Ο Μητσοτάκης, η Ινδία και οι BRICS

Ο Μητσοτάκης τον υποδέχτηκε μέσα σε πολιτικά πλαίσια προφανώς εγκεκριμένα από τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Γι’ αυτό και η σημασία των ανακοινωθέντων γίνεται μεγαλύτερη. 

Ο Μόντι μίλησε για οικονομικές συμφωνίες που θα διπλασιάσουν άμεσα τον όγκο των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των δύο χωρών, αλλά και για αναβάθμιση των στρατιωτικών σχέσεων σε επίπεδο «στρατηγικής συμμαχίας». Νωρίτερα, αεροπορική δύναμη της Ινδίας είχε ενταχθεί στην άσκηση «Ηνίοχος 23» στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ ινδικές κορβέτες ελλιμενίστηκαν στη Σούδα. Ο Μητσοτάκης δήλωσε πρόθυμος να αναλάβει ρόλο «γέφυρας» μεταξύ Ινδίας και ΕΕ, ενώ πρότεινε το λιμάνι του Πειραιά ως κατάλληλη «πύλη» επικοινωνίας μεταξύ Ινδίας και ευρωπαϊκών αγορών. 

Όσοι δεν ξεχνούν ότι το λιμάνι του Πειραιά έχει πωληθεί στην κινεζική Cosco, θα πρέπει να κατάλαβαν ότι προκύπτει θέμα και μάλιστα μεγάλο. Πρόκειται απλώς για απληστία της ελληνικής πλευράς που επιδιώκει να βγάλει κι άλλο ξύγκι διπλοπουλώντας το λιμάνι του Πειραιά; Πρόκειται για γεωπολιτική «στροφή» λόγω της έντασης των αμερικανο-κινεζικών σχέσεων; Η προστατευτική σιωπή των ΜΜΕ κατά τις επόμενες εβδομάδες ενισχύει τη δεύτερη εκδοχή. Και αυτό επιβεβαιώνεται από ευρύτερες κινήσεις με επίκεντρο τη συμμετοχή της Ινδίας. 

Νέος άξονας

Οι ΗΠΑ-Ισραήλ-Ην. Αραβ. Εμιράτα και Ινδία ανακοίνωσαν πρόσφατα μια τετραμερή στρατιωτική συμμαχία (Quad) που θα επισημοποιηθεί σε σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών των 4 στο Δελχί, στις 18/10. Ταυτόχρονα προαναγγέλεται η διεύρυνση της Quadστη Μεσόγειο, με την προσχώρηση της Ελλάδας και της Κύπρου άμεσα, ενώ προβλέπεται σε δεύτερη φάση η συμμετοχή της Αιγύπτου και της Ιορδανίας. 

Αν τοποθετήσει κάποιος στο χάρτη τις χώρες της Quad+2+2, θα διαπιστώσει ότι πρόκειται για ένα σαφές «τόξο». Η Ινδία ισχυρίζεται ότι πρόκειται για έμπρακτη απάντηση στη στρατιωτική συμφωνία Πακιστάν-Τουρκίας, που προέκυψε με την υποστήριξη της Κίνας και την ανοχή της Ρωσίας. Οι νατοϊκοί τρίβουν τα χέρια τους γιατί το προϋπάρχον ευρωατλαντικό τόξο ανάσχεσης (Πολωνία-Ελλάδα-Ισραήλ) μπορεί πλέον να επεκταθεί προς τον Ινδικό Ωκεανό και να σταθεί απέναντι όχι μόνο στις ρωσικές, αλλά και στις κινεζικές και ιρανικές επιδιώξεις. 

Δεν είναι περίεργο το γεγονός ότι η προοπτική μιας στρατιωτικής συνεργασίας συνδυάζεται στις μέρες μας με σχέδια οικονομικής και εμπορικής συνεργασίας. Στη θέση του παλιού ενεργειακού σχεδίου για τον αγωγό East Med (που οι αγορές έχουν κηρύξει «νεκρό» λόγω κόστους, χρόνου και κινδύνων στην κατασκευή του) κυκλοφορεί πλέον στο διεθνή Τύπο το σχέδιο «East Med με τάνκερ», που θα συνδέουν το Δελχί, με το Κάιρο, το Τελ Αβίβ και (με ή χωρίς σταθμό στη Λευκωσία) την Αθήνα, απ’ όπου -μέσω Αλεξανδρούπολης ή Ηγουμενίτσας- θα μπορούν να τροφοδοτούνται με φυσικό αέριο οι μεγάλες ευρωπαϊκές αγορές. Η επέκταση αυτής της «όδευσης» προς το Δελχί είναι ενδεικτική των δυτικών προθέσεων να εντάξουν την Ινδία στο ευρωατλαντικό πλαίσιο. Και ο Μόντι ανταποκρίνεται θερμά γιατί θεωρεί ότι έτσι απαντά στην εξαιρετικά επικίνδυνη κατάσταση στα ινδο-πακιστανικά σύνορα, αλλά και στη μεγάλη όξυνση στις ινδο-κινεζικές σχέσεις. 

Αυτή η κατάσταση δεν αφορά ασφαλώς μόνο την Ινδία. Όποιος νομίζει ότι η Βραζιλία (που λίγους μήνες πριν είχε ως πρόεδρο τον Μπολσονάρο) έχει διαρρήξει τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, ας αλλάξει πλευρό. Οι ιδιαίτερα προωθημένες οικονομικές σχέσεις με την Κίνα δεν είναι καθόλου αδύνατο να συνδυάζονται με την ισχύ των «παραδοσιακών» σχέσεων του βραζιλιάνικου στρατού με τις ΗΠΑ, ή με την ισχύ νέων πολιτικών δικτύων μεγάλης κλίμακας, και στενά συνδεδεμένων με τις ΗΠΑ, όπως οι οργανώσεις της Ευαγγελικής Εκκλησίας που υπήρξαν σταθερό στήριγμα του μπολσοναρισμού. Αυτό που έχει αλλάξει είναι ότι η Βραζιλία έχει πλέον μεγαλύτερη συνείδηση του όγκου και της σημασίας της στη Λατινική Αμερική και γι’ αυτό λειτουργεί σαν σημαντικός υπο-ιμπεριαλιστικός κόμβος στην περιοχή, συνδυάζοντας ανεξάρτητες κινήσεις, πολυεπίπεδη εξωτερική πολιτική, αλλά και παραδοσιακές συμμαχίες με στόχο να υποβοηθηθούν τα κυριαρχικά της σχέδια στην υπο-ήπειρο. 

Αντιφάσεις

Αυτή η αντιφατική εικόνα είναι ακόμα πιο έντονη στις χώρες της διεύρυνσης των BRICS: όποιος βιάζεται να αναθέσει αντιστασιακό/αντιιμπεριαλιστικό ρόλο στη Σαουδική Αραβία, στα Η.Α. Εμιράτα ή στην Αίγυπτο του Σίσι, φτάνει στα όρια της παραδοξολογίας. 

Προσπαθώντας να αναλύσει το ρόλο των BRICS, ένα ρεύμα σκέψης (που περιλαμβάνει τη λεγόμενη «πατριωτική» Αριστερά) μιλάει για αποφάσεις που παίρνουν Χώρες. Όμως δεν πρόκειται για Χώρες, αλλά για τις κυβερνήσεις και τα καθεστώτα αυτών των χωρών. Η Ινδία σήμερα δεν είναι η Ινδία του ειρηνιστή Γκάντι, αλλά η Ινδία του ακροδεξιού, υπερεθνικιστή Μόντι που θεωρεί ότι όλη η περιοχή από τα Ιμαλάια μέχρι τα Στενά της Ινδονησίας είναι προορισμένη να κυβερνηθεί από το ινδικό κράτος, με ιδεολογικό κέντρο την απόλυτη ινδουϊστική ορθοδοξία. Η Αίγυπτος του Σίσι δεν έχει καμία σχέση με την Αίγυπτο του Νάσερ, λειτουργώντας σήμερα σαν το πιο φιλο-αμερικανικό καθεστώς στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, με εξαίρεση του Κράτος του Ισραήλ. 

Όποιος νομίζει ότι οι BRICS είναι οι κληρονόμοι του παλιού Κινήματος των Αδέσμευτων Χωρών, κάνει λάθος. Γιατί στο μεταξύ μεσολάβησαν οι δεκαετίες της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης και των αντίστοιχων νεοφιλελεύθερων αντιμεταρρυθμίσεων. Το αποτέλεσμα που προέκυψε μέσω αυτής της «ανάπτυξης» ήταν αστικές τάξεις και κρατικοί μηχανισμοί δεμένοι με χίλια νήματα με τα «κέντρα» της παγκοσμιοποίησης, αλλά επίσης κυρίαρχες τάξεις και κράτη μεγαλύτερης ισχύος, πλέον, ώστε να έχουν δικά τους, σχετικά αυτόνομα σχέδια κυριαρχίας στις περιοχές τους. Αυτοί οι υπο-ιμπεριαλισμοί στους ελιγμούς, στους ανταγωνισμούς και στις συγκρούσεις συμφερόντων τους συγκροτούν συμμαχίες και σχέσεις που είναι πιο εύθραστες, ασταθείς και καιροσκοπικές από ποτέ. Ο όρος «λυκοσυμμαχίες» που χρησιμοποίησε ο Λένιν ταιριάζει σήμερα, ίσως, περισσότερο από ποτέ. 

Ο Ρώσος φασίστας φιλόσοφος Αλεξάντερ Ντούγκιν ισχυρίζεται ότι στο Γιοχάνεσμπουργκ, με την απόφαση περί διεύρυνσης των BRICS επισήμως «γεννήθηκε ο πολυπολικός κόσμος». Στην πραγματικότητα στο Γιοχάνεσμπουργκ είχαμε άλλη μια ένδειξη ότι έχουμε περάσει στην εποχή του πολυπολικού ιμπεριαλισμού. Και στις μέρες που ακολούθησαν οι ειδήσεις που αναδύονται επιβεβαιώνουν ότι αυτό το σύστημα σχέσεων γίνεται καθημερινά όλο και πιο εύφλεκτο και επικίνδυνο. Και ότι για το στρατόπεδο των εκμεταλλευόμενων και καταπιεσμένων μαζών είναι απαραίτητη η απόλυτη ανεξαρτησία τόσο απέναντι στις «πεινασμένες» όσο και απέναντι στις «χορτάτες» συνιστώσες του σύγχρονου καπιταλιστικού κόσμου. 

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά