Καταρρέει το success story της κυβέρνησης Τσίπρα

Βα­δί­ζο­ντας στα χνά­ρια του Αντώ­νη Σα­μα­ρά, ο Αλέ­ξης Τσί­πρας εμπνεύ­στη­κε το δικό του success story, περί επερ­χό­με­νης κα­πι­τα­λι­στι­κής ανά­πτυ­ξης πάνω στα ερεί­πια των ερ­γα­τι­κών κοι­νω­νι­κών δι­καιω­μά­των και κα­τα­κτή­σε­ων. Τόσο ο πα­λαιο­μνη­μο­νια­κός Αντώ­νης Σα­μα­ράς όσο και ο νε­ο­μνη­μο­νια­κός Αλέ­ξης Τσί­πρας, επα­νέ­φε­ραν σαν κοι­νω­νι­κή υπό­σχε­ση το δόγμα του ακραί­ου νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού: αν συ­ντρί­ψου­με τους μι­σθούς, τις συ­ντά­ξεις και τα ερ­γα­σια­κά δι­καιώ­μα­τα, αν τα­ΐ­σου­με τους κα­πι­τα­λι­στές με κάθε εί­δους κί­νη­τρα, αν διευ­ρύ­νου­με σε πρω­τό­γνω­ρη έκτα­ση το πλιά­τσι­κο δη­μό­σιας πε­ριου­σί­ας, αν ολο­κλη­ρώ­σου­με το πρό­γραμ­μα «εσω­τε­ρι­κής υπο­τί­μη­σης», αν ολο­κλη­ρω­θεί και η δια­δι­κα­σία εκ­κα­θά­ρι­σης αδύ­να­μων κε­φα­λαί­ων, τότε θα έρθει η ανά­πτυ­ξη για να επου­λώ­σει όλες τις κοι­νω­νι­κές πλη­γές.      

Ωστό­σο, το «δράμα» του Αλέξη Τσί­πρα, όπως και του Αντώ­νη Σα­μα­ρά πριν απ’ αυτόν, είναι ότι η κρίση του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού είναι τόσο βαθιά, ώστε ανα­νε­ώ­νει διαρ­κώς τις απαι­τή­σεις των δα­νει­στών και της άρ­χου­σας τάξης, και μαζί τους ανα­νε­ώ­νε­ται διαρ­κώς η κα­θή­λω­ση μέσα στο τέλμα. Η κι­νού­με­νη άμμος της κρί­σης του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού κα­τα­πί­νει αλύ­πη­τα το ένα μετά το άλλο τα success story των μνη­μο­νια­κών πρω­θυ­πουρ­γών…

Ο Μα­ρι­νό­που­λος είναι μόνο η κο­ρυ­φή του «πα­γό­βου­νου»

Το «κα­νό­νι» της αλυ­σί­δας σού­περ μάρ­κετ Μα­ρι­νό­που­λος ήχησε εκ­κω­φα­ντι­κά στο Μα­ξί­μου. Δεν πρό­κει­ται για μια απλή χρε­ο­κο­πία, αλλά για «μο­λυ­σμα­τι­κό ιό» που απει­λεί να με­τα­δώ­σει την «ασθέ­νεια» σε πολ­λές άλλες επι­χει­ρή­σεις. Τα χρέη ύφους 1,3 δισ. ευρώ προς κάθε εί­δους προ­μη­θευ­τές αλλά και προς το κρά­τος και τα ασφα­λι­στι­κά τα­μεία, είναι πολύ με­γά­λο και θα έχει εκτε­τα­μέ­νες συ­νέ­πειες. Σε όλα τα σε­νά­ρια, οι προ­μη­θευ­τές θα υπο­στούν ένα γεν­ναίο «κού­ρε­μα» του­λά­χι­στον 50% όσων τους οφεί­λο­νται, ενώ στο δυ­σμε­νές σε­νά­ριο θα χά­σουν στο σύ­νο­λό τους τις απαι­τή­σεις τους. Ακόμη χει­ρό­τε­ρο είναι το γε­γο­νός ότι το «κα­νό­νι» αυτό δεν είναι απλώς πλήγ­μα στις εκα­το­ντά­δες εται­ρεί­ες-προ­μη­θευ­τές αλλά και πλήγ­μα στην αξιο­πι­στία των συ­ναλ­λα­γών στην κα­πι­τα­λι­στι­κή αγορά: στην αξιο­πι­στία των με­γά­λων επι­χει­ρή­σε­ων, των με­τα­χρο­νο­λο­γη­μέ­νων επι­τα­γών (ο Μα­ρι­νό­που­λος δού­λευε με επι­τα­γές εξά­μη­νης διάρ­κειας) κ.λπ.

Το ση­μα­ντι­κό­τε­ρο όμως πρό­βλη­μα δεν είναι οι συ­νέ­πειες της χρε­ο­κο­πί­ας της Μα­ρι­νό­που­λος αυτής κα­θαυ­τής, αλλά αυτό που κρύ­βε­ται πίσω απ’ αυτήν: ο ρόλος των τρα­πε­ζών και της πο­λι­τι­κο-επι­χει­ρη­μα­τι­κής δια­πλο­κής. Με το πέ­ρα­σμα των τρα­πε­ζών υπό τον έλεγ­χο των ξένων funds και των δα­νει­στών, ο «μη­χα­νι­σμός» επι­βί­ω­σης και εξα­σφά­λι­σης κερ­δών για τους ιδιο­κτή­τες χι­λιά­δων επι­χει­ρή­σε­ων αχρη­στεύ­ε­ται. Ποιος ήταν αυτός ο μη­χα­νι­σμός; Τα θα­λασ­σο­δά­νεια (δά­νεια χωρίς εγ­γυ­ή­σεις, που δεν εξυ­πη­ρε­τού­νταν) και η δυ­να­τό­τη­τα ανα­χρη­μα­το­δό­τη­σης πα­λαιών δα­νεί­ων. Όταν οι τρά­πε­ζες έκλει­σαν τη στρό­φιγ­γα ανα­χρη­μα­το­δό­τη­σης των πα­λαιών του δα­νεί­ων, το MEGA χρε­ο­κό­πη­σε. Η Jet Oil του Μα­μι­δά­κη δεν θα χρε­ο­κο­πού­σε αν ο αυ­τό­χει­ρας ιδιο­κτή­της της δεν έχανε τη δυ­να­τό­τη­τα ανα­χρη­μα­το­δό­τη­σης των πα­λαιών του δα­νεί­ων. Ο Μα­ρι­νό­που­λος ήταν η πιο «σκα­στή» πε­ρί­πτω­ση χρε­ο­κο­πη­μέ­νης επι­χεί­ρη­σης: για μια τέ­τοια επι­χεί­ρη­ση, τα «φέσια» ύψους 1,3 δισ. ευρώ (!!!) είναι προ­κλη­τι­κά αδια­νό­η­τα. Σε αυτή τη λίστα είναι χι­λιά­δες επι­χει­ρή­σεις. Η αχρή­στευ­ση του κε­ντρι­κού μο­χλού της πο­λι­τι­κο-επι­χει­ρη­μα­τι­κής δια­πλο­κής είναι η αιτία που αυτό το από­στη­μα άρ­χι­σε να σπάει. Το MEGA, η Jet Oil και ο Μα­ρι­νό­που­λος είναι μόνο η αρχή - θα ακο­λου­θή­σουν πολ­λές άλλες.    

Η δια­δι­κα­σία θα επι­τα­χυν­θεί από τη δια­χεί­ρι­ση των «κόκ­κι­νων» επι­χει­ρη­μα­τι­κών δα­νεί­ων, δη­λα­δή των μη εξυ­πη­ρε­τού­με­νων δα­νεί­ων επι­χει­ρή­σε­ων, που ανέρ­χο­νται στο ιλιγ­γιώ­δες ύψος των 60 δισ. ευρώ! Οι πε­ρισ­σό­τε­ρες από αυτές τις επι­χει­ρή­σεις είναι ενερ­γές. Από αυτές, ένα αξιό­λο­γο πο­σο­στό δεν πλη­ρώ­νουν τα δά­νειά τους εκ συ­στή­μα­τος, πα­ρό­τι είναι κερ­δο­φό­ρες - ποιος κα­πι­τα­λι­στής που σέ­βε­ται τον εαυτό του και έχει «πέντε φί­λους» στις τρά­πε­ζες και τα αστι­κά - μνη­μο­νια­κά κόμ­μα­τα θα αντι­στα­θεί στον πει­ρα­σμό να αυ­ξή­σει τα κέρδη του ή να φου­σκώ­σει τους προ­σω­πι­κούς τους λο­γα­ρια­σμούς παίρ­νο­ντας  δα­νεια­κά κι αγύ­ρι­στα; Πέρα απ’ αυ­τούς όμως, ση­μα­ντι­κό πο­σο­στό δεν είναι σε θέση να απο­πλη­ρώ­σει τα δά­νεια. Η «με­γά­λη εκ­κα­θά­ρι­ση» των «κόκ­κι­νων» επι­χει­ρη­μα­τι­κών δα­νεί­ων θα οδη­γή­σει σε μια νέα «γενιά» χρε­ο­κο­πη­μέ­νων επι­χει­ρή­σε­ων.     

Αυτή η εκ­κα­θά­ρι­ση, έχει βε­βαί­ως και την πλευ­ρά της κα­πι­τα­λι­στι­κής ανα­διάρ­θρω­σης, μιας βί­αι­ης «πρω­ταρ­χι­κής συσ­σώ­ρευ­σης» μέσα από το πλιά­τσι­κο στοι­χεί­ων ενερ­γη­τι­κού αυτών των επι­χει­ρή­σε­ων (μη­χα­νές, κτη­ρια­κές υπο­δο­μές, ακί­νη­τη πε­ριου­σία, με­ρί­δια αγο­ράς), την υπο­τί­μη­ση δα­νεια­κών υπο­χρε­ώ­σε­ων (δα­νεια­κές απαι­τή­σεις που θα δια­γρα­φούν), το «φέ­σω­μα» των ερ­γα­ζο­μέ­νων και το πέ­ρα­σμα της ιδιο­κτη­σί­ας σε νέα χέρια χωρίς τα βάρη των υπο­χρε­ώ­σε­ών τους. Όμως, για να απο­δώ­σει αυτή η μα­ζι­κή δια­δι­κα­σία δια­χεί­ρι­σης χρε­ο­κο­πιών, θα πρέ­πει να προη­γη­θεί η χρε­ο­κο­πία με όλες τις αρ­νη­τι­κές της συ­νέ­πειες. 

Πλήγ­μα­τα κατά συρ­ροή

Όμως τα πλήγ­μα­τα ενά­ντια στο κυ­βερ­νη­τι­κό success story είναι πολλά και κατά συρ­ροή:

• Η λε­γό­με­νη «βαριά βιο­μη­χα­νία της χώρας», ο του­ρι­σμός, έχει ση­μα­ντι­κή πτώση (τόσο σε αριθ­μό αφί­ξε­ων όσο και σε έσοδα), από την οποία δεν εξαι­ρού­νται και κο­ρυ­φαί­οι του­ρι­στι­κοί προ­ο­ρι­σμοί όπως οι Κυ­κλά­δες και η Κρήτη.
• Τα χρέη του Δη­μο­σί­ου προς τον ιδιω­τι­κό τομέα πα­ρα­μέ­νουν σε υψηλό επί­πε­δο και μά­λι­στα αυ­ξή­θη­καν τον τε­λευ­ταίο χρόνο. Στα τέλη Απρι­λί­ου, ανήλ­θαν σε 6,68 δισ. ευρώ, αυ­ξη­μέ­νες κατά 1,86 δισ. ευρώ σε σχέση με τον Απρί­λιο του 2015 (αύ­ξη­ση που αντι­στοι­χεί σε 1% του ΑΕΠ), εκ των οποί­ων τα 5,5 δισ. είναι οι οφει­λές του κρά­τους σε προ­μη­θευ­τές και τα υπό­λοι­πα 1,18 δισ. ευρώ είναι μη κα­τα­βλη­θεί­σες επι­στρο­φές ΦΠΑ. 
• Τα λη­ξι­πρό­θε­σμα χρέη των ιδιω­τών προς το Δη­μό­σιο, που μέχρι πριν δύο χρό­νια αυ­ξά­νο­νταν με ρυθμό 600 εκατ. το μήνα και μέχρι πριν ένα χρόνο με ρυθμό 1 δισ. ευρώ το μήνα, τώρα αυ­ξά­νο­νται με ρυθμό 1,5 δισ. ευρώ το μήνα!    

Σε μια τέ­τοια κα­τά­στα­ση, που τα χρέη «όλων προς όλους» αυ­ξά­νο­νται δη­μιουρ­γώ­ντας τις συν­θή­κες μιας ανοι­χτής κρί­σης ιδιω­τι­κού χρέ­ους, το πέ­ρα­σμα του ελέγ­χου των δα­νει­στών στα ξένα funds και τους δα­νει­στές και η δια­χεί­ρι­ση των «κόκ­κι­νων» επι­χει­ρη­μα­τι­κών δα­νεί­ων, πολ­λα­πλα­σιά­ζει τα «κα­νό­νια», αυ­ξά­νει την ανερ­γία και με­τα­τρέ­πει το success story της κυ­βέρ­νη­σης Τσί­πρα σε σύ­ντο­μο ανέκ­δο­το.

Υπο­τρο­πή της κρί­σης

Σε όλα αυτά ήρθαν να προ­στε­θούν οι κα­τα­λυ­τι­κές συ­νέ­πειες του Brexit. Δεν πρό­κει­ται μόνο για τις στενά οι­κο­νο­μι­κές συ­νέ­πειες, για το γε­γο­νός δη­λα­δή ότι οι ελ­λη­νι­κές εξα­γω­γές προ τη Μ. Βρε­τα­νία θα ακρι­βύ­νουν λόγω υπο­τί­μη­σης της στερ­λί­νας, αλλά για τις ευ­ρύ­τε­ρες οι­κο­νο­μι­κές συ­νέ­πειες και ακόμη πε­ρισ­σό­τε­ρο για τις πο­λι­τι­κές συ­νέ­πειες. Το ρίσκο των επεν­δύ­σε­ων στην Ελ­λά­δα (όπως και ευ­ρύ­τε­ρα στον ευ­ρω­παϊ­κό Νότο) αυ­ξά­νε­ται, απο­μα­κρύ­νο­ντας ορι­στι­κά το όνει­ρο για ανά­πτυ­ξη μέσω ξένων επεν­δύ­σε­ων. Ακόμη χει­ρό­τε­ρα, αυ­ξά­νε­ται το ρίσκο του ελ­λη­νι­κού χρέ­ους, αφού το Brexit μειώ­νει την πι­στο­λη­πτι­κή αξιο­πι­στία του ευ­ρω­παϊ­κού μη­χα­νι­σμού στα­θε­ρό­τη­τας (ESM), ακρι­βαί­νει το κό­στος των δα­νεί­ων του και άρα ακυ­ρώ­νει τη συ­ζή­τη­ση για νέα μεί­ω­ση επι­το­κί­ων του ελ­λη­νι­κού χρέ­ους.

Οι κα­τα­λυ­τι­κές συ­νέ­πειες του Brexit, ωστό­σο, είναι κυ­ρί­ως πο­λι­τι­κές. Η ώθηση που δίνει στην κρίση συ­νο­χής της ΕΕ και της Ευ­ρω­ζώ­νης και η ενί­σχυ­ση των τά­σε­ων για πολ­λές «τα­χύ­τη­τες», η «νο­μι­μο­ποί­η­ση» της ιδέας της εξό­δου, το κα­τα­λυ­τι­κό βάρος της εξό­δου μιας ισχυ­ρής ιμπε­ρια­λι­στι­κής χώρας, όλα αυτά έχουν ένα ση­μα­ντι­κό απο­τέ­λε­σμα: ότι για τους δα­νει­στές παύει να έχει ιδιαί­τε­ρη ση­μα­σία η τύχη του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού και μειώ­νο­νται πολύ τα κί­νη­τρά τους να κά­νουν κά­ποιου εί­δους πο­λι­τι­κή δια­χεί­ρι­ση της ελ­λη­νι­κής κρί­σης. Όταν ο Σόι­μπλε απει­λεί ωμά την Πορ­το­γα­λία και ζητεί μια ευ­ρω­παϊ­κή ενο­ποί­η­ση με πα­ρά­καμ­ψη των ευ­ρω­παϊ­κών «θε­σμών», αντι­λαμ­βα­νό­μα­στε ότι για την κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα έχει απο­μεί­νει μόνο το μα­στί­γιο. Έτσι, της κλέ­βουν τις τε­λευ­ταί­ες «ανά­σες», απαι­τώ­ντας να κλεί­σει η επό­με­νη αξιο­λό­γη­ση (που είναι προ­γραμ­μα­τι­σμέ­νη για το Σε­πτέμ­βριο) μέσα στο κα­λο­καί­ρι με πλήρη «συμ­μόρ­φω­ση προς τας απαι­τή­σεις»…      

Το συ­μπέ­ρα­σμα είναι ότι η υπο­τρο­πή της κρί­σης του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού είναι προ­δια­γε­γραμ­μέ­νη, αν όχι προ των πυλών. Υπ’ αυτές τις συν­θή­κες, η Αρι­στε­ρά πρέ­πει να ετοι­μα­στεί γι’ αυτό, αρ­χί­ζο­ντας από τη μάχη ενά­ντια στη νέα «με­ταρ­ρύθ­μι­ση» των ερ­γα­σια­κών σχέ­σε­ων το Σε­πτέμ­βριο (μα­ζι­κές απο­λύ­σεις, νέα μεί­ω­ση μι­σθών στον ιδιω­τι­κό τομέα, ερ­γο­δο­τι­κό λοκ άουτ, υπο­νό­μευ­ση του ρόλου των συν­δι­κά­των κ.λπ.).