Δημοσιεύτηκε στην ηλεκτρονική σελίδα του περιοδικού «Ενημέρωση» (έκδοση του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ), Νοέμβριος 2013, τεύχος 210. http://www.inegsee.gr/sitefiles/files/enhmerosh-teyxos-210.pdf
1. Στοιχεία αναφορικά με το πρόβλημα της ανεργίας
Η ανάλυση της ανεργίας και των κοινωνικών επιπτώσεων που αυτή επιφέρει, ιδιαίτερα στους νέους, προϋποθέτει την επισήμανση βασικών στοιχείων, τα οποία είναι αναγκαία για την βαθύτερη επεξεργασία του φαινομένου.
Απ’ όλες τις έρευνες διαπιστώνεται ότι το μεγαλύτερο πλήγμα από την ανεργία το δέχονται οι νεότερες ηλικιακά ομάδες του πληθυσμού.
- Η ανεργία στην Ευρωζώνη ανέρχεται στα 19.194.000 άτομα, ενώ στο σύνολο των 28 Κρατών Μελών ανέρχεται στα 26.384.000.
- Το 21% των ανέργων στην ΕΕ-28 είναι κάτω των 25 ετών, ενώ στην Ευρωζώνη το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί στο 18,3%.
Σε ότι αφορά την Ελλάδα, δεν υπάρχει άλλη ευρωπαϊκή χώρα με:
ü 700.000 αδήλωτους-ανασφάλιστους εργαζόμενους μισθωτούς, δηλαδή τέσσερις στους δέκα, με αποτέλεσμα να υπάρχει 3,5 δις εισφοροδιαφυγή και 7,5 δις απώλειες εσόδων στα ασφαλιστικά ταμεία εξαιτίας της υψηλής ανεργίας.
ü 300.000 ψευδο-αυτοαπασχολούμενους, οι οποίοι παρουσιάζονται ως «ελεύθεροι επαγγελματίες» ενώ παρέχουν εξαρτημένη εργασία.
ü 200.000 εργαζόμενους με «μερική απασχόληση» ενώ παρέχουν εργασία πλήρους ωραρίου.
Πρόκειται για «αόρατους εργαζόμενους» και με την πιο επικίνδυνη μορφή απασχόλησης, αφού αυτοί δεν στοιχειοθετούν δικαιώματα χρόνου ή και μορφή απασχόλησης που παρέχουν, δεν δικαιούνται άδεια, επίδομα αδείας, δώρα Χριστουγέννων–Πάσχα, αποζημίωση, κλπ.
Όσον αφορά το ποσοστό της ανεργίας, σύμφωνα με την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού (ΕΛΣΤΑΤ), η ανεργία εκτινάχθηκε, παίρνοντας εκρηκτικές διαστάσεις. Συγκεκριμένα, ανήλθε στο 27,1% το 2013 (1.350.435 άτομα, Β΄ τρίμηνο 2013) έναντι 7,2% το 2008 (397.080 άτομα). Η πρόβλεψη του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ είναι ότι η ανεργία, το 2014, θα διαμορφωθεί κατά μέσο όρο στο επίπεδο 30%-31% (1.525.000 άτομα) (2012: 24,4% - 2011: 17,7% - 2010: 12,5%).
Τα διαθέσιμα στοιχεία, όμως, δεν αποτυπώνουν με ακρίβεια το πραγματικό μέγεθος της ανεργίας, γιατί δεν συμπεριλαμβάνουν τη «συγκαλυμμένη ανεργία» στον αγροτικό τομέα κα την λανθάνουσα ανεργία στο σύνολο της οικονομίας. Επιπλέον, καταγράφουν ως απασχόληση όσους εργάζονται μία ώρα την προηγούμενη εβδομάδα από την εβδομάδα διεξαγωγής της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού. Παράλληλα, δεν καταγράφουν τα φαινόμενα της υποαπασχόλησης, της εποχιακής ανεργίας, τους νέους που εκπληρώνουν τη στρατιωτική τους θητεία και γενικά την απασχόληση στην παραοικονομία.
2. Οι νέοι τα κατ’ εξοχήν θύματα της ανεργίας
Τελικά, ποιοι είναι άνεργοι;
Άνεργοι είναι όσοι θα ήθελαν να παρέχουν εργασία, αλλά δεν μπορούν είτε επειδή δεν βρίσκουν είτε επειδή δεν διατίθεται κάποιος εργοδότης να τους ζητήσει να εργαστούν. Ταυτόχρονα, η ανεργία υποδηλώνει ότι υπάρχει κενό παραγωγής, κενό κατανάλωσης και κενό ψυχικής διάθεσης.
Αντίθετα, η κυρίαρχη οικονομική πολιτική (νεοφιλελευθερισμός) υποβαθμίζει την κοινωνική λειτουργία της εργασίας στο όνομα της «επίτευξης των οικονομικών δεικτών», αψηφώντας τα κοινωνικά ερείπια που αφήνει και ότι πίσω από τους αριθμούς της ανεργίας υπάρχουν πραγματικοί άνθρωποι με πραγματικές ανάγκες.
Ιδιαίτερα σοβαρό έχει γίνει το πρόβλημα της ανεργίας των νέων, καθώς πολλές επιχειρήσεις αναστέλλουν τη λειτουργία τους, σε συνδυασμό με τον περιορισμό των προσλήψεων στην Δημόσια Διοίκηση, δυσχεραίνοντας την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας τη στιγμή που χιλιάδες απόφοιτοι Γυμνασίων, Λυκείων, ΑΕΙ και ΤΕΙ αναζητούν για πρώτη φορά απασχόληση.
Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (Β΄ τριμήνου 2013) δείχνουν ότι η ανεργία των νέων, κάτω των 29 ετών, εξακολουθεί να παραμένει σε υψηλά επίπεδα, η οποία ανήλθε το 2013 στα 433.834 άτομα ή 49,4% (2008: 156.095 ή 15,5%).
Οι νέοι άνεργοι αναλογούν στο 1/3 περίπου του συνόλου των ανέργων (32,1%) από 43,7% που αναλογούσαν το 2008. Αυτή η μείωση οφείλεται λόγω της εκρηκτικής αύξησης που σημείωσε η ανεργία άνω 30 ετών.
Όσον αφορά την ανεργία των νέων κατά φύλο, οι νέες γυναίκες εμφανίζουν τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας, φθάνοντας το 2013 τα 212.940 άτομα ή 53,6% (2008: 90.614 ή 20,7%). Αντίθετα, ο αριθμός των νέων άνεργων ανδρών ανήλθε το 2013 στα 220.895 άτομα ή 46% (2008: 65.481 ή 11,5%).
Επίσης, όπως προκύπτει, από τα μέχρι τώρα διαθέσιμα στοιχεία, το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας συγκεντρώνουν οι νέοι και οι νέες ηλικίας 20-24 ετών, παρ’ ότι αριθμητικά οι περισσότεροι άνεργοι βρίσκονται στην ηλικιακή ομάδα των 25-29 ετών (2013: 255.234 άτομα ή 44,4% – 2008: 84.313 ή 12,8%). Συγκεκριμένα, παρατηρούμε ότι ενώ το 2008 ο αριθμός των ανέργων ηλικίας 20-24 ετών ήταν 59.082 άτομα (19,7%), αυξάνεται στον αριθμό των 148.782 (57%), μέσα σε μια πενταετία (2013).
Επιπλέον, από τους 1.350.435 ανέργους στο σύνολο της χώρας, όπως ήδη αναφέραμε, οι 310.200 ή το 23% υπάγονται στην κατηγορία «ΝΕΟΙ», στην οποία ανήκουν όλοι αυτοί που δεν εργάστηκαν ποτέ στο παρελθόν και αναζητούν πρώτη φορά εργασία. Μάλιστα, προκύπτει ότι το μεγαλύτερο αριθμό ανέργων, αυτής της κατηγορίας, συγκεντρώνουν οι νέοι και οι νέες ηλικίας κάτω των 29 ετών (224.020 νέοι που αναλογούν στο 72,2% των «ΝΕΩΝ» ανέργων).
Σε ότι αφορά τους μακροχρόνια ανέργους, αυτοί ανέρχονται συνολικά σε 902.455 άτομα, εκ των οποίων οι κάτω των 29 ετών αριθμούν σε 257.444 άτομα (28,5%). Οι μακροχρόνια άνεργοι της ίδιας ηλικιακής κατηγορίας αποτελούν το 59,3% του συνόλου των ανέργων μέχρι 29 ετών. Για τους νέους άνδρες και τις νέες γυναίκες τα ποσοστά ανέρχονται σε 60,7% και 58% αντίστοιχα.
Τέλος, η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της οποίας το ποσοστό των ανέργων που λαμβάνουν επίδομα ή βοήθεια είναι το χαμηλότερο σε σύγκριση με αυτό των άλλων χωρών.
Η συνολική εικόνα που αποτυπώνεται και από τα επίσημα στοιχεία είναι ότι η ανεργία ενώ εξακολουθεί να αγγίζει υψηλά ποσοστά στους νέους/-ες κάτω των 29 ετών (2013: 433.832 ή 49,4% - 2008: 156.097 ή 15,5%), εντούτοις, πλήττει, ιδιαίτερα και τις ηλικιακές ομάδες άνω των 29 ετών (2013: 916.604 ή 22,3% - 2008: 201.047 ή 5,1%). Μάλιστα, στην ηλικιακή ομάδα άνω των 29 ετών, από τους 715.557 που έμειναν άνεργοι μεταξύ 2008-2013, οι 665.042 ή το 93% προέρχονται από αυτούς που έχασαν τη δουλειά τους λόγω απόλυσης, ενώ στην ηλικιακή ομάδα κάτω των 29 ετών, από τους 277.735 που έμειναν άνεργοι, οι 148.371 ή το 53,4% είχαν εργαστεί κατά το παρελθόν και έχασαν την εργασία τους. Η διαφορά μεταξύ των δύο ηλικιακών ομάδων είναι εμφανής.
3. Στοιχεία σχετικά με την εργαζόμενη νεολαία
Η κατανομή της απασχόλησης των νέων ηλικίας 15-29 ετών κατά τομέα οικονομικής δραστηριότητας, δείχνει ότι η συντριπτική πλειοψηφία, πάνω από τα 2/3 των νέων, εργάζονται στον τριτογενή τομέα της οικονομίας (76,4%), ενώ στο δευτερογενή το 15% και στον πρωτογενή το 8,5%. Στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης (2008-2013) η απασχόληση των νέων μειώθηκε σε ποσοστό -48% και σε όλους τους τομείς παραγωγής (πρωτογενής τομέας -31%, δευτερογενής τομέας -68% και τριτογενής τομέας -42,5%). Οι 61 στις 100 θέσεις εργασίας που χάθηκαν αναλογούν στον τριτογενή τομέα παραγωγής, οι 35 στον δευτερογενή τομέα και οι υπόλοιπες 5 τον πρωτογενή τομέα.
Σε ότι αφορά τη θέση στο επάγγελμα η συντριπτική πλειοψηφία (73,1%) είναι μισθωτοί, το 13,8% αυτοαπασχολούμενοι, το 10,5% ανήκει στα συμβοηθούντα και μη αμειβόμενα μέλη της οικογένειας και το 2,6% στους εργοδότες.
4. Η δομή της ανεργίας κατά επίπεδο εκπαίδευσης
Όσον αφορά την ανεργία των νέων κατά επίπεδο εκπαίδευσης, από τα μέχρι τώρα διαθέσιμα στοιχεία της Έρευνας Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΕΛΣΤΑΤ), είναι δυνατό να διαπιστωθεί ότι ένας στους τρεις ανέργους είναι κάτοχος πτυχίου Ανώτερης ή Ανώτατης εκπαίδευσης, ενώ ένας στους δύο ανέργους, περίπου, έχει απολυτήριο Μέσης Εκπαίδευσης (Λυκείου). Έτσι, λοιπόν, ιδιαίτερα σοβαρό είναι το πρόβλημα της ανεργίας των αποφοίτων Μέσης Εκπαίδευσης και των ανέργων πτυχιούχων Ανωτάτων και ειδικά Ανωτέρων Σχολών (ΤΕΙ).
Από τα στατιστικά στοιχεία φαίνεται ότι η κατηγορία των νέων 15-29 ετών με το μεγαλύτερο αριθμό ανέργων είναι αυτή των αποφοίτων Μέσης Εκπαίδευσης (2008: 59.894 - 2013: 175.790) και αυτών Ανώτερης-Ανώτατης Εκπαίδευσης (2008: 70.462 - 2013: 191.875). Προφανώς, αυτό οφείλεται στην αύξηση του αριθμού των νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας σε συνδυασμό με την μείωση της ζήτησης για εργατικό δυναμικό αυτών των κατηγοριών εκπαίδευσης.
Αναφορικά με την κατανομή των ανέργων κατά επίπεδο εκπαίδευσης και φύλο, φαίνεται, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ότι οι άνεργοι νέοι άνδρες ηλικίας 15-29 ετών (2008: 65.480 - 2013: 220.894) πλήττονται περισσότερο από τις άνεργες γυναίκες (2008: 90.616 - 2013: 212.942).
Οι άνεργες γυναίκες με γραμματικές γνώσεις Ανώτερης-Ανώτατης Εκπαίδευσης, αποτελούν το μεγαλύτερο αριθμό ανέργων (2008: 46.860 - 2013: 118.956) έναντι των ανέργων ανδρών (2008: 23.601 - 2013: 72.919).
Αντίθετα, όσον αφορά την κατηγορία των ανέργων με απολυτήριο Μέσης Εκπαίδευσης, διαπιστώνουμε ότι εκεί υπερτερούν οι άνδρες. Συγκεκριμένα, το 2013 υπήρχαν 101.997 άνεργοι άνδρες με απολυτήριο Μέσης Εκπαίδευσης (2008: 28.871), έναντι 73.794 γυναικών (2008: 31.023). Κατά πως φαίνεται, αυτό οφείλεται στο μαζικό κλείσιμο βιομηχανιών και βιοτεχνιών, καθώς επίσης και στην κρίση του τομέα των κατασκευών, όπου κατά κύριο λόγο εργάζονταν άνδρες.
5. Τα κοινωνικά προβλήματα της νεολαίας
Από τα προαναφερθέντα στοιχεία προκύπτει ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα, ιδιαίτερα σήμερα με την μακροχρόνια κρίση που μαστίζει την ελληνική οικονομία, επιχειρείται να είναι προσαρμόσιμο μέσα από την περαιτέρω ευελιξία της αγοράς εργασίας με τους χαμηλούς μισθούς και τα μειωμένα έως ανύπαρκτά ασφαλιστικά και συνδικαλιστικά δικαιώματα. Επιπλέον, τα στοιχεία δείχνουν ότι φέτος, το ποσοστό των μαθητών που σταμάτησαν το σχολείο καταγράφεται ίδιο με πέρυσι. Συγκεκριμένα, δεν γράφτηκε στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση κατά μέσο όρο το 11,4% των μαθητών, δηλαδή 70.000 παιδιά και έφηβοι που σταμάτησαν το σχολείο, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostatto 2012.[1]
Από τα μέχρι τώρα στοιχεία αποδεικνύεται ότι η αγορά εργασίας από πλευράς εξυπηρέτησης των εργασιακών αναγκών είναι τραγική. Είναι τόσο τραγική, που ακόμη κι αν εφαρμοστεί η πρόταση του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ για ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας με αισιόδοξους ρυθμούς της τάξης των 3,5%-4% το χρόνο, χρειάζεται μία εικοσαετία για την δημιουργία ενός εκατομμυρίου θέσεων εργασίας περίπου, που χάθηκαν την τετραετία 2010-2013, η δημιουργία των οποίων προϋποθέτει μία δεκαετία με ετήσιους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ της τάξης του 7%-8%.[2]
Η νεολαία, σήμερα, βιώνει ένα παρόν δυσμενές με αβέβαιο μέλλον.
Η ανεργία, η φτώχεια, η χρήση ναρκωτικών και η επιδείνωση της ποιότητας ζωής είναι καθημερινά φαινόμενα. Η ψυχαγωγία έχει υποβαθμιστεί, ο πολιτιστικές δραστηριότητες έχουν ατονήσει, οι κοινωνικές σχέσεις έχουν ελαχιστοποιηθεί, η αδιαφορία και η αποξένωση κυριαρχούν.
Τα προβλήματα αυτά που αντιμετωπίζει η εργαζόμενη νεολαία και άλλα ακόμη (π.χ. ναρκωτικά κτλ.), καταρρακώνουν την προσωπικότητα του νέου και της νέας. Διότι, όλα είναι «υπό αίρεση»: η απασχόληση, η αμοιβή, το ωράριο, η κοινωνική ασφάλιση, ο βασικός μισθός, οι εργασιακές δεξιότητες, η ψυχαγωγία, η κάλυψη των ενδιαφερόντων τους, τα οράματα και οι φιλοδοξίες, η οικογένεια και τέλος η σχέση τους με την κοινωνία. Την ίδια στιγμή ελαχιστοποιείται και η μη συμμετοχή στα κοινά (στο συνδικάτο, τη γειτονιά, την τοπική αυτοδιοίκηση, τους πολιτικούς και πολιτιστικούς φορείς κτλ.), εφόσον η βασική σκέψη και ενέργεια εξαντλείται στην ύπαρξη ή όχι της εργασίας, ενώ εντείνεται ο ανταγωνισμός για «μια θέση στον ήλιο».
Οι ασφυκτικοί ρυθμοί σπουδών, τα φροντιστήρια, η συνεχής αναζήτηση εργασίας, η απλήρωτη υπερωρία, η ελαστικότητα στα ωράρια, η εντατικοποίηση των ρυθμών δουλειάς, για όσους ακόμη έχουν, δεν έχουν καταργήσει μόνο το 8ωρο ή το πενθήμερο, αλλά και το ρεπό, άρα και τον περιορισμό του ελεύθερου χρόνου.
Το μοντέλο της «απασχολησιμότητας», της «πρακτικής άσκησης» και της «μαθητείας» είναι η σύγχρονη ταυτότητα της νεολαίας. Ένα μοντέλο, το οποίο οδηγεί άμεσα στην ανασφάλιστη εργασία, καθώς επίσης στην υποταγή και την πλήρη εξάρτηση από τον εκάστοτε εργοδότη, όπου η νεολαία συνηθίζει να μην απαιτεί, να μη διεκδικεί, να μην αντιστέκεται, αγνοώντας την αλληλεγγύη και τη συλλογική δράση.
Έτσι, η συλλογική διαπραγμάτευση αντικαθίσταται από την ατομική, την παραίτηση από κάθε διεκδίκηση και την ατομικοποίηση, τα οποία έχουν περάσει στη συνείδηση μιας μεγάλης μερίδας νέων.
Όμως, τα κοινωνικά προβλήματα της νεολαίας (ανεργία, πολιτισμός, εκπαίδευση, ψυχαγωγία, χρήση ναρκωτικών ουσιών, αποξένωση κλπ.) έχουν τη ρίζα τους στο υπάρχον κοινωνικο-οικονομικό σύστημα αλλοτρίωσης, εκμετάλλευσης και πολυεπίπεδης κρίσης. Μιας κρίσης, η οποία εκφράζεται όχι μόνο στο επίπεδο της οικονομίας, αλλά σε όλες τις φάσεις της ζωής είτε σε επίπεδο πολιτικό είτε πολιτιστικό είτε κοινωνικό. Εκφράζεται με την κατάρρευση αξιών, ιδανικών και αποξένωσης.
Αυτή η κρίση έχει, μεταξύ άλλων, ως συνέπεια την αύξηση της ανεργίας, την περαιτέρω ευελιξία της αγοράς εργασίας και την περικοπή των κοινωνικών δαπανών για τα προβλήματα των εργαζομένων και της νεολαίας.
Σήμερα, χιλιάδες άνεργοι αποτελούν το τίμημα των μέχρι σήμερα εφαρμοζόμενων οικονομικών πολιτικών, οι οποίες τους οδηγούν στην οικονομική εξαθλίωση, στη φτώχεια και την ανέχεια. Χιλιάδες άνεργοι νέοι, χιλιάδες «αποτυχόντες» στις εξετάσεις ενός εκπαιδευτικού συστήματος που το μόνο που προωθεί είναι ο ανταγωνισμός, χιλιάδες απολυμένοι από τις επιχειρήσεις, χιλιάδες ανασφάλιστοι, σε ανθυγιεινές πολλές φορές συνθήκες εργασίας και τόσα άλλα που καθημερινά βιώνουμε, είναι τα αποτελέσματα του καπιταλιστικού εκμεταλλευτικού συστήματος.
Η ανεργία είναι το έδαφος που επάνω του ξετυλίγεται η επιθετικότητα του κεφαλαίου στις εργαζόμενες τάξεις για την περαιτέρω ευελιξία της αγοράς εργασίας και για την ανασυγκρότηση σε πιο συντηρητική κατεύθυνση των εργασιακών σχέσεων και του κράτους πρόνοιας.
Ακρογωνιαίος λίθος είναι η ένταξη των νέων εργαζόμενων στην παραγωγική διαδικασία στη βάση ενός «νέου» πλαισίου ευέλικτων εργασιακών σχέσεων και κράτους φιλανθρωπίας. Έτσι, η νεολαία, μεταξύ των άλλων εργαζομένων, αποτελεί το ζωντανό «πειραματόζωο», στο οποίο δοκιμάζονται και πραγματοποιούνται οι αναδιαρθρωτικές κινήσεις του κεφαλαίου και οι αλλαγές στην εργασία (ευελιξία και απορύθμιση της αγοράς εργασίας).
Παράλληλα, προωθείται συστηματικά, μέσα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης η προβολή προτύπων που διαπαιδαγωγούν τη νεολαία στη βία, στον ανταγωνισμό, στη διαφθορά, στην έλλειψη ιδανικών, στην υποκουλτούρα, στην αδιαφορία, στον ωχαδελφισμό και στην αντιδραστική άποψη πως «τίποτε δεν αλλάζει, κοίταξε εσύ να βολευτείς και άσε τους άλλους να πεθάνουν». Η ψυχαγωγία και το δικαίωμα στη μόρφωση γίνεται προνόμιο των πλουσίων. Η πλειονότητα των κινηματογραφικών ταινιών είναι ταινίες βίας και αντικοινωνικού περιεχομένου.
Έτσι, οι νέοι και οι νέες, με τα τεράστια κοινωνικά προβλήματα που αναφέραμε, οι απογοητευμένοι, που πλήττονται με την ανία τους σε αμφιβόλου ποιότητος τρόπους ψυχαγωγίας και διασκέδασης, γίνονται η εύκολη λεία ναρκοπαραβατικών συμπεριφορών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κοινωνική διάβρωση.
6. Προτάσεις
Τελικά, υπάρχουν λύσεις;
Τα συνδικάτα διεκδικούν την αντικατάσταση αυτού του μοντέλου με ένα άλλο, το οποίο θα δίνει έμφαση στη γνώση, στη μεταμόρφωση του παραγωγικού συστήματος (clusters), στην αύξηση της απασχόλησης, στις δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις και στην οικονομική ανάπτυξη.
Έτσι, στο πλαίσιο αυτού του αναπτυξιακού μοντέλου η συλλογική διαπραγμάτευση θα πρέπει να επανέλθει έναντι της ατομικής διαπραγμάτευσης και της εξατομίκευσης. Ταυτόχρονα, είναι αναγκαίο να προωθεί και να ενισχύει την συμμετοχή στην παραγωγική διαδικασία και την διεκδίκηση αύξησης τμήματος του παραγόμενου πλούτου στους εργαζόμενους.
Από τα προαναφερθέντα, αναδεικνύεται η αναγκαιότητα, εκτός από την διαμόρφωση, τον σχεδιασμό, και την υλοποίηση ενός νέου αναπτυξιακού μοντέλου, να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν ειδικότερα μέτρα προώθησης της απασχόλησης των νέων και ένα πρόγραμμα που να αφορά τη νεολαία, με βάση τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες της, ακόμη και σε κάθε γεωγραφική περιφέρεια, όπου θα συζητούνται και θα διαμορφώνονται πρωτίστως από τους νέους και τις νέες. Πιο συγκεκριμένα, προς αυτή την κατεύθυνση διάφοροι φορείς (συνδικάτα, σύλλογοι, πολιτικές νεολαίες κτλ.), έχουν επεξεργαστεί αντίστοιχες προτάσεις, οι οποίες συμπυκνώνονται στα εξής:
1) Ένα από τα βήματα που μπορούν να γίνουν είναι να υπάρξουν πρωτοβουλίες για τη συγκρότηση Επιτροπών ή Ενώσεων Νέων, εκλεγμένων και ανακλητών από συνελεύσεις νεολαίας, σε επίπεδο συνοικίας, διαμερίσματος ή πόλης, οι οποίες θα επιδιώκουν τη συσπείρωση των νέων εργαζομένων, ανέργων, αποφοίτων, εργαζόμενων μαθητών, μαθητών κλπ., με κέντρο δράσης συγκεκριμένα ζητήματα, τα οποία θα εκφράζουν, θα συντονίζουν και θα αγκαλιάζουν κάθε μορφή έκφρασης, δράσης και οργάνωσης της νεολαίας, χωρίς αποκλεισμούς. Και οι συνελεύσεις νεολαίας είναι ένα πρώτο βήμα για τη συμμετοχή της στα κοινά.
2) Οι νέοι που ζητούν πρώτη φορά εργασία, καθώς επίσης οι απόφοιτοι όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης να θεωρούνται άνεργοι και να δικαιούνται επίδομα ανεργίας σε περίπτωση που μέσα σε κάποιο χρονικό διάστημα δεν θα βρουν εργασία. Ταυτόχρονα, να υπάρξει κοινωνική πολιτική, ιδιαίτερα για τους ανέργους (περίθαλψη, δωρεάν μετακίνηση, ψυχαγωγία κτλ.).
3) Να ενταθούν τα μέτρα ελέγχου όσον αφορά την εκμετάλλευση της παιδικής εργασίας.
4) Για τους εργαζόμενους μαθητές, σπουδαστές και φοιτητές να καθιερωθεί η εξάωρη εργασία χωρίς μείωση των αποδοχών.
5) Να δημιουργηθούν μέσα και έξω από τους χώρους εργασίας αίθουσες ψυχαγωγίας με βιβλιοθήκη, μουσική, παιχνίδια κ.ά., ώστε να ανακοπεί οι νέοι και οι νέες να υποσιτίζονται πνευματικά, προκειμένου να μπορούν να καλύψουν τον ελεύθερο χρόνο τους δημιουργικά.
6) Όπως έδειξε η εμπειρία του Μεσοπολέμου, μία από τις λύσεις είναι η δημιουργία Δικτύου ή κινήματος κατά της ανεργίας και της επισφαλούς απασχόλησης, όπου οι εργαζόμενοι και οι άνεργοι δεν θα αισθάνονται μόνοι τους, αλλά θα είναι κοινωνικά ενεργοί και θα αποκτήσουν τη δυναμική της συλλογικότητας και της ένταξης σε μία κοινωνική ομάδα, μέσω της οποία θα διεκδικήσουν την επίλυση των προβλημάτων τους.
7) Η δημιουργία, έστω και σε πιλοτική βάση, Συμβουλευτικών Κοινωνικών Κέντρων Υποστήριξης των Εργαζομένων, των Ανέργων και των Νέων, με στόχο την αποθυματοποίησή τους, επειδή πολλές φορές εξαιτίας των καθημερινών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οδηγούνται στην περιθωριοποίηση και στην αντικοινωνική συμπεριφορά.[3]
Τέλος, είναι αναγκαίο να βρεθούν τρόποι δραστηριοποίησης, ειδικά της εργαζόμενης νεολαίας, στις συνδικαλιστικές οργανώσεις (πρωτοβάθμια σωματεία, δευτεροβάθμιες ομοσπονδίες και εργατικά κέντρα), με τη δημιουργία Επιτροπών Νέων εργαζόμενων παντού, στις οποίες οι νέοι θα προωθούν τις διεκδικήσεις τους. Κάθε Επιτροπή Νέων θα έχει μόνιμες επιτροπές ανέργων, καθώς επίσης επιτροπές για τους εργαζόμενους σε άτυπες μορφές εργασίας, για τους ανήλικους εργαζόμενους και για τους άνεργους επιστήμονες.
[1] Αλεξάνδρα Τζαβέλλα, «Στης ανάγκης τα θρανία», Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 6-10-2013.
[2] Για περισσότερα δες την ηλεκτρονική έκδοση του περιοδικού «Ενημέρωση» (μηνιαία έκδοση του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ), Σεπτέμβριος 2013, τεύχος 207, την παράγραφο με τίτλο: «Εναλλακτική μακροοικονομική πολιτική ανάπτυξης δια των μισθών και όχι δια της λιτότητας και των κερδών», σελ. 26-28. http://www.inegsee.gr/sitefiles/files/enim208.pdf
[3] Για περισσότερα δες Δ. Κατσορίδας – Γ. Λεχουρίτης, «Οι Κοινωνικές και Ψυχολογικές Επιπτώσεις της Ανεργίας», περιοδικό Ενημέρωση (μηνιαία έκδοση του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ), Δεκέμβριος 2010, τεύχος 178.
