι­κής πτέ­ρυ­γας και ο Κα­τα­κό­ρα ως προ­σω­πο­ποί­η­ση των «πραγ­μα­τι­στών», «υπο­στη­ρι­κτών της ανά­πτυ­ξης και της οι­κο­νο­μι­κής με­γέ­θυν­σης».   

Η εί­δη­ση προ­κά­λε­σε αντι­δρά­σεις στη βάση. Η γε­νι­κή συ­νέ­λευ­ση της ερ­γα­τι­κής συ­νο­μο­σπον­δί­ας COB στο Ελ Άλτο, ισχυ­ρές αγρο­τι­κές ενώ­σεις της Λα Παζ, ορ­γα­νώ­σεις του Πο­το­σί, δή­λω­σαν τη δια­φω­νία τους. Ο τόνος από την Λα Παζ ήταν επι­θε­τι­κός: «Δεν θα επι­τρέ­ψου­με έξω­θεν απο­φά­σεις, ακόμα κι αν προ­έρ­χο­νται από τον αδελ­φό Έβο Μο­ρά­λες… Εί­χα­με μια ομό­φω­νη από­φα­ση… και πε­ρι­μέ­να­με αντα­πό­κρι­ση από τον Έβο Μο­ρά­λες, τον αδελ­φό μας στην Αρ­γε­ντι­νή, αλλά δυ­στυ­χώς σή­με­ρα μά­θα­με ότι ο ιθα­γε­νής αδελ­φός υπο­στη­ρί­ζει έναν κ’άρα …». Στη γλώσ­σα των Κιε­τσούα «κ’άρα» είναι (υπο­τι­μη­τι­κά) ο λευ­κός. Στη γλώσ­σα των Αϊ­μά­ρα είναι (υπο­τι­μη­τι­κά) ο πλού­σιος. Η «σύγ­χυ­ση» γύρω από τον όρο δεν είναι κα­θό­λου τυ­χαία στη Βο­λι­βία… Ούτε η χρήση του όρου είναι τυ­χαία όσον αφορά την κα­χυ­πο­ψία των ιθα­γε­νι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων απέ­να­ντι στον Κα­τα­κό­ρα.  

Αν και οι αρ­χι­κές ανα­κοι­νώ­σεις απαι­τού­σαν σε­βα­σμό στην από­φα­ση ή έκα­ναν λόγο για «αδια­πραγ­μά­τευ­τη» επι­λο­γή, σε μια νέα δια­βού­λευ­ση τε­λι­κά έγινε απο­δε­κτή η πρό­τα­ση Μο­ρά­λες, «στο όνομα της ενό­τη­τας».

Με ποια τα­κτι­κή;

Ο Έβο κάνει λόγο για «ενό­τη­τα της πόλης με την ύπαι­θρο», ως εναλ­λα­κτι­κή σε ένα αμι­γώς «ιθα­γε­νι­κό» δί­δυ­μο. Υπήρ­ξε όμως μια αντι­πρό­τα­ση, εκ μέ­ρους της COB (η οποία ωστό­σο έχει τις δικές της ευ­θύ­νες για τη στάση της κατά το πρα­ξι­κό­πη­μα), που έδει­χνε έναν άλλο συμ­βο­λι­σμό αυτής της ενό­τη­τας: Πρό­ε­δρος ο Τσο­κε­χουάν­κα με αντι­πρό­ε­δρο τον με­ταλ­λω­ρύ­χο Ορ­λά­ντο Γκου­τιέ­ρεζ ως «εκ­πρό­σω­πο της ερ­γα­τι­κής τάξης». 

Η πραγ­μα­τι­κή λο­γι­κή της πρό­τα­σης Μο­ρά­λες αφορά την ικα­νό­τη­τα του «λευ­κού, επι­τυ­χη­μέ­νου, τε­χνο­κρά­τη» Κα­τα­κό­ρα να ανα­κτή­σει την εμπι­στο­σύ­νη των με­σο­στρω­μά­των, που στρά­φη­καν ενά­ντια στο MAS και στή­ρι­ξαν την ανα­τρο­πή Μο­ρά­λες το πε­ρα­σμέ­νο φθι­νό­πω­ρο. Ο πει­ρα­σμός της στρο­φής προς το κέ­ντρο ως μέ­θο­δος «διεκ­δί­κη­σης του με­σαί­ου χώρου» εμ­φα­νί­ζε­ται ακόμα κι όταν μια χώρα έχει πε­ρά­σει από την ακραία πό­λω­ση ενός πα­ρο­λί­γο εμ­φυ­λί­ου πο­λέ­μου… Εκλο­γι­κά, μένει να φανεί αν η επι­λο­γή θα απο­δώ­σει «προς τα δεξιά» κι αν ταυ­τό­χρο­να η αντι­προ­ε­δρία Τσο­κε­χουάν­κα, σε συν­δυα­σμό με την απου­σία αρι­στε­ρής εναλ­λα­κτι­κής και φόβου για το δεξιό ρε­βαν­σι­σμό, θα συ­γκρα­τή­σει τη δυ­σφο­ρία «προς τα αρι­στε­ρά» (οι –ήδη επι­δει­νω­μέ­νες από την εποχή της δια­κυ­βέρ­νη­σης– σχέ­σεις με αρ­κε­τές κοι­νω­νι­κές ορ­γα­νώ­σεις τραυ­μα­τί­στη­καν επι­πλέ­ον αυ­τούς τους μήνες). Αλλά πο­λι­τι­κά, ανε­ξαρ­τή­τως εκλο­γι­κής απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τας, η επι­λο­γή λέει πολλά για τον τρόπο με τον οποίο δεί­χνει ότι σκο­πεύ­ει να πο­ρευ­θεί η ηγε­σία του MAS…

Μια πα­λιό­τε­ρη συ­ζή­τη­ση, που απα­σχό­λη­σε τμή­μα­τα της COB το 2013, αλλά έμει­νε τότε με­τέ­ω­ρη, για την ανά­γκη «νέου πο­λι­τι­κού ερ­γα­λεί­ου», ίσως ξα­να­νοί­ξει μετά τις εκλο­γές του Μάη…

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά