Τέλος εποχής… μετά από μια πλήρη πολιτική αποτυχία

Η πα­ραί­τη­ση του Αλ. Τσί­πρα από την ηγε­σία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΠΣ ήταν μια ανα­πό­φευ­κτη εξέ­λι­ξη, μετά τη διπλή εκλο­γι­κή συ­ντρι­βή στην οποία οδή­γη­σε το κόμμα του με τις επι­λο­γές και τη γραμ­μή του. Η αθλιό­τη­τα του αντι­πά­λου (κα­νείς δεν δι­καιού­ται να ξεχνά ότι η κυ­βέρ­νη­ση Μη­τσο­τά­κη βρέ­θη­κε συχνά να πα­ρα­παί­ει μέσα στην προη­γού­με­νη πε­ρί­ο­δο, π.χ. μετά τις υπο­κλο­πές, τα Τέμπη κ.ά.), αλλά και η πλή­ρης ανι­κα­νό­τη­τα να δια­γνω­στεί η προ­ο­πτι­κή μιας τόσο βα­ριάς ήττας του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έκα­ναν αυτήν την εξέ­λι­ξη απλώς ανα­πό­δρα­στη. 

Στη συ­νέ­χεια ακο­λού­θη­σε ένα με­λό­δρα­μα που δεν αξί­ζει σε τέ­τοιες «βα­ριές» στιγ­μές. Ένα με­λό­δρα­μα που δεν είναι κα­θό­λου «αθώο»: επι­χει­ρεί να επα­να­χα­ρά­ξει το πα­ρελ­θόν, για να προ­κα­τα­λά­βει (κατά δύ­να­μη…) το μέλ­λον. 

Ο Αλ. Τσί­πρας έδει­ξε, λέει, γεν­ναιό­τη­τα. Όμως αρ­χι­κά προ­σπά­θη­σε να απο­φύ­γει την αυ­το­νό­η­τη πα­ραί­τη­ση, διεκ­δι­κώ­ντας «μια ακόμα ευ­και­ρία» μέχρι τις ευ­ρω­ε­κλο­γές. Όταν ανα­δεί­χθη­καν τα όρια της δεύ­τε­ρης εκλο­γι­κής ήττας και όταν απο­δεί­χθη­κε ότι το εσω­τε­ρι­κό του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έμοια­ζε με κα­ζά­νι που βρά­ζει, αυτή η από­πει­ρα κα­τέρ­ρευ­σε. Ο Αλ. Τσί­πρας δή­λω­σε την από­φα­σή του να απο­χω­ρή­σει από την ηγε­σία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ σε ένα κά­ποιο Εκτε­λε­στι­κό Γρα­φείο, ένα άτυπο όρ­γα­νο που δεν προ­βλέ­πε­ται από το κα­τα­στα­τι­κό του κόμ­μα­τός του. Ακόμα και στην κρί­σι­μη στιγ­μή της πο­λι­τι­κής ζωής του, ο Αλ. Τσί­πρας (όπως και σε εκεί­νο το φο­βε­ρό κα­λο­καί­ρι του 2015) «απέ­δρα­σε» από την υπο­χρέ­ω­ση να στα­θεί μπρο­στά στην ΚΕ και στην ΠΓ του κόμ­μα­τός του, απέ­φυ­γε την υπο­χρέ­ω­ση να εξη­γή­σει τις απο­φά­σεις του στα μέλη του κόμ­μα­τός του. 

Ο Αλ. Τσί­πρας δέ­χθη­κε, λέει, ανε­λέ­η­τες επι­θέ­σεις από το «σύ­στη­μα». Αντί­θε­τα, το κα­θε­στω­τι­κό «Βήμα» δη­λώ­νει ότι θα τον θυ­μά­ται με συ­γκί­νη­ση: «Από το κα­λο­καί­ρι του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος κι εντεύ­θεν, φα­νέ­ρω­σε αρε­τές, πο­λι­τεύ­τη­κε πει­θαρ­χη­μέ­να, προ­σαρ­μό­στη­κε στις απαι­τή­σεις των ευ­ρω­παϊ­κών εταί­ρων, έλαβε πλή­θος μέ­τρων και κα­τά­φε­ρε… να πα­ρα­δώ­σει το 2019 στον κ. Μη­τσο­τά­κη το δη­μό­σιο τα­μείο γε­μά­το και αν­θε­κτι­κό στις κρί­σεις που ακο­λού­θη­σαν». Ο προ­σε­κτι­κός πα­ρα­τη­ρη­τής ξέρει ότι αυτό αντα­να­κλά μια το­πο­θέ­τη­ση του συ­νό­λου των κα­θε­στω­τι­κών δυ­νά­με­ων, που χτί­ζουν προ­σε­κτι­κά μια διά­κρι­ση: Άλλο ο Αλέ­ξης, άλλο το κόμμα του και άλλο οι «ανευ­θυ­νό­τη­τες» που αυτό το κόμμα εξα­πέ­λυ­σε στη δη­μό­σια ζωή σε μια προη­γού­με­νη πε­ρί­ο­δο. Σε αυτή τη διά­κρι­ση βα­σί­ζο­νται οι όποιες προ­ο­πτι­κές του Αλ. Τσί­πρα για «επά­νο­δο» στη δη­μό­σια ζωή, που προ­σε­κτι­κά αφή­νο­νται ανοι­χτές από πολ­λές και διά­φο­ρες πλευ­ρές.

Άλ­λω­στε, μια ανα­σύν­θε­ση των αντι­πο­λι­τευ­τι­κών δυ­νά­με­ων, στην πο­λι­τι­κή βάση που χα­ρά­ζει η σύγ­χρο­νη ευ­ρω­παϊ­κή σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τία, πι­θα­νό­τα­τα θα κρι­θεί ανα­γκαία πολύ σύ­ντο­μα. 

Γι’ αυτό και μόνο αξί­ζει να θυ­μί­σου­με ορι­σμέ­νες πλευ­ρές της ιστο­ρί­ας του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ που σή­με­ρα κα­κο­ποιού­νται βά­ναυ­σα. 

Η προϊ­στο­ρία

Ο μύθος ότι ο Αλ. Τσί­πρας «πήρε από το χέρι ένα μικρό κόμμα της Αρι­στε­ράς και το εκτό­ξευ­σε» δεν έχει σχέση με την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. 

Η συ­γκρό­τη­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έγινε εφι­κτή μέσα σε μια διπλή δια­δι­κα­σία: α) Την επιρ­ροή του διε­θνούς κι­νή­μα­τος κατά της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης κα­πι­τα­λι­στι­κής πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης και την ίδρυ­ση εδώ του Ελ­λη­νι­κού Κοι­νω­νι­κού Φό­ρουμ. β) Την «αρι­στε­ρή στρο­φή» στο κόμμα του Συ­να­σπι­σμού και τη σκλη­ρή ήττα -τότε…- της γραμ­μής συγ­χώ­νευ­σης με το σο­σιαλ­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό τόσο στην Ευ­ρώ­πη όσο και εδώ, στην Ελ­λά­δα του «εκ­συγ­χρο­νι­σμού» επί Ση­μί­τη. 

Τα πρώτα ση­μα­ντι­κά βή­μα­τα ανά­πτυ­ξης του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, ου­σια­στι­κά η έξοδο από το λυ­κό­φως του 3% έγι­ναν στην πε­ρί­ο­δο Αλα­βά­νου. Η σκλη­ρή γραμ­μή του Αλα­βά­νου ενά­ντια στην κυ­βέρ­νη­ση Κα­ρα­μαν­λή, αλλά και η αντο­χή του στις πιέ­σεις της πε­ριό­δου της εξέ­γερ­σης του Δε­κέμ­βρη του 2008, συ­νέ­δε­σαν με στα­θε­ρό­τη­τα και προ­ο­πτι­κές τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ με ένα πλα­τύ­τε­ρο ερ­γα­τι­κό, λαϊκό και νε­ο­λαι­ί­στι­κο ακρο­α­τή­ριο. Σε εκεί­νη τη στιγ­μή, ο Αλα­βά­νος είχε την αφέ­λεια ότι θα μπο­ρού­σε να κρα­τή­σει την ευ­θύ­νη της πο­λι­τι­κής, ανα­θέ­το­ντας πα­ράλ­λη­λα την χα­μα­λο­δου­λειά «στο κόμμα» σε έναν νεαρό εκ­πρό­σω­πο της ρι­ζο­σπα­στι­κής πτέ­ρυ­γας του ΣΥΝ, τον Αλ. Τσί­πρα. Με την ενερ­γό υπο­στή­ρι­ξη του Αλα­βά­νου, αλλά και του Αρι­στε­ρού Ρεύ­μα­τος, ο Τσί­πρας έγινε Πρό­ε­δρος στο Συ­να­σπι­σμό απέ­να­ντι στην υπο­ψη­φιό­τη­τα Κου­βέ­λη. Πολύ σύ­ντο­μα απο­δεί­χθη­κε ότι οι «ρι­ζο­σπά­στες» (με πε­ριο­ρι­σμέ­νη σχέση με τις πα­ρα­δό­σεις της κομ­μου­νι­στι­κής Αρι­στε­ράς) είναι ένα «ευ­έ­λι­κτο» υλικό: Ο Τσί­πρας απαί­τη­σε όλη την κα­θο­δη­γη­τι­κή εξου­σία, ερ­χό­με­νος σε μια βίαιη σύ­γκρου­ση με τον μέ­ντο­ρά του, αλλά και αδια­φο­ρώ­ντας για τις συ­νέ­πειες που μια δια­σπα­στι­κή κρίση του Συ­να­σπι­σμού (και μά­λι­στα στο εσω­τε­ρι­κό της αρι­στε­ρής πτέ­ρυ­γάς του) θα μπο­ρού­σε να έχει για τις προ­ο­πτι­κές του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Η κρίση ήταν ση­μα­ντι­κή και θα μπο­ρού­σε να έχει οδη­γή­σει σε δια­φο­ρε­τι­κές «δια­κλα­δώ­σεις» την ιστο­ρία του επό­με­νου δια­στή­μα­τος. Όμως η πίεση των πο­λι­τι­κών εξε­λί­ξε­ων προ­έ­κρι­νε την «επα­νεκ­κί­νη­ση» του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και ο Αλ. Τσί­πρας έγινε Πρό­ε­δρος της ΚΟ του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. 

Είναι μύθος ότι το σύν­θη­μα για την «Κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς» και η πο­λι­τι­κή που συν­δέ­ε­ται με αυτό ήταν καρ­πός της ηγε­σί­ας Τσί­πρα. Τη συ­ζή­τη­ση αυτή άνοι­ξε ο Αλ. Αλα­βά­νος, στην πε­ρί­ο­δο αμέ­σως μετά το Δε­κέμ­βρη του ’08, συ­ζή­τη­ση που κα­τέ­λη­ξε στο συ­μπέ­ρα­σμα ότι ο στό­χος για μια «κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς» δεν είναι πα­ντός και­ρού και προ­ϋ­πο­θέ­τει μια ευ­ρύ­τε­ρη κοι­νω­νι­κή/πο­λι­τι­κή κρίση για να μη με­τα­τρα­πεί σε μια σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή κα­ρι­κα­τού­ρα. Αυτές οι επε­ξερ­γα­σί­ες απο­δεί­χθη­καν χρή­σι­μες στην τα­χύ­τη­τα με την οποία αντέ­δρα­σε πο­λι­τι­κά ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ μετά το πρώτο μνη­μό­νιο και την κρίση που ακο­λού­θη­σε. Ακόμα και τότε όμως, άλλα στε­λέ­χη (όπως πχ. ο Π. Λα­φα­ζά­νης) έπαι­ξαν πολύ πιο ου­σια­στι­κό ρόλο σε σύ­γκρι­ση με την έλ­λει­ψη προ­σα­να­το­λι­σμού που χα­ρα­κτή­ρι­ζε τον Αλ. Τσί­πρα. 

Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ενι­σχύ­θη­κε απο­φα­σι­στι­κά με μια γραμ­μή άνευ όρων υπο­στή­ρι­ξης των μα­ζι­κών αγώ­νων της επο­χής, με μια ενω­τι­κή-μα­ζι­κή-ρι­ζο­σπα­στι­κή πο­λι­τι­κή που απαι­τού­σε την ανα­τρο­πή των μνη­μο­νί­ων και της λι­τό­τη­τας και γι’ αυτό υπο­στή­ρι­ζε την ανα­τρο­πή των μνη­μο­νια­κών κυ­βερ­νή­σε­ων μέσω μιας τα­κτι­κής που συν­δύ­α­ζε το δρόμο με την κάλπη. Αυτή η γραμ­μή κυ­ριάρ­χη­σε στη ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­ση της επο­χής και οδή­γη­σε στην εκτί­να­ξη του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ στις δί­δυ­μες εκλο­γές του Μάη και του Ιούνη του 2012. Ανά­με­σα σε αυτές τις δύο εκλο­γι­κές δο­κι­μα­σί­ες υπάρ­χει, κατά τη γνώμη μου, η πιο θε­τι­κή «στιγ­μή» του Τσί­πρα: η αντο­χή στην πίεση τότε για συμ­με­το­χή σε κυ­βέρ­νη­ση εθνι­κής ενό­τη­τας. Όμως δεν υπήρ­χε εναλ­λα­κτι­κή. Η ΠΓ του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ήταν ακόμα μια ισχυ­ρή οντό­τη­τα και ήταν σαφές ότι όποια υπο­χώ­ρη­ση θα ακύ­ρω­νε αυ­το­στιγ­μί την ενό­τη­τα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.

Η πο­ρεία προς την προ­σαρ­μο­γή

Η νίκη των Σα­μα­ρά-Βε­νι­ζέ­λου το 2012 ήταν μια πύρ­ρειος νίκη. Είχε γίνει κα­θα­ρό ότι η επό­με­νη ανα­μέ­τρη­ση θα οδη­γή­σει πι­θα­νό­τα­τα σε επι­κρά­τη­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. 

Όμως έπρε­πε πρώτα να ανα­τρα­πεί η κυ­βέρ­νη­ση των Σα­μα­ρά-Βε­νι­ζέ­λου. Σή­με­ρα που λέ­γο­νται πολ­λές υπερ­βο­λές για τη «χει­ρό­τε­ρη κυ­βέρ­νη­ση της Με­τα­πο­λί­τευ­σης» ή για τη «χού­ντα του Μη­τσο­τά­κη», πολ­λοί και πολ­λές κα­μώ­νο­νται ότι ξε­χνούν το στρα­τη­γι­κό κίν­δυ­νο που αντι­προ­σώ­πευε η κυ­βέρ­νη­ση Σα­μα­ρά με την υπο­στή­ρι­ξη του ΠΑΣΟΚ του Βε­νι­ζέ­λου. Ο κό­σμος από τα κάτω ρί­χτη­κε με ορμή στην πάλη για την ανα­τρο­πή της και μέσα σε αυτό το ρεύμα η με­γά­λη πλειο­ψη­φία του κό­σμου του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ κο­λύ­μπη­σε σαν το ψάρι στο νερό. 

Όμως στην κο­ρυ­φή του κόμ­μα­τος άρ­χι­ζε στα­δια­κά η πο­ρεία προ­σαρ­μο­γής. Στο ιδρυ­τι­κό-ενο­ποι­η­τι­κό συ­νέ­δριο του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ο Τσί­πρας απαί­τη­σε έκτα­κτες ηγε­τι­κές εξου­σί­ες, με το πρό­σχη­μα της πο­λυ­πλο­κό­τη­τας του αγώνα. Τις πήρε, πα­ρου­σιά­ζο­ντας την προ­ε­δρι­κή ενί­σχυ­ση ως πάλη «κατά των μη­χα­νι­σμών», ως τμήμα της υπό­σχε­σης για ένα «κόμμα των μελών». Αυτήν τη τε­χνι­κή του φλας αρι­στε­ρά-για τη στρο­φή δεξιά, την εξέ­λι­ξε στη συ­νέ­χεια σε μό­νι­μη συν­θή­κη. 

Την υπο­χώ­ρη­ση στο προ­γραμ­μα­τι­κό πεδίο την εξήγ­γει­λε ο Δρα­γα­σά­κης, αλλά την υλο­ποί­η­σε ο Αλ. Τσί­πρας. Με κέ­ντρο την ιδέα για τη δια­πραγ­μά­τευ­ση με τους δα­νει­στές, προ­ω­θή­θη­κε η «ενη­λι­κί­ω­ση», η ρήξη με τα θε­ω­ρού­με­να ως υπερ-ρι­ζο­σπα­στι­κά στοι­χεία της πο­λι­τι­κής δέ­σμευ­σης του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ απέ­να­ντι στις ερ­γα­ζό­με­νες μάζες. Όμως πλη­σιά­ζο­ντας την κρί­σι­μη ανα­μέ­τρη­ση του 2015, αυτή η προ­σαρ­μο­γή γι­νό­ταν συ­στη­μα­τι­κά υπό­γεια, προ­σπα­θώ­ντας να απο­φύ­γει την προ­σο­χή του κό­σμου, των κομ­μα­τι­κών μελών, ακόμα και των κα­θο­δη­γη­τι­κών ορ­γά­νων του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Αυτή η ισορ­ρο­πία κα­θό­ρι­ζε το αμ­φι­λε­γό­με­νο «πρό­γραμ­μα της Θεσ­σα­λο­νί­κης», που πε­ριεί­χε και τις βα­σι­κές δε­σμεύ­σεις προς τον κόσμο της ερ­γα­σί­ας, αλλά και το μή­νυ­μα ότι «θα τα βρού­με» προς την ντό­πια κυ­ρί­αρ­χη τάξη και τους δα­νει­στές. 

Το κρί­σι­μο 2015

Η με­γά­λη εκλο­γι­κή/πο­λι­τι­κή νίκη του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ το Γε­νά­ρη του ’15 ήταν μια με­γά­λη πο­λι­τι­κή ευ­και­ρία, αλλά ταυ­τό­χρο­να ήταν και η ώρα της αλή­θειας για την ηγε­τι­κή ομάδα Τσί­πρα. Η παλ­λάν­τζα δεν θα μπο­ρού­σε πλέον να ισορ­ρο­πεί στη νε­φε­λώ­δη δη­μα­γω­γία, θα έγερ­νε υπο­χρε­ω­τι­κά είτε προς τα αρι­στε­ρά είτε προς τα δεξιά. 

Από την πρώτη στιγ­μή ο Τσί­πρας έδει­ξε ότι δεν είχε, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, δι­λήμ­μα­τα. Η συ­γκυ­βέρ­νη­ση με τους ΑΝΕΛ και ο Προ­κό­πης Παυ­λό­που­λος ως Πρό­ε­δρος της Δη­μο­κρα­τί­ας, έκα­ναν κου­ρέ­λι την πο­λι­τι­κή συμ­μα­χιών που είχε εγκρί­νει το συ­νέ­δριο του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ («από την άκρα αρι­στε­ρά μέχρι τα αρι­στε­ρά της αντι­μνη­μο­νια­κής σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας»). 

Η συμ­φω­νία του Φλε­βά­ρη με την ΕΕ και την Τρόι­κα, ανα­βάθ­μι­ζε την τα­κτι­κή πρό­τα­ση περί «δια­πραγ­μά­τευ­σης με τους δα­νει­στές» ως ανα­ντι­κα­τά­στα­τη προ­ϋ­πό­θε­ση για τις όποιες κοι­νω­νι­κές αλ­λα­γές θα είχε την πρό­θε­ση να υλο­ποι­ή­σει η κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ. Το στράγ­γι­σμα των δη­μό­σιων τα­μεί­ων προ­κει­μέ­νου να πλη­ρώ­νο­νται «τα­κτι­κά και στο ακέ­ραιο» οι δό­σεις του χρέ­ους, πέρα από το ότι κα­ταρ­γού­σε τη συ­νε­δρια­κή από­φα­ση για παύση πλη­ρω­μών, ου­σια­στι­κά προ­α­νάγ­γει­λε το Μνη­μό­νιο 3. Για εμάς, τότε, το μόνο ση­μείο που έμενε να απο­σα­φη­νι­στεί ήταν το πότε, πώς και πόσα μέλη του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ θα έρ­χο­νταν σε ανοι­χτή ρήξη με αυτήν την πο­λι­τι­κή επι­λο­γή. 

Πα­ρό­λα αυτά, οι εξε­λί­ξεις είχαν ακόμα τον χα­ρα­κτή­ρα «ανοι­χτής» πε­ρι­πέ­τειας. Το απέ­δει­ξε το Δη­μο­ψή­φι­σμα, ο τε­λευ­ταί­ος ρι­ζο­σπα­στι­κός «σφυγ­μός» στην πο­λι­τι­κή του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Δεν θα μά­θου­με ποτέ αν το Δη­μο­ψή­φι­σμα ήταν μια κυ­νι­κή ηγε­τι­κή κο­μπί­να, με στόχο να αι­τιο­λο­γη­θεί η συν­θη­κο­λό­γη­ση. Αυτό που ξέ­ρου­με είναι ότι ένα ηγε­τι­κό τμήμα στε­λε­χών κι­νή­θη­κε την τε­λευ­ταία στιγ­μή προς την ακύ­ρω­σή του. Και ότι ο σε­βα­σμός στην πε­ρή­φα­νη λαϊκή από­φα­ση του ΟΧΙ κρά­τη­σε κάτι λι­γό­τε­ρο από ένα 24ώρο. Ήταν ένα από τα τα­χύ­τε­ρα ξε­που­λή­μα­τα στην ιστο­ρία των συμ­βι­βα­σμών της διε­θνούς Αρι­στε­ράς. 

Ο Τσί­πρας χτί­ζο­ντας προ­σε­κτι­κά το ηγε­τι­κό προ­φίλ του χρη­σι­μο­ποιεί τον ισχυ­ρι­σμό ότι «έβγα­λε πέρα» εκεί­νη τη με­γά­λη κρίση. Κρύ­βει προ­σε­κτι­κά ότι προς τούτο είχε ευ­ρύ­τα­τη κα­θε­στω­τι­κή υπο­στή­ρι­ξη. Το Μνη­μό­νιο 3 πέ­ρα­σε στη Βουλή μόνο λόγω της υπο­στή­ρι­ξης από τη ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και το Πο­τά­μι. Στις εκλο­γές του Σε­πτέμ­βρη του 2015, ο Τσί­πρας είχε την ανοι­χτή στή­ρι­ξη της Τρόι­κας (Μέρ­κελ: «Αυτές οι εκλο­γές δεν είναι τμήμα του προ­βλή­μα­τος στην Ελ­λά­δα, αλλά τμήμα της λύσης του»), που γνώ­ρι­ζε ότι το μο­να­δι­κό επί­δι­κό τους ήταν η εκ­κα­θά­ρι­ση του κόμ­μα­τος του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ από την ορ­γα­νω­μέ­νη αρι­στε­ρή πτέ­ρυ­γά του. 

Αυτό που ακο­λού­θη­σε ήταν μια κυ­βέρ­νη­ση που άσκη­σε με προ­σή­λω­ση μνη­μο­νια­κή πο­λι­τι­κή νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων αντι­με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων. Όσοι σή­με­ρα δη­λώ­νουν υπε­ρή­φα­νοι για την κυ­βερ­νη­τι­κή πο­λι­τι­κή του 2015-19, ξε­χνούν ότι σε αυτό το διά­στη­μα το με­ρί­διο των μι­σθών και των συ­ντά­ξε­ων στο πα­ρα­γό­με­νο ΑΕΠ συ­νέ­χι­σε να μειώ­νε­ται στα­θε­ρά, ότι η ελα­στι­κό­τη­τα στις ερ­γα­σια­κές σχέ­σεις συ­νέ­χι­σε να ενι­σχύ­ε­ται στα­θε­ρά (για να φτά­σει το 2017 στο εφιαλ­τι­κό 51% των νε­ο­προ­σλαμ­βα­νό­με­νων), ότι οι μνη­μο­νια­κές πε­ρι­κο­πές στις συ­ντά­ξεις μο­νι­μο­ποι­ή­θη­καν ως «νέος τρό­πος υπο­λο­γι­σμού των συ­ντά­ξε­ων» στο νόμο Κα­τρού­γκα­λου, ότι οι ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις προ­ω­θή­θη­καν ποιο­τι­κά κ.ο.κ. Αν ένα αρι­στε­ρό κόμμα ήταν πράγ­μα­τι «αντι­κει­με­νι­κά» υπο­χρε­ω­μέ­νο εκ των συν­θη­κών να κάνει τέ­τοια πο­λι­τι­κή, τότε δεν θα είχε κα­νέ­να λόγο να πα­ρα­μεί­νει στην κυ­βέρ­νη­ση, θα όφει­λε να «δρα­πε­τεύ­σει» και μά­λι­στα τρέ­χο­ντας προς την κα­τεύ­θυν­ση μιας έντι­μης αντι­πο­λί­τευ­σης. 

Σε εκεί­νη την πε­ρί­ο­δο η διπλή πο­λι­τι­κή γλώσ­σα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έκανε δια­δο­χι­κά ρεκόρ. Η Συμ­φω­νία των Πρε­σπών, που υπα­γο­ρεύ­τη­κε από τον Αμε­ρι­κα­νό πρέ­σβη Τζέ­φρι Πάιατ, βα­φτί­στη­κε αντι­πο­λε­μι­κή, ίσως και διε­θνι­στι­κή, πο­λι­τι­κή ει­ρή­νης στα Βαλ­κά­νια. Η συμ­φω­νία του 2018 με τους δα­νει­στές, που επέ­κτει­νε όλες τις μνη­μο­νια­κές πε­ρι­κο­πές στα ερ­γα­τι­κά και κοι­νω­νι­κά δι­καιώ­μα­τα μέχρι το 2060, βα­φτί­στη­κε «έξο­δος από τα μνη­μό­νια». Όμως το «παι­χνί­δι» με την κοι­νω­νι­κή εμπει­ρία των μαζών δεν μπο­ρεί να συ­νε­χί­ζε­ται ατι­μω­ρη­τί ή επ’ άπει­ρο. Το πρό­βλη­μα της αξιο­πι­στί­ας εμ­φα­νί­ζε­ται στα­δια­κά και κά­ποια στιγ­μή οδη­γεί στο «τα­μείο». 

Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ του Αλ. Τσί­πρα μετά το 2019 έκανε απέ­να­ντι στον Μη­τσο­τά­κη μια αντι­πο­λί­τευ­ση σκλη­ρή στη ρη­το­ρι­κή και βαθιά συ­ναι­νε­τι­κή στην πο­λι­τι­κή πράξη. Στην προ­ε­κλο­γι­κή πε­ρί­ο­δο επέ­λε­ξε μια τα­κτι­κή ελά­χι­στων πραγ­μα­τι­κών δε­σμεύ­σε­ων, που διεκ­δι­κού­σε το Κέ­ντρο και τη με­σαία τάξη, πο­ντά­ρο­ντας στο ότι ο Μη­τσο­τά­κης θα πέσει ως ώριμο φρού­το κάτω από την οργή της λαϊ­κής πλειο­ψη­φί­ας. Οι δη­μο­σκο­πή­σεις προει­δο­ποιού­σαν για το πρό­βλη­μα αξιο­πι­στί­ας, υπο­γράμ­μι­ζαν την απο­συ­σπεί­ρω­ση και έδει­χναν την τάση προς την αποχή κρί­σι­μων τμη­μά­των του κοι­νω­νι­κού ακρο­α­τη­ρί­ου της Αρι­στε­ράς. 

Οι μα­θη­τευό­με­νοι μάγοι ήλ­πι­ζαν ότι θα μπο­ρούν να συ­νε­χί­σουν να κο­ροϊ­δεύ­ουν τους πολ­λούς, για με­γά­λο χρο­νι­κό διά­στη­μα. 

Συ­νά­ντη­σαν έτσι μια τα­πει­νω­τι­κή και δια­λυ­τι­κή εκλο­γι­κή ήττα. 

Μετά την πα­ραί­τη­ση Τσί­πρα, οι «ανα­λυ­τές» βά­ζουν τους επι­γό­νους σε μια δύ­σκο­λη θέση. Θα μπο­ρέ­σουν, λέει, να δια­τη­ρή­σουν τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ως κόμμα που διεκ­δι­κεί την εξου­σία, όπως επι­τύγ­χα­νε ο Αλ. Τσί­πρας; Μα το κόμμα που αφή­νει πίσω του ο Τσί­πρας δεν είναι πλέον κόμμα εξου­σί­ας. Δεν είναι καν κόμμα εξου­σί­ας εν ανα­μο­νή, δη­λα­δή μια δυ­να­μι­κή αξιω­μα­τι­κή αντι­πο­λί­τευ­ση. Το πραγ­μα­τι­κό πρό­βλη­μα που έχουν να λύ­σουν οι επί­γο­νοι δεν είναι το πώς θα απο­κτή­σουν Αρ­χη­γό εκλο­γι­κής νίκης, αλλά το πώς θα απο­κτή­σουν ξανά κόμμα, δη­λα­δή πώς θα απο­κτή­σουν ξανά ορ­γα­νω­μέ­νη βάση και λει­τουρ­γού­σες δομές. 

Οι πο­λι­τι­κές προ­ο­πτι­κές του Αλ. Τσί­πρα μας είναι άγνω­στες. Όμως για τον κόσμο που πά­λε­ψε μέσα από τις γραμ­μές του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, το πο­λι­τι­κό ρολόι έχει γυ­ρί­σει αρ­κε­τά πίσω: στο τότε, που η διέ­ξο­δος από την κρίση προ­ϋ­πό­θε­τε μια ση­μα­ντι­κή «αρι­στε­ρή στρο­φή» και μια συ­νει­δη­τή και σχε­δια­σμέ­νη ρήξη με τον σο­σιαλ­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό. 

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά