Την ώρα που οι διαδικασίες απορρύθμισης της εργασίας ολοένα και επιταχύνονται, οι μορφές εργασιακής εκμετάλλευσης πληθαίνουν, με τη Κύπρο να διατηρεί ένα από τα πιο πολύπλοκα και καλά σχεδιασμένα εκμεταλλευτικά συστήματα.
Τον περασμένο Δεκέμβρη πρόσφυγες και μετανάστες φοιτητές διανομείς πραγματοποίησαν μεγάλη νικηφόρα απεργία ως αντίδραση στις αδιανόητες συνθήκες εργασιακής εκμετάλλευσης υπενθυμίζοντας σε όλους μας την ανάγκη για περισσότερη οργάνωση και δράση.
Παρ’ όλο που το μοντέλο της gig economy όλως περιέργως δεν εφευρέθηκε στην Κύπρο, το βραβείο μετεξέλιξης της μπορεί εύκολα να της αποδοθεί. Οι εξαιρετικά κακές συνθήκες εργασίας στο χώρο της διανομής έτοιμου φαγητού σε συνδυασμό με τις ρατσιστικές πολιτικές της κυβέρνησης έδωσαν χώρο και ζωηρότητα στη δημιουργικότητα του κεφαλαίου κατασκευάζοντας ένα νέο μοντέλο που συνδυάζει χαρακτηριστικά του μοντέλου της gig economy και της εργασίας μέσω ατζέντηδων.
Ας το πάρουμε όμως από την αρχή:
Η γνωστή πλατφόρμα WOLT διαθέτει δύο διαφορετικά μοντέλα εργασίας. Η πρώτη κατηγορία αφορά σε ένα μικρό αριθμό κυρίως μεταναστών και προσφύγων που έχουν αποκτήσει πλήρη πρόσβαση στην αγορά εργασίας και εργάζονται ως αυτό-εργοδοτούμενοι ή «συνεργάτες» όπως προτιμά η εταιρεία να τους αποκαλεί. Οι αναφερόμενοι εργάζονται με το κομμάτι, χρησιμοποιούν το δικό τους μηχανάκι του οποίου επιβαρύνονται τα έξοδα συντήρησης, ενώ πληρώνουν κοινωνικές ασφαλίσεις και εισφορά στο Γενικό Σύστημα Υγείας που προνοούν οι αντίστοιχες νομοθεσίες. Η δεύτερη κατηγορία, αφορά αιτούντες άσυλο και μετανάστες φοιτητές που εργάζονται κάτω από πολύ περιοριστικές συνθήκες. Επιγραμματικά, και οι δύο πληθυσμοί μπορούν να εργαστούν νόμιμα στην Κύπρο μόνο σε συγκεκριμένες οικονομικές δραστηριότητες και συγκεκριμένες θέσεις εργασίας μέσω τυποποιημένων συμβολαίων που καταθέτονται προς έγκριση στο Τμήμα Εργασίας με ανώτερο εβδομαδιαίο όριο, τις 48 και 20 ώρες αντίστοιχα συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών.
Κάπου εδώ είναι που επιστρατεύεται η εφευρετικότητα του κεφαλαίου. Επειδή η νομοθεσία απαγορεύει στους αιτητές ασύλου και τους φοιτητές να εργάζονται ως αυτό-εργοδοτούμενοι, οι άνθρωποι εργάζονται σε εταιρείες διαχείρισης στόλου (ατζέντηδες) οι οποίες αποκόπτουν αυθαίρετα περίπου το 30% του μισθού των εργαζομένων πέραν των κοινωνικών ασφαλίσεων και των εισφορών στο Γενικό Σύστημα Υγείας (στο οποίο να σημειώσουμε δεν έχουν πρόσβαση), χρησιμοποιώντας το δικό τους μηχανάκι ή ποδήλατο (με ενοίκιο 200 ευρώ το μήνα) και εξοπλισμό 100 ευρώ από τον πρώτο μισθό, ενώ εργάζονται μέσω της πλατφόρμας υπό το καθεστώς του κομματιού.
Με τις πάραπάνω αδιανόητες αποκοπές, οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να εργαστούν πολύ περισσότερες από τις επιτρεπόμενες ώρες για να μπορούν να επιβιώσουν και να καλύψουν τα βασικά. Την ίδια ώρα η WOLT προχωρεί σε μειώσεις στην τιμή του κομματιού από 4 ευρώ περίπου ανά παράδοση, στα 2.26.
Η εξέλιξη αυτή οδήγησε σε μια πρωτόγνωρη για τα Κυπριακά δεδομένα απεργία. Μετανάστες φοιτητές και αιτητές ασύλου, βγήκαν στους δρόμους απαιτώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας. Την ίδια ώρα που παραβιάζονται συνεχώς και ποικιλοτρόπως τα εργασιακά δικαιώματα των Κυπρίων και κοινοτικών εργατών, των οποίων η παραμονής τους στη χώρα δεν συνδέεται κατ’ ουδένα τρόπο με την εργασία τους είτε νομικά είτε ως συνθήκη επιβίωσης, είναι δύσκολο να εντοπίσουμε παρόμοια παραδείγματα αγωνιστικότητας. Παρά τις απειλές των ατζέντηδων και τη προκλητική στάση των αστυνομικών, η απεργία επεκτάθηκε σε όλες τις πόλεις και συνέχισε για 10 μέρες. Η απεργία καλύφθηκε από την Παγκύπρια Εργατική Οργάνωση (ΠΕΟ) η οποία πρόσκειται στο κεντροαριστερό ΑΚΕΛ, με δυναμική παρουσία στο χώρο και τους Βιομηχανικούς Εργάτες του Κόσμου (IWW Cyprus), ενώ στηρίχτηκε και από διάφορες αλληλέγγυες ομάδες.
Η πρωτοφανής εντυπωσιακή αυτή αντίσταση οδήγησε στην έναρξη θεσμοθετημένου διαλόγου με στόχο την ρύθμιση των εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων του κλάδου, διαγράφοντας μια νίκη σε μια περίοδο όπου τα δικαιώματα των εργαζομένων και κυρίως των μεταναστών και προσφύγων παραβιάζονται ασύστολα. Μια αντίσταση σε μια περίοδο όπου η μετανάστευση και η προσφυγοποίηση κατέστη κεντρικό ζήτημα για τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές και εργαλείο ρητορικής μίσους για τη συσπείρωση της δεξιάς. Μια αντίσταση σε μια περίοδο κινηματικής αδράνειας και συνδικαλιστικής συμβιβαστικότητας. Μια αντίσταση και μια νίκη, οργανωμένη από τους πιο ευάλωτους εργάτες, απέναντι στο κεφάλαιο και τον πιο πιστό εκφραστή του, το ρατσιστικό κυπριακό κράτος.
