Ο «Λόφος» στην Μακρόνησο της ερήμου

Κά­ποιοι πρω­το­πό­ροι σκη­νο­θέ­τες του αγ­γλό­φω­νου και αμε­ρι­κα­νι­κού κι­νη­μα­το­γρά­φου δη­μιούρ­γη­σαν τόσο δια­φο­ρε­τι­κές σε θε­μα­το­λο­γία ται­νί­ες που και μόνο γι ΄αυτό το τόλ­μη­μά τους, αξί­ζουν της προ­σο­χής μας. Πρώ­τος με­τα­ξύ ίσων, ο Όρσον Γου­έλς, κα­τό­πιν ο Στάν­λεϋ Κιού­μπρικ και φυ­σι­κά ο Σί­ντ­νεϋ Λου­μέτ.

Ο τε­λευ­ταί­ος σκη­νο­θέ­τη­σε το 1965 μια αντι­πο­λε­μι­κή και αντι­μι­λι­τα­ρι­στι­κή ται­νία που αξί­ζει ει­δι­κής μνεί­ας και πε­ρι­γρα­φής, ξε­χω­ρι­στά από το προη­γού­με­νο αφιέ­ρω­μα για τις δέκα ται­νί­ες και το ντο­κι­μα­ντέρ για τον Β΄Πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο.Και αυτό γιατί σε­να­ρια­κά και υφο­λο­γι­κά ο Λου­μέτ επέ­λε­ξε να κα­ταγ­γεί­λει τη βία και τη φαυ­λό­τη­τα της εξου­σί­ας σε κάθε της μορφή, χρη­σι­μο­ποιώ­ντας την πιο ακραία της έκ­φαν­ση για τη συ­ντρι­βή της προ­σω­πι­κό­τη­τας και της ελευ­θε­ρί­ας του ατό­μου - τον στρα­τό και πιο συ­γκε­κρι­μέ­να τον «στρα­τό» μέσα στον στρα­τό, δη­λα­δή την στρα­τιω­τι­κή αστυ­νο­μία.

Ένας αξιω­μα­τι­κός, ονό­μα­τι Τζο Ρό­μπερτς, (ο με­στός Σον Κό­νε­ρι που έχει πε­τά­ξει το πε­ρου­κί­νι και το κο­στού­μι του Τζέιμς Μποντ) υπο­βι­βά­ζε­ται για κά­ποιο πει­θαρ­χι­κό πα­ρά­πτω­μα, τι­μω­ρεί­ται και φυ­λα­κί­ζε­ται στις βρε­τα­νι­κές στρα­τιω­τι­κές φυ­λα­κές της ερή­μου, κατά τη διάρ­κεια του Β΄Πα­γκο­σμί­ου Πο­λέ­μου και των μαχών του Ελ Αλα­μέιν.

Εκεί πέ­φτει στα χέρια του αρ­χι­λο­χία της βρε­τα­νι­κής ΕΣΑ, Μπερτ Γουίλ­σον (Χάρρυ Άντριους), ο οποί­ος σε συ­νερ­γα­σία με τον σα­δι­στή λοχία Γουί­λιαμς (Ίαν Χέ­ντρυ) δεν δι­στά­ζει να με­τα­χει­ρι­στεί κάθε φράση και κυ­ρί­ως κάθε πράξη, νό­μι­μη και πα­ρά­νο­μη, του στρα­τιω­τι­κού, πει­θαρ­χι­κού κα­νο­νι­σμού για να «ανα­μορ­φώ­σει» τους φυ­λα­κι­σμέ­νους στρα­τιώ­τες και αξιω­μα­τι­κούς που πρέ­πει να επι­στρέ­ψουν στην πρώτη γραμ­μή του πυρός.

Οι δυο βαθ­μο­φό­ροι στρα­το­νό­μοι επι­στρα­τεύ­ουν κάθε λέξη της γρα­φειο­κρα­τι­κής, στρα­τιω­τι­κής νο­μι­μό­τη­τας και κάθε μέ­θο­δο βίας για να πε­τύ­χουν την ψυ­χο­λο­γι­κή συ­ντρι­βή και τη σω­μα­τι­κή κα­τάρ­ρευ­ση των κρα­του­μέ­νων, από την πρώτη στιγ­μή που αυτοί φτά­νουν στο στρα­τό­πε­δο-φυ­λα­κή.

Αγα­πη­μέ­νη και αυ­το­σχέ­δια μέ­θο­δος βα­σα­νι­σμού του Γουίλ­σον και του Γουί­λιαμς είναι ο κα­θη­με­ρι­νός «πε­ρί­πα­τος» στον λόφο, που ανε­βαί­νουν και κα­τε­βαί­νουν οι κρα­τού­με­νοι, φορ­τω­μέ­νοι στους ώμους σακιά άμμου,έναν λόφο από άμμο και χα­λί­κια, στη μέση της αυλής των φυ­λα­κών, κάτω από τον αδυ­σώ­πη­το και καυτό ήλιο της ερή­μου. Κάθε μέρα, για ώρες ολό­κλη­ρες.

Δι­ψα­σμέ­νοι, εξα­ντλη­μέ­νοι, κάτω από τις βρι­σιές, τις προ­σβο­λές και τα χτυ­πή­μα­τα από τα κο­ντά­κια των του­φε­κιών και τα κλομπ των βρε­τα­νών, στρα­τιω­τι­κών αστυ­νο­μι­κών, όταν οι κρα­τού­με­νοι κα­ταρ­ρέ­ουν και λι­πο­θυ­μούν από την κού­ρα­ση και την ηλί­α­ση. Τα βα­σα­νι­στή­ρια είναι ανε­ξά­ντλη­τα και πε­ρι­λαμ­βά­νουν τη στέ­ρη­ση νερού και φα­γη­τού έως ότου οι κρα­τού­με­νοι πει­θαρ­χή­σουν στις εξευ­τε­λι­στι­κές δια­τα­γές και την ψυ­χο­λο­γι­κή τρο­μο­κρα­τία. Και τότε, ο Ρό­μπερτς και με­ρι­κοί άλλοι ση­κώ­νουν κε­φά­λι και σχε­διά­ζουν μια ανταρ­σία μέσα στα κελιά,που κα­τα­λή­γει σε μια αδια­νό­η­τη έκρη­ξη βίας και κα­κο­ποι­ή­σε­ων από τους αν­θρω­πο­φά­γους δε­σμο­φύ­λα­κες.

Ο Λου­μέτ σκη­νο­θέ­τη­σε ένα αντι­μι­λι­τα­ρι­στι­κό και «αντι­θε­σμι­κό» ψυ­χο­λο­γι­κό θρί­λερ με την κά­με­ρα κυ­ρί­ως καρ­φω­μέ­νη στα πέ­τρι­να πρό­σω­πα των στρα­το­νό­μων, που δεν θυ­μί­ζουν σε τί­πο­τα αν­θρώ­πους, αλλά μη­χα­νές που φτύ­νουν στην κυ­ριο­λε­ξία δια­τα­γές και ύβρεις και στην πα­ρα­μι­κρή έν­δει­ξη ζωής, αξιο­πρέ­πειας, αν­θρω­πιάς και νεύ­ρου από την πλευ­ρά των απλών στρα­τιω­τών.

Οι ασπρό­μαυ­ρες σκη­νές κάτω από τον ξα­σπρι­σμέ­νο και φο­νι­κό ήλιο, που απο­τε­λεί ένα επι­πλέ­ον βα­σα­νι­στή­ριο πάνω από τα κε­φά­λια των μι­σο­τρε­λα­μέ­νων κρα­του­μέ­νων κο­χλά­ζουν στην οθόνη, από τον καύ­σω­να και το δί­καιο μίσος που γεν­νιέ­ται στις καρ­διές των φυ­λα­κι­σμέ­νων ενα­ντί­ον των βα­σα­νι­στών τους, έως τη στιγ­μή της εξέ­γερ­σης. Τα μαύρα ση­μά­δια στα γε­μά­τα άμμο πρό­σω­πα, ση­μά­δια από τις κα­κο­ποι­ή­σεις, τα εγκαύ­μα­τα του ήλιου και το αίμα που κυλά στα χτυ­πή­μα­τα των κλομπ στιγ­μα­τί­ζουν την κι­νη­μα­το­γρα­φι­κή οθόνη και τη συ­νεί­δη­ση του θεατή.

Οι μέ­θο­δοι βα­σα­νι­στη­ρί­ων των Βρε­τα­νών θυ­μί­ζουν Μα­κρό­νη­σο, ακρι­βώς επει­δή οι στρα­το­νό­μοι της ση­μαί­ας του Αγίου Γε­ωρ­γί­ου χρη­σι­μο­ποιού­σαν ανά­λο­γους τρό­πους βίας και κα­τα­να­γκα­σμού στα στρα­τό­πε­δα της Ελ Ντά­μπα προ­τού οι εθνι­κό­φρο­νες του εμ­φυ­λια­κού κρά­τους, με­τα­ξύ άλλων δο­λο­φο­νι­κών και σα­δι­στι­κών ερ­γα­λεί­ων φυ­σι­κής και ηθι­κής εξό­ντω­σης, τις με­τα­φέ­ρουν σχε­δόν αυ­τού­σιες στα «ει­δι­κά τάγ­μα­τα οπλι­τών» του νη­σιού, όπου τα σακιά άμμου αντι­κα­τα­στά­θη­καν από τις πέ­τρες και τα κο­τρό­νια των φα­ραγ­γιών.

Η ται­νία ήταν λο­γο­κρι­μέ­νη και απα­γο­ρευ­μέ­νη στη Βρε­τα­νία για πε­ρί­που δυο δε­κα­ε­τί­ες μιας και ως γνω­στόν ούτε οι αστι­κές και φι­λε­λεύ­θε­ρες δη­μο­κρα­τί­ες αντέ­χουν την κρι­τι­κή και την απο­κά­λυ­ψη του πραγ­μα­τι­κού προ­σώ­που του κρά­τους τους, ακόμη και όταν αυτές προ­έρ­χο­νται από την κι­νη­μα­το­γρα­φι­κή και μυ­θο­πλα­στι­κή δη­μιουρ­γία.

Και γε­νι­κά, δεν προ­βάλ­λε­ται τα­κτι­κά ή κα­λύ­τε­ρα δεν προ­βάλ­λε­ται κα­θό­λου σε κι­νη­μα­το­γρα­φι­κές αί­θου­σες ή τη­λε­ο­πτι­κά κα­νά­λια, και όχι μόνο στη Βρε­τα­νία. Ανα­ζη­τή­στε την όμως σε κά­ποιες «πει­ρα­τι­κές» ή ελεύ­θε­ρες πλατ­φόρ­μες του δια­δι­κτύ­ου. Είναι ένα εν πολ­λοίς άγνω­στο δια­μά­ντι της 7ης τέ­χνης και μια με­γά­λη στιγ­μή ενός σπά­νιου δη­μιουρ­γού, που απο­γεί­ω­σε τη φήμη και τη σκη­νο­θε­τι­κή του δει­νό­τη­τα, με το «Σέρ­πι­κο» και το «The Network».