Αλληλεγγύη στους πρόσφυγες - Αγώνας ενάντια στην Ευρώπη-φρούριο

Στη διάρ­κεια του φε­τι­νού κα­λο­και­ριού φά­νη­κε –ακόμα πιο– κα­θα­ρά ότι η Ευ­ρώ­πη-φρού­ριο ως μέ­θο­δος αντι­με­τώ­πι­σης του προ­σφυ­γι­κού ζη­τή­μα­τος δεν μπο­ρεί πια να βοη­θή­σει τις ευ­ρω­παϊ­κές κυ­βερ­νή­σεις να κρύ­βουν τα προ­βλή­μα­τα κάτω από το χαλί. Από τα νησιά του Αι­γαί­ου και τα σύ­νο­ρα της Ελ­λά­δας με τη Μα­κε­δο­νία ως την άλλη άκρη της Ευ­ρώ­πης, το Καλέ στη βό­ρεια Γαλ­λία, τα μη­νύ­μα­τα που έρ­χο­νται είναι σαφή: η απο­τρο­πή δεν δου­λεύ­ει, τα θύ­μα­τα του πο­λέ­μου και των ιμπε­ρια­λι­στι­κών επεμ­βά­σε­ων είναι πια τόσο πολλά και τόσο απελ­πι­σμέ­να που η Ευ­ρώ­πη δεν μπο­ρεί πλέον να κάνει πως δεν βλέ­πει.

Από το Πεδίο του Άρεως στον Ελαιώ­να

Για τους Αφ­γα­νούς πρό­σφυ­γες που κα­τέ­φυ­γαν στο Πεδίο του Άρεως, η αλ­λη­λεγ­γύη του κό­σμου δού­λε­ψε για πάνω από έναν μήνα, δη­μιουρ­γώ­ντας τις προ­ϋ­πο­θέ­σεις ώστε οι άν­θρω­ποι αυτοί να ζουν υπο­φερ­τά έστω και σε σκη­νές στο πάρκο. Οι ομά­δες που δη­μιουρ­γή­θη­καν –σί­τι­σης, δια­νο­μής, απο­θή­κης, υγεί­ας, κα­θα­ρι­σμού κ.λπ.– συ­ντο­νί­ζο­νταν και λει­τουρ­γού­σαν άψογα, ενώ ο κό­σμος που κα­τευ­θυ­νό­ταν στην Τσα­μα­δού είτε για να φέρει πράγ­μα­τα είτε για να βοη­θή­σει ήταν τόσο πολύς που δεν υπήρ­χε σε γε­νι­κές γραμ­μές έλ­λει­ψη ούτε σε υλικά ούτε σε χέρια. Τα ρούχα ήταν τόσο πολλά που χω­ρί­ζο­νταν, συ­σκευά­ζο­νταν και στέλ­νο­νταν και στα νησιά.

Το εγ­χεί­ρη­μα είχε πολ­λα­πλά θε­τι­κά απο­τε­λέ­σμα­τα. Πρώ­τον το προ­φα­νές, ότι στή­ρι­ξε τις οι­κο­γέ­νειες αυτές που βρί­σκο­νταν σε πολύ δύ­σκο­λη κα­τά­στα­ση και που θα αντι­με­τώ­πι­ζαν σο­βα­ρό­τα­τα προ­βλή­μα­τα αν δεν υπήρ­χαν οι αλ­λη­λέγ­γυοι. Δεύ­τε­ρον, μέσα από τέ­τοιου εί­δους εγ­χει­ρή­μα­τα έρ­χε­ται στο προ­σκή­νιο το θέμα των προ­σφύ­γων με θε­τι­κό τρόπο, ως κάτι στο οποίο οι το­πι­κές κοι­νω­νί­ες μπο­ρούν να έχουν συμ­με­το­χή και να συμ­βάλ­λουν ως έναν βαθμό στη λύση του. Τρί­τον, άσκη­σε πίεση στο κρά­τος και στα αρ­μό­δια υπουρ­γεία να βρουν μια λύση άμεσα.

Κάπως έτσι δη­μιουρ­γή­θη­κε το κέ­ντρο φι­λο­ξε­νί­ας στον Ελαιώ­να, όπου με­τα­φέρ­θη­καν 250 από τους πρό­σφυ­γες του Πε­δί­ου του Άρεως (κά­ποιοι δεν θέ­λη­σαν να πάνε). Συ­νο­λι­κά χω­ρά­νε 720 άν­θρω­ποι, αλλά δεν είναι σαφές αν θα με­τα­φερ­θούν άλλοι πρό­σφυ­γες εκεί και με ποια κρι­τή­ρια θα γίνει η επι­λο­γή. Στο χώρο υπάρ­χουν κο­ντέι­νερ με κλι­μα­τι­στι­κά, ια­τρείο, παι­δό­το­πος και τρα­πε­ζα­ρία. Οι δύο τε­λευ­ταί­οι χώροι είναι στε­γα­σμέ­νοι με τέ­ντες, κάτι που προ­δί­δει και το προ­σω­ρι­νό του εγ­χει­ρή­μα­τος. Εξάλ­λου ο δήμος έχει πα­ρα­χω­ρή­σει το χώρο ως τις 31/12, και παρά τις δια­βε­βαιώ­σεις της υπουρ­γού κ. Χρι­στο­δου­λο­πού­λου ότι θα βρε­θεί στο με­τα­ξύ άλλος χώρος, προς το παρόν δεν υπάρ­χει τί­πο­τα χει­ρο­πια­στό. 

Ομο­λο­γου­μέ­νως πρό­κει­ται για ένα πολύ θε­τι­κό βήμα, έστω κι αν πρό­κει­ται για έναν πρό­χει­ρο κα­ταυ­λι­σμό που δεν μπο­ρεί να στε­γά­σει τον κόσμο για πολύ καιρό, και δεν υπάρ­χει ακόμα χρη­μα­το­δό­τη­ση για να υπο­στη­ρι­χθεί –είναι εν­δει­κτι­κό ότι γί­νο­νται εκ­κλή­σεις στον κόσμο να συ­νει­σφέ­ρει πράγ­μα­τα που είναι σε έλ­λει­ψη. Είναι, όμως, ένα βήμα προς τη σωστή κα­τεύ­θυν­ση, όπως τό­νι­σε η κ. Χρι­στο­δου­λο­πού­λου στη συ­νέ­ντευ­ξη Τύπου που δό­θη­κε μέσα στο χώρο για δη­μο­σιο­γρά­φους στις 19/8, στις πρώ­τες μέρες λει­τουρ­γί­ας του κα­ταυ­λι­σμού. 

Είναι, ωστό­σο, ένα πολύ μικρό βήμα σε σχέση με το μέ­γε­θος του προ­βλή­μα­τος, σε βαθμό που να ξε­νί­ζει ο υπέρ­με­τρος εν­θου­σια­σμός των υπουρ­γών που συμ­με­τεί­χαν στη συ­νέ­ντευ­ξη Τύπου, από τα υπουρ­γεία που συ­νερ­γά­στη­καν για το εγ­χεί­ρη­μα (Εσω­τε­ρι­κών, Ερ­γα­σί­ας, Υγεί­ας και Προ­στα­σί­ας του Πο­λί­τη). Είναι πράγ­μα­τι καλό που συ­ντο­νί­στη­καν τα υπουρ­γεία, που δού­λε­ψαν απο­τε­λε­σμα­τι­κά και κα­τά­φε­ραν ένα απο­τέ­λε­σμα σε λίγο χρόνο. Από την άλλη, όμως, η κα­τά­στα­ση στα νησιά, στην Αθήνα, στην Ει­δο­μέ­νη, σε κάθε σταθ­μό της μα­κριάς και βα­σα­νι­στι­κής πο­ρεί­ας των προ­σφύ­γων στην ανα­ζή­τη­ση αξιο­πρε­πούς ζωής, δεν επι­τρέ­πει πα­νη­γυ­ρι­σμούς, τη στιγ­μή που εί­μα­στε μίλια μα­κριά από οτι­δή­πο­τε θα μπο­ρού­σε να θε­ω­ρη­θεί επαρ­κής λύση.

Η κα­τά­στα­ση στα νησιά

Σύροι –στη με­γά­λη πλειο­ψη­φία τους– πρό­σφυ­γες κα­τα­φθά­νουν κα­θη­με­ρι­νά στα νησιά του ανα­το­λι­κού Αι­γαί­ου, μέσα σε άθλιες και υπερ­φορ­τω­μέ­νες βάρ­κες, χωρίς να τε­λειώ­νουν τα βά­σα­νά τους από τη στιγ­μή που πιά­νουν στε­ριά ζω­ντα­νοί. Οι συν­θή­κες συ­νή­θως είναι πολύ κακές. Στην Κω οι αρχές έφτα­σαν να τους οδη­γή­σουν σε στά­διο, σε συν­θή­κες καύ­σω­να, ώστε να τους κα­τα­γρά­ψουν και να ελέγ­ξουν τα χαρ­τιά τους, με την αστυ­νο­μία να ασκεί βία για να «επι­βά­λει την τάξη». 

Συ­νή­θως μέ­νουν στα νησιά για ένα απροσ­διό­ρι­στο χρο­νι­κό διά­στη­μα, ώσπου να με­τα­φερ­θούν με κά­ποιο τρόπο στην Αθήνα. Όπως με το «Ελευ­θέ­ριος Βε­νι­ζέ­λος», για πα­ρά­δειγ­μα, που τους ζη­τή­θη­κε ναύ­λος 60€, χωρίς να γνω­ρί­ζουν αν ο προ­ο­ρι­σμός θα είναι η Αθήνα ή η Θεσ­σα­λο­νί­κη. Και όταν φτά­νουν στην Αθήνα, ο προ­ο­ρι­σμός είναι η Βό­ρεια Ελ­λά­δα, για να φύ­γουν στη συ­νέ­χεια προς την Ευ­ρώ­πη, όπου θα αντι­με­τω­πί­σουν πα­ρό­μοιες κα­τα­στά­σεις και προ­βλή­μα­τα, όπως για πα­ρά­δειγ­μα στους πρό­χει­ρους κα­ταυ­λι­σμούς του Καλέ. Κάθε σταθ­μός σε αυτό το τα­ξί­δι είναι μαρ­τυ­ρι­κός, οι προ­σπά­θειές τους απαι­τούν με­γά­λο κόπο αλλά και έξοδα, και η επί­τευ­ξη του τε­λι­κού στό­χου είναι αμ­φί­βο­λη. 

Ει­δο­μέ­νη

Η κα­τά­στα­ση που έχει δη­μιουρ­γη­θεί στα ελ­λη­νο­μα­κε­δο­νι­κά σύ­νο­ρα είναι ένα ακόμα πα­ρά­δειγ­μα των απο­τε­λε­σμά­των της Ευ­ρώ­πης-φρού­ριο. Η Ει­δο­μέ­νη του Κιλ­κίς απο­τε­λεί τον τε­λευ­ταίο σταθ­μό στην Ελ­λά­δα για τους πρό­σφυ­γες, από όπου περ­νούν τα σύ­νο­ρα με τη Μα­κε­δο­νία για να συ­νε­χί­σουν την πο­ρεία τους μέσα από τη Σερ­βία και την Ουγ­γα­ρία προς τη Βό­ρεια Ευ­ρώ­πη. Στην ου­δέ­τε­ρη ζώνη ανά­με­σα στις δύο χώρες έχουν εγκλω­βι­στεί εκα­το­ντά­δες άν­θρω­ποι, ανά­με­σά τους πολλά μικρά παι­διά, όπου σε πραγ­μα­τι­κά άθλιες συν­θή­κες, με ελά­χι­στο φα­γη­τό και νερό και εκτε­θει­μέ­νοι στη ζέστη της ημέ­ρας και στο κρύο της νύ­χτας, πε­ρι­μέ­νουν να τους επι­τρα­πεί να πε­ρά­σουν τα σύ­νο­ρα, με την αστυ­νο­μία της Μα­κε­δο­νί­ας να είναι ιδιαί­τε­ρα βίαιη –όπως η ελ­λη­νι­κή στα σύ­νο­ρα με την Τουρ­κία. Και η πο­ρεία τους ανα­μέ­νε­ται να γίνει ακόμα πιο μαρ­τυ­ρι­κή, με την Ουγ­γα­ρία να ανα­κοι­νώ­νει ότι θα κλεί­σει τα σύ­νο­ρά της για τους πρό­σφυ­γες –εξάλ­λου σε εξέ­λι­ξη βρί­σκε­ται η δη­μιουρ­γία φρά­χτη– ενώ χι­λιά­δες Ούγ­γροι αστυ­νο­μι­κοί με­τα­φέρ­θη­καν στα σύ­νο­ρα με τη Σερ­βία. 

Ανοι­χτά σύ­νο­ρα η μόνη λύση

Όσο κι αν οι ευ­ρω­παϊ­κές κυ­βερ­νή­σεις φρο­ντί­ζουν να κά­νουν όλο και πιο δύ­σκο­λο τον αγώνα των προ­σφύ­γων να κα­τευ­θυν­θούν προς την Ευ­ρώ­πη, οι προ­σπά­θειές τους να μειώ­σουν τις προ­σφυ­γι­κές ροές πέ­φτουν στο κενό. Οι άν­θρω­ποι που ξε­φεύ­γουν από τη φρίκη του πο­λέ­μου δεν έχουν τί­πο­τα να χά­σουν, το να ρι­σκά­ρουν τη ζωή τους για μια πι­θα­νό­τη­τα επι­βί­ω­σης είναι αυ­το­νό­η­το γι’ αυ­τούς που στη χώρα τους κιν­δυ­νεύ­ουν κα­θη­με­ρι­νά. Με ημί­με­τρα δεν γί­νε­ται τί­πο­τα. 

Οι συν­θή­κες τύπου Δου­βλί­νου και το συ­νο­ρια­κό κα­θε­στώς της Ευ­ρώ­πης πρέ­πει να ανα­θε­ω­ρη­θούν άμεσα και να δη­μιουρ­γη­θούν ασφα­λείς δί­ο­δοι για τους πρό­σφυ­γες. Οι δια­δι­κα­σί­ες πα­ρο­χής ασύ­λου πρέ­πει να γί­νουν πιο άμε­σες και να πα­ρέ­χε­ται σε όλους στέγη και τροφή για όσο διά­στη­μα πα­ρα­μέ­νουν στη χώρα πρώ­της υπο­δο­χής. Πα­ράλ­λη­λα, οι χώρες της Ευ­ρώ­πης πρέ­πει να δε­χτούν ανα­λο­γι­κά η κα­θε­μία έναν αριθ­μό προ­σφύ­γων τέ­τοιο που να αντι­στοι­χεί στις τόσο αυ­ξη­μέ­νες ανά­γκες της πε­ριό­δου. 

Και αν αυτά είναι τα αι­τή­μα­τά μας προς την ελ­λη­νι­κή και τις ευ­ρω­παϊ­κές κυ­βερ­νή­σεις, οι κι­νή­σεις αλ­λη­λεγ­γύ­ης που ορ­γα­νώ­νο­νται σε διά­φο­ρες πε­ριο­χές της Ελ­λά­δας είναι ση­μα­ντι­κό μέσο πί­ε­σης προς αυτή την κα­τεύ­θυν­ση. Βοη­θούν ώστε να γίνει ορατό το πρό­βλη­μα, με­τα­τρέ­πουν τους πρό­σφυ­γες στα μάτια με­γά­λου μέ­ρους της κοι­νω­νί­ας από αριθ­μούς σε πρό­σω­πα, και ασκούν πίεση στην πο­λι­τεία να αντι­με­τω­πί­σει το ζή­τη­μα έστω και προς το παρόν απο­σπα­σμα­τι­κά. Η αλ­λη­λεγ­γύη στους πρό­σφυ­γες πρέ­πει να απλω­θεί πα­ντού, πα­ράλ­λη­λα με τις διεκ­δι­κή­σεις από το κρά­τος, απέ­να­ντι στο ρα­τσι­σμό, τις ακρο­δε­ξιές αντι­λή­ψεις και την αδια­φο­ρία της πο­λι­τεί­ας.