«Κομμουνισμός. Μια μικρή ιστορία για το πώς επιτέλους θα αλλάξουν όλα»

Τι είναι κομ­μου­νι­σμός και κα­πι­τα­λι­σμός; Πώς εξου­σιά­ζουν τους αν­θρώ­πους τα πράγ­μα­τα, αφού δεν κα­τέ­βη­καν στη γη με δια­στη­μό­πλοια για να επι­τε­θούν στους αν­θρώ­πους με ακτί­νες λέι­ζερ; Πώς γεν­νή­θη­κε ο κα­πι­τα­λι­σμός όταν οι πρι­γκί­πισ­σες είδαν τις πλού­σιες εμπό­ρισ­σες κι έσκα­σαν απ’ τη ζή­λεια τους; Πώς δια­τά­ζουν τα ερ­γο­στά­σια τις ερ­γά­τριες, πώς πε­ρι­φρο­νούν το ένα το άλλο και ποιες λύ­σεις μπο­ρούν να βρουν οι ερ­γά­τριες; Οι βα­σι­κές έν­νοιες της μαρ­ξι­στι­κής πο­λι­τι­κής οι­κο­νο­μί­ας, η εκ­με­τάλ­λευ­ση, η λει­τουρ­γία της αγο­ράς, η οι­κο­νο­μι­κή κρίση, πε­ρι­γρά­φο­νται απτά και χιου­μο­ρι­στι­κά, σε γλώσ­σα που θα κάνει μικρά παι­διά -κι ίσως τους δα­σκά­λους- να κα­τα­νο­ή­σουν ή να διαι­σθαν­θούν, αλλά και τους πιο εξοι­κειω­μέ­νους να δια­σκε­δά­σουν ανέλ­πι­στα τη μιά­μι­ση ώρα που κρατά η ανά­γνω­ση.

Αρ­κε­τά εύ­στο­χες είναι και οι κρι­τι­κές στις «κομ­μου­νι­στι­κές» λύ­σεις των προ­βλη­μά­των που εφαρ­μό­ζουν οι ερ­γά­τριες της ιστο­ριού­λας. Βέ­βαια, η παι­δα­γω­γι­κή απλού­στευ­ση των εν­νοιών που πρέ­πει να γί­νουν αντι­λη­πτές από μα­θη­τές του δη­μο­τι­κού, ει­δι­κά στο κε­φά­λαιο των «λύ­σε­ων» του αστι­κού ρε­φορ­μι­σμού/πα­ρεμ­βα­τι­σμού, του αναρ­χι­σμού/αυ­το­δια­χεί­ρι­σης, της στα­λι­νι­κής εμπει­ρί­ας, του κα­τα­να­λω­τι­κού ευ­δαι­μο­νι­σμού ή του λου­δι­σμού, μπο­ρεί να κα­τα­λή­ξει σε πα­ρε­ξη­γή­σεις αν παρ­θεί κατά γράμ­μα. Ωστό­σο, δεν θα έπρε­πε, γιατί σκο­πός του βι­βλί­ου δεν είναι να πε­ρά­σει την κρη­σά­ρα μαρ­ξι­στών ανα­λυ­τών, αλλά να δη­μιουρ­γή­σει «την επι­θυ­μία να επι­θυ­μείς» στους νε­α­ρούς ανα­γνώ­στες.

Πα­ρό­λα αυτά, είναι αξιο­ση­μεί­ω­το ότι τα συ­μπε­ρά­σμα­τα κάθε πε­ρι­γρα­φής είναι κι έτσι σωστά. Για πα­ρά­δειγ­μα, είναι σωστό ότι ο ρε­φορ­μι­στι­κός πα­ρεμ­βα­τι­σμός/κεϋν­σια­νι­σμός δεν απα­λεί­φει την κα­πι­τα­λι­στι­κή αλ­λο­τρί­ω­ση, έστω κι αν δεν πρό­κει­ται για την ση­μα­ντι­κό­τε­ρη αδυ­να­μία του. Ανα­φο­ρι­κά πάλι με την κρι­τι­κή στο στα­λι­νι­σμό, δια­βά­ζο­ντας κα­νείς την αφή­γη­ση μπο­ρεί να εν­νο­ή­σει ότι απο­τέ­λε­σε φυ­σιο­λο­γι­κή εξέ­λι­ξη στο έδα­φος της Επα­νά­στα­σης κι όχι αι­μα­τη­ρή ανα­τρο­πή της. Αν και η αυ­το­νό­μη­ση των «υπεύ­θυ­νων της κρα­τι­κής κα­τσα­ρό­λας», δεν ήταν η αιτία, όμως ήταν πράγ­μα­τι η απε­χθής μορφή που έλαβε η αντε­πα­νά­στα­ση.

Βέ­βαια, αυτές οι μη ου­σια­στι­κές ατέ­λειες δεν οφεί­λο­νται μόνο στην ανά­γκη απλού­στευ­σης. Στο φι­λο­σο­φι­κό δο­κί­μιο του επι­λό­γου της Adamczak, βρί­σκει κα­νείς πραγ­μα­τι­κούς λό­γους για εν­στά­σεις, που έχουν να κά­νουν και με τα πα­ρα­πά­νω. Εκεί η μαρ­ξι­στι­κή ανά­λυ­ση αδί­κως κα­τη­γο­ρεί­ται ως εγκλω­βι­σμέ­νη στην αυ­στη­ρά κα­πι­τα­λι­στι­κή εκ­δο­χή της ερ­γα­σί­ας. Δεν είναι καν ορθός ο ισχυ­ρι­σμός πως οι σφαί­ρες ερ­γα­σί­ας και ζωής χω­ρί­ζουν «με την εμ­φά­νι­ση του ερ­γο­στα­σί­ου», αν και τότε όντως γί­νε­ται ένα ποιο­τι­κό άλμα σ' αυτόν τον χω­ρι­σμό που ενυ­πάρ­χει σε κάθε εκ­με­ταλ­λευ­τι­κή κοι­νω­νία και σε κάθε κοι­νω­νία όπου η δια­δι­κα­σία ή το προ­ϊ­όν της ερ­γα­σί­ας αντι­τί­θε­νται με το συμ­φέ­ρον και τη ζωή του ερ­γα­ζό­με­νου. Ο μαρ­ξι­σμός δεν είναι οι­κο­νο­μι­σμός ή «πα­ρα­γω­γι­σμός» όπως υπο­νο­εί­ται, εκτός αν κα­νείς συμ­βου­λεύ­ε­ται τη λάθος «εκ­δο­χή» του, τους απο­λο­γη­τές των πε­ντά­χρο­νων πλά­νων.

Ωστό­σο, στον κα­τα­λη­κτι­κό της προ­βλη­μα­τι­σμό η Adamczak έχει βα­σι­κά δίκιο: αν ο κομ­μου­νι­σμός, ως κα­τάρ­γη­ση της κα­πι­τα­λι­στι­κής αθλιό­τη­τας και χει­ρα­φέ­τη­ση των αν­θρώ­πων από τα δη­μιουρ­γή­μα­τά τους, είναι πιο ανα­γκαί­ος από ποτέ, το ίδιο ισχύ­ει και για την έρευ­να για το πώς αυτός θα αγκα­λιά­σει τις καρ­διές των κα­τα­πιε­σμέ­νων, άρα του τι θα ση­μαί­νει για αυ­τούς και για χάρη ποιων στοι­χεί­ων του, ποιων «υπο­σχέ­σε­ών» του αξί­ζει να πα­λέ­ψου­με. Και ως προς το πρώτο, που είναι και το πιο εύ­κο­λο, ει­δι­κά για μία συγ­γρα­φέα, το βι­βλια­ρά­κι αυτό σί­γου­ρα βοηθά να ανά­ψει μια σπίθα ελ­πί­δας και ανα­ζή­τη­σης. Και μά­λι­στα στις καρ­διές παι­διών. Φέρ­νει έτσι μια δη­μιουρ­γι­κό­τε­ρη προ­σέγ­γι­ση στο τι θα μπο­ρού­σε να θε­ω­ρεί­ται «δι­δα­κτι­κό βι­βλίο», τι άλλο αξί­ζει ένα παιδί να μα­θαί­νει και κυ­ρί­ως να επε­ξερ­γά­ζε­ται. Ει­δι­κά σή­με­ρα που η εκ­παι­δευ­τι­κή κρίση κάνει το σχο­λείο συν τοις άλ­λοις και παι­δα­γω­γι­κά αβί­ω­το. Γι’ αυτό το «Κομ­μου­νι­σμός» της Adamczak μπο­ρεί να θε­ω­ρη­θεί ως ει­σα­γω­γή για μια επα­να­στα­τι­κή παι­δα­γω­γι­κή. Γι’ αυτό πρέ­πει να δια­βα­στεί από μι­κρούς και με­γά­λους κι απ’ τους δεύ­τε­ρους στους πρώ­τους.

Βι­βλιο­γρα­φι­κά στοι­χεία:

«Κομ­μου­νι­σμός. Μια μικρή ιστο­ρία για το πώς επι­τέ­λους θα αλ­λά­ξουν όλα»,

της Bini Adamczak.

εκ­δό­σεις νήσος 2013.

Με­τά­φρα­ση: Σοφία Κου­σιάν­τζα.

Ει­κο­νο­γρά­φη­ση: Bini Adamczak.

88 σελ.

Τιμή € 7,00

«“Ρόιδο μας τα ’κανε αυτός ο κα­πι­τα­λι­σμός!” σκέ­φτο­νται οι άν­θρω­ποι. “Πρώτα μας έκανε καλά καλά να δυ­στυ­χή­σου­με, και μετά όλο χά­λα­γε κι από πάνω”. Και μια άλλη λέει: “Κι εν πάση πε­ρι­πτώ­σει, αυτόν τον κα­πι­τα­λι­σμό τον έχου­με ήδη πάρα πολύ καιρό –κάπου δια­κό­σια με πε­ντα­κό­σια χρό­νια–, ε και τέλος πά­ντων φτά­νει πια! Ήρθε η ώρα να δο­κι­μά­σου­με και τί­πο­τα και­νού­ριο. Καμιά αλ­λα­γή πότε πότε δεν βλά­πτει!”».

kommoynismos_mikri_istoria.jpg