Παιχνίδια πολέμου στο όνομα των εθνικών δικαίων

Το «παιχνίδι» των πολιτικών, στρατιωτικών και οικονομικών ανταγωνισμών στην Ανατολική Μεσόγειο συνεχίζεται με αμείωτη ένταση. Ανάμεσα στους βασικούς πρωταγωνιστές η Ελλάδα και η Τουρκία, οι οποίες εκατέρωθεν θεωρούν ότι υπερασπίζουν το δίκιο, που φυσικά πάντα είναι με το μέρος τους.

Αμερικανικά, γαλλικά και ιταλικά γεωτρύπανα κάνουν έρευνες (ή ετοιμάζονται να κάνουν) για υδρογονάνθρακες στην περιοχή που η Κύπρος έχει κηρύξει ως ΑΟΖ της και τουρκικά πολεμικά πλοία ασκούν παρενοχλήσεις. Με το ίδιο νόμισμα απαντά η Ελλάδα, παρενοχλώντας, με τη φρεγάτα «Ψαρά», το τουρκικό ερευνητικό σκάφος «Μπαρμπαρός» που θέλει να κάνει έρευνες σε περιοχές που θεωρεί ότι ανήκουν στην ΑΟΖ των Τουρκοκυπρίων.

Πιέσεις

Το έχουμε τονίσει κι άλλες φορές στην «ΕΑ» ότι σε αυτή τη συγκυρία δεν είναι ισοβαρής ο καπιταλιστικός ελληνοτουρκικός ανταγωνισμός. Η Ελλάδα έχει συνταχθεί με τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές χώρες, έχοντας εδώ και καιρό συναρθρώσει τα συμφέροντα των μεγάλων Ελλήνων καπιταλιστών με αυτά των μεγάλων πετρελαϊκών κολοσσών της Δύσης. Γι’ αυτό εδώ και χρόνια πλέον οι δηλώσεις καταγγελίας της Τουρκίας από Βρυξέλλες και Ουάσινγκτον διαδέχονται η μία την άλλη, με πιο πρόσφατο παράδειγμα τις σχεδόν αφοριστικές δηλώσεις του Αμερικανού πρέσβη Τζ. Πάιατ από τη Θεσσαλονίκη: Αφού απέτισε φόρο τιμής στην εξωτερική πολιτική Τσίπρα, ξεκαθάρισε πως «οι ΗΠΑ είναι σαφείς: υποστηρίζουμε το δικαίωμα της Κύπρου να εκμεταλλευτεί τους πόρους της».

Οι πιέσεις προς την Τουρκία δεν αφορούν μόνον την ΑΟΖ της Κύπρου ή τα ελληνικά χωρικά ύδατα. Ο νέος πρόεδρος της Επιτροπής Ενόπλων Δυνάμεων της αμερικανικής Γερουσίας, Τζέιμς Ινχόουφ, προχώρησε σε δημόσιο εκβιασμό της Τουρκίας, λέγοντας πως οι ΗΠΑ δεν θα δώσουν τα εξελιγμένα F-35 στην Άγκυρα, αν αυτή επιμείνει στις σχέσεις της με τη Μόσχα: «Για να παραμείνει η Τουρκία στο πρόγραμμα των F-35, δεν πρέπει να προχωρήσει στην απόκτηση του ρωσικού συστήματος S-400 […] Αν προχωρήσει στην αγορά των S-400, θα υπάρξουν επιπτώσεις», ανέφερε ο γερουσιαστής.

Οι δηλώσεις, ωστόσο, είναι το λιγότερο. Ο κίνδυνος θερμού επεισοδίου στην περιοχή αυξάνει από την παρουσία όλο και περισσότερων πολεμικών πλοίων. Την ίδια στιγμή που ο Πάιατ έκανε τις ανωτέρω δηλώσεις, αμερικανικό αντιτορπιλικό έσπευδε στο «οικόπεδο 10» της κυπριακής ΑΟΖ για να υποστηρίξει τις εργασίες της Exxon Mobil. Και δεν είναι μόνο οι ΗΠΑ: Γαλλικά και ισραηλινά σκάφη έχουν επίσης συρρεύσει στην περιοχή σε έναν γενικευμένο ανταγωνισμό όχι μόνον ενάντια στο «μαύρο» πρόβατο, την Τουρκία, αλλά και σε ένα πιο υπόγειο επίπεδο μεταξύ κρατών και πολυεθνικών. Όπως, π.χ. αναφέρουν πολλοί αναλυτές, η Γαλλία είναι υποχρεωμένη να αντιπαρατεθεί με την Τουρκία κυρίως επειδή το εάν θα επιλέξει η ιταλική ΕΝΙ (που έχει τα περισσότερα δικαιώματα στην κυπριακή ΑΟΖ) να κάνει κοινοπραξία με γαλλικές εταιρίες, θα εξαρτηθεί από την ικανότητα της Γαλλίας να κρατήσει τον τουρκικό στόλο μακριά. Η στρατιωτική απροθυμία της Ιταλίας να αντιπαρατεθεί με την Άγκυρα (σε αυτή την περιοχή) για να προστατεύσει τα συμφέροντα της ΕΝΙ, υποχρεώνει την ιταλική πετρελαϊκή εταιρεία να αγοράσει προστασία, προσφέροντας μερίδιο. Προτιμάει την Total, αλλά θα της δώσει μερίδιο μόνο εάν η Γαλλία αποδείξει ότι μπορεί να προστατεύσει τη γεώτρηση. Διαφορετικά θα δώσει μερίδιο στην Exxon Mobil, η οποία έχει πίσω της τις ΗΠΑ, όπως τονίζει ο Στ. Λυγερός στο slpress.

Στρατιωτικοί ανταγωνισμοί

Τον προηγούμενο Φεβρουάριο το τουρκικό ναυτικό είχε εμποδίσει την πλατφόρμα της ΕΝΙ να πραγματοποιήσει γεώτρηση στο οικόπεδο 3 της κυπριακής ΑΟΖ. Ήταν μία προσωρινή νίκη, γιατί δεν επαναλήφθηκε το ίδιο με την πλατφόρμα της Exxon Mobil. «Το μήνυμα της Ουάσιγκτον ήταν ξεκάθαρο και ο Ερντογάν δεν μπορούσε να το αγνοήσει», γράφει και πάλι ο Στ. Λυγερός. «Το ίδιο μήνυμα έχει στείλει και το Παρίσι», συνεχίζει και προσθέτει: «Το “Μπαρμπαρόσα”, άλλωστε, δεν δημιουργεί πραγματικό αρνητικό τετελεσμένο. Αντιθέτως, η γεώτρηση της Exxon Mobil και προσεχώς η γεώτρηση της Total δημιουργούν θετικά τετελεσμένα. Στην πραγματικότητα, η Άγκυρα ηττάται σ’ αυτό το επίπεδο».

Ο δημοσιογράφος έχει δίκιο. Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση, τα ΜΜΕ και τα κόμματα κάνουν διαρκώς λόγο για τουρκική προκλητικότητα τη στιγμή που καταφανώς τα πράγματα είναι ανάποδα. Ήταν το ελληνικό ΥΠΕΞ που άνοιξε θέμα επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων και πολύ περισσότερο είναι (και) η ελληνική και η ελληνοκυπριακή πλευρά που πραγματοποιούν μεγάλες αεροναυτικές ασκήσεις σε όλη την περιοχή. Πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι η κοινή άσκηση Ελλάδας-Αιγύπτου-Κύπρου «Μέδουσα 7», η οποία διεξήχθη 23-30/11 και την παρακολούθησαν από κοντά οι υπουργοί Άμυνας των τριών χωρών. Στην άσκηση, που έγινε υπό την εποπτεία των ΗΠΑ, εκ μέρους της Ελλάδας και της Αιγύπτου συμμετείχαν πλειάδα σκαφών, αεροσκαφών, επιθετικών ελικοπτέρων και πεζοναυτών. Αν είχε κάνει κάτι ανάλογο η Τουρκία, η ελληνική πλευρά πώς θα αντιδρούσε άραγε;

Ο Π. Καμμένος, που παρακολούθησε την άσκηση, περιέγραψε με σχετική ακρίβεια τους σκοπούς της: «Είμαστε εδώ, στην Κρήτη, όπου τα κοιτάσματα, για τα οποία πλέον έχει υπογραφεί να αρχίσει η εξόρυξή τους, ιδιαίτερα στον νότιο τομέα της Κρήτης, θα αποτελέσουν και το κέντρο της ανάπτυξης της πατρίδας μας στον τομέα του φυσικού αερίου και όσον αφορά την εξόρυξη του φυσικού αερίου και όσον αφορά τον αγωγό, ο οποίος συνδέει τα κοιτάσματα της Αιγύπτου, του Ισραήλ και της Κύπρου με τα ελληνικά κοιτάσματα και θα δώσει τη δυνατότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση να έχει μια αυτοδυναμία στους φυσικούς και ενεργειακούς της πόρους».

Η άσκηση εντασσόταν στο πλαίσιο της τετραμερούς συμμαχίας που έχει συμπήξει η Αθήνα με Κύπρο, με τον αιμοσταγή δικτάτορα Σίσι της Αιγύπτου και με το σιωνιστικό κράτος του Ισραήλ. Μάλιστα η Αθήνα έχει αναβαθμίσει τη συμμαχία με το Ισραήλ, καθώς το «έμπασε» και στα Βαλκάνια, προσκαλώντας τον (διωκόμενο από την αστυνομία για σκάνδαλα) πρωθυπουργό του, Β. Νετανιάχου, στην τετραμερή συνάντηση των Ελλάδος, Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Σερβίας στη Βάρνα (μάλιστα εκεί ο Τσίπρας συνυπόγραψε με τον Νετανιάχου συμφωνία για τον Eastmed).

Επιπρόσθετα, με τις ευλογίες των ΗΠΑ, φαίνεται ότι η συμμαχία διευρύνεται και με άλλους φίλους της Ουάσινγκτον στην περιοχή, δηλ. την Ιορδανία, αλλά και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ). Στο πλαίσιο αυτό στις 28/11 υπογράφτηκε στο Άμπου Ντάμπι Πρόγραμμα Στρατιωτικής Συνεργασίας ανάμεσα στην Ελλάδα και τα ΗΑΕ για το 2019. Τα ΗΑΕ μπορεί να φαίνονται μικρή χώρα, αλλά δεν είναι καθόλου αθώα. Μαζί με τη Σαουδική Αραβία αποτελούν τους κύριους δράστες της μεγαλύτερης ανθρωπιστικής κρίσης των τελευταίων ετών –στην Υεμένη–  καθώς έχουν εδώ και καιρό εξαπολύσει από κοινού εισβολή στη μαρτυρική χώρα, βομβαρδίζοντας και σκοτώνοντας δεκάδες χιλιάδες αμάχους και οδηγώντας σε λιμό και λοιμώδεις ασθένειες εκατομμύρια γυναικόπαιδα. Μόνο τα παιδιά κάτω των πέντε ετών που έχουν πεθάνει από τον λιμό –εξαιτίας του αποκλεισμού που έχουν επιβάλει οι εισβολείς– είναι 85.000! Ο πόλεμος σταμάτησε προσωρινά λόγω της ηρωικής αντίστασης των Χούτι ειδικά στην πόλη Χοντάιντα (κι αφού τα ΗΑΕ έχασαν περίπου 100 στρατιώτες κατά τη διάρκεια της εισβολής τους). Αυτοί είναι οι συνεργάτες της ελληνικής κυβέρνησης.

Ποιος ενδοτισμός;

Στο πλαίσιο αυτό είναι πραγματικά αστείες οι αιτιάσεις της αντιπολίτευσης στην Ελλάδα (από δεξιά και αριστερά) για εθνικές παραχωρήσεις. Ο Γ. Κατρούγκαλος, για μία φορά ως στέλεχος της κυβέρνησης, έχει (κι αυτός) δίκιο, όταν λέει (29/11) ότι πρέπει να αποφευχθεί ένα ατύχημα από την πλευρά της Τουρκίας, «ώστε να μη χρειάζεται να προστρέξουμε σε τρίτους», εννοώντας τις γερές πλάτες που έχει πλέον ο ελληνικός καπιταλισμός στον ανταγωνισμό του με τον τουρκικό. Και έχει επίσης δίκιο, όταν λέει ότι οι «σπασμωδικές» κινήσεις εκ μέρους της Τουρκίας συνδέονται με την αναβάθμιση της διεθνούς θέσης της Ελλάδας, της απάντησης που έλαβε η Τουρκία από την ΕΕ για την τακτική της στο Αιγαίο και της απομόνωσής της και ότι οι αντιδράσεις της είναι δείγμα της αδυναμίας της. «Ακριβώς επειδή η δική μας πολιτική στηριζόταν σε δύο πυλώνες στρατηγικής, να ενισχύσουμε τη διεθνή θέση της χώρας και να προωθήσουμε σχήματα συνεργασίας, τριμερή, στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, έχουμε αυτή τη στιγμή μια κατάσταση που σε διπλωματικό επίπεδο αναδεικνύει τη θέση της χώρας μας πιο προωθημένη από ποτέ και τη θέση της Τουρκίας πιο απομονωμένη από οποτεδήποτε άλλοτε στο παρελθόν», είπε ο αναπληρωτής ΥΠΕΞ. Κάλεσε δε τον τομεάρχη Εξωτερικών της ΝΔ, Γ. Κουμουτσάκο, (που ασκούσε κριτική στην κυβέρνηση για παραχωρήσεις), να επιχειρήσει μια απλή σύγκριση της ανακοίνωσης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της ΕΕ, που καταδικάζει τις ενέργειες της Τουρκίας, με την αντίστοιχη που είχε εκδοθεί μετά την κρίση στα Ίμια.

Η Τουρκία φαίνεται να έχει αποτύχει και στα ανοίγματά της προς την Αίγυπτο και τη Λιβύη. Άγκυρα και Κάιρο είναι έτσι κι αλλιώς σε αντιπαράθεση και μάλιστα έχουν δημιουργήσει και αντίπαλα στρατόπεδα μέσα στον αραβικό κόσμο (η Αίγυπτος με τη Σαουδική Αραβία και τους συμμάχους της και η Τουρκία με το Κατάρ). Τη διασπασμένη και σε εμφυλιοπολεμική κατάσταση Λιβύη προσπαθούν να επηρεάσουν διάφορες χώρες, ωστόσο η Τουρκία δεν φαίνεται να μπορεί να πείσει κάποια από τις εκεί κυβερνήσεις. Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Ακάρ πήγε στη Λιβύη, προσκομίζοντας χάρτες, με τους οποίους προσπάθησε να πείσει τους συνομιλητές του ότι η Ελλάδα έχει κλέψει λιβυκή υφαλοκρηπίδα. Τα τουρκικά επιχειρήματα είναι ισχυρά, αλλά ισχυρότεροι είναι οι δυτικοί ιμπεριαλιστές σύμμαχοι των περισσότερων αντιμαχομένων στη Λιβύη.

Κύπρος 

Όσον αφορά την ελληνοκυπριακή κυβέρνηση, οι «λογικές» και «δίκαιες» προτάσεις της προς τους Τουρκοκύπριους όσον αφορά τη μοιρασιά των πιθανών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, δεν φαίνονται καθόλου λογικές και δίκαιες στους τρίτους, ακόμη και σε πολλούς που δεν διάκεινται καθόλου φιλικά προς τον Ερντογάν. Ο καθηγητής Λ. Σουλτς π.χ. σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ σχολίασε: «Xρήσιμο θα ήταν να βρεθούν συνεργατικές λύσεις, αλλά όλα δείχνουν τάση προς αντιπαράθεση […] Θεωρώ ότι η πρόταση του Προέδρου Αναστασιάδη για συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων είναι εξαιρετική. Η σύνδεσή της όμως με την επανένωση της Κύπρου ακούγεται μη ρεαλιστική, διότι η Τουρκία δεν θα θέλει να μην συμμετέχει μέχρι τότε. Μια ιδεώδης λύση θα ήταν η συμμετοχή του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου με ένα όργανο που θα δημιουργηθεί από τον ΟΗΕ και να καθίσουν όλες οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου να συζητήσουν, αλλά αυτό προϋποθέτει τη συμμετοχή και του βόρειου τμήματος της Κύπρου, η οποία όμως δεν είναι αναγνωρισμένη διεθνώς...».

Μιλώντας για την Κύπρο, το καινούργιο στοιχείο είναι η έμμεση πρόταση του (δεξιού) Κύπριου Προέδρου Ν. Αναστασιάδη, περί της δυνατότητας Νατοϊκών εγγυήσεων στο Κυπριακό. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Ν. Αναστασιάδης επιχειρεί μια δημόσια τοποθέτηση που ανοίγει διαύλους επικοινωνίας με την Ατλαντική Συμμαχία, σε πλήρη ρήξη με την παραδοσιακή ουδετερότητα της Κύπρου. Σε αντίθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΑΚΕΛ –προς τιμήν του– μέχρι τώρα αντιδρά στην προοπτική της άμεσης συνεργασίας με τον μεγαλύτερο ιμπεριαλιστικό στρατιωτικό μηχανισμό του πλανήτη κι ίσως αυτός είναι ο λόγος που ακόμη δεν μπαίνει στα σκαριά μια τέτοια προοπτική.

Ωστόσο, αντίθετα το ΑΚΕΛ δεν έχει αντιταχθεί στην πολύ στενή συνεργασία με το σιωνιστικό κράτος του Ισραήλ. Τα μεγάλα κοινά ισραηλινοκυπριακά στρατιωτικά γυμνάσια στο έδαφος της Κύπρου θα ήταν αδιανόητα μερικά χρόνια πριν, όταν η στρατηγική για επίλυση του Κυπριακού εδραζόταν στο διεθνές δίκαιο –κι άρα στην καταγγελία όποιου άλλου παραβιάζει το δίκαιο αυτό προεξάρχοντος του Ισραήλ με την κατοχή της Παλαιστίνης– και όχι στις συμμαχίες με τον δυτικό ιμπεριαλισμό (ο οποίος υποτίθεται ότι κρυβόταν πάντα πίσω από τις κινήσεις της Τουρκίας).

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά