Mε αφορμή το παράδειγμα της Λευκόβρυσης.
Το περασμένο Σάββατο παραβρέθηκα στο κλειστό γυμναστήριο της Λευκόβρυσης, όπου από την περασμένη Δευτέρα φιλοξενήθηκαν πρόσφυγες (περίπου 400 αρχικά, κύρια Σύριοι αλλά και Αφγανοί, Ιρακινοί, Ιρανοί, στη συνέχεια απέμειναν περίπου 150). Ένα σημαντικό εργαστήριο αλληλεγγύης χτίστηκε τάχιστα με πρωτοβουλία της Δημοτικής Αρχής Κοζάνης (υποστηριζόμενης από ΣΥΡΙΖΑ και Οικολόγους), που αποτελεί και κέντρο συντονισμού της προσπάθειας. Η πρωτοβουλία πλαισιώθηκε άμεσα από την ΑΡΣΙΣ Κοζάνης, τις Διασωστικές Ομάδες Κοζάνης-Πτολεμαΐδας, την Πρωτοβουλία Αλληλεγγύης στους πρόσφυγες της Ειδομένης, τους Προσκόπους. Αγκαλιάστηκε επίσης με αισθήματα αλληλεγγύης κι ανιδιοτέλειας από τον απλό κόσμο, κάποιοι από τους οποίους προσφέρουν ώρες από τη ζωή τους στο εγχείρημα, άλλοι φέρνουν ό,τι μπορούν από φάρμακα, τρόφιμα, είδη ατομικής υγιεινής, παιχνίδια, ρούχα κ.λπ.
Η προσφορά των απλών ανθρώπων ήταν συγκινητική κι υπερκάλυψε τη ζήτηση, καθιστώντας τις συνθήκες για τους πρόσφυγες αξιοπρεπείς. Η αυτο-οργάνωση αποδείχθηκε αποτελεσματικότατη: τμήμα προμήθειας με είδη πρώτης ανάγκης, τμήμα που οργάνωνε την προετοιμασία του συσσιτίου, τμήμα διαλογής-διανομής ρούχων και υποδημάτων, ιατρείο, κυλικείο, τμήμα που εξασφάλιζε την ψυχαγωγία προσφύγων και προσφυγόπουλων κ.ά.
Τέτοιες πρωτοβουλίες αλληλεγγύης χτίζονται σε όλη την Ελλάδα. Κι είναι γεγονός ότι σε αυτές συμμετέχει και κόσμος που έχει αναφορά στο ΣΥΡΙΖΑ. Παράλληλα, ωστόσο, υπάρχει και ο «βαθύς» ΣΥΡΙΖΑ που πασχίζει να μακιγιάρει την κυβέρνησή του, να αποδείξει με το ζόρι πόσο διαφέρει από τη «Δεξιά» κι από τις άλλες κυβερνήσεις στην Ευρώπη. Ένα σωρό άρθρα και ρεπορτάζ γράφτηκαν σε φιλοκυβερνητικά σάιτ κι εφημερίδες, ακόμα και στην... Καθημερινή, και αναπαράχθηκαν σωρηδόν στο διαδίκτυο, κείμενα που παρουσίασαν την Κοζάνη σαν «μοντέλο» κι εκθείαζαν το δήμαρχο Κοζάνης Λευτέρη Ιωαννίδη ως υπόδειγμα για τη νηφαλιότητα, την ετοιμότητα και την ανθρωπιά του σε αντίθεση με συναδέλφους του. Το μήνυμα που θέλανε να περάσουν υπόρρητα είναι σαφές: «ο ΣΥΡΙΖΑ δίνει σημάδια εφαρμοσμένης αριστερής πολιτικής στο πεδίο των δικαιωμάτων». Με λίγα λόγια, να αποδείξουν ότι υπάρχει «Μνημόνιο 3 με ανθρώπινο πρόσωπο».
Δεν είναι καθόλου έτσι όμως τα πράγματα, και πρέπει να αναλύσουμε τι συμβαίνει, πού σταματά η αλήθεια και ξεκινά ο μύθος, η λαθροχειρία ή και η υποκρισία από μεριάς του... βαθέος ΣΥΡΙΖΑ.
Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ
Ο ΣΥΡΙΖΑ έδωσε μάχες όλα τα προηγούμενα χρόνια ενάντια στις ρατσιστικές και φασιστικές ιδέες, για να επικρατήσει μια πιο ανθρώπινη μεταχείριση των προσφύγων και μεταναστών απέναντι στη μεταναστοφάγα πολιτική των ΝΔ-ΠΑΣΟΚ. Ήταν μια εποχή που ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ένα αριστερό μέτωπο, κι εμείς ήμασταν τμήμα του.Το 2010-12 οι ταξικοί αγώνες στην Ελλάδα τον ανέδειξαν σε ηγεμονική πολιτική δύναμη. Ο κόσμος άρχισε να κοιτάει μαζικά προς τα αριστερά.
Οι αγώνες που έδωσε η Αριστερά, το εργατικό και το αντιρατσιστικό κίνημα, η εκλογική εκτίναξη της Αριστεράς μετά το 2012 σίγουρα βοήθησαν τον κόσμο να αντιληφθεί περισσότερο ότι οι πρόσφυγες κι οι μετανάστες «δεν είναι πρόβλημα, αλλά έχουν προβλήματα». Το «φαινόμενο ΣΥΡΙΖΑ» στο έδαφος των μαζικών αντιμνημονιακών αγώνων επέδρασε στη συνείδηση των ανθρώπων λειτουργώντας πολλαπλασιαστικά, συνέβαλε στο να δυναμώσουν τα αντιρατσιστικά αισθήματα, μαλάκωσε μερικώς τα ξενοφοβικά αντανακλαστικά .
Το 2014, επιπλέον, ο ΣΥΡΙΖΑ καρπώθηκε τμήμα της αριστερόστροφης κίνησης της κοινωνίας και κέρδισε δήμους και περιφέρειες. Είναι αλήθεια ότι δεν είναι το ίδιο πράγμα ο «Δήμος Κοζάνης» με το «Δήμο Γιαννιτσών». Ο Δήμος Κοζάνης έχει «προοδευτικό στίγμα». Έτσι η Δημοτική Αρχή λειτούργησε σαν «ντουντούκα» και ενισχυτής του μηνύματος αλληλεγγύης ενάντια στην ξενοφοβία, και παρέσυρε και λιγότερο... παραδοσιακούς φιλομεταναστευτικούς θεσμούς στο ρυθμό του, όπως η Εκκλησία (την πρώτη μόνο μέρα) ή η αστυνομία (που λειτούργησε κοσμιότατα) , ενώ έκανε να λουφάξει το ρατσιστικό συνονθύλευμα. Αντίθετα, ο αντιδραστικός Δήμος Γιαννιτσών κάλεσε ανοιχτά σε πόλεμο κατά των προσφύγων με «φυσιολογική» κατάληξη να βγούνε «στον αφρό» τα χρυσά ναζιστικά αβγά και να καεί το στρατόπεδο που θα τους φιλοξενούσε. Όχι, δεν είναι το ίδιο.
Είμαστε περήφανοι και περήφανες για τις μάχες που δώσαμε (και) στο επίπεδο των δικαιωμάτων των μεταναστών και της αντιρατσιστικής-αντιφασιστικής πάλης μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ τα προηγούμενα χρόνια. Αυτή την κληρονομιά όχι απλώς τη μοιραζόμαστε, αλλά τη διεκδικούμε και παλεύουμε να δικαιωθεί ολοκληρωτικά.
Αν δεχτούμε μια σχετικά υλιστική ανάγνωση της πραγματικότητας, θα πούμε ότι οι αγώνες για το «ψωμί» κι οι ελπίδες για την ανατροπή της λιτότητας από μια κυβέρνηση Αριστεράς με «λευκό ποινικό μητρώο», ήταν η βάση για να επικρατήσουν εν μέρει κάποιες ιδέες και αξίες της. Τα αισθήματα αλληλεγγύης, αντιφασισμού, αντιρατσισμού, σφυρηλατήθηκαν εν πολλοίς σε μια προηγούμενη φάση του κινήματος όπου ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν «Αριστερά». Σε μια περίοδο που υπήρχε μαζικά η ελπίδα για πολιτική ανατροπή και κοινωνική αλλαγή. Εκείνο το «κεφάλαιο» της αριστερόστροφης κίνησης, της συλλογικής πάλης και της ελπίδας αξιοποιούμε σήμερα που η προσφυγική κρίση κορυφώνεται και σε άλλες χώρες η αντιμετώπιση των προσφύγων είναι πολύ πιο βάρβαρη. Μαζί με τη δράση των σημερινών δυνάμεων της Αριστεράς και του αντιρατσιστικού-αντιφασιστικού κινήματος, τα «καύσιμα» εκείνης της περιόδου καταναλώνουμε για να χτίσουμε γέφυρες ταξικής ενότητας αλληλεγγύης και να φράξουμε το δρόμο στο ρατσιστικό-φασιστικό μίσος.
Μνημονιακή σοσιαλφιλελεύθερη μετάλλαξη
Το καλοκαίρι του 2015 η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ πήρε διαζύγιο με την Αριστερά, περνώντας στο στρατόπεδο του μνημονίου και της Τ.Ι.Ν.Α. Αυτό δε σημαίνει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι «ίδιο κόμμα» με τη ΝΔ. Τα μέλη κι οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ συμμετέχουν -και σε γενικές γραμμές «με την καρδιά τους»- πολύ περισσότερο κατά μέσο όρο από εκείνους της ΝΔ.
Το ίδιο ίσχυε και με την «αντίφαση» βάσης και ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ, άλλωστε. Αλλά κανείς δεν ισχυριζόταν από τα μέλη του τότε ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ ότι το ΠΑΣΟΚ είναι «φιλολαϊκότερο» της ΝΔ. Τα ίδια (και χειρότερα, αν λάβουμε υπόψη την αμύθητη περιουσία της) ισχύουν με την αντίθεση βάσης και ηγεσίας της Εκκλησίας. Η συντριπτική πλειοψηφία των αλληλέγγυων είναι στο θρήσκευμα χριστιανοί ορθόδοξοι. Αλλά κανένα από τα μέλη του τότε ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ δε διανοήθηκε να πεί ότι η Εκκλησία είναι προοδευτικός φορέας, αντίθετα τα όσα έχει προσφέρει για τη σημερινή προσφυγική κρίση τείνουν το απόλυτο μηδέν (καθότι οι μουσουλμάνοι είναι «παιδιά κατώτερου θεού»), τον δε τόνο στα «εθνικά μας θέματα» τον δίνουν φασίστες τύπου Άνθιμου και Σεραφείμ.
Η μνημονιακή στροφή του ΣΥΡΙΖΑ και η επίθεση στα λαϊκά δικαιώματα δε σημαίνει ότι ο κόσμος του μετατράπηκε εν μια νυκτί σε «δεξιό». Έχουμε να κάνουμε με κόμμα της κατηγορίας «δεξιά ηγεσία, αριστερή βάση», όπως το πάλαι ποτέ ΠΑΣΟΚ. Στην πλειοψηφία του κόσμου του ΠΑΣΟΚ πήρε μερικές δεκαετίες να αντιληφθούν τη φύση του κόμματός τους και να αλλάξουν την ψήφο τους. Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι κάτι παρόμοιο, με πολύ πολύ μικρότερη ημερομηνία λήξης: κόσμος με (έστω, εν μέρει!) αριστερή-ταξική συνείδηση εγκλωβίστηκε στο όνομα του ρεαλισμού, της έλλειψης εναλλακτικής, του νέου δικομματισμού κ.λπ. Αυτός ο κόσμος, παρόλο που παραμένει για διάφορους λόγους προσκολλημένος στη σημερινή ηγεσία, κρατά τα χαρακτηριστικά της προηγούμενης περιόδου. Αυτός ο κόσμος είναι υποψήφιος για να μεταναστεύει σύντομα προς «άλλες πολιτείες» ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ είναι καταδικασμένος να ακολουθήσει αργά ή γρήγορα την εκφυλιστική-διαλυτική πορεία της ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας.
Ο ΣΥΡΙΖΑ μ.μ. (μετά μνημονίου)
Δεν μπορούμε παρά να χρεώσουμε ιδιοτέλεια σε όσους και όσες του εναπομείναντος νεομνημονιακού κόμματος σήμερα κουνάνε το... αντιρατσιστικό δάχτυλο σε όσους και όσες από εμάς μέχρι πέρυσι κατηγορούσαν για... υπερβολική αντιρατσιστική ευαισθησία.
Σήμερα η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ έχει πάρει διαζύγιο με την Αριστερά και λειτουργεί ακριβώς ανάποδα. Επί της ουσίας ταυτίζεται με τη ΝΔ στην αποδοχή κι εφαρμογή του μνημονιακού κορσέ, και -αποδεχόμενη τις ετυμηγορίες των ισχυρότερων χωρών- την ακολουθεί κατά πόδας και στο «κοινωνικό» πεδίο. Το Νο 2 της κυβέρνησης (Καμμένος) υιοθετεί ανοιχτά φρασεολογία Κασιδιάρη και προκαλεί με τις τουρκοφαγικές δηλώσεις του.
Όσο για το Νο 1, θα μπορούσε να επιτάξει πλοία για να μεταφέρουν με ασφάλεια τους ανθρώπους από την Τουρκία, να διαθέσει άδεια κτήρια, να χρηματοδοτήσει την αξιοπρεπή φιλοξενία των προσφύγων από τα κέρδη του κεφαλαίου, να προσλάβει κόσμο αντί να τα περιμένει όλα από το ελληνικό φιλότιμο, να προχωρήσει στις απαραίτητες «μονομερείς ενέργειες» για να διευκολύνει το πέρασμα των προσφύγων στις γειτονικές χώρες. Αντίθετα, ο Τσίπρας πασχίζει να «αποτρέψει» τη μετανάστευση, να τους «ξαποστέλνει» στην Τουρκία με τη βοήθεια του ΝΑΤΟ, να διατηρεί στρατόπεδα συγκέντρωσης και να ανοίγει καινούρια, να παρακαλάει την ΕΕ να... τους πάρει σπίτι της για να μη γίνει «αποθήκη» το δικό του «σπίτι», διατηρεί το φράχτη στον Έβρο.
Προς το παρόν η Μέρκελ κι άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες κάνουν το χατίρι στον Τσίπρα να δηλώσουν «αλληλέγγυοι», ούτε κι αυτή όμως θέλει το σπίτι της «αποθήκη» και όλοι μαζί, ενώ συνεχίζουν είτε να βομβαρδίζουν τους Σύριους είτε να συναινούν στο βομβαρδισμό τους, επιμένουν να κάνουν στους κολασμένους της Γης το βίο αβίωτο και τελικά ρίχνουν νερό στο μύλο της Ακροδεξιάς.
Ο Δήμος Κοζάνης, με μηδενική κρατική στήριξη, στηρίχτηκε στην καλή βούληση του κόσμου. Ειναι ωστόσο φανερό ότι δεν μπορούμε να θεωρούμε ότι με αυτό το «μοντέλο» η αλληλεγγύη θα συνεχίζεται επ’ άπειρον. Αυτή τη σκληρή αλήθεια, άλλωστε, μας δίδαξε η εμπειρία το προηγούμενο διάστημα μέσα από τις κοινωνικές δομές αλληλεγγύης για τους ντόπιους και μετανάστες φτωχούς (κοινωνικά παντοπωλεία κ.λπ.). Το ίδιο το μνημονιακό πλαίσιο κονταίνει την αλληλεγγύη. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ οδηγεί τα «καύσιμα αλληλεγγύης» στην εξάντληση.
Πρώτο, για οικονομικούς λόγους. Η δυνατότητα του κόσμου να εκφράσει την αλληλεγγύη του υποσκάπτεται από την εξαθλίωση, τη λιτότητα, την ανεργία που σπρώχνει όλους μας προς τα κάτω, άρα αντικειμενικά μειώνει τις δυνατότητες να «βοηθήσουμε». Δεύτερο και κυριότερο, για πολιτικούς λόγους. Όπως η απάντηση στο ερώτημα «πόσους χωράμε» έχει να κάνει με καθαρά πολιτικά και όχι οικονομικά κριτήρια, ότι χωράμε «χίλιοι καλοί» αν είμαστε ενωμένοι ενάντια στα αφεντικά και τους καταπιεστές μας, άλλο τόσο ισχύει ότι η αλληλεγγύη σε μια κοινωνία υπό διαρκή ζυγό λιτότητας και μνημονίων δεν είναι καθόλου δεδομένη. Σε μια κοινωνία που τρώει συνεχώς ήττες η αλληλεγγύη μπορεί να αντικατασταθεί εύκολα από το φόβο, την ιδιώτευση, τον κανιβαλισμό, την «αντεπαναστατική απελπισία». Πολύ περισσότερο αν όλα αυτά γίνονται στο όνομα της «Αριστεράς».
Υποταγμένη και μνημονιακή αφενός, δήθεν αριστερή και φιλομεταναστευτική αφετέρου, δειλή, μοιραία κι άβουλη αντάμα με τους δανειστές και την ολιγαρχία του πλούτου, η κυβέρνηση χτυπά τόσο τη ντόπια κοινωνική πλειοψηφία όσο και τους πρόσφυγες. Παράλληλα, επιτρέπει στους φασίστες να δημαγωγούν ότι «η πουλημένη Αριστερά εξουθενώνει τους Ελληνες με μνημόνια και αγαπάει μόνο τους ξένους», δίνοντας τη δυνατότητα για ακροδεξιά μετατόπιση του πολιτικού σκηνικού.
Συμπερασματικά:
Η ηγεσία Τσίπρα υποχωρεί άτακτα σε όλα τα μέτωπα και φθείρεται ραγδαία. Ο κόσμος της δουλειάς (και της αλληλεγγύης) θα στραφεί αναπόφευκτα εναντίον της. Και τότε θα ειναι ζητούμενο το «προς τα πού» θα πάει. Αλληλεγγύη και μνημόνιο είναι έννοιες αλληλοαναιρούμενες κι ανταγωνιστικές.
Η αξιοπρεπής φιλοξενία, το «υπόδειγμα» της Κοζάνης, οφείλεται κυρίως στην αλληλεγγύη των ανθρώπων και στους αγώνες του προηγούμενου διαστήματος και του σήμερα, στην ελπίδα που ματαιώθηκε αλλά δεν παραιτήθηκε. Η αλληλεγγύη δεν «ανήκει» στην κυβέρνηση, αλλά στην αντιμνημονιακή πάλη, στην πραγματική ριζοσπαστική Αριστερά, τις ιδέες και την πρακτική της. Το «υπόδειγμα» αυτό η κυβέρνηση και τα μνημόνια το υπονομεύουν από όλες τις σκοπιές.
Η αυθεντική από τα κάτω ταξική αλληλεγγύη είναι η πραγματική ασπίδα προστασίας για τους πρόσφυγες αλλά και από το ρατσιστικό δηλητήριο. Αυτή η αλληλεγγύη δεν έχει προϋποθέσεις, δε «δεσμεύεται» από την Τρόικα, δε «διαπραγματεύεται» με τη Μέρκελ και τον Σόιμπλε. Αυτή η αλληλεγγύη πρέπει να αξιοποιηθεί από την Αριστερά σαν «καύσιμο» στην ταχύτερη δυνατή ανατροπή των μνημονίων και της λιτότητας, με την αίσθηση του επείγοντος. Με τη συνειδητοποίηση ότι το άνοιγμα του περάσματος για τους πρόσφυγες είναι προϋπόθεση για το άνοιγμα του περάσματος σε μια άλλη κοινωνία. Όσο υπάρχει η αλληλεγγύη, υπάρχει ελπίδα. Στο ταξίδι για τη δικαίωση της ελπίδας, με κάποια μέλη και πολλούς ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ σίγουρα θα είμαστε μαζί απέναντι τόσο στο «νέο» όσο και στο παλιό άθλιο μνημονιακό κατεστημένο.
Αντί υστερογράφου: Ό,τι ισχύει με τους χιλιάδες συγκεντρωμένους στην Ειδομένη που συγκρούονται με τα ΜΑΤ της Π.Γ.Δ. της Μακεδονίας, το ίδιο ισχύει και για τους πρόσφυγες στη Λευκόβρυση: δε θέλουν να μείνουν εδώ, θέλουν μόνο να τους επιτραπεί να συνεχίσουν το ταξίδι τους, στον τόπο προορισμού τους. Σήμερα οι πρόσφυγες θα αποχωρούσαν από τη Λευκόβρυση. Για όσο έμειναν, αναγνώρισαν την ανταπόκριση των εθελοντών και του τοπικού πληθυσμού, όντας εξαιρετικά σεμνοί, ευγενικοί κι ευγνώμονες.
