Ποιος φοβάται τη Χάγη;

Η συ­ναί­σθη­ση ότι τα εθνι­κι­στι­κά πα­ρα­µύ­θια –τα οποία απο­δί­δουν εντός συ­νό­ρων λόγω της αδιά­λει­πτης επα­νά­λη­ψής τους στη διάρ­κεια του χρό­νου– εκτός συ­νό­ρων δεν πεί­θουν, ήταν ένας βα­σι­κός λόγος για τον οποίο οι ελ­λη­νι­κές κυ­βερ­νή­σεις δεν ήταν κα­θό­λου συ­νε­πείς και στα­θε­ρές στην πρό­θε­σή τους να προ­σφύ­γουν στο ΔΔΧ.

Ιστο­ρι­κό

Στη σύγ­χρο­νη εποχή, η Ελ­λά­δα βρέ­θη­κε ενώ­πιον του Δι­κα­στη­ρί­ου για την οριο­θέ­τη­ση της υφα­λο­κρη­πί­δας του Αι­γαί­ου –µο­νο­µε­ρώς– το 1976, χωρίς επι­τυ­χία, λόγω έλ­λει­ψης δι­καιο­δο­σί­ας του Δι­κα­στη­ρί­ου. Η Ελ­λά­δα είχε ζη­τή­σει και προ­σω­ρι­νή προ­στα­σία, αί­τη­µα όµως που δεν έγινε απο­δε­κτό. Αυτό ήταν αρ­κε­τό για όλο το εύρος του ελ­λη­νι­κού εθνι­κι­σµού να κα­τα­λή­ξει από τότε στο συ­µπέ­ρα­σµα ότι δεν πρέ­πει να γίνει προ­σφυ­γή εκεί, γιατί… θα χά­νου­µε. Το υπο­στη­ρί­ζει ακόµη και σή­µε­ρα ο Βε­λό­που­λος, αλλά και πολ­λοί άλλοι µέσα στα κό­µµα­τα του κοι­νο­βου­λί­ου.

Εκτός του ότι τα ελ­λη­νι­κά «δί­καια» δεν απη­χούν το διε­θνές δί­καιο, συ­νε­πι­κου­ρεί­ται από το γε­γο­νός ότι τί­πο­τα δεν είναι δια­χρο­νι­κό και στα­θε­ρό. Γρά­φει ο Π. Πα­πα­δό­που­λος στην «Κα­θη­µε­ρι­νή»: «Η εξέ­λι­ξη των µέσων εκµε­τάλ­λευ­σης του φυ­σι­κού πλού­του, της πο­λε­µι­κής τε­χνο­λο­γί­ας, αλλά και του Δι­καί­ου της Θά­λασ­σας (ιδίως µετά το 1982, όταν υπο­γρά­φη­κε η Διε­θνής Συν­θή­κη του ΟΗΕ για το Δί­καιο της Θά­λασ­σας που ει­σή­γα­γε την έν­νοια της απο­κλει­στι­κής οι­κο­νο­µι­κής ζώνης –ΑΟΖ), έχει αλ­λά­ξει (και “γκρι­ζά­ρει”) δρα­µα­τι­κά τους χάρ­τες των θα­λασ­σών σε όλη τη Γη. Ιδίως τα όρια των χω­ρι­κών υδά­των και της ΑΟΖ (που ορί­ζει δι­καιώ­µα­τα σε αλιεία, εκµε­τάλ­λευ­ση του πυ­θµέ­να κ.λπ.) σε µια κλει­στή θά­λασ­σα όπως το Αι­γαίο, µε χι­λιά­δες µικρά και µε­γά­λα ελ­λη­νι­κά νησιά, κα­τοι­κη­µέ­να και ακα­τοί­κη­τα, πολλά από αυτά πολύ κοντά σε ένα άλλο κρά­τος (Τουρ­κία) µπο­ρεί να επι­δέ­χο­νται πολ­λές και δια­φο­ρε­τι­κές ερµη­νεί­ες, µε βάση τη διαρ­κώς εξε­λισ­σό­µε­νη νο­µο­λο­γία του διε­θνούς δι­καί­ου».

«Οι πο­λί­τες, όµως», συ­νε­χί­ζει το άρθρο της δε­ξιάς και κα­θό­λου ύπο­πτης για κο­µου­νι­στι­κό διε­θνι­σµό εφη­µε­ρί­δας, «δεν σκε­φτό­µα­στε µε πυ­ξί­δα το διε­θνές δί­καιο. Δια­τη­ρού­µε στη µνήµη µας την ει­κό­να του χάρτη που υπάρ­χει εδώ και δε­κα­ε­τί­ες στα σχο­λεία µας, όπου µια συ­νο­ρια­κή γρα­µµή ξε­κι­νά­ει από τη Θράκη, δια­σχί­ζει ολό­κλη­ρο το Αι­γαίο πολύ κοντά στην ακτή της Μι­κράς Ασίας και συ­νε­χί­ζει έτσι στη Νο­τιο­α­να­το­λι­κή Με­σό­γειο ως πέρα από το Κα­στε­λό­ρι­ζο. Αυτή η από­στα­ση ανά­µε­σα στο διε­θνές δί­καιο και στη λαϊκή αντί­λη­ψη για τα σύ­νο­ρα του Αι­γαί­ου πε­ριο­ρί­ζει πολύ τους απα­ραί­τη­τους ελι­γµούς για µια ελ­λη­νο­τουρ­κι­κή συ­µφω­νία συ­µβα­τή µε το διε­θνές δί­καιο, όπως πα­ρα­δέ­χο­νται στις ιδιω­τι­κές συ­ζη­τή­σεις τους πο­λι­τι­κοί όλων των κυ­βερ­νή­σε­ων».

Πρά­γµα­τι ελά­χι­στοι άν­θρω­ποι στην Ελ­λά­δα γνω­ρί­ζουν ότι µε βάση τα ση­µε­ρι­νά δε­δο­µέ­να, η Ελ­λά­δα κα­τέ­χει (ως χω­ρι­κά ύδατα) το 35% του Αι­γαί­ου, η Τουρ­κία το 8%, ενώ πάνω από το 56% είναι διε­θνή ύδατα. Ελά­χι­στοι γνω­ρί­ζουν ότι µε βάση αυτά, ένα τουρ­κι­κό πο­λε­µι­κό πλοίο µπο­ρεί να πλη­σιά­σει στα έξι µίλια από την Εύ­βοια απο­λύ­τως νό­µι­µα και χωρίς να δώσει λο­γα­ρια­σµό σε κα­νέ­ναν, γιατί εκεί είναι διε­θνή ύδατα.

Δια­φο­ρές

Η Συ­µφω­νία του Ελ­σίν­κι του 1999 όρισε ότι τα δύο κράτη (Ελ­λά­δα-Τουρ­κία) θα διευ­θε­τή­σουν τις δια­φο­ρές τους και θα πα­ρα­πέ­µψουν στο Διε­θνές Δι­κα­στή­ριο της Χάγης όσα ζη­τή­µα­τα θα είχαν πα­ρα­µεί­νει ανοι­χτά ως το τέλος του 2004.

Σή­µε­ρα, η ελ­λη­νι­κή πλευ­ρά δέ­χε­ται να πάει στη Χάγη, αν υπο­γρα­φεί συ­νυ­πο­σχε­τι­κό µε την Τουρ­κία, αλλά µόνον για τα θέ­µα­τα που θέτει η… ελ­λη­νι­κή πλευ­ρά. Δηλ. µόνο για την υφα­λο­κρη­πί­δα και συ­να­κό­λου­θα για την ΑΟΖ. Δεν δέ­χε­ται να τε­θούν στην κρίση του δι­κα­στη­ρί­ου τα θέ­µα­τα που εγεί­ρει η Τουρ­κία, δηλ.: Η στρα­τιω­τι­κο­ποί­η­ση και ο εξο­πλι­σµός των νη­σιών του Αι­γαί­ου, το εύρος των εγ­χώ­ριων υδά­των, το εύρος του ενα­έ­ριου χώρου, η δι­καιο­δο­σία του FIR Κων­στα­ντι­νού­πο­λης, τα όρια της Ζώνης Έρευ­νας και Διά­σω­σης-SAR και άλλα.

Όσον αφορά το πρώτο, τη στρα­τιω­τι­κο­ποί­η­ση των νη­σιών, πρά­γµα­τι η Ελ­λά­δα πα­ρα­βιά­ζει κα­τά­φω­ρα τις Συν­θή­κες της Λο­ζά­νης, αλλά και άλλες συν­θή­κες (όπως αυτή της προ­σάρ­τη­σης των Δω­δε­κα­νή­σων στην Ελ­λά­δα), εγκα­θι­στώ­ντας στρα­τό, τανκς και αε­ρο­πλά­να στα νησιά του Αι­γαί­ου.

Σχε­τι­κά µε την ελ­λη­νι­κή αξί­ω­ση για δι­καί­ω­µα της Ελ­λά­δας να επε­κτεί­νει τα χω­ρι­κά ύδατα στα 12 µίλια, είναι σαφές ότι αυτό συ­γκρού­ε­ται µε το διε­θνές εθι­µι­κό δί­καιο και τις απο­φά­σεις του ΔΔΧ. Αν γίνει αυτό, το Αι­γαίο θα µε­τα­τρα­πεί σε κλει­στή ελ­λη­νι­κή λίµνη και η Αθήνα θα µπο­ρεί να απα­γο­ρεύ­ει κατά το δο­κούν τη διέ­λευ­ση οποιου­δή­πο­τε ξένου πλοί­ου. Τα τουρ­κι­κά λι­µά­νια δεν θα επι­κοι­νω­νούν µε­τα­ξύ τους. Ασφα­λώς, αν µια τέ­τοια υπό­θε­ση φτά­σει στο ΔΔΧ, σύ­µφω­να µε τη νο­µο­λο­γία του, θα απο­φα­σί­σει µε κρι­τή­ριο όχι την αρχή των 12 µι­λί­ων, αλλά την πολύ πιο συ­νη­θι­σµέ­νη σε κλει­στή θά­λασ­σα αρχή των «ει­δι­κών πε­ρι­στά­σε­ων», δηλ. δεν θα επι­δι­κά­σει 12 µίλια στην Ελ­λά­δα. Τη µέ­θο­δο αυτή, π.χ., χρη­σι­µο­ποί­η­σε το δι­κα­στή­ριο για να διευ­θε­τή­σει διε­νέ­ξεις, όπως αυτή του Κα­να­δά µε τις ΗΠΑ, αλλά και µε­τα­ξύ της Αγ­γλί­ας και της Γαλ­λί­ας.

Το ίδιο πα­ρά­νο­µη είναι η ελ­λη­νι­κή πρω­το­βου­λία να επε­κτεί­νει τον ενα­έ­ριο χώρο της Ελ­λά­δας στα 10 µίλια, δηλ. να πάει πέρα από το εύρος των χω­ρι­κών της υδά­των (6 µίλια), κατά πα­ρά­βα­ση του διε­θνούς δι­καί­ου και της διε­θνούς πρα­κτι­κής που θέλει τα δύο νού­µε­ρα ίσα. Και εκεί συ­νε­πώς η Ελ­λά­δα δεν έχει πι­θα­νό­τη­τες επι­τυ­χί­ες στο ΔΔΧ.

ΑΟΖ

Όµως ακόµη και σε σχέση µε την ΑΟΖ, η Ελ­λά­δα δεν είναι κα­θό­λου σί­γου­ρο ότι θα δι­καιω­θεί. Σχε­δόν το σύ­νο­λο των απο­φά­σε­ων του ΔΔΧ ή των διευ­θε­τή­σε­ων που έχουν γίνει βρί­σκο­νται σε δυ­σα­ρµο­νία µε τις ελ­λη­νι­κές θέ­σεις όσων αφορά και το κρι­τή­ριο κα­θο­ρι­σµού της ΑΟΖ. Η Ελ­λά­δα υπο­στη­ρί­ζει το κρι­τή­ριο της ίσης από­στα­σης ή της µέσης γρα­µµής. Αυτό το κρι­τή­ριο έχει θε­ω­ρη­θεί από το ΔΔΧ τρι­τεύ­ον σε πε­ρι­πτώ­σεις αντί­στοι­χες µε την ελ­λη­νι­κή. Κύρια κρι­τή­ρια είναι πλέον το κρι­τή­ριο της ευ­θυ­κρι­σί­ας (δηλ. της δί­και­ης λύσης) και το κρι­τή­ριο των ει­δι­κών πε­ρι­στά­σε­ων, όπως ανα­φέ­ρα­µε πα­ρα­πά­νω. Αυτό χρη­σι­µο­ποι­ή­θη­κε το 1969 από το ΔΔΧ στη διέ­νε­ξη µε­τα­ξύ Ολ­λαν­δί­ας, Γε­ρµα­νί­ας και Δα­νί­ας στη Βό­ρεια Θά­λασ­σα, δι­καιώ­νο­ντας σε µε­γά­λο πο­σο­στό τη Γε­ρµα­νία, ένα­ντι των άλλων δύο. Η από­φα­ση αυτή απο­τε­λεί τη βάση των υπό­λοι­πων απο­φά­σε­ων, των διε­θνών συ­µφω­νιών, αλλά και του ίδιου του Δι­καί­ου της Θά­λασ­σας όπως αυτό δια­µορ­φώ­θη­κε το 1982 και το οποίο επι­κα­λεί­ται η Ελ­λά­δα.

Αδύ­να­µη είναι η ελ­λη­νι­κή θέση και ως προς το πόση ΑΟΖ έχουν τα ελ­λη­νι­κά νησιά. Η διε­θνής νο­µο­λο­γία είναι ανά­πο­δη από τις ελ­λη­νι­κές θέ­σεις. Στη διέ­νε­ξη Κα­να­δά-Γαλ­λί­ας, για κά­ποια γαλ­λι­κά νησιά που βρί­σκο­νταν κοντά στις ακτές του Κα­να­δά, το ΔΔΧ έδωσε ελά­χι­στη επή­ρεια (ΑΟΖ) στα νησιά αυτά. Το ίδιο έγινε και µε τα αντί­στοι­χα βρε­τα­νι­κά νησιά Channel Islands που βρί­σκο­νται κοντά στις γαλ­λι­κές ακτές. Το ίδιο έγινε το 1985 µε τη διέ­νε­ξη Λι­βύ­ης-Μάλ­τας: Το ΔΔΧ απο­φά­σι­σε στη βάση των ει­δι­κών πε­ρι­στά­σε­ων και της ευ­θυ­δι­κί­ας υπέρ της Λι­βύ­ης και ενα­ντί­ον της Μάλ­τας, που µι­λού­σε για ίση από­στα­ση.

Ο Β. Σκου­ρής σχο­λιά­ζει στο News 24/7 (15/12/19): «Ο Κώ­στας Κα­ρα­µαν­λής, για τη µη προ­σφυ­γή στη Χάγη αρ­γό­τε­ρα, έχει επι­κα­λε­στεί σε συ­νο­µι­λη­τές του […] και το επι­χεί­ρη­µα της από­φα­σης του Διε­θνούς Δι­κα­στη­ρί­ου της Χάγης για τη νήσο των Όφεων. Το ΔΔΧ είχε τότε απο­φαν­θεί ότι η ανή­κου­σα στην Ου­κρα­νία νήσος των Όφεων, αλλά ευ­ρι­σκό­µε­νη κοντά στις ρου­µα­νι­κές ακτές, δεν έχει ούτε υφα­λο­κρη­πί­δα ούτε ΑΟΖ, παρά µόνο χω­ρι­κά ύδατα, αν και το αντε­πι­χεί­ρη­µα είναι ότι η συ­γκε­κρι­µέ­νη νήσος, σε αντί­θε­ση π.χ. µε το Κα­στε­λό­ρι­ζο, είναι ακα­τοί­κη­τη και βρί­σκε­ται επάνω σε αυτή µόνο στρα­τιω­τι­κή φρου­ρά. Αρ­γό­τε­ρα υπήρ­χε και η από­φα­ση για τη δια­µά­χη Μπα­γκλα­ντές- Μια­νµάρ για το Σεν Μάρ­τιν, από­φα­ση που κατά κά­ποιους δι­καιο­λο­γεί απο­λύ­τως τους προ­βλη­µα­τι­σµούς του τότε πρω­θυ­πουρ­γού».

Ακρι­βώς στο ίδιο µήκος κύ­µα­τος και πάλι ο Π. Πα­πα­δό­που­λος πα­ρα­δέ­χε­ται ότι και για το Κα­στε­λό­ρι­ζο πως «άλλοι γνώ­στες [σ.σ. εκτός του Ευ. Βε­νι­ζέ­λου] του διε­θνούς δι­καί­ου εκτι­µούν ότι η Χάγη θα απο­δώ­σει στο νησί ΑΟΖ ελά­χι­στη ή κα­θό­λου». Η έµφα­ση δική µας.

Η «Κα­θη­µε­ρι­νή», πάλι, έγρα­φε από τις 23/4/2018: «Μπο­ρεί για πα­ρά­δει­γµα, µε βάση τη µέχρι σή­µε­ρα νο­µο­λο­γία, να απο­φα­σι­στεί ότι τα µικρά ελ­λη­νι­κά νησιά και οι βρα­χο­νη­σί­δες έχουν πολύ µικρή επιρ­ροή (“effect”) στον κα­θο­ρι­σµό της υφα­λο­κρη­πί­δας σε σύ­γκρι­ση µε τον ηπει­ρω­τι­κό όγκο της Τουρ­κί­ας […] Η Χάγη, δη­λα­δή, µπο­ρεί να οδη­γή­σει για πρώτη φορά στην ανα­γνώ­ρι­ση κυ­ριαρ­χι­κών δι­καιω­µά­των της Τουρ­κί­ας στο Αι­γαίο». Πρά­γµα­τι: Ο χάρ­της (βλ. πάνω) που η Αθήνα προ­βάλ­λει ως «διε­θνές δί­καιο» είναι ένα κα­τα­σκεύ­α­σµα, που οποιοσ­δή­πο­τε τρί­τος δεν µπο­ρεί να απο­δε­χθεί ως δί­καιο.

Η ελ­λη­νι­κή πλευ­ρά –υπό οποια­δή­πο­τε κυ­βέρ­νη­ση  µέχρι τώρα (του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ασφα­λώς πε­ρι­λα­µβα­νο­µέ­νου)– έχει ήδη απο­φα­σί­σει να διεκ­δι­κή­σει βάσει ισχύ­ος και τε­τε­λε­σµέ­νων. Όπλα της δεν είναι το Δί­καιο της Θά­λασ­σας, αλλά οι γαλ­λι­κές και ιτα­λι­κές κα­νο­νιο­φό­ροι, οι πο­λυ­ε­θνι­κές του πε­τρε­λαί­ου µε τις πλατ­φό­ρµες τους, η συ­µµα­χία µε τις ΗΠΑ και το στόλο τους, οι συ­µφω­νί­ες µε δι­κτά­το­ρες -όπως ο Σίσι στην Αί­γυ­πτο ή το σκο­τα­δι­στι­κό σα­ου­δα­ρα­βι­κό βα­σί­λειο-, µε πο­λέ­µαρ­χους της Λι­βύ­ης και φυ­σι­κά µε το σιω­νι­στι­κό κρά­τος του Ισ­ρα­ήλ που έχει πα­ρα­βιά­σει εκα­το­ντά­δες απο­φά­σεις του ΟΗΕ και που έχει ει­σβά­λει όχι σε µία αλλά σε όλες τις γει­το­νι­κές του χώρες.

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά