Η μαρτυρία του Γιάνη Βαρουφάκη: συντριπτική κατά του ίδιου του εαυτού του - Πέμπτο μέρος

Προει­δο­ποί­η­ση: Η σειρά άρ­θρων που αφιε­ρώ­νω στο βι­βλίο του Γιάνη Βα­ρου­φά­κη, Ανί­κη­τοι Ητ­τη­μέ­νοι, απο­τε­λεί έναν οδηγό για τους ανα­γνώ­στες και τις ανα­γνώ­στριες της αρι­στε­ράς που δεν θέ­λουν να αρ­κε­στούν στην κυ­ρί­αρ­χη αφή­γη­ση που δί­νουν τα με­γά­λα ΜΜΕ και οι κυ­βερ­νή­σεις της τρόι­κας. Ανα­γνώ­στε και ανα­γνώ­στριες που δεν ικα­νο­ποιού­νται επί­σης από την εκ­δο­χή που προ­τεί­νει ο πρώην υπουρ­γός οι­κο­νο­μι­κών1. Σε αντί­στι­ξη με την δι­ή­γη­ση του Βα­ρου­φά­κη, ανα­φέ­ρω γε­γο­νό­τα τα οποία απο­σιω­πά και εκ­φρά­ζω μια γνώμη δια­φο­ρε­τι­κή από την δική του περί του τί έπρε­πε να πρά­ξει και τί έπρα­ξε. Η δι­ή­γη­σή μου δεν υπο­κα­θι­στά την δική του, δια­βά­ζε­ται πα­ράλ­λη­λα.

Είναι ου­σια­στι­κό ν’α­φιε­ρώ­σει κα­νείς χρόνο στο να ανα­λύ­σει την πο­λι­τι­κή που εφάρ­μο­σαν ο Βα­ρου­φά­κης κι η κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα διότι, για πρώτη φορά στον 21ο αιώνα, μια κυ­βέρ­νη­ση της ρι­ζο­σπα­στι­κής αρι­στε­ράς εκλέ­χτη­κε στην Ευ­ρώ­πη. Η κα­τα­νό­η­ση των ελ­λεί­ψε­ων και η εξα­γω­γή δι­δαγ­μά­των από τον τρόπο με τον οποίο αντι­με­τώ­πι­σε τα προ­βλή­μα­τα που συ­να­ντού­σε είναι μεί­ζο­νος ση­μα­σί­ας αν θέ­λου­με να έχου­με μιαν ευ­και­ρία να μην κα­τα­λή­ξου­με σε νέο φιά­σκο.

Το δια­κύ­βευ­μα της κρι­τι­κής της πο­λι­τι­κής που ακο­λού­θη­σε η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση το 2015 δεν συ­νί­στα­ται κυ­ρί­ως στον προσ­διο­ρι­σμό των ευ­θυ­νών που αντι­στοι­χούν σε Τσί­πρα ή Βα­ρου­φά­κη ως άτομα. Το θε­με­λιώ­δες είναι να γίνει μια ανά­λυ­ση του πο­λι­τι­κο-οι­κο­νο­μι­κού προ­σα­να­το­λι­σμού που εφαρ­μό­στη­κε ώστε να προσ­διο­ρί­σου­με τα αίτια της απο­τυ­χί­ας, να δούμε τί θα μπο­ρού­σε να είχε επι­χει­ρη­θεί σε αντι­κα­τά­στα­ση και να εξά­γου­με συ­μπε­ρά­σμα­τα σχε­τι­κά με το τί μπο­ρεί να πρά­ξει μια κυ­βέρ­νη­ση της ρι­ζο­σπα­στι­κής αρι­στε­ράς σε μια χώρα της πε­ρι­φέ­ρειας της ευ­ρω­ζώ­νης.

Σε αυτό το μέρος θα επι­κε­ντρώ­σου­με την προ­σο­χή μας στις πρώ­τες ημέ­ρες της κυ­βέρ­νη­σης Τσί­πρα κατά την διάρ­κεια των οποί­ων ο Γιά­νης Βα­ρου­φά­κης ρί­χτη­κε στην εφαρ­μο­γή της στρα­τη­γι­κής του στο θέμα της δια­πραγ­μά­τευ­σης με τους ευ­ρω­παί­ους πι­στω­τές. Θα δούμε ότι η στρα­τη­γι­κή αυτή προ­ο­ρί­ζο­νταν να απο­τύ­χει, διότι ο Βα­ο­ρυ­φά­κης αρ­νού­νταν να έρθει σε σύ­γκρου­ση με την ΕΚΤ η οποία είχε απο­φα­σί­σει την ασφυ­ξία της Ελ­λά­δας ήδη από τις 4 Φε­βρουα­ρί­ου. Οι προ­τά­σεις που υπέ­βα­λε ήταν αντί­θε­τες με το πρό­γραμ­μα του Συ­ρι­ζα σε βα­σι­κά ση­μεία όπως το χρέος, χωρίς όμως να φθά­σει να έχει την στή­ρι­ξη των ευ­ρω­παί­ων ηγε­τών.

Τα πρώτα βή­μα­τα της νέας κυ­βέρ­νη­σης Τσί­πρα

Ο Βα­ρου­φά­κης δι­η­γεί­ται πως κατά τις τε­λευ­ταί­ες ημέ­ρες της προ­κε­λο­γι­κής εκ­στρα­τεί­ας, ο Αλέ­ξης Τσί­πρας έλαβε ένα μή­νυ­μα από τον Jörg Asmussen2, σύμ­βου­λο της διεύ­θυν­σης του SPD, μέ­λους της με­γά­λης συμ­μα­χί­ας της οποί­ας ηγεί­το η Άν­γκε­λα Μέρ­κελ. Πρό­τει­νε τον εαυτό να βοη­θή­σει μια μέλ­λου­σα κυ­βέρ­νη­ση Συ­ρι­ζα στις επό­με­νες δια­πραγ­μα­τεύ­σεις με τους ευ­ρω­παϊ­κούς θε­σμούς. Ανά­φε­ρε πως θα ήταν δυ­να­τόν να πα­ρα­τα­θεί το τρέ­χον μνη­μό­νιο ώστε να δοθεί στην κυ­βέρ­νη­ση ο χρό­νος να συ­νε­χί­σει τις προ­βλε­πό­με­νες από το μνη­μό­νιο της τρόι­κας με­ταρ­ρυθ­μί­σεις και να πε­τύ­χει μια νέα συμ­φω­νία.

Ο Jörg Asmussen σύ­στη­νε στον Τσί­πρα και την ομάδα του να επι­διώ­ξουν να συ­νερ­γα­στούν με τον Τόμας Βίζερ (Thomas Wieser, Αυ­στρια­κό σο­σιαλ-δη­μο­κρά­τη), που έπαι­ζε (και παί­ζει ακόμη) ρόλο κλει­δί στο Eurogroup και μπο­ρού­σε να απο­τε­λέ­σει σύμ­μα­χο της ελ­λη­νι­κής κυ­βέρ­νη­σης στις μελ­λο­ντι­κές δια­πραγ­μα­τεύ­σεις. Το ηλε­κτρο­νι­κό μή­νυ­μα του Jorg Asmussen πε­ρι­λάμ­βα­νε σε επι­σύ­να­ψη ένα έγ­γρα­φο που είχε συ­ντά­ξει ο Τόμας Βίζερ. Οι Τσί­πρας και Βα­ρου­φά­κης έμα­θαν έτσι ότι, σύμ­φω­να με τον Τόμας Βίζερ, η ΕΚΤ δεν είχε την πρό­θε­ση να επι­στρέ­ψει στην Ελ­λά­δα τα κέρδη που είχε πραγ­μα­το­ποι­ή­σει επί των ελ­λη­νι­κών τί­τλων που κα­τεί­χε, και αυτό, σε αντί­θε­ση με τις υπο­σχέ­σεις που είχε κάνει το 20123. Το ποσό που δι­καιού­νταν η Ελ­λά­δα και που δεν θα λάμ­βα­νε ανέρ­χο­νταν σε κάτι λι­γό­τε­ρο από 2 δις €, ποσό ση­μα­ντι­κό για μια χώρα του με­γέ­θους της ΕΛ­λά­δας. Αντι­στοι­χού­σε στο συ­νο­λι­κό εκτι­μώ­με­νο κό­στος των αν­θρω­πι­στι­κών μέ­τρων που ο Συ­ρι­ζα είχε υπο­σχε­θεί να υλο­ποι­ή­σει (βλ. πλαί­σιο σχε­τι­κά με το Πρό­γραμ­μα της Θεσ­σα­λο­νί­κη). Έμαθα επί­σης ανε­πί­ση­μα ότι η τρόι­κα δεν επρό­κει­το να κα­τα­βά­λει κα­νέ­να από τα ποσά που είχε υπο­σχε­θεί στα πλαί­σια του 2ου μνη­μο­νί­ου που έληγε στις 28 Φε­βρουα­ρί­ου 2015. Επρό­κει­το περί κα­τα­βο­λών του ΔΝΤ και του ΕFSF που έπρε­πε να πραγ­μα­το­ποι­η­θούν πριν από την λήξη του 2ου μνη­μο­νί­ου4. Η προει­δο­ποί­η­ση ήταν λοι­πόν ξε­κά­θα­ρη: η μέλ­λου­σα κυ­βέρ­νη­ση του Συ­ρι­ζα θα πνί­γο­νταν οι­κο­νο­μι­κά από την τρόι­κα.

Στο έγ­γρα­φο που είχαν λάβει προ των εκλο­γών, Τόμας Βίζερ πα­ρου­σί­α­ζε την πα­ρά­τα­ση του 2ου­μνη­μο­νί­ου για πε­ρί­ο­δο που έμενε να ορι­στεί, ως ευ­και­ρία που έπρε­πε να αδρα­χτεί.

Ο Βα­ρου­φά­κης έστει­λε απά­ντη­ση επι­μέ­νο­ντας ώστε το ποσό που οφεί­λο­νταν στην Ελ­λά­δα με τη μορφή κερ­δών της ΕΚΤ επί των ελ­λη­νι­κών τί­τλων να κα­τα­βλη­θεί.

Ταυ­τό­χρο­να, σύμ­φω­να με τον Βα­ρου­φά­κη, η προ­ο­πτι­κή πα­ρά­τα­σης του μνη­μο­νί­ου πέραν της 28η­ςΦε­βρουα­ρί­ου ήταν μια προ­ο­πτι­κή που έπρε­πε να υλο­ποι­η­θεί.

Στη συ­νέ­χεια, τα γε­γο­νό­τα εκτυ­λίσ­σο­νται τα­χύ­τα­τα. Ο Συ­ρι­ζα κερ­δί­ζει τις εκλο­γές της 25ης Ια­νουα­ρί­ου. Η κυ­βέρ­νη­ση Συρ­ζα-ΑΝΕΛ σχη­μα­τί­ζε­ται στις 27 Ια­νουα­ρί­ου.

Ο Βα­ρου­φά­κης δεν κάνει τον κόπο να πε­ρι­γρά­ψει την σύν­θε­ση της κυ­βέρ­νη­σης. Επι­κε­ντρώ­νε­ται σε με­ρι­κά ση­μεία που τον αφο­ρούν άμεσα και ανα­φέ­ρει ότι συ­νά­ντη­σε μια πρώτη δυ­σκο­λία με τον Αλέξη Τσί­πρα. Ο Βα­ρου­φά­κης επι­θυ­μού­σε οι σύμ­μα­χοί του, Ευ­κλεί­δης Τσα­κα­λώ­τος5 και Γιώρ­γος Στα­θά­κης6, να ορι­στούν σε υπουρ­γι­κές θέ­σεις συν­δε­δε­μέ­νες με το υπουρ­γείο οι­κο­νο­μι­κών. Όμως, ο Τσί­πρας είχε απο­φα­σί­σει να ορί­σει σε μια από τις δυο αυτές θέ­σεις τον Πα­να­γιώ­τη Λα­φα­ζά­νη, ηγέτη της αρι­στε­ρής πλατ­φόρ­μας εντός του Συ­ρι­ζα, οπα­δού της μο­νο­με­ρούς ανα­στο­λής απο­πλη­ρω­μής του χρέ­ους και υπέρ της προ­ε­τοι­μα­σί­ας της εξό­δου από το ευρώ. Γρά­φει ο Βα­ρου­φά­κης: «Ο Λα­φα­ζά­νης ήταν επι­κε­φα­λής του υπουρ­γεί­ου Πα­ρα­γω­γι­κής Ανα­συ­γκρό­τη­σης. Αυτό ήταν κα­τα­στρο­φι­κό.» Και συ­νε­χί­ζει: «Με τον Λα­φα­ζά­νη επι­κε­φα­λής ενός τόσο ση­μα­ντι­κού υπουρ­γεί­ου και τον Ευ­κλεί­δη -που επι­κρο­τού­σε το σύμ­φω­νό μας – εκτός κυ­βέρ­νη­σης, η δια­πραγ­μα­τευ­τι­κή μου στρα­τη­γι­κή υπέ­φε­ρε πολύ».7. Σύμ­φω­να με τον Βα­ρου­φά­κη, ο Τσί­πρας αρ­νή­θη­κε να διώ­ξει τον Λα­φα­ζά­νη με το ακό­λου­θο επι­χεί­ρη­μα: «Χρειά­ζο­μαι τον Λα­φα­ζά­νη στην κυ­βέρ­νη­ση, επι­κε­φα­λής οι­κο­νο­μι­κού υπουρ­γεί­ου, για να μη μας επι­τί­θε­ται απ’έ­ξω.Αν του πάρω πίσω τη θέση τώρα, ενώ ορ­κι­ζό­μα­στε αύριο, θα με πο­λε­μή­σει ακόμη πε­ρισ­σό­τε­ρο. Η Αρι­στε­ρή πλατ­φόρ­μα θα ξε­ση­κω­θεί.»8

Υπεν­θυ­μί­ζω πως, στην συ­νέ­χεια, ο Λα­φα­ζά­νης αντι­τά­χθη­κε στην συν­θη­κο­λό­γη­ση του Ιούλη του 2015, πα­ραι­τή­θη­κε από υπουρ­γός, ως βου­λευ­τής κα­τα­ψή­φι­σε το 3ο μνη­μό­νιο, έφυγε από τον Συ­ρι­ζα με μια ει­κο­σα­ριά βου­λευ­τές και πολ­λούς οπα­δούς του κόμ­μα­τος για να δη­μιουρ­γή­σει την Λαϊκή Ενό­τη­τα, έναν νέο πο­λι­τι­κό ορ­γα­νι­σμό.

Τέλος, ο Βα­ρου­φά­κης έπει­σε τον Τσί­πρα να προ­τεί­νει στον Τσα­κα­λώ­το την θέση του υφυ­πουρ­γού εξω­τε­ρι­κών σε οι­κο­νο­μι­κά θέ­μα­τα, ούτως ώστε να μπο­ρεί να συμ­με­τέ­χει στις δια­πραγ­μα­τεύ­σεις με τους δα­νει­στές και σε όλες τις με­τα­κι­νή­σεις στις Βρυ­ξέλ­λες.

Ανα­δει­κνύ­ει το γε­γο­νός ότι το πο­λε­μι­κό συμ­βού­λιο (φαί­νε­ται πως ήταν ο όρος που χρη­σι­μο­ποιού­σε ο Τσί­πρας και όσοι συμ­με­τεί­χαν σε αυτό), δη­λα­δή ο κύ­κλος των υπουρ­γών και των υπεύ­θυ­νων που συν­δέ­ο­νταν άμεσα με την στρα­τη­γι­κή του Τσί­πρα. Αυτά λέει ο Βα­ρου­φά­κης σχε­τι­κά με αυτό το πο­λε­μι­κό συμ­βού­λιο: «Όταν τα μέλη του βρί­σκο­νταν στην Ελ­λά­δα και όχι στις Βρυ­ξέλ­λες ή αλλού, το πο­λε­μι­κό συμ­βού­λιο συ­νέρ­χο­νταν κάθε μέρα. Μέλη του ήταν ο Αλέ­ξης Τσί­πρας, ο υπουρ­γός παρά τω πρω­θυ­πουρ­γώ Δρα­γα­σά­κης, το άλτερ έγκο του Αλέξη, ο Νίκος Παπ­πάς, εγώ, ο Ευ­κλεί­δης Τσα­κα­λώ­τος και ο Σπύ­ρος Σα­γιάς, γραμ­μα­τέ­ας της κυ­βέρ­νη­σης. Συχνά συμ­με­τεί­χαν οι Χου­λια­ρά­κης, πρό­ε­δρος του Συμ­βου­λί­ου Οι­κο­νο­μο­λό­γων, κι ο Γα­βρι­ήλ Σα­κελ­λα­ρί­δης, ο εκ­πρό­σω­πος της κυ­βέρ­νη­σης»9.

Οι πρώ­τες μέρες του Βα­ρου­φά­κη ως υπουρ­γού

Ο Βα­ρου­φά­κης εξη­γεί πως στις τρεις πρώ­τες μέρες του ως υπουρ­γού, ασχο­λή­θη­κε έντο­να με την ορ­γά­νω­ση της διεύ­θυν­σης του υπουρ­γεί­ου του, να βάλει στη δου­λειά την ομάδα των συ­νερ­γα­τών του, να εκτι­μή­σει το ρευ­στό που διέ­θε­τε η κυ­βέρ­νη­ση για την πλη­ρω­μή του χρέ­ους και την λει­τουρ­γία του κρά­τους (πλη­ρω­μή συ­ντά­ξε­ων και μι­σθών των δη­μο­σί­ων υπαλ­λή­λων …). Η απά­ντη­ση που του δό­θη­κε σε αυτό το τε­λευ­ταίο ερώ­τη­μα ήταν: με­τα­ξύ 11 ημε­ρών και 5 εβδο­μά­δων.

Ο Βα­ρου­φά­κης εξη­γεί επί­σης ότι το υπουρ­γείο του είχε απο­δυ­να­μω­θεί σε πολύ με­γά­λο βαθμό από την τρόι­κα: τρεις υπη­ρε­σί­ες που συν­δέ­ο­νταν με αυτό διέ­φευ­γαν εν μέρει από τον εξου­σία του υπουρ­γού: ο ορ­γα­νι­σμός ανα­κε­φα­λαιο­ποί­η­σης των ιδιω­τι­κών τρα­πε­ζών (το ΤΧΣ), ο ορ­γα­νι­σμός επι­φορ­τι­σμέ­νος με τις ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις (το ΤΑΙ­ΠΕΔ) και η διοί­κη­ση φο­ρο­λο­γι­κών εσό­δων που είχε επι­κε­φα­λής της μια διευ­θύ­ντρια προ­ερ­χό­με­νη από τον ιδιω­τι­κό τομέα.

Προ­σθέ­τει πως δια­πί­στω­σε, στις 30 Ια­νουα­ρί­ου, ότι Δρα­γα­σά­κης και Τσί­πρας είχαν απο­φα­σί­σει να κα­τα­στή­σουν ακόμη πιο αδύ­να­μο το υπουρ­γείο του, αφαι­ρώ­ντας του οποια­δή­πο­τε αρ­μο­διό­τη­τα αφο­ρού­σε τις τρά­πε­ζες. Ενώ ανα­φέ­ρει στο βι­βλίο του πως είχε την σύμ­φω­νη γνώμη των Τσί­πρα-Παπ­πά και Δρα­γα­σά­κη για να προ­τεί­νει στους ευ­ρω­παί­ους δα­νει­στές να ανα­λά­βουν τις ελ­λη­νι­κές τρά­πε­ζες10, δέ­χε­ται να εγκα­τα­λεί­ψει το σχέ­διο αυτό από την στιγ­μή που ανέ­λα­βε κα­θή­κο­ντα. Ιδού πως αφη­γεί­ται το επει­σό­διο αυτό: «το τε­λευ­ταίο θέμα της νυ­χτε­ρι­νής συ­νε­δρί­α­σής μας ήταν οι ελ­λη­νι­κές τρά­πε­ζες. Τους ζή­τη­σα ιδέες για να προ­ε­τοι­μά­σου­με την αντι­πα­ρά­θε­ση που θα λάμ­βα­νε χώρα την ημέρα που θα υπέ­βα­λα την πρό­τα­σή μου περί «εξευ­ρω­παϊ­σμού» τους, συν­δέ­ο­ντάς τις με την ΕΕ. Όταν ξαφ­νι­κά ο Βα­σί­λης [Κα­φού­ρος]11 με διέ­κο­ψε.

- Άρ­γη­σες, Γιάνη, μου είπε τεί­νο­ντάς μου μια από­φα­ση που είχε έρθει το από­γευ­μα. 
Προ­έρ­χο­νταν από το γρα­φείο του Πρω­θυ­πουρ­γού και έφερε τις απα­ραί­τη­τες σφρα­γί­δες της γραμ­μα­τεί­ας του. Η από­φα­ση όριζε πως η δι­καιο­δο­σία επί των θε­μά­των που αφο­ρού­σαν τις τρά­πε­ζες είχε με­τα­φερ­θεί από το υπουρ­γείο οι­κο­νο­μι­κών στο γρα­φείο του υπουρ­γού παρά τον πρω­θυ­πουρ­γό. 
- Μη μου πεις πως δεν σε είχα προει­δο­ποι­ή­σει, μου πέ­τα­ξε ο Βα­σί­λης. Ο Δρα­γα­σά­κης παίρ­νει τους φί­λους του τους τρα­πε­ζί­τες κάτω απ’την φτε­ρού­γα του για να τους προ­στα­τέ­ψει από τύ­πους σαν κι εσένα. 
Είχε σί­γου­ρα δίκιο, αλλά δεν είχα επι­λο­γή πέραν του να πα­ρα­χω­ρή­σω στον Δρα­γα­σά­κη το πλε­ο­νέ­κτη­μα της αμ­φι­βο­λί­ας».12

Όπως το υπο­γράμ­μι­σα ξε­κά­θα­ρα στο πρώτο μέρος αυτής της σει­ράς http://​www.​cadtm.​org/​Les-​pro​posi​tion​s-​de-​Varoufakis-​qui, αυτή η πρό­τα­ση με­τα­βί­βα­σης των τρα­πε­ζών στους ευ­ρω­παί­ους πι­στω­τές ήταν απα­ρά­δε­κτη από πλευ­ράς συμ­φε­ρό­ντων του ελ­λη­νι­κού λαού. Είναι όμως εντυ­πω­σια­κό να δια­πι­στώ­νει κα­νείς πως ο Βα­ρου­φά­κης που είχε κα­τα­στή­σει το θέμα αυτό έναν από τους απα­ρέ­γκλι­τους όρους για να δε­χθεί τη θέση του υπουρ­γού οι­κο­νο­μι­κών, πα­ραι­τή­θη­κε απ’αυ­τόν από τις πρώ­τες μέρες στις οποί­ες ανέ­λα­βε τα κα­θή­κο­ντά του.

Είναι η πρώ­ι­μη αρχή μιας μα­κράς σει­ράς πα­ραι­τή­σε­ων από μέ­ρους του Βα­ρου­φά­κη.

Ο Βα­ρου­φά­κης εξη­γεί πως ερ­γά­στη­κε με τους συ­νερ­γά­τες του πάνω σε πολλά πολύ συ­γκε­κρι­μέ­να σχέ­δια. Ορι­σμέ­να είναι πολύ εν­δια­φέ­ρο­ντα: η δυ­να­τό­τη­τα εφαρ­μο­γής ενός συ­στή­μα­τος πλη­ρω­μών πα­ράλ­λη­λου, σε πε­ρί­πτω­ση αντι­πα­ρά­θε­σης με τους δα­νει­στές, η αμ­φι­σβή­τη­ση μιας από­φα­σης της προη­γού­με­νης κυ­βέρ­νη­σης σχε­τι­κά με την ανά­πτυ­ξη των τυ­χε­ρών παι­γνί­ων με στόχο την αύ­ξη­ση των κρα­τι­κών εσό­δων, ορι­σμέ­νοι μη­χα­νι­σμοί για την κα­τα­πο­λέ­μη­ση της με­γά­λης φο­ρο­δια­φυ­γής... Άλλα σχέ­δια ήταν πε­ρισ­σό­τε­ρο από αμ­φι­βό­λου ποιό­τη­τας έως και τε­λεί­ως απα­ρά­δε­κτα. Πρό­κει­ται ει­δι­κό­τε­ρα για το σχέ­διο φο­ρο­λο­γι­κής αμνη­στί­ας που ο Βα­ρου­φά­κης πα­ρου­σιά­ζει ως εξής: «Έπρε­πε επί­σης να ανα­κοι­νώ­σω πως εντός των δε­κα­πέ­ντε επό­με­νων ημε­ρών η ιστο­σε­λί­δα του υπουρ­γεί­ου οι­κο­νο­μι­κών θα άνοι­γε μια με­γά­λη πύλη όπου κάθε πο­λί­της θα μπο­ρού­σε επί­ση­μα να κα­τα­γρά­ψει ει­σο­δή­μα­τα που δεν είχαν δη­λω­θεί έως σή­με­ρα για τα έτη 2010-2014. Μόνο το 15% των ποσών αυτών θα απο­τε­λού­σαν απαί­τη­ση φο­ρο­λο­γι­κή που θα έπρε­πε να κα­τα­βλη­θεί μέσω πι­στω­τι­κής κάρ­τας ή μέσω του δια­δι­κτύ­ου. Σε αντάλ­λαγ­μα, ο πλη­ρω­τής θα λάμ­βα­νε μια ηλε­κτρο­νι­κή από­δει­ξη που θα του εγ­γυού­νταν την αμνη­στία κατά οιασ­δή­πο­τε πε­ραι­τέ­ρω δί­ω­ξης για απάτη.»13

Η ακόμη αυτή η ιδιαί­τε­ρα αμ­φί­βο­λη πρω­το­βου­λία: «να ξε­τρυ­πώ­σου­με εκα­το­ντά­δες χι­λιά­δες συ­ναλ­λα­γών μι­κρο­α­πά­της και να επι­βάλ­λου­με μια θε­ρα­πεία σοκ στην ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νία για να διορ­θώ­σου­με τα ήθη της»14.

Η ρι­ζο­σπα­στι­κή ει­κό­να του Βα­ρου­φά­κη

Στις 30 Ια­νουα­ρί­ου, στην Αθήνα, η συ­νέ­ντευ­ξη τύπου που ακο­λού­θη­σε την πρώτη συ­νά­ντη­ση του Βα­ρου­φά­κη με τον Γε­ρούν Ντάι­σελ­μπλουμ, ο Ολ­λαν­δός σο­σια­λι­στής υπουρ­γός που προ­ή­δρευε του Eurogroup την εποχή εκεί­νη, συ­νέ­βα­λε τα μέ­γι­στα στο να δοθεί μια πολύ ρι­ζο­σπα­στι­κή ει­κό­να του Βα­ρου­φά­κη στην ελ­λη­νι­κή και ξένη κοινή γνώμη. Όλες οι τη­λε­ο­ρά­σεις του κό­σμου έδει­ξαν την οπτι­κή αντι­πα­ρά­θε­ση Βα­ρου­φά­κη - Ντάι­σελ­μπλουμ. Ο Βα­ρου­φά­κης, επα­να­στά­της, απέ­να­ντι στον υπε­ρο­πτι­κό και προ­φα­νώς χο­ντρο­κομ­μέ­νο Ντάι­σελ­μπλουμ σε σχέση με τον υπουρ­γό τον οποίο επι­σκέ­πτο­νταν.

Τα κυ­ρί­αρ­χα ΜΜΕ επι­τέ­θη­καν στον Βα­ρου­φά­κη, αλλά η συ­μπε­ρι­φο­ρά των εκ­προ­σώ­πων της τρόι­κα θυ­μί­ζει τόσο έντο­να αυτήν ξένων αξιω­μα­τού­χων που συ­μπε­ρι­φέ­ρο­νταν ωσάν να βρί­σκο­νταν σε κα­τα­κτη­μέ­νη χώρα και είναι ανί­κα­νοι να αντέ­ξουν τα ση­μά­δια αντί­στα­σης, που ο Βα­ρου­φά­κης φά­νη­κε ως σύμ­βο­λο μιας αντι­κομ­φορ­μι­στι­κής κυ­βέρ­νη­σης που αντι­στέ­κε­ται στην αδι­κία των ισχυ­ρών.15

Ο Βα­ρου­φά­κης και το πρό­γραμ­μα της κυ­βέρ­νη­σης του Συ­ρι­ζα

Το Πρό­γραμ­μα της Θεσ­σα­λο­νί­κης, που πα­ρου­σιά­στη­κε τον Σε­πτέμ­βρη του 2014, υπό­σχο­νταν να θέσει τέλος στο δεύ­τε­ρο μνη­μό­νιο και να το αντι­κα­τα­στή­σει με ένα σχέ­διο εθνι­κής ανα­συ­γκρό­τη­σης, να πε­τύ­χει την δια­γρα­φή του με­γα­λύ­τε­ρου τμή­μα­τος του δη­μο­σί­ου χρέ­ους, να μπει τέλος στην λι­τό­τη­τα, να επι­στρέ­ψει στον ελ­λη­νι­κό λαό την από­λαυ­ση μια σει­ράς κοι­νω­νι­κών δι­καιω­μά­των, την σε με­γά­λο πο­σο­στό απο­κα­τά­στα­ση των κι­σθών και των συ­ντά­ξε­ων σε επί­πε­δα προ του μνη­μο­νί­ου του 2010, το τέλος των ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων, τον έλεγ­χο των τρα­πε­ζών, την δη­μιουρ­γία μιας δη­μό­σιας τρά­πε­ζας ανά­πτυ­ξης, την μεί­ω­ση των χρεών των νοι­κο­κυ­ριών με τα χα­μη­λό­τε­ρα ει­σο­δή­μα­τα ένα­ντι του Δη­μο­σί­ου και των ιδιω­τι­κών τρα­πε­ζών, την δη­μιουρ­γία 300.000 θέ­σε­ων απα­σχό­λη­σης, το ξα­νά­νιω­μα της δη­μο­κρα­τί­ας (βλ. Πλαί­σιο: Απο­σπά­σμα­τα από το Πρό­γραμ­μα της Θεσ­σα­λο­νί­κης

Ο Βα­ρου­φά­κης ήταν αντί­θε­τος με αυτό το πρό­γραμ­μα και το δη­λώ­νει ευ­θαρ­σώς στο βι­βλίο του. Ανα­φε­ρό­με­νος στον Σε­πτέμ­βρη του 2014, γρά­φει: « Ο Αλέ­ξης είχε πα­ρου­σιά­σει τις αδρές γραμ­μές της οι­κο­νο­μι­κής πο­λι­τι­κής του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, σε μιαν ομι­λία στη Θεσ­σα­λο­νί­κη. Έκ­πλη­κτος, προ­μη­θεύ­τη­κα το κεί­με­νο και το διά­βα­σα. Ένα κύμα ναυ­τί­ας κι αγα­νά­κτη­σης με έπνι­ξε. Κα­τευ­θεί­αν έπια­σα δου­λειά.Λι­γό­τε­ρο από μισή ώρα αρ­γό­τε­ρα, είχα ένα άρθρο που ο πρω­θυ­πουρ­γός Σα­μα­ράς θα χρη­σι­μο­ποιού­σε για να επι­κρί­νει δρι­μύ­τα­τα τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ μπρο­στά στο Κοι­νο­βού­λιο: «Ακόμη κι ο Βα­ρου­φά­κης, ο οι­κο­νο­μι­κός σας γκου­ρού, εκτι­μά ότι οι υπο­σχέ­σεις σας είναι φού­σκες.» Κι έτσι ήταν. (...)Το πρό­γραμ­μα ήταν τόσο σαθρό που δεν έκανα καν τον κόπο να το ανα­λύ­σω κρι­τι­κά, ση­μείο-ση­μείο.»16

Βε­βαιώ­νει πως δέ­χτη­κε την υπουρ­γι­κή θέση υπό τον όρο να μπο­ρεί να εφαρ­μό­σει έξι οι­κο­νο­μι­κά μέτρα προ­τε­ραιό­τη­τας. Προς υπεν­θύ­μι­ση17, αυτές είναι οι έξι προ­τε­ραιό­τη­τες: Η ανα­διάρ­θρω­ση του χρέ­ους, είναι ο πρώ­τος (χωρίς μεί­ω­ση του όγκου του, ενώ το πρό­γραμ­μα της Θεσ­σα­λο­νί­κης δη­λώ­νει πως χρειά­ζε­ται δια­γρα­φή του με­γα­λύ­τε­ρου μέ­ρους του δη­μό­σιου χρέ­ους, Σημ. του συγ­γρα­φέα). Δεύ­τε­ρον, πρω­το­γε­νές πλε­ό­να­σμα που δεν θα υπερ­βαί­νει το 1,5% του εθνι­κού ει­σο­δή­μα­τος και όχι νέα μέτρα λι­τό­τη­τας. Τρί­τον, ση­μα­ντι­κές μειώ­σεις της φο­ρο­λό­γη­σης επι­χει­ρή­σε­ων. Τέ­ταρ­τον, στρα­τη­γι­κές ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις υπό όρους που θα προ­στα­τεύ­ουν τα ερ­γα­τι­κά δι­καιώ­μα­τα και ανά­καμ­ψη των επεν­δύ­σε­ων. Πέμ­πτον, δη­μιουρ­γία μιας ανα­πτυ­ξια­κής τρά­πε­ζας που θα χρη­σι­μο­ποιού­σε τα ενα­πο­μεί­να­ντα δη­μό­σια ενερ­γη­τι­κά ως εγ­γύ­η­ση για την δη­μιουρ­γία επεν­δύ­σε­ων εκ των έσω και των οποί­ων τα με­ρί­σμα­τα θα διο­χε­τεύ­ο­νταν προς τα δη­μό­σια συ­ντα­ξιο­δο­τι­κά τα­μεία. Έκτον, πο­λι­τι­κή με­τα­βί­βα­σης των με­το­χών και της δια­χεί­ρι­σης των τρα­πε­ζών στην ΕΕ (…).18

Με­τα­ξύ των έξι αυτών προ­τε­ραιο­τή­των, μόνον η δεύ­τε­ρη και η πέμ­πτη συ­μπί­πτουν με το πρό­γραμ­μα της Θεσ­σα­λο­νί­κης. Όμως, οι δυο αυτές προ­τε­ραιό­τη­τες εγκα­τα­λή­φθη­καν μόλις έκλει­σε η συμ­φω­νία της 20η­ςΦε­βρουα­ρί­ου (βλ. πα­ρα­κά­τω).

Απο­σπά­σμα­τα του προ­γράμ­μα­τος της Θεσ­σα­λο­νί­κης

που ο Τσί­πρας πα­ρου­σί­α­σε στις 13 Σε­πτέμ­βρη του 2014.19

« […]Ζη­τού­με ισχυ­ρή εντο­λή, με την στή­ρι­ξη μιας με­γά­λης κοι­νο­βου­λευ­τι­κής πλειο­ψη­φί­ας κι ακόμη με­γα­λύ­τε­ρης κοι­νω­νι­κής συ­ναί­νε­σης, για να κά­νου­με μια δια­πραγ­μά­τευ­ση που 
θα προ­στα­τεύ­ει όσο το δυ­να­τόν κα­λύ­τε­ρα τα συμ­φέ­ρο­ντα του λαού μας στην Ευ­ρώ­πη. 
Ζη­τού­με την άμεση προ­σφυ­γή στην λαϊκή ετυ­μη­γο­ρία και εντο­λή δια­πραγ­μά­τευ­σης με στόχο τη δια­γρα­φή του με­γα­λύ­τε­ρου τμή­μα­τος του ονο­μα­στι­κού χρέ­ους για να
δια­σφα­λι­στεί η βιω­σι­μό­τη­τά του20.
Αυτό που έγινε για την Γερ­μα­νία το 195321 πρέ­πει να γίνει για την Ελ­λά­δα του 2014. Διεκ­δι­κού­με: 
- Ρήτρα ανά­πτυ­ξης για την απο­πλη­ρω­μή του χρέ­ους. 
– Μο­ρα­τό­ριο – ανα­στο­λή πλη­ρω­μών – ώστε να προ­στα­τευ­θεί η ανά­πτυ­ξη. 
– Την ανε­ξαρ­τη­σία των προ­γραμ­μά­των δη­μο­σί­ων επεν­δύ­σε­ων σε σχέση με τους πε­ριο­ρι­σμούς που επι­βάλ­λει το σύμ­φω­νο στα­θε­ρό­τη­τας και ανά­πτυ­ξης.22
(…)

Δη­λώ­νου­με επί­σης, έντο­να και δυ­να­τά, ότι διεκ­δι­κού­με πάντα την απο­πλη­ρω­μή των ανα­γκα­στι­κού δα­νεί­ου που επι­βλή­θη­κε στην Ελ­λά­δα από τις να­ζι­στι­κές δυ­νά­μεις κα­το­χής23.

[…]

Δε­σμευό­μα­στε, απέ­να­ντι στον ελ­λη­νι­κό λαό, να αντι­κα­τα­στή­σου­με από τις πρώ­τες μέρες της νέας κυ­βέρ­νη­σης – και ανε­ξάρ­τη­τα από τα απο­τε­λέ­σμα­τα που ανα­μέ­νο­νται από την δια­πραγ­μά­τευ­σή μας – το μνη­μό­νιο με ένα εθνι­κό Σχέ­διο ανα­συ­γκρό­τη­σης24, αυ­στη­ρά επε­ξερ­γα­σμέ­νο και ακρι­βώς υπο­λο­γι­σμέ­νο. 
Το εθνι­κό Σχέ­διο ανα­συ­γκρό­τη­σης απο­τε­λεί­ται από ένα σύ­νο­λο μέ­τρων για την οι­κο­νο­μι­κή και κοι­νω­νι­κή ανά­καμ­ψη, γύρω από τέσ­σε­ρις πυ­λώ­νες: 
– Μέτρα άμε­σης αντι­με­τώ­πι­σης της αν­θρω­πι­στι­κής κρί­σης.25
- Άμεσα μέτρα για την επα­νεκ­κί­νη­ση της οι­κο­νο­μί­ας. 
– Εθνι­κό σχέ­διο κα­τα­πο­λέ­μη­σης της ανερ­γί­ας και βελ­τί­ω­σης της κα­τά­στα­σης της αγο­ράς ερ­γα­σί­ας. 
– Θε­σμι­κή και δη­μο­κρα­τι­κή απο­κα­τά­στα­σης του πο­λι­τι­κού συ­στή­μα­τος. 
A. Μέτρα αντι­με­τώ­πι­σης της αν­θρω­πι­στι­κής κρί­σης
Το πρό­γραμ­μά μας, με κό­στος πε­ρί­που 2 δις ευρώ, απο­τε­λεί­ται από ένα σύ­νο­λο πα­ρεμ­βά­σε­ων έκτα­κτης ανά­γκης, ασπί­δα προ­στα­σί­ας για τα πιο ευά­λω­τα κοι­νω­νι­κά στρώ­μα­τα. Πε­ρι­λαμ­βά­νει: 
– Δω­ρε­άν ηλε­κτρι­κή ενέρ­γεια για 300.000 οι­κο­γέ­νειες που βρί­σκο­νται κάτω από το 
όριο της φτώ­χειας (3.600 kWh ετη­σί­ως).26– Πρό­γραμ­μα επι­δό­τη­σης σί­τι­σης (κου­πό­νια για 300.000 οι­κο­γέ­νειες).27

(…)

– Δω­ρε­άν ια­τρι­κή πε­ρί­θαλ­ψη για όλους.28

(…)

– Πρό­γραμ­μα πρό­σβα­σης στην στέγη. 
Το πρό­γραμ­μα προ­βλέ­πει την απο­κα­τά­στα­ση πα­λιών κα­τοι­κιών και εγκα­τα­λε­λειμ­μέ­νων ξε­νο­δο­χεί­ων, για την εξα­σφά­λι­ση, σε πρώτη φάση, δια­θε­σι­μό­τη­τας 25.000 νέων 
κα­τοι­κιών με επι­δο­τού­με­νο ενοί­κιο29.– Μέτρα υπέρ των χα­μη­λο­συ­ντα­ξιού­χων30.
Έχου­με ήδη δε­σμευ­τεί για την προ­ο­δευ­τι­κή αύ­ξη­ση των μι­κρών συ­ντά­ξε­ων. 
Σή­με­ρα δε­σμευό­μα­στε πε­ραι­τέ­ρω, και για να ενι­σχύ­σου­με την ζή­τη­ση, να απο­κα­τα­στή­σου­με την δέ­κα­τη τρίτη σύ­ντα­ξη για του 1.262.920 συ­ντα­ξιού­χους των οποί­ων η σύ­ντα­ξη δεν ξε­περ­νά τα 700 €. Και το μέτρο αυτό θα επε­κτα­θεί –προ­ο­δευ­τι­κά και ανά­λο­γα με την οι­κο­νο­μι­κή συ­γκυ­ρία – σε όλους τους συ­ντα­ξιού­χους και όλους τους μι­σθω­τούς. 
– Μεί­ω­ση των τιμών των μέσων μα­ζι­κής με­τα­φο­ράς. 
(…)
B. Μέτρα επα­νεκ­κί­νη­σης της οι­κο­νο­μί­ας 
Ο δεύ­τε­ρος πυ­λώ­νας πε­ρι­λαμ­βά­νει τα μέτρα επα­νεκ­κί­νη­σης της οι­κο­νο­μί­ας, μέτρα των οποί­ων προ­τε­ραιό­τη­τα είναι να στα­μα­τή­σει η ση­με­ρι­νή φο­ρο­λο­γι­κή πο­λι­τι­κή που ακο­λου­θεί­ται σή­με­ρα παρά τις αρ­νη­τι­κές της επι­πτώ­σεις στην πραγ­μα­τι­κή οι­κο­νο­μία31, η εφαρ­μο­γή μια νέας σει­σά­χθειας32 , και η ενί­σχυ­ση της ρευ­στό­τη­τας και της ζή­τη­σης. 
Διότι, η κα­τά­στα­ση στην πραγ­μα­τι­κή οι­κο­νο­μία, σή­με­ρα, είναι πραγ­μα­τι­κά κα­τα­στρο­φι­κή. 
Η φο­ρο­λο­γι­κή επί­θε­ση που πραγ­μα­το­ποιεί η κυ­βέρ­νη­ση κατά της με­σαί­ας τάξης κι η υπερ­φο­ρο­λό­γη­ση εκεί­νων που δεν φο­ρο­δια­φεύ­γουν επι­βα­ρύ­νουν το με­γα­λύ­τε­ρο μέρος του πλη­θυ­σμού που βλέ­πει να απει­λεί­ται διαρ­κώς η επαγ­γελ­μα­τι­κή του ζωή, τα ελά­χι­στα πε­ριου­σια­κά του στοι­χεία και ακόμη και η ύπαρ­ξή του η ίδια. 
Μάρ­τυ­ρας αυτής της ανυ­πό­φο­ρης αγω­νί­ας είναι ο αριθ­μός ρεκόρ αυ­το­κτο­νιών. Οι ερ­γα­τι­κές τά­ξεις, οι αγρό­τες33, οι μι­σθω­τοί, οι μι­κρο­με­σαί­οι επι­χει­ρη­μα­τί­ες, το σώμα της πραγ­μα­τι­κής οι­κο­νο­μί­ας, εν πε­ρι­λή­ψει, είναι αντι­μέ­τω­ποι σή­με­ρα με μια θύ­ελ­λα φόρων που υπερ­βαί­νει τις αντο­χές τους. Και σε λίγο, θα πρέ­πει να αντι­με­τω­πί­σουν μια νέα θύ­ελ­λα. Αυτήν των πλει­στη­ρια­σμών της ιδιω­τι­κής τους πε­ριου­σί­ας από τις τρά­πε­ζες, αφού δυ­σκο­λεύ­ο­νται να απο­πλη­ρώ­σουν τα δά­νεια που είχαν συ­νά­ψει στο πα­ρελ­θόν, προ κρί­σης, προ ανερ­γί­ας, προ πε­ρι­κο­πών των ει­σο­δη­μά­των τους, προ κλει­σί­μα­τος των επι­χει­ρή­σε­ών τους. 
Η επι­μο­νή της κυ­βέρ­νη­σης να φορ­τώ­νει πρό­σθε­τα βάρη σε εκεί­νους που έχουν ήδη πέσει, δεν μπο­ρεί παρά να οδη­γή­σει σε αδιέ­ξο­δο, απλά και μόνο διότι δεν μπο­ρείς να πάρει τί­πο­τε από κά­ποιον που δεν έχει τί­πο­τε. «Ουκ αν λά­βοις παρά του μη έχο­ντος.» 
Για να δια­πι­στώ­σου­με το πα­ρά­λο­γο της πο­λι­τι­κής τους, αρκεί να δούμε το ποσό των ανεί­σπρα­κτων βε­βαιω­μέ­νων οφει­λών που ανέρ­χε­ται σή­με­ρα σε πε­ρί­που 68 δις ευρώ34. 
Και κάθε μήνα που περνά, ο αριθ­μός αυτός αυ­ξά­νει κατά ένα δις ευρώ. (…)
Η υλο­ποί­η­ση μιας δια­δι­κα­σί­ας ρύθ­μι­σης που οδη­γεί για κάθε οφει­λέ­τη σε άμεση παύση των ποι­νι­κών διώ­ξε­ων και των κα­τα­σχέ­σε­ων τρα­πε­ζι­κών λο­γα­ρια­σμών, της κύ­ριας κα­τοι­κί­ας, των μι­σθών, κλπ., καθώς και η έκ­δο­ση φο­ρο­λο­γι­κής ενη­με­ρό­τη­τας. 
(…)
Με τα μέτρα αυτά, φι­λο­δο­ξού­με όχι μόνο να ανα­κου­φί­σου­με όσους υπο­φέ­ρουν και δια­μορ­φώ­νουν την ρα­χο­κο­κα­λιά της οι­κο­νο­μί­ας, αλλά και να επα­νεκ­κι­νή­σου­με την πραγ­μα­τι­κή οι­κο­νο­μία απε­λευ­θε­ρώ­νο­ντάς της από τον βρα­χνά των φόρων και των προ­σαυ­ξή­σε­ων, που είναι τε­λεί­ως αντι­πα­ρα­γω­γι­κά καθώς δεν μπο­ρούν να ει­σπρα­χθούν. 
Το άμεσο εκτι­μώ­με­νο όφε­λος από την ρύθ­μι­ση των οφει­λών και την έναρ­ξη των πλη­ρω­μών των προ­κα­τα­βο­λών θα μας επι­τρέ­ψει να χρη­μα­το­δο­τή­σου­με δρά­σεις που είναι απα­ραί­τη­τες 
για την ελά­φρυν­ση και την δί­καιη κα­τα­νο­μή των βαρών. 
Εξ άλλου, στα πλαί­σια των μέ­τρων με στόχο την επα­νεκ­κί­νη­ση της οι­κο­νο­μί­ας, ανα­κοι­νώ­νου­με σή­με­ρα την άμεση κα­τάρ­γη­ση του νέου φόρου ακί­νη­της πε­ριου­σί­ας. 
2. Άμεση κα­τάρ­γη­ση του νέου φόρου ακί­νη­της πε­ριου­σί­ας (ΕΝΦΙΑ)

Διότι είναι το σύμ­βο­λο της κοι­νω­νι­κής αδι­κί­ας που χα­ρα­κτη­ρί­ζει το σύ­νο­λο της οι­κο­νο­μι­κής πο­λι­τι­κής της κυ­βέρ­νη­σης Σα­μα­ρά. (…)
Ο ΕΝΦΙΑ, συ­νε­πώς, δεν μπο­ρεί να διορ­θω­θεί, δεν­μπο­ρεί να βελ­τιω­θεί – μπο­ρεί μόνο να κα­ταρ­γη­θεί35.
Στη θέση του: 
– Θα επι­βά­λου­με έναν κοι­νω­νι­κά δί­καιο φόρο επί της με­γά­λης ιδιο­κτη­σί­ας (ΦΜΑΠ) και δεν θα επι­βά­λου­με κα­νέ­ναν φόρο βάσει τεκ­μη­ρί­ων. 
– Οι αξίες ακι­νή­των ως βάση φο­ρο­λό­γη­σης προ­σαρ­μό­ζο­νται άμεσα από 30 % σε 35 %.

– Το πο­σο­στό του θα είναι προ­ο­δευ­τι­κό και το όριο απαλ­λα­γής θα είναι υψηλό. 
– Η κύρια κα­τοι­κία θα απαλ­λάσ­σε­ται, με εξαί­ρε­ση τις υπερ­πο­λυ­τε­λείς ιδιο­κτη­σί­ες. 
(…)
3. Απο­κα­τά­στα­ση του αφο­ρο­λό­γη­του ορίου στα 12.000 €/ετη­σί­ως36
(…)

4. Θε­σμο­θε­τού­με μια “νέα Σει­σά­χθεια” (απαλ­λα­γή από χρέη) 
Θα εφαρ­μο­στεί στις επι­σφα­λείς απαι­τή­σεις (δη­λα­δή στα χρέη που είναι λη­ξι­πρό­θε­σμα εδώ και από τρεις μήνες ή πε­ρισ­σό­τε­ρο), που ονο­μά­ζο­νται και “κόκ­κι­να”, διότι η με­ρι­κή δια­γρα­φή τους απο­τε­λεί απα­ραί­τη­το όρο για την εξυ­γί­αν­ση των τρα­πε­ζι­κών χαρ­το­φυ­λα­κί­ων 
όσο και για την απο­κα­τά­στα­ση της νο­μι­σμα­τι­κής ρευ­στό­τη­τας και στην στή­ρι­ξη της ανά­πτυ­ξης και την επα­νεκ­κί­νη­ση της οι­κο­νο­μί­ας. 
Η “νέα σει­σά­χθεια ” θα εφαρ­μό­ζε­ται κατά πε­ρί­πτω­ση και θα συ­νί­στα­ται στην με­ρι­κή δια­γρα­φή των χρεών αν­θρώ­πων που βρί­σκο­νται κάτω από το όριο της φτώ­χειας. 37
(…)

5. Δη­μιουρ­γία ενός δη­μό­σιου ορ­γα­νι­σμού δια­χεί­ρι­σης του ιδιω­τι­κού χρέ­ους. 
(…)

Βε­βαί­ως, πρώτα πρέ­πει να εμπο­δι­στεί η χρήση του ιδιω­τι­κού χρέ­ους ως μέσου κα­τά­σχε­σης 
της πε­ριου­σί­ας των πο­λι­τών και ως μέσου ελέγ­χου του ιδιω­τι­κού τομέα της οι­κο­νο­μί­ας. 
Στις επό­με­νες μέρες, ο Συ­ρι­ζα θα κα­τα­θέ­σει στην Βουλή μια νο­μο­θε­τι­κή τρο­πο­ποί­η­ση για αό­ρι­στη πα­ρά­τα­ση της ανα­στο­λής των πλει­στη­ρια­σμών πρώ­της κα­τοι­κί­ας της οποί­ας η αξία είναι μι­κρό­τε­ρη των 300.000 €. Θα κα­τα­θέ­σου­με επί­σης πρό­τα­ση νόμου για την απα­γό­ρευ­ση πώ­λη­σης ή με­τα­βί­βα­σης τί­τλων σε τρα­πε­ζι­κούς ορ­γα­νι­σμούς μη ανα­γνω­ρι­σμέ­νους ή σε επι­χεί­ρη­σης δια­χεί­ρι­σης δα­νεια­κών συμ­βά­σε­ων ή εγ­γυ­ή­σε­ων. 
Με δυο λόγια, δεν θα επι­τρέ­ψου­με στα κο­ρά­κια των διε­θνών distress funds να κερ­δο­σκο­πούν προ­χω­ρώ­ντας σε κα­τα­σχέ­σεις των σπι­τιών των πο­λι­τών38.

Αγα­πη­τές φίλες και φίλοι,
Το είχα πει πέρσι, εδώ, από το βήμα αυτό, και το­ε­πα­να­λαμ­βά­νω και πάλι φέτος: το κλει­δί της επα­νεκ­κί­νη­σης της οι­κο­νο­μί­ας είναι το χρη­μα­το­οι­κο­νο­μι­κό σύ­στη­μα. 
Με τον Συ­ρι­ζα στην κυ­βέρ­νη­ση, ο δη­μό­σιος το­μέ­ας ανα­κτά τον έλεγ­χο του ελ­λη­νι­κού Τα­μεί­ου Χρη­μα­το­πι­στω­τι­κής Στα­θε­ρό­τη­τας (ΤΧΣ – στα αγ­γλι­κά HFSF) και ασκεί όλα του τα δι­καιώ­μα­τα επί των ανα­κε­φα­λαιο­ποι­η­μέ­νων τρα­πε­ζών39. Αυτό ση­μαί­νει ότι ο δη­μό­σιος το­μέ­ας απο­φα­σί­ζει για την διοί­κη­σή τους.

Ταυ­τό­χρο­να, εφαρ­μό­ζου­με στο­χευ­μέ­νες δρά­σεις δια­σφά­λι­σης της ρευ­στό­τη­τας στην πραγ­μα­τι­κή οι­κο­νο­μία. Με­τα­ξύ των δρά­σε­ων αυτών, η δη­μιουρ­γία μιας ανα­πτυ­ξια­κής τρά­πε­ζας και ει­δι­κών τρα­πε­ζών. 
6. Δη­μιουρ­γία ανα­πτυ­ξια­κής τρά­πε­ζας και τρα­πε­ζών ει­δι­κού σκο­πού. Για μας, η νέα αρ­χι­τε­κτο­νι­κή του τρα­πε­ζι­κού συ­στή­μα­τος θα πε­ρι­λαμ­βά­νει, πέρα από τις ανα­κε­φα­λαιο­ποι­η­μέ­νες συ­στη­μι­κές τρά­πε­ζες, νέες ει­δι­κού σκο­πού συ­νερ­γα­τι­κές τρά­πε­ζες και μια δη­μό­σια ανα­πτυ­ξια­κή τρά­πε­ζα. 
Γι­’αυ­τό θα δη­μιουρ­γή­σου­με μια ανα­πτυ­ξια­κή τρά­πε­ζα40 και τρά­πε­ζες ει­δι­κού σκο­πού, για την χρη­μα­το­δό­τη­ση των μι­κρο­με­σαί­ων επι­χει­ρή­σε­ων και των αγρο­τών. Για να στη­ρί­ξου­με τις ανά­γκες σε ρευ­στό­τη­τα των δυ­να­μι­κών επαγ­γελ­μα­τι­κών ομά­δων που θα δώ­σουν ώθηση στην ανά­πτυ­ξη και την πα­ρα­γω­γι­κή ανα­συ­γκρό­τη­ση. 
7. Επα­να­φο­ρά του κα­τώ­τα­του μι­σθού στα 751 €
Αυ­ξά­νου­με τον κα­τώ­τα­το μισθό στα 751 € για όλους τους ερ­γα­ζό­με­νους, ανε­ξαρ­τή­τως ηλι­κί­ας.41
Το δικό μας οι­κο­νο­με­τρι­κό μο­ντέ­λο επι­βε­βαιώ­νει τα συ­μπε­ρά­σμα­τα του μο­ντέ­λου του Ιν­στι­τού­του Ερ­γα­σί­ας της ΓΣΕΕ: η επα­να­φο­ρά του κα­τώ­τα­του μι­σθού όχι μόνο δεν έχει δη­μο­σιο­νο­μι­κό κό­στος αλλά θα έχει από μόνη της και ανα­πτυ­ξια­κό απο­τέ­λε­σμα. 
(…)

Αγα­πη­τοί φίλοι,
Ο τρί­τος πυ­λώ­νας του Εθνι­κού Σχε­δί­ου Ανα­συ­γκρό­τη­σης που σή­με­ρα σας πα­ρου­σιά­ζου­με έχει να κάνει με το νέο με­γά­λο εθνι­κό μας στόχο: να ξα­να­κερ­δί­σουμ την ερ­γα­σία στην πα­τρί­δα μας και να ξα­να­δώ­σου­με ελ­πί­δα και προ­ο­πτι­κή στους νέους αν­θρώ­πους που μα­ζι­κά εγκα­τα­λεί­πουν τη χώρα να μεί­νουν εδώ, να ση­κώ­σου­με μαζί στις γερές πλά­τες μας το άχθος της ανοι­κο­δό­μη­σης της πα­τρί­δας μας.
Γ. Σχέ­διο ανά­κτη­σης της ερ­γα­σί­ας 
1. Απο­κα­τά­στα­ση της ερ­γα­τι­κής νο­μο­θε­σί­ας 
Επα­να­φέ­ρου­με άμεσα μαζί με τον κα­τώ­τα­το μισθό το πλαί­σιο θε­σμι­κής προ­στα­σί­ας των ερ­γα­σια­κών δι­καιω­μά­των που κα­τάρ­γη­σαν οι μνη­μο­νια­κές κυ­βερ­νή­σεις. Οι συλ­λο­γι­κές συμ­βά­σεις απο­κα­θί­στα­νται καθώς και ο θε­σμός της με­τε­νέρ­γειας.42
(…)
Οι με­ταρ­ρυθ­μί­σεις σχε­τι­κά με τις συλ­λο­γι­κές και κα­τα­χρη­στι­κές απο­λύ­σεις, οι συμ­βά­σεις «ενοι­κί­α­σης ερ­γα­ζο­μέ­νων» κα­ταρ­γού­νται. 
2. Πρό­γραμ­μα δη­μιουρ­γί­ας 300.000 νέων θέ­σε­ων ερ­γα­σί­ας σε δη­μό­σιο, ιδιω­τι­κό τομέα και κοι­νω­νι­κή οι­κο­νο­μία.43

(…)
3. Διευ­ρύ­νου­με τον αριθ­μό των δι­καιού­χων του επι­δό­μα­τος ανερ­γί­ας (…)
Δ. Πα­ρεμ­βά­σεις για την θε­σμι­κή και δη­μο­κρα­τι­κή ανα­συ­γκρό­τη­ση του κρά­τους (…)Αυ­ξά­νου­με προ­ο­δευ­τι­κά του πό­ρους της αυ­το­διοί­κη­σης ώστε να απο­κτή­σει ενερ­γό ρόλο στην πα­ρα­γω­γι­κή ανα­συ­γκρό­τη­ση της χώρας. 
Έτσι, θα μπο­ρούν να ωφε­λού­νται όχι μόνο δα­νει­σμού με χα­μη­λό επι­τό­κιο αλλά και της έκ­δο­σης από την μελ­λο­ντι­κή ανα­πτυ­ξια­κή τρά­πε­ζα ομο­λό­γων για την χρη­μα­το­δό­τη­ση των πα­ρεμ­βά­σε­ών τους.44
β) Ενι­σχύ­ου­με του θε­σμούς της αντι­προ­σω­πευ­τι­κής δη­μο­κρα­τί­ας και ει­σά­γου­με νέες θε­σμι­κές εφαρ­μο­γές άμε­σης δη­μο­κρα­τί­ας στην λει­τουρ­γία του πο­λι­τι­κού συ­στή­μα­τος, όπως η λαϊκή νο­μο­θε­τι­κή πρω­το­βου­λία, η λαϊκή αρ­νη­σι­κυ­ρία και τα δη­μο­ψη­φί­σμα­τα με πρω­το­βου­λία πο­λι­τών. 
Εν­δυ­να­μώ­νου­με το Κοι­νο­βού­λιο, ως νο­μο­θε­τι­κό και ελεγ­κτι­κό θεσμό της εκτε­λε­στι­κής εξου­σί­ας45, πε­ρι­στέλ­λου­με δρα­στι­κά την βου­λευ­τι­κή ασυ­λία και κα­ταρ­γού­με το ιδιό­τυ­πο νο­μι­κό κα­θε­στώς για την ποι­νι­κή ευ­θύ­νη των υπουρ­γών που θε­σπί­ζει μια «φαύλη από­κλι­ση από τις αρχές της δη­μο­κρα­τι­κής κοι­νω­νί­ας». 
γ) Επα­να­χα­ράσ­σου­με τον χάρτη λει­τουρ­γία των μέσων μα­ζι­κής ενη­μέ­ρω­σης στην Ελ­λά­δα, ξα­να­σχε­διά­ζο­ντας το ρα­διο­τη­λε­ο­πτι­κό τοπίο σύμ­φω­να με τις νο­μι­κές απαι­τή­σεις και αυ­ξη­μέ­νη επί­βλε­ψη της δια­φά­νειάς τους. 
Ενι­σχύ­ου­με τα πε­ρι­φε­ρεια­κά μέσα ενη­μέ­ρω­σης. 
Δη­μιουρ­γού­με μια πραγ­μα­τι­κά δη­μό­σια τη­λε­ό­ρα­ση, δη­μο­κρα­τι­κή, πο­λυ­φω­νι­κή και με υψηλή ποιό­τη­τα προ­γράμ­μα­τος, με την επα­να­σύ­στα­ση της ΕΡΤ από μη­δε­νι­κή βάση.46
Αγα­πη­τοί φίλοι, Εμείς δεν υπο­σχό­μα­στε. Δε­σμευό­μα­στε. 
[…]Έχου­με ήδη εκ­πο­νή­σει σχέ­διο δρά­σης με εξά­μη­νο ορί­ζο­ντα υλο­ποί­η­σης κατά της γάγ­γραι­νας αυτής, το οποίο προ­βλέ­πει: 
Κα­ταρ­χάς, την εντα­τι­κο­ποί­η­ση και επί­σπευ­ση των ελέγ­χων στις εν­δο­ο­μι­λι­κές συ­ναλ­λα­γές, στις "λί­στες Λα­γκάρντ», Λι­χτεν­στάιν, εμ­βα­σμά­των offshore εται­ρειών και ακι­νή­των εξω­τε­ρι­κού. 
Για τον σκοπό αυτόν συ­γκρο­τεί­ται ει­δι­κή υπη­ρε­σία που απο­τε­λεί­ται από ει­δι­κούς με την κα­τάλ­λη­λη τε­χνο­λο­γι­κή υπο­στή­ρι­ξη, μετά την προ­κλη­τι­κή και αι­νιγ­μα­τι­κή αδρά­νεια της ση­με­ρι­νής κυ­βέρ­νη­σης.47
Οι εκτι­μή­σεις σχε­τι­κά με τα έσοδα από την πά­τα­ξη της φο­ρο­δια­φυ­γής και του λα­θρε­μπο­ρί­ου έχουν ακου­στεί κατά και­ρούς πολύ φι­λό­δο­ξες. Εμείς, με­τριο­πα­θώς, υπο­λο­γί­ζου­με ότι το σχέ­διο δρά­σης μας θα απο­φέ­ρει του­λά­χι­στον τρίς δις τον πρώτο χρόνο στα δη­μό­σια τα­μεία. 
Σε ό,τι αφορά το κό­στος του κε­φα­λαί­ου έναρ­ξης του δη­μο­σί­ου, εν­διά­με­σου φορέα και το κό­στος εκ­κί­νη­σης της ίδρυ­σης τρα­πε­ζών ει­δι­κού σκο­πού, που συ­νο­λι­κά είναι της τάξης των 3 δις ευρώ, θα το χρη­μα­το­δο­τή­σου­με από το λε­γό­με­νο «μα­ξι­λά­ρι» των πε­ρί­που 11 δις του Τα­μεί­ου Χρη­μα­το­πι­στω­τι­κής Στα­θε­ρό­τη­τας.48

Οι προ­τά­σεις του Βα­ρου­φά­κη προς την τρόι­κα

Σε αντί­θε­ση με την γε­λοιο­γρα­φι­κή ει­κό­να που πα­ρου­σί­α­ζαν τα κυ­ρί­αρ­χα ΜΜΕ και οι κυ­βερ­νή­σεις των πι­στω­τριών χωρών, ως κύ­ριος δια­πραγ­μα­τευ­τής ο Βα­ρου­φά­κης έκανε πολύ με­τριο­πα­θείς προ­τά­σεις προς την τρόι­κα, προ­τά­σεις που ήταν ξε­κά­θα­ρα δια­φο­ρε­τι­κές από το πρό­γραμ­μα της Θεσ­σα­λο­νί­κης, ορι­σμέ­νες εκ των οποί­ων ήταν σαφώς σε αντί­θε­ση με αυτό. Δια­βε­βαί­ω­σε τους συ­νο­μι­λη­τές του ότι η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση δεν ζη­τού­σε μεί­ω­ση του όγκου του χρέ­ους. Πρό­τει­νε το χρέος που κα­τεί­χε η τρόι­κα υπό διά­φο­ρες μορ­φές να με­τα­τρα­πεί σε οφει­λές με­γα­λύ­τε­ρης διάρ­κειας, για να μπο­ρεί η κυ­βέρ­νη­ση να μειώ­σει το με­ρί­διο του προ­ϋ­πο­λο­γι­σμού που αφιε­ρώ­νε­ται στην ετή­σια απο­πλη­ρω­μή. Δεν αμ­φι­σβή­τη­σε την νο­μι­μό­τη­τα ή την θε­μι­τό­τη­τα των απι­τή­σε­ων ένα­ντι της Ελ­λά­δας. Πράγ­μα πολύ σο­βα­ρό.

Δεν ανέ­δει­ξε το δι­καί­ω­μα και την επι­θυ­μία της ελ­λη­νι­κής κυ­βέρ­νη­σης να προ­χω­ρή­σει σε λο­γι­στι­κό έλεγ­χο των χρεών της Ελ­λά­δας. Στο βι­βλίο του, δεν υπάρ­χει ούτε λέξη σχε­τι­κά με την Επι­τρο­πή αλή­θειας δη­μό­σιου χρέ­ους που σύ­στη­σε η πρό­ε­δρος της Ελ­λη­νι­κής Βου­λής. Ούτε μια. Αν δεν μιλά γι­’αυ­τό, δεν είναι επει­δή η πρω­το­βου­λία αυτή πέ­ρα­σε απα­ρα­τή­ρη­τη στην Ελ­λά­δα, αντί­θε­τα, έκανε πολύ θό­ρυ­βο. Επέ­λε­ξε να τη­ρή­σει σιωπή ιχθύ­ος σχε­τι­κά με την ση­μα­ντι­κή αυτή πρω­το­βου­λία, διότι δεν την πε­ρι­λάμ­βα­νε διό­λου στο δικό του όραμα της δια­πραγ­μά­τευ­σης.

Πρό­τει­νε στην τρόι­κα να τρο­πο­ποι­η­θεί ένα μέρος του τρέ­χο­ντος μνη­μο­νί­ου, επι­μη­κύ­νο­ντάς το και προ­σαρ­μό­ζο­ντας ορι­σμέ­να από τα προ­βλε­πό­με­να μέτρα. Δή­λω­σε επα­νει­λημ­μέ­να ότι 70% των μέ­τρων που πρό­βλε­πε το μνη­μό­νιο ήταν απο­δε­κτά. Πρό­σθε­σε πως ορι­σμέ­να μέτρα που έμενε ακόμη να εφαρ­μο­στούν ήταν θε­τι­κά αλλά 30% του μνη­μο­νί­ου έπρε­πε να αντι­κα­τα­στα­θούν από άλλα μέτρα που θα είχαν ου­δέ­τε­ρη επί­πτω­ση στον προ­ϋ­πο­λο­γι­σμό, δη­λα­δή, τα νέα μέτρα και ει­δι­κό­τε­ρα εκεί­να που θα εφαρ­μό­ζο­νταν για την αντι­με­τώ­πι­ση της αν­θρω­πι­στι­κής κρί­σης δεν θα αύ­ξα­ναν το προ­βλε­πό­με­νο από την κυ­βέρ­νη­ση Σα­μα­ρά έλ­λειμ­μα διότι θα αντι­σταθ­μί­ζο­νταν από επί πλέον έσοδα ή από μειώ­σεις δα­πα­νών σε ορι­σμέ­νους το­μείς.

Ο Βα­ρου­φά­κης δή­λω­σε πως η κυ­βέρ­νη­ση που εκ­προ­σω­πού­σε δεν θα αμ­φι­σβη­τού­σε τις ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις που είχαν πραγ­μα­το­ποι­η­θεί ως το 2010 και ότι, πε­ραι­τέ­ρω, ορι­σμέ­νες πρό­σθε­τε ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις μπο­ρού­σαν απο­λύ­τως να γί­νουν από την στιγ­μή που η τιμή πώ­λη­σης ήταν αρ­κε­τά υψηλή και οι αγο­ρα­στές σέ­βο­νταν τα δι­καιώ­μα­τα των ερ­γα­ζο­μέ­νων.

Ο Βα­ρου­φά­κης δή­λω­σε επί­σης ότι η σω­τη­ρία της Ελ­λά­δας εξαρ­τιό­ταν από την πα­ρα­μο­νή της στην ευ­ρω­ζώ­νη.

Απέ­φυ­γε δε­ό­ντως να ανα­δεί­ξει, απέ­να­ντι στους συ­νο­μι­λη­τές του, το τμήμα του προ­γράμ­μα­τος του Συ­ρι­ζα που αφο­ρού­σε την ανά­λη­ψη του ελέγ­χου των ιδιω­τι­κών τρα­πε­ζών από το ελ­λη­νι­κό Κρά­τος, ενώ ήταν ο κύ­ριος μέ­το­χός τους.

Μια από τις αυ­θε­ντι­κά ρι­ζο­σπα­στι­κές δια­στά­σεις στον λόγο του Βα­ρου­φά­κη είναι ότι, πολ­λές φορές, στην αρχή της θη­τεί­ας του, δή­λω­σε πως η τρόι­κα δεν είχε δη­μο­κρα­τι­κή νο­μι­μό­τη­τα κι ότι η κυ­βέρ­νη­ση δεν θα συ­νερ­γά­ζο­νταν μαζί της. Αλλά, δια­βά­ζο­ντας το βι­βλίο του, αντι­λαμ­βά­νε­ται κα­νείς πολύ γρή­γο­ρα ότι, πρα­κτι­κά, δέ­χτη­κε την δια­τή­ρη­ση της τρόι­κας. Αυτή εξα­φα­νί­στη­κε μόνο στο επί­πε­δο του επί­ση­μου λόγου. Η μόνη πα­ρα­χώ­ρη­ση που έκανε η τρόι­κα συ­νί­στα­το στο να δε­χτεί να κά­νου­με πως δεν υπήρ­χε πια. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, συ­νέ­χι­σε να λει­τουρ­γεί και, αυτό, με τρόπο ανε­λέ­η­το και αι­σθη­τό. Ο Βα­ρου­φά­κης δεί­χνει πως ήταν πα­ρού­σα σε κάθε στιγ­μή κλει­δί της δια­πραγ­μά­τευ­σης και λήψης απο­φά­σε­ων. Δεν έπαψε ποτέ να υπάρ­χει ή να ενερ­γεί.

Ο Βα­ρου­φά­κης πε­ρι­γρά­φει σε ποιόν βαθμό το χρέος απο­τε­λού­σε ανυ­πό­φο­ρο φορ­τίο. Γρά­φει πως, με­ρι­κές μέρες πριν τις εκλο­γές, είχε υπο­λο­γί­σει το ποσό που προ­βλέ­πο­νταν να κα­τα­βλη­θεί κατά την διάρ­κεια του έτους 2015. Πα­ρα­θέ­τω: «Ανα­κά­λυ­ψα πως, μόνο για το 2015, το ελ­λη­νι­κό Κρά­τος θα χρειά­ζο­νταν 42,4 δις ευρώ για να «τρέ­ξει» το χρέος της, ήτοι 24% του εθνι­κού ει­σο­δή­μα­τος. Ακόμη κι αν η τρόι­κα κα­τέ­βα­λε αυτό που όριζε το δεύ­τε­ρο πα­κέ­το διά­σω­σης, θα μας έλει­παν 12 δις. Για την Ελ­λά­δα, που δεν είχε την δυ­να­τό­τη­τα να δα­νει­στεί από ιδιώ­τες επεν­δυ­τές, με τα τα­μεία άδεια και έναν πλη­θυ­σμό εξα­ντλη­μέ­νο, η πλη­ρω­μή των χρεών ανά­γο­νταν σε έναν πράγ­μα: την λε­η­λα­σία όσων έμε­ναν ως από­θε­μα των συ­ντα­ξιο­δο­τι­κών τα­μεί­ων, των δήμων, των νο­σο­κο­μεί­ων και των δη­μό­σιων ορ­γα­νι­σμών, ζη­τια­νεύ­ο­ντας συγ­χρό­νως από την τρόι­κα τε­ρά­στια δά­νεια και, μετά, δέ­σμευ­ση πί­ε­σης πάνω στους συ­ντα­ξιού­χους, τους δή­μους, τα νο­σο­κο­μεία και του δη­μό­σιους ορ­γα­νι­σμούς λίγο ακόμη, κι όλ’αυ­τά για να επι­στρέ­ψεις τα φρά­γκα στην τρόι­κα. Μόνο μια λο­βο­το­μή θα μπο­ρού­σε να με πεί­σει ότι η λύση αυτή ήταν προς όφε­λος του λαού μας.»49 Πα­ρα­κά­τω, επα­νέρ­χε­ται στο θέμα με την ευ­και­ρία της πρώ­της του συ­νά­ντη­σης με τον πρό­ε­δρο του Eurogroup, στις 30 Ια­νουα­ρί­ου, στην Αθήνα: «οι πλη­ρω­μές που προ­βλέ­πο­νταν για το μόνο έτος 2015 εκ­προ­σω­πούν 45% του συ­νό­λου των φόρων που η κυ­βέρ­νη­ση ελ­πί­ζει να ει­σπρά­ξει».50

Το πρό­βλη­μα είναι πως, δε­σμευό­με­νος στις 20 Φε­βρουα­ρί­ου να συ­νε­χί­σει την πλήρη απο­πλη­ρω­μή του χρέ­ους σύμ­φω­να με το προ­βλε­πό­με­νο ως τις 30 Ιου­νί­ου 2015 χρο­νο­διά­γραμ­μα, δέ­χτη­κε μια κα­τά­στα­ση χει­ρό­τε­ρη από την κό­λα­ση που πε­ριέ­γρα­φε πα­ρα­πά­νω, αφού οι πι­στω­τές δεν δε­σμεύ­τη­καν να κά­νουν την πα­ρα­μι­κρή κα­τα­βο­λή. Όμως, έπρε­πε να πλη­ρω­θούν 7 δις ευρώ ως το τέλος του Ιου­νί­ου 2015. Το ποσό αυτό πρέ­πει να συ­γκρι­θεί με το εκτι­μώ­με­νο κό­στος του συ­νό­λου των αν­θρω­πι­στι­κών μέ­τρων που υπό­σχο­νταν το πρό­γραμ­μα της Θεσ­σα­λο­νί­κης και που ανέρ­χο­νταν στα 2 δις για το σύ­νο­λο του έτους 2015. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, λόγω της πλη­ρω­μής του χρέ­ους, σύμ­φω­να με την προ­σω­πι­κή μου εκτί­μη­ση, η κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα δεν δα­πά­νη­σε πε­ρισ­σό­τε­ρα από 200 εκα­τομ­μύ­ρια ευρώ για την αντι­με­τώ­πι­ση της αν­θρω­πι­στι­κής κρί­σης, με­τα­ξύ Φε­βρουα­ρί­ου και Ιου­νί­ου 2015, ποσό από­λυ­τα ανε­παρ­κές. Αυτό δεί­χνει κα­θα­ρά πως, απο­δε­χό­με­νος την συ­νέ­χι­ση των πλη­ρω­μών χωρίς εγ­γύ­η­ση λήψης φρέ­σκου χρή­μα­τος από τους πι­στω­τές, η κα­τά­στα­ση μόνο να χει­ρο­τε­ρέ­ψει μπο­ρού­σε. Αυτό σή­μαι­νε επί­σης ότι το δεύ­τε­ρο μνη­μό­νιο έπρε­πε να ακο­λου­θη­θεί από ένα τρίτο μνη­μό­νιο ώστε οι πι­στω­τές να δώ­σουν νέα δά­νεια που θα χρη­σί­μευαν στην εξυ­πη­ρέ­τη­ση των πα­λαιών.

Ο Βα­ρου­φά­κης μπο­ρεί να λέει πως μια άλλη λύση ήταν εφι­κτή, αυτή απο­τε­λού­σε μια χί­μαι­ρα καθώς βα­σί­ζο­νταν στο γε­γο­νός ότι οι πι­στω­τές μπο­ρού­σαν να πει­σθούν, με απλή συ­ζή­τη­ση, να επι­τρέ­ψουν στην Ελ­λά­δα να θέσει τέλος στις πιο αντι­κοι­νω­νι­κές δια­στά­σεις των πο­λι­τι­κών λι­τό­τη­τας, να την απε­λευ­θε­ρώ­σουν από τον ασφυ­κτι­κό κλοιό του μνη­μο­νί­ου και να της επι­τρέ­ψουν να μειώ­σει ση­μα­ντι­κά τα ποσά που έπρε­πε να πλη­ρω­θούν κατά την διάρ­κεια του 2015 (χωρίς να αγ­γί­ξουν τον συ­νο­λι­κό όγκο του χρέ­ους). Ο συλ­λο­γι­σμός δεν μπο­ρού­σε να στα­θεί.

Η δια­πραγ­μα­τευ­τι­κή στρα­τη­γι­κή του Βα­ρου­φά­κη

Η συ­νά­ντη­ση της 30ης Ια­νουα­ρί­ου με­τα­ξύ Βα­ρου­φά­κη και του προ­έ­δρου του Eurogroup, Γε­ρούν Ντάι­σελ­μπλουμ, έδει­χνε ξε­κά­θα­ρα ότι ο τε­λευ­ταί­ος αρ­νού­νταν να λάβει υπόψη του την εντο­λή που είχε δοθεί από τον ελ­λη­νι­κό λαό στην κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα. Αρ­νού­νταν να αντι­κα­τα­στή­σει το μνη­μό­νιο με μια νέα συμ­φω­νία. Αρ­νού­νταν ακόμη και να τρο­πο­ποι­ή­σει το μνη­μό­νιο. Έδει­χνε ξε­κά­θα­ρα πως η Ευ­ρω­παϊ­κή Κε­ντρι­κή Τρά­πε­ζα μπο­ρού­σε να εμπο­δί­σει τις ελ­λη­νι­κές τρά­πε­ζες να έχουν κα­νο­νι­κά πρό­σβα­ση στις ρευ­στό­τη­τες.

Για να προ­σπα­θή­σει να αλ­λά­ξει την κα­τά­στα­ση και να βρει νέα στη­ρίγ­μα­τα, ο Βα­ρου­φά­κης απο­φα­σί­ζει να συ­να­ντή­σει Γάλ­λους και Ιτα­λούς ηγέ­τες (οι δυο κυ­βερ­νή­σεις ήταν «σο­σια­λι­στι­κές» και θε­ω­ρού­νταν πως θα στή­ρι­ζαν την ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση στην επι­θυ­μία της να χα­λα­ρώ­σει τον κλοιό λι­τό­τη­τας που επέ­βα­λε η Ευ­ρω­παϊ­κή Επι­τρο­πή), βρε­τα­νούς ηγέ­τες που εκεί­νη τη στιγ­μή εφάρ­μο­ζαν πο­λι­τι­κή οι­κο­νο­μι­κής επα­νεκ­κί­νη­σης με τί­μη­μα ένα αυ­ξα­νό­με­νο έλ­λειμ­μα. Στη συ­νέ­χεια, θα πή­γαι­νε στην Φραν­κφούρ­τη για να συ­να­ντή­σει την διοί­κη­ση της ΕΚΤ και να προ­σπα­θή­σει να την κα­λο­πιά­σει. Τέλος, θα πή­γαι­νε στο Βε­ρο­λί­νο.

Πριν ξε­κι­νή­σει τον πε­ρί­πλου του, θέλει οπωσ­δή­πο­τε μια συ­νά­ντη­ση με το τρίο Τσί­πρα-Παπ­πά και Δρα­γα­σά­κη. Λαμ­βά­νει το πρά­σι­νο φως να μην ζη­τή­σει δια­γρα­φή χρέ­ους από τους ηγέ­τες που θα συ­να­ντή­σει. Πε­τυ­χαί­νει επί­σης την συμ­φω­νία τους να μην επι­κα­λε­στεί το ηθικό δι­καί­ω­μα σε ελά­φρυν­ση του χρέ­ους. Πράτ­το­ντάς το αυτό, ο Βα­ρου­φά­κης πα­ραι­τού­νταν ενός θε­με­λιώ­δους επι­χει­ρή­μα­τος που θα μπο­ρού­σε να πεί­σει την διε­θνή κοινή γνώμη και να φέρει σε δύ­σκο­λη θέση τους πι­στω­τές σε ένα από τα κυ­ριό­τε­ρα ευαί­σθη­τα ση­μεία τους.

Ο Βα­ρου­φά­κης ανα­γνω­ρί­ζει πως η συμ­φω­νία αυτή που έκλει­σε με το τρίο ήταν αντί­θε­τη με την επί­ση­μη κα­τεύ­θυν­ση του Συ­ρι­ζα: «η θέση του Συ­ρι­ζα ήταν σα­φέ­στα­τη: το κόμμα απαι­τού­σε, ούτε λίγο ούτε πολύ, δια­γρα­φή του χρέ­ους χωρίς όρους. Τα μισά μέλη ήθε­λαν πάντα μο­νο­με­ρές κού­ρε­μα του με­γα­λύ­τε­ρου μέ­ρους του χρέ­ους, οι πε­ρισ­σό­τε­ροι δεν δια­νο­ού­νταν καν μια ανταλ­λα­γή χρεών. Όμως, μόνο μια εύ­θραυ­στη συμ­φω­νία με δέ­σμευε με το ηγε­τι­κό τρίο».51

Υιο­θε­τώ­ντας την θέση αυτή, ο Βα­ρου­φά­κης πή­γαι­νε ταυ­τό­χρο­να ενά­ντια στο πρό­γραμ­μα με το οποίο ο Συ­ρι­ζα είχε έλθει στην εξου­σία και αντί­θε­τα με οπα­δούς του Συ­ρι­ζα.

Από την 1η Φε­βρουα­ρί­ου 2015, έξι μέρες μετά την αρχή της κυ­βέρ­νη­σης, ο Βα­ρου­φά­κης ξε­κι­νά λοι­πόν την πρώτη του πε­ριο­δεία στην Ευ­ρώ­πη, ως υπουρ­γός. Τον συ­νο­δεύ­ει ο Ευ­κλεί­δης Τσα­κα­λώ­τος. Την Κυ­ρια­κή 1η Φε­βρουα­ρί­ου, στο Πα­ρί­σι, ο Βα­ρου­φά­κης έχει μα­ρα­θώ­νιο πρό­γραμ­μα: επί­ση­μη συ­νά­ντη­ση με τον Μισέλ Σαπέν, Γάλλο υπουρ­γό οι­κο­νο­μι­κών, μια άλλη με τον Εμα­νου­έλ Μα­κρόν, υπουρ­γό Οι­κο­νο­μί­ας, καθώς και τέσ­σε­ρις ανε­πί­ση­μες συ­να­ντή­σεις με τους Πουλ Τόμ­σεν, υπο­διευ­θυ­ντή του ΔΝΤ για την Ευ­ρώ­πη, Πιερ Μο­σκο­βι­σί, ευ­ρω­παίο Επί­τρο­πο οι­κο­νο­μι­κών και νο­μι­σμα­τι­κών υπο­θέ­σε­ων, Μπε­νουά Κερέ, υπ’α­ριθ­μόν 2 της ΕΚΤ, και τον επι­κε­φα­λής του γρα­φεί­ου του Φραν­σουά Ολ­λάντ. Την Δευ­τέ­ρα 2 Φε­βρουα­ρί­ου, στο Λον­δί­νο, ο Βα­ρου­φά­κης γί­νε­ται δε­κτός στην Downing Street από τον Τζωρτζ Όσμπορν, τον Βρε­τα­νό συ­ντη­ρη­τι­κό Πρω­θυ­πουρ­γό, και στη συ­νέ­χεια δίνει μια διά­λε­ξη μπρο­στά σε δια­κό­σιους χρη­μα­τι­στές προ­σκε­κλη­μέ­νους από την Deutsche Bank. Την Τρίτη 3 Φε­βρουα­ρί­ου, ο Βα­ρου­φά­κης βρί­σκε­ται στην Ρώμη για να συ­να­ντή­σει τον Ιταλό υπουρ­γό οι­κο­νο­μι­κών, Πιέρ Κάρλο Πα­ντο­άν. Τέλος, την Τε­τάρ­τη 4 Φε­βρουα­ρί­ου, έχει ρα­ντε­βού στην Φραν­κφούρ­τη με τον Μάριο Ντρά­γκι και τα μέλη του εκτε­λε­στι­κού συμ­βου­λί­ου της ΕΚΤ.

Ο Βα­ρου­φά­κης πα­ρου­σιά­ζει κάθε φορά την πρό­τα­σή του περί ανταλ­λα­γής χρεών χωρίς δια­γρα­φή ή μεί­ω­ση του όγκου52. Ξε­κα­θα­ρί­ζει επί­σης στους εκ­προ­σώ­πους των αγο­ρών ότι η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση θα πλη­ρώ­σει το χρέος που οφεί­λε­ται στον ιδιω­τι­κό τομέα (πε­ρί­που 15% του ελ­λη­νι­κού χρέ­ους ήταν στα χέρια ιδιω­τών επεν­δυ­τών – Έλ­λη­νες και ξέ­νους τρα­πε­ζί­τες, επεν­δυ­τι­κά κε­φά­λαια, «κο­ρά­κια», κλπ).

Ο Βα­ρου­φά­κης δεί­χνει την υπο­κρι­σία μιας σει­ράς ηγε­τών τους οποί­ους συ­να­ντά. Ο Μισέλ Σαπέν φαί­νε­ται να κερ­δί­ζει το βρα­βείο δι­πλο­προ­σω­πί­ας: όταν συ­ζη­τούν με­τα­ξύ τους, εμ­φα­νί­ζε­ται ευ­νοϊ­κός στην πρό­τα­ση Βα­ρου­φά­κη, στην ανταλ­λα­γή χρεών, στην ση­μα­ντι­κή ανα­δια­τύ­πω­ση του μνη­μο­νί­ου, στην αλ­λη­λεγ­γύη με την ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση. Αλλά, στην συ­νέ­ντευ­ξη Τύπου, υιο­θε­τεί μια τε­λεί­ως δια­φο­ρε­τι­κή στάση.

Στη με­τα­ξύ τους συ­ζή­τη­ση: «Ο Μισέλ (Σαπέν) μου απά­ντη­σε σαν πραγ­μα­τι­κός σύ­ντρο­φος στη μάχη: - Η επι­τυ­χία της κυ­βέρ­νη­σής σας θα είναι και δική μας επι­τυ­χία. Είναι ση­μα­ντι­κό να αλ­λά­ξου­με την Ευ­ρώ­πη μαζί και να αντι­κα­τα­στή­σου­με αυτή την κα­τα­να­γκα­στι­κή αυ­στη­ρό­τη­τα με μια ατζέ­ντα υπέρ της ανά­πτυ­ξης. Η Ελ­λά­δα το χρειά­ζε­ται. Η Γαλ­λία το χρειά­ζε­ται. Η Ευ­ρώ­πη το χρειά­ζε­ται. Άδρα­ξα την ευ­και­ρία για να ανα­δεί­ξω τα κύρια ση­μεία της Τα­πει­νής Πρό­τα­σης (https://​www.​yan​isva​rouf​akis.​eu/​wp-​content/​uploads/​2011/​12/​une-​modeste-​proposition-​pour-​surmonter-​la-​crise-​de-​leuro.​pdf ). Η ΕΚΤ έπρε­πε να ανα­διαρ­θρώ­σει ένα μέρος του χρέ­ους της ευ­ρω­ζώ­νης χωρίς κου­ρέ­μα­τα και χωρίς να ζη­τη­θεί από την Γερ­μα­νία να πλη­ρώ­σει για τους άλ­λους ούτε και να εγ­γυ­η­θεί το δη­μό­σιο χρέος των χωρών της πε­ρι­φέ­ρειας. (…).Ο Μισέλ με άκου­σε με προ­σο­χή ως το τέλος, πριν πει πως ήταν ο σω­στός δρό­μος για την Ευ­ρώ­πη. Εί­χα­με κα­θυ­στε­ρή­σει την εφαρ­μο­γή πο­λι­τι­κών αυτού του τύπου, δή­λω­νε με πε­ποί­θη­ση.Έπρε­πε να επα­νι­δρύ­σου­με την Ευ­ρώ­πη στη­ρί­ζο­ντας ο ένας το άλλον. Το μόνο που δεν πρό­τει­νε ήταν να κα­τε­βού­με να πά­ρου­με την Βα­στί­λη τρα­γου­δώ­ντας την Μασ­σα­λιώ­τι­δα!»53.

Στην συ­νέ­ντευ­ξη Τύπου, αλ­λα­γή ύφους. Σύμ­φω­να με τον Μισέλ Σαπέν, η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση έπρε­πε να σε­βα­στεί τις υπο­χρε­ώ­σεις της απέ­να­ντι στους δα­νει­στές, ο Τσί­πρας έπρε­πε να εφαρ­μό­σει τις συμ­φω­νί­ες που είχαν υπο­γρα­φεί από τις προη­γού­με­νες κυ­βερ­νή­σεις.

Σύμ­φω­να με τον Βα­ρου­φά­κη, στην κα­τ’ι­δί­αν συ­ζή­τη­σή του με τον Επί­τρο­πο Πιέρ Μο­σκο­βι­σί, αυτός συ­μπε­ρι­φέρ­θη­κε όπως σε μια συ­ζή­τη­ση με­τα­ξύ συ­ντρό­φων δια­τε­θει­μέ­νων να ενώ­σουν τις δυ­νά­μεις τους για να αλ­λά­ξουν την Ευ­ρώ­πη54. Ο Βα­ρου­φά­κης θα δια­πι­στώ­σει πολύ σύ­ντο­μα ότι στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ο Μο­σκο­βι­σί δεν φέ­ρε­ται ως σύμ­μα­χος της ελ­λη­νι­κής κυ­βέρ­νη­σης.

Ο Βα­ρου­φά­κης δεν πα­ρα­βλέ­πει, σε όλο το βι­βλίο, να πλέ­κει το εγκώ­μιο του Εμ­μα­νου­έλ Μα­κρόν, τότε Γάλ­λου υπουρ­γού Οι­κο­νο­μί­ας.

Η πρώτη επαφή με τον Μπε­νουά Κερέ, μέ­λους της διοί­κη­σης της ΕΚΤ, είναι απο­κα­λυ­πτι­κή. Ρώ­τη­σε κα­τευ­θεί­αν τον Βα­ρου­φά­κη αν η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση είχε πραγ­μα­τι­κά την πρό­θε­ση να εφαρ­μό­σει κού­ρε­μα στους ελ­λη­νι­κούς τί­τλους που κα­τεί­χε ο θε­σμός της Φραν­κφούρ­της. Το πιε­στι­κό αυτό ερώ­τη­μα ενός ηγε­τι­κού στε­λέ­χους της ΕΚΤ δεί­χνει πως η διοί­κη­σή της φο­βό­ταν πολύ πως η Ελ­λά­δα θα μεί­ω­νε την αξία των ελ­λη­νι­κών τί­τλων που κα­τεί­χε. Ήταν απο­λύ­τως εφι­κτό και ο Βα­ρου­φά­κης είχε ανα­φερ­θεί σ’αυ­τό δη­μό­σια, πολ­λές φορές, πριν γίνει υπουρ­γός. Οι ελ­λη­νι­κοί τί­τλοι που η ΕΚΤ είχε στην κα­το­χή της ήταν ακόμη σε ελ­λη­νι­κό δί­καιο καθώς ήταν των ετών 2010-2011. Η ΕΚΤ τους είχε αγο­ρά­σει πε­ρί­που στο 70% της αξίας τους και της επι­στρέ­φο­νταν το 100%, όπως και της κα­τα­βάλ­λο­νταν επι­τό­κια απο­λύ­τως κα­τα­χρη­στι­κά. Αντί­στοι­χοι τί­τλοι τους οποί­ους κα­τεί­χαν, ει­δι­κό­τε­ρα, ελ­λη­νι­κά συ­ντα­ξιο­δο­τι­κά τα­μεία, είχαν κου­ρευ­τεί κατά 53% τον Μάρτη του 2012, ενώ η ΕΚΤ είχε αρ­νη­θεί να της εφαρ­μο­στεί η μεί­ω­ση αυτή. Η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση θα είχε συ­νε­πώς το ηθικό δι­καί­ω­μα αλλά και το σκέτο δι­καί­ω­μα με το μέρος της, αν είχε εφαρ­μό­σει αυτό το κού­ρε­μα. Θα δούμε στη συ­νέ­χεια πως, εν τέλει, η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση δεν θα πε­ρά­σει ποτέ στην πράξη στον τομέα αυτό, ενώ έπρε­πε να το κάνει και θα μπο­ρού­σε να έχει κερ­δί­σει.

Κατά την συ­νά­ντη­ση με τον Πουλ Τόμ­σεν, ο διευ­θυ­ντής του ΔΝΤ για την Ευ­ρώ­πη εξή­γη­σε πως ήταν θε­τι­κός σχε­τι­κά με την δια­γρα­φή του χρέ­ους της Ελ­λά­δας προς τις δώ­δε­κα χώρες της ευ­ρω­ζώ­νης, που ανέρ­χο­νταν σε 53 δις ευρώ. Ενώ ο Βα­ρου­φά­κης πα­ρου­σί­α­ζε το σχέ­διό του περί ανταλ­λα­γής χρεών χωρίς δια­γρα­φή, ο Τόμ­σεν δή­λω­σε: «Μα δεν είναι αρ­κε­τό. Πρέ­πει αμέ­σως να δια­γρα­φεί ένα μέρος του χρέ­ους σας. Όχι ανταλ­λα­γές, όχι ημε­ρο­μη­νί­ες λήξης. Αφαι­ρεί­τε 53 δις και τα δια­γρά­φε­τε.»55 Πρέ­πει να υπο­γραμ­μί­σου­με ότι επα­νει­λημ­μέ­να το ΔΝΤ έκανε δη­λώ­σεις των οποί­ων η χρη­σι­μό­τη­τα έγκει­το στο να θο­λώ­σει τα νερά για την ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση και την κοινή γνώμη. Το να πει στον Βα­ρου­φά­κη πως έπρε­πε να δια­γρα­φούν 53 δις δι­με­ρών χρεών δεν δέ­σμευε σε τί­πο­τε το ΔΝΤ να πα­ρα­χω­ρή­σει το ίδιο μια μεί­ω­ση. Ήταν ένας αντι­πε­ρι­σπα­σμός που χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε πολ­λές φορές. Ούτως ή άλλως, το ΔΝΤ, ανε­ξαρ­τή­τως των δη­λώ­σε­ων αυτών, ανέ­κα­θεν είχε απαι­τή­σει από την Ελ­λά­δα την συ­νέ­χι­ση των βί­αιων νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων.

Στο Λον­δί­νο, μπρο­στά σε ένα μπου­κέ­το τρα­πε­ζι­τών και υπεύ­θυ­νων επεν­δυ­τι­κών κε­φα­λαί­ων, ο Βα­ρου­φά­κης εξη­γεί πως οι ιδιώ­τες πι­στω­τές δεν έχουν τί­πο­τε να φο­βη­θούν. Επα­να­λαμ­βά­νει την θέση της πτώ­χευ­σης του ελ­λη­νι­κού κρά­τους το 2010 (πράγ­μα που είναι λάθος, όπως έδει­ξα στο άρθρο: http://​www.​cadtm.​org/​Le-​recit-​discutable-​de-​Varoufakis ) που αρέ­σει πολύ στους χρη­μα­το­οι­κο­νο­μι­κούς κύ­κλους διότι τους επι­τρέ­πει να επι­κε­ντρώ­νουν την προ­σο­χή στην κρίση των δη­μο­σί­ων οι­κο­νο­μι­κών. Εξη­γεί στο City του Λον­δί­νου: «Είναι αλή­θεια, η κυ­βέρ­νη­σή μας ήταν διαι­ρε­μέ­νη. Ορι­σμέ­νοι ήταν υπέρ του Grexit και δεν ήθε­λαν να δια­πραγ­μα­τευ­τούν με την ΕΕ ούτε με το ΔΝΤ, πε­πει­σμέ­νοι πως δε θα έβγαι­νε τί­πο­τε. Όμως, υπήρ­χαν οι άλλοι, εμείς, γύρω από τον Πρω­θυ­πουρ­γό, των οποί­ων ο στό­χος ήταν η επί­τευ­ξη μιας λύσης δια­πραγ­μα­τευό­με­νοι εντός της ευ­ρω­ζώ­νης. Προ­σο­χή, λέω για να προ­σθέ­σω μια θε­τι­κή νότα, η διαί­ρε­ση αυτή δεν θα επη­ρε­ά­σει τις δια­πραγ­μα­τεύ­σεις που θα γί­νουν υπό την στενή μου επί­βλε­ψη. Οι υπέρ του Grexit συ­νά­δελ­φοί μας δεν θα μας έκλει­ναν τον δρόμο, θα επε­δεί­κνυαν υπο­μο­νή, διότι ήμα­σταν απο­φα­σι­σμέ­νοι να τους απο­δεί­ξου­με πως μια βιώ­σι­μη συμ­φω­νία ήταν εφι­κτή.Από την στιγ­μή που οι επί­ση­μοι πι­στω­τές της Ελ­λά­δας ήταν έτοι­μοι να υπο­γρά­ψουν μια συμ­φω­νία επω­φε­λή για τα δυο μέρη, ο χρη­μα­τι­στι­κός κό­σμος δεν είχε τί­πο­τε να φο­βη­θεί από τους συ­ντρό­φους μου της Αρι­στε­ρής Πλατ­φόρ­μας που κυ­βερ­νού­σαν στο πλάι μου.»56 Πολ­λές φορές, ο Βα­ρου­φά­κης περνά το μή­νυ­μα σύμ­φω­να με το οποίο η πλειο­ψη­φία της κυ­βέρ­νη­σης υιο­θε­τού­σε μια θέση απο­λύ­τως λο­γι­κή, που έπρε­πε να στη­ρι­χτεί διότι επέ­τρε­πε την εξου­δε­τέ­ρω­ση, τόσο εντός της κυ­βέρ­νη­σης όσο και εντός του Συ­ρι­ζα, αυτό που θε­ω­ρού­σε ως ανεύ­θυ­νη άκρα αρι­στε­ρά. Ο Βα­ρου­φά­κης είναι από­λυ­τα σί­γου­ρος πως έχει πεί­σει το κοινό του: «Όπως υπο­γράμ­μι­ζα στους χρη­μα­τι­στές του City (…), η σο­βα­ρό­τη­τα της κρί­σης του ευρώ φαί­νο­νταν από το ακό­λου­θο πα­ρά­δο­ξο: μια κυ­βέρ­νη­ση προ­ερ­χό­με­νη από την ρι­ζο­σπα­στι­κή αρι­στε­ρά ήταν αυτή που πρό­τει­νε κλασ­σι­κές φι­λε­λεύ­θε­ρες λύ­σεις για την επί­λυ­ση της κρί­σης αυτής.»57

Το βράδυ της 2ας Φε­βρουα­ρί­ου, ο Βα­ρου­φά­κης γευ­μα­τί­ζει με δυο από τα ση­μα­ντι­κά διε­θνή του στη­ρίγ­μα­τα: τον συ­ντη­ρη­τι­κό Λόρδο Lamont και τον πρώην ει­δι­κό της θε­ρα­πεί­ας του σοκ, Jeffrey Sachs. «Την στιγ­μή του καφέ και των χω­νευ­τι­κών, σκε­φτό­μουν πως για μια φορά είχα ίσως κα­τα­φέ­ρει να πε­ρά­σω το μή­νυ­μα. Χρη­μα­τι­στές του Λον­δί­νου, πο­λι­τι­κοί Τόρυ, δη­μο­σιο­γρά­φοι με επιρ­ροή, παλιά μέλη του ΔΝΤ, όλοι έδει­χναν να κα­τα­νο­ούν την άποψή μου.»58 Συγ­χαί­ρει εαυ­τόν που κα­θη­σύ­χα­σε τις αγο­ρές διότι, την επο­μέ­νη του τα­ξι­διού του στο Λον­δί­νο:  «Όχι μόνο το χρη­μα­τι­στή­ριο είχε ανέ­βει κατά 11,2%, αλλά οι με­το­χές των τρα­πε­ζών είχαν ανέ­βει κατά πε­ρισ­σό­τε­ρο από 20 %»59.

Κατά το πέ­ρα­σμά του από την Ρώμη, όπου συ­νά­ντη­σε τον Ιταλό υπουρ­γό οι­κο­νο­μι­κών, αυτός τον ενη­με­ρώ­νει ότι κα­τά­φε­ρε να κα­λο­πιά­σει την γερ­μα­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση και ει­δι­κό­τε­ρα τον Σόι­μπλε χάρη στην υιο­θέ­τη­ση της με­ταρ­ρύθ­μι­σης του ερ­γα­τι­κού Κώ­δι­κα, παρά τις κοι­νω­νι­κές δια­μαρ­τυ­ρί­ες. «Με άλλα λόγια, η μεί­ω­ση των δι­καιω­μά­των των μι­σθω­τών και η πα­ρα­χώ­ρη­ση στις επι­χει­ρή­σεις της δυ­να­τό­τη­τας να απο­λύ­ουν με ελά­χι­στη ή και κα­θό­λου απο­ζη­μί­ω­ση, και η πρό­σλη­ψη άλλων με μι­σθούς χα­μη­λό­τε­ρους και λι­γό­τε­ρη κοι­νω­νι­κή προ­στα­σία. Τη μέρα που ο Πιέρ Κάρλο Πα­ντο­άν κα­τά­φε­ρε να ψη­φι­στεί η επι­θυ­μη­τή νο­μο­θε­σία στην Βουλή, που είχε στοι­χί­σει ακρι­βά στην κυ­βέρ­νη­ση Ρέν­τζι, ο Γερ­μα­νός υπουρ­γός είχε γίνει πολύ πιο διαλ­λα­κτι­κός μαζί του. - Γιατί να μην επι­χει­ρή­σε­τε να εφαρ­μό­σε­τε την ίδια τα­κτι­κή; με ρώ­τη­σε. - Θα το σκε­φτώ. Σας ευ­χα­ρι­στώ για την πλη­ρο­φο­ρία.»60

Τε­λι­κά, αυτό θα είναι το απο­τέ­λε­σμα της στρα­τη­γι­κή που υιο­θέ­τη­σαν ο Τσί­πρας κι ο Βα­ρου­φά­κης. Στην δή­λω­ση του «σο­σια­λι­στή» Ιτα­λού υπουρ­γού, υπάρ­χει μια βαθιά αλή­θεια. Η λο­γι­κή που ακο­λου­θούν οι ευ­ρω­παί­οι ηγέ­τες συ­νί­στα­ται όντως στο να επι­βάλ­λουν μια ση­μα­ντι­κή υπο­χώ­ρη­ση των δι­καιω­μά­των των ερ­γα­ζο­μέ­νων και μια μεί­ω­ση των μι­σθών ούτως ώστε τα ευ­ρω­παϊ­κά προ­ϊ­ό­ντα να είναι πιο αντα­γω­νι­στι­κά στην πα­γκό­σμια αγορά, απέ­να­ντι στην Κίνα και τους άλ­λους με­γά­λους εξα­γω­γείς προ­ϊ­ό­ντων και υπη­ρε­σιών. Η μοίρα που επι­βάλ­λε­ται στην Ελ­λά­δα είναι μέρος αυτής της στρα­τη­γι­κής κι ο Βα­ρου­φά­κης δεν θέ­λη­σε να το κα­τα­νο­ή­σει και να αντι­τα­χθεί ρι­ζι­κά σε αυτήν. Το τε­ρά­στιο ελ­λη­νι­κό χρέος είναι κατά βάση το όπλο που χρη­σι­μο­ποιεί­ται από τους δη­μό­σιους πι­στω­τές για να γίνει η Ελ­λά­δα ένα πα­ρά­δειγ­μα του τι στοι­χί­ζει η αντί­στα­ση στον οδο­στρω­τή­ρα και, φυ­σι­κά, για να επι­βάλ­λει στους Έλ­λη­νες ερ­γα­ζό­με­νους μια βίαιη μεί­ω­ση των δι­καιω­μά­των τους.

Προ­σπα­θώ­ντας να πεί­σει τους ευ­ρω­παί­ους ηγέ­τες ότι το συμ­φέ­ρον τους ήταν να προ­ω­θή­σουν μιαν Ευ­ρω­παϊ­κή Ένωση και μιαν ευ­ρω­ζώ­νη στα­θε­ρές, ο Βα­ρου­φά­κης ήταν εκτός θέ­μα­τος. Διότι το θέμα αυτό δεν απο­τε­λού­σε διό­λου την κύρια ανη­συ­χία τους. Δεν μπο­ρού­σε να τους κα­λο­πιά­σει παρά μόνο με τί­μη­μα ένα νέο μνη­μό­νιο.

Από τις 4 Φε­βρουα­ρί­ου, η ΕΚΤ βγά­ζει το βαρύ πυ­ρο­βο­λι­κό κατά της ελ­λη­νι­κής κυ­βέρ­νη­σης

Στις 4 Φε­βρουα­ρί­ου, στην Φραν­κφούρ­τη, ο Βα­ρου­φά­κης γί­νε­ται δε­κτός από το διευ­θυ­ντή­ριο της ΕΚΤ: Μάριο Ντρά­γκι, πρό­ε­δρο του θε­σμού, και τρία μέλη του διευ­θυ­ντη­ρί­ου – τον Γάλλο Μπε­νουά Κερέ (Benoît Cœuré), την Γερ­μα­νί­δα Σα­μπίν Λόι­τεν­σλέ­γκερ (Sabine Lautenschläger) και τον Βέλγο Πέτερ Πρετ (Peter Praet). Ο Βα­ρου­φά­κης συ­νο­δεύ­ε­ται πάντα από τον Ευ­κλεί­δη Τσα­κα­λώ­το.

Ο Μάριο Ντρά­γκι ανα­κοι­νώ­νει ότι των συμ­βού­λιο των διοι­κη­τών του νο­μι­σμα­τι­κού θε­σμού της ευ­ρω­ζώ­νης θα απο­φά­σι­ζε κατά πάσα πι­θα­νό­τη­τα το από­γευ­μα να δια­κό­ψει την πρό­σβα­ση των ελ­λη­νι­κών τρα­πε­ζών στις ρευ­στό­τη­τες που τους πα­ρέ­χει η ΕΚΤ. Όπως γρά­φει ο Βα­ρου­φά­κης: «Επρό­κει­το περί ρητής και από­λυ­τα υπο­λο­γι­σμέ­νης πρά­ξης επί­θε­σης».61.

Αυτό αξί­ζει μια εξή­γη­ση. Η Ευ­ρω­παϊ­κή Κε­ντρι­κή Τρά­πε­ζα πα­ρέ­χει ρευ­στό στις τρά­πε­ζες της ευ­ρω­ζώ­νης. Για να έχουν πρό­σβα­ση σε αυτό, οι τρά­πε­ζες (ιδιω­τι­κές ή δη­μό­σιες) πρέ­πει να κα­τα­θέ­τουν χρη­μα­το­οι­κο­νο­μι­κούς τί­τλους που απο­τε­λούν εγ­γύ­η­ση. Είναι αυτό που ονο­μά­ζου­με «εξα­σφα­λί­σεις», Μπο­ρούν να κα­τα­θέ­σουν διά­φο­ρες εξα­σφα­λί­σεις: τί­τλους δη­μό­σιου χρέ­ους, ομό­λο­γα ιδιω­τι­κών επι­χει­ρή­σε­ων, κλπ. Η Ευ­ρω­παϊ­κή Κε­ντρι­κή Τρά­πε­ζα μπο­ρεί να εκτι­μή­σει πως οι τρά­πε­ζες μια χώρας μέ­λους της ευ­ρω­ζώ­νης δεν πα­ρέ­χουν αρ­κε­τές εγ­γυ­ή­σεις διότι είναι σε κακή κα­τά­στα­ση ή διότι οι τί­τλοι που προ­τεί­νουν δεν είναι αρ­κε­τά καλής ποιό­τη­τας. Στην πε­ρί­πτω­ση αυτή, κλεί­νει την πρό­σβα­ση στην πί­στω­ση. Αυτό βέ­βαια προ­κα­λεί αί­σθη­μα ανα­σφά­λειας και οι κα­τα­θέ­τες, για να προ­στα­τευ­θούν, προ­χω­ρούν, λι­γό­τε­ρο ή πε­ρισ­σό­τε­ρο γρή­γο­ρα, σε ανά­λη­ψη των κα­τα­θέ­σε­ών τους.

Πα­ρα­μέ­νει ένα σω­σί­βιο για τις τρά­πε­ζες των χωρών αυτών: να ζη­τή­σουν από την κε­ντρι­κή τρά­πε­ζα της χώρας τους να τους δώ­σουν πρό­σβα­ση στην ρευ­στό­τη­τα έκτα­κτης ανά­γκης. Είναι η μόνη λύση και είναι ακρι­βή: η κε­ντρι­κή τρά­πε­ζα της χώρας δεν μπο­ρεί να πα­ρέ­χει τις ρευ­στό­τη­τες αυτές παρά μόνο κά­νο­ντας τις τρά­πε­ζες να κα­τα­βά­λουν ένα ασφά­λι­στρο κιν­δύ­νου. Επί­σης, ο όγκος των ρευ­στών έκτα­κτης ανά­γκης είναι πε­ριο­ρι­σμέ­νος και προ­σαρ­μό­ζε­ται κάθε εβδο­μά­δα. Όταν μια κα­τά­στα­ση έχει επι­δει­νω­θεί τόσο ώστε μια χώρα πρέ­πει να πε­ρά­σει από τις ρευ­στό­τη­τες έκτα­κτης ανά­γκης για να χρη­μα­το­δο­τη­θεί, η διοί­κη­ση της κε­ντρι­κής τρά­πε­ζας της χώρας αυτή συ­νέρ­χε­ται στο τέλος κάθε εβδο­μά­δας, την Πα­ρα­σκευή, και απο­φα­σί­ζει σχε­τι­κά με τον όγκο ρευ­στό­τη­τας που θα πα­ρέ­χει την επό­με­νη εβδο­μά­δα στις τρά­πε­ζες, βάσει ανά­λυ­σης της κα­τά­στα­σής τους. Ο όγκος ορί­ζε­ται σε συμ­φω­νία με την Ευ­ρω­παϊ­κή Κε­ντρι­κή Τρά­πε­ζα που έχει την δυ­να­τό­τη­τα να πε­ριο­ρί­σει το επι­τρε­πό­με­νο όριο. Πιο σο­βα­ρό ακόμη: ανά πάσα στιγ­μή, η Κε­ντρι­κή Ευ­ρω­παϊ­κή Τρά­πε­ζα μπο­ρεί να δώσει εντο­λή στην Κε­ντρι­κή τρά­πε­ζα της χώρας να δια­κό­ψει την χο­ρή­γη­ση των ρευ­στο­τή­των έκτα­κτης ανά­γκης. Στην πε­ρί­πτω­ση αυτή, η κυ­βέρ­νη­ση οδη­γεί­ται να πει στις τρά­πε­ζες να κλεί­σουν τις πόρ­τες τους. Αυτό συ­νέ­βη τέλη Ιου­νί­ου 2015, όταν η ΕΚΤ, για να επη­ρε­ά­σει την ψήφο των Ελ­λή­νων κατά το δη­μο­ψή­φι­σμα της 5η­ςΙου­λί­ου, απο­φά­σι­σε να θέσει τέλος στις ρευ­στό­τη­τες έκτα­κτης ανά­γκης. Αυτό ανά­γκα­σε την ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση να απο­φα­σί­σει την Κυ­ρια­κή 28 Ιου­νί­ου 2015 να μην ανοί­ξει τις πόρ­τες των ελ­λη­νι­κών τρα­πε­ζών την Δευ­τέ­ρα 29 Ιου­νί­ου62.

Ας επα­νέλ­θου­με στις 4 Φε­βρουα­ρί­ου 2015. Η από­φα­ση να δια­κο­πεί η πρό­σβα­ση των ελ­λη­νι­κών τρα­πε­ζών στις ρευ­στό­τη­τες της ΕΚΤ απο­τε­λού­σε ξε­κά­θα­ρα μέρος μιας ιδιαί­τε­ρα επι­θε­τι­κής και τα­χεί­ας στρα­τη­γι­κής απο­στα­θε­ρο­ποί­η­σης της ελ­λη­νι­κής κυ­βέρ­νη­σης. Η στρα­τη­γι­κή αυτή είχε ξε­κι­νή­σει πριν ακόμη λά­βουν χώρα οι εκλο­γές. Πράγ­μα­τι, τέλη Δε­κέμ­βρη 2014, όταν η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση προ­κή­ρυ­ξε πρό­ω­ρες εκλο­γές για τις 25 Ια­νουα­ρί­ου 2015, ο διοι­κη­τής της Τρά­πε­ζας της Ελ­λά­δας, Στουρ­νά­ρας, πρώην φίλος του Βα­ρου­φά­κη63, ανα­πτύσ­σει ηθε­λη­μέ­να έναν λόγο που τρο­φο­δο­τεί τις ανη­συ­χί­ες των Ελ­λή­νων κα­τα­θε­τών. Σε συ­ντο­νι­σμό με τον Σα­μα­ρά, ο Στουρ­νά­ρας επι­διώ­κει έτσι να επη­ρε­ά­σει την επι­λο­γή των Ελ­λή­νων ώστε να ψη­φί­σουν υπέρ της δια­τή­ρη­σης των συ­ντη­ρη­τι­κών της Νέας Δη­μο­κρα­τί­ας στην κυ­βέρ­νη­ση μετά τις 25 Ια­νουα­ρί­ου. Έτσι, οι ανα­λή­ψεις κα­τα­θέ­σε­ων επι­τα­χύ­νο­νται με γρή­γο­ρο ρυθμό64. Ο ίδιος ο Σα­μα­ράς κάνει εκ­στρα­τεία με θέμα: «αν ψη­φί­σε­τε Συ­ρι­ζα, οι σχέ­σεις με τις Βρυ­ξέλ­λες θα επι­δει­νω­θούν, η ΕΚΤ θα κόψει την ρευ­στό­τη­τα, το χάρος μας πε­ρι­μέ­νεις στη γωνία.» Παρά τον εκ­βια­σμό αυτόν, οι Έλ­λη­νες έφε­ραν τον Συ­ρι­ζα στην κυ­βέρ­νη­ση αλλά ο Στουρ­νά­ρας πα­ρέ­μει­νε διοι­κη­τής της Τρά­πε­ζας της Ελ­λά­δας – είναι ο πλη­ρε­ξού­σιος στην Ελ­λά­δα του Ντρά­γκι αλλά και των ευ­ρω­παί­ων ηγε­τών που αντι­τί­θε­νται στον Συ­ρι­ζα65. Η κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα έπρε­πε να έχει αντι­κα­τα­στή­σει τον διοι­κη­τή της Τρά­πε­ζας της Ελ­λά­δας – δεν το έπρα­ξε, και θα δούμε πα­ρα­κά­τω ότι ο ίδιος ο Βα­ρου­φά­κης είναι που έπει­σε τον Τσί­πρα να αφή­σει τον Στουρ­νά­ρα στη θέση αυτή66.

Έτσι, στις 4 Φε­βρουα­ρί­ου 2015, η ΕΚΤ απο­φα­σί­ζει να αυ­ξή­σει άμεσα την πίεση στην κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα, λαμ­βά­νο­ντας ακραία μέτρα. Δεν πρό­κει­ται για ηθική πίεση ή εκ­βια­σμό αλλά για κα­νο­νι­κή πράξη επί­θε­σης, όπως υπο­γραμ­μί­ζει ο Βα­ρου­φά­κης στο σχε­τι­κό από­σπα­σμα.

Πράγ­μα­τι, τα απο­τε­λέ­σμα­τα μια τέ­τοιας από­φα­σης είναι άμεσα. Πρώ­τον, οι ελ­λη­νι­κές τρά­πε­ζες χρειά­στη­κε να πλη­ρώ­σουν πολύ πιο ακρι­βά την πρό­σβα­ση στην πί­στω­ση της κε­ντρι­κής τρά­πε­ζας και, συ­νε­πώς, η χρη­μα­το­οι­κο­νο­μι­κή τους υγεία επι­δει­νώ­θη­κε. Δεύ­τε­ρον, η βρα­χυ­πρό­θε­σμη χρη­μα­το­δό­τη­ση του ελ­λη­νι­κού Κρά­τους έγινε πιο δύ­σκο­λη. Πράγ­μα­τι, με την ρευ­στό­τη­τα που χο­ρη­γού­νταν από την κε­ντρι­κή τρά­πε­ζα, οι ελ­λη­νι­κές τρά­πε­ζες αγό­ρα­ζαν βρα­χυ­πρό­θε­σμους τί­τλους (δη­λα­δή, τί­τλους λήξης μι­κρό­τε­ρης του έτους) που εξέ­δι­δε το ελ­λη­νι­κό Δη­μό­σιο, πράγ­μα που επέ­τρε­πε την χρη­μα­το­δό­τη­ση του προ­ϋ­πο­λο­γι­σμού (δε­δο­μέ­νου ότι αυτό, βάσει των ευ­ρω­παϊ­κών συν­θη­κών και του κα­νο­νι­σμού της ΕΚΤ, δεν μπο­ρεί να δα­νει­στεί άμεσα από την κε­ντρι­κή τρά­πε­ζα) Όμως, αφού η ΕΚΤ πε­ριό­ρι­ζε την πρό­σβα­ση στην ρευ­στό­τη­τα για τις ελ­λη­νι­κές τρά­πε­ζες, αυτές αγό­ρα­ζαν λι­γό­τε­ρους τί­τλους και απαι­τού­σαν υψη­λό­τε­ρες απο­δό­σεις, αυ­ξά­νο­ντας το κό­στος των δα­νει­σμών αυτών για το Κρά­τος.

Έτσι, πε­ριο­ρί­ζο­ντας την ρευ­στό­τη­τα των ελ­λη­νι­κών τρα­πε­ζών και κα­θι­στώ­ντας ακρι­βό­τε­ρο το κό­στος χρη­μα­το­δό­τη­σης υψη­λό­τε­ρο, η ΕΚΤ δυ­σκό­λευε το έργο του ελ­λη­νι­κού Δη­μο­σί­ου ως προς την χρη­μα­το­δό­τη­σή του από ελ­λη­νι­κές τρά­πε­ζες67. Όμως, η ιδιω­τι­κή εξω­τε­ρι­κή χρη­μα­το­δό­τη­ση είχε δια­κο­πεί ή ήταν ιδιαί­τε­ρα δύ­σκο­λη να επι­τευ­χθεί, αφε­νός και, αφε­τέ­ρου, όπως εί­δα­με, η ΕΚΤ είχε γνω­στο­ποι­ή­σει ότι δεν θα κα­τέ­βα­λε τα κέρδη που είχε υπο­σχε­θεί να επι­στρέ­ψει στην Ελ­λά­δα (επρό­κει­το για 2 δις ευρώ που έπρε­πε να είχαν κα­τα­βλη­θεί το 2015). Και εκεί, επρό­κει­το για κα­θα­ρά πο­λι­τι­κή από­φα­ση. Πράγ­μα­τι, το 2014, η ΕΚΤ είχε κα­τα­βά­λει ένα μέρος των κερ­δών στην κυ­βέρ­νη­ση Σα­μα­ρά, παρά το γε­γο­νός ότι πα­ρου­σί­α­ζε κα­θυ­στέ­ρη­ση στην εφαρ­μο­γή του 2ου μνη­μο­νί­ου. Πριν ακόμη η κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα βγει από τις κάλ­πες, οι απε­σταλ­μέ­νοι του Eurogroup και της ΕΚΤ είχαν γνω­στο­ποι­ή­σει ότι τα 2 δις που είχαν υπο­σχε­θεί για το 2015 δεν θα κα­τα­βάλ­λο­νταν.

Τέλος, αφού η Ευ­ρω­παϊ­κή Κε­ντρι­κή Τρά­πε­ζα θε­ω­ρεί πως η ποιό­τη­τα των τί­τλων του Δη­μο­σί­ου μειώ­νε­ται καθώς η κα­τά­στα­ση των τρα­πε­ζών όπως και του Δη­μο­σί­ου επι­δει­νώ­νε­ται, δη­λώ­νει πως η κα­τά­στα­ση χει­ρο­τε­ρεύ­ει, γε­γο­νός που αυ­ξά­νει τις ανα­λή­ψεις των κα­τα­θέ­σε­ων και κα­θι­στά ακόμη πιο δύ­σκο­λη την πρό­σβα­ση του Κρά­τους στην χρη­μα­το­δό­τη­ση.

Ας προ­σθέ­σου­με μια επι­πλέ­ον από­δει­ξη του επι­θε­τι­κού πο­λι­τι­κού χα­ρα­κτή­ρα της από­φα­σης της ΕΚΤ να κόψει τις κα­νο­νι­κές ρευ­στό­τη­τες για τις ελ­λη­νι­κές τρά­πε­ζες. Όπως ανα­φέ­ρα­με πα­ρα­πά­νω, η ΕΚΤ μπο­ρεί να εκτι­μή­σει ότι οι τρά­πε­ζες μιας χώρας είναι σε τόσο κακή κα­τά­στα­ση που είναι καλό να μην τους δα­νεί­σει πλέον χρή­μα­τα με την μορφή ρευ­στό­τη­τας και ότι πρέ­πει να εφαρ­μο­στεί ένα σχέ­διο διά­σω­σης, για πα­ρά­δειγ­μα, ει­σφέ­ρο­ντας κε­φά­λαιο (πράγ­μα που είχε γίνει μέσω των μνη­μο­νί­ων). Το πρό­βλη­μα για την ΕΚΤ ήταν ότι τον Ιού­νιο του 2014 όλες οι ελ­λη­νι­κές τρά­πε­ζες είχαν πε­τύ­χει στο τεστ που τις είχε υπο­βάλ­λει η ευ­ρω­παϊ­κή ρυθ­μι­στι­κή αρχή και η ΕΚΤ. Είναι ξε­κά­θα­ρο ότι το δελ­τίο υγεί­ας των ελ­λη­νι­κών τρα­πε­ζών είχε ηθε­λη­μέ­να υπε­ρε­κτι­μη­θεί από την ΕΚΤ για να βοη­θή­σει την κυ­βέρ­νη­ση Σα­μα­ρά που μόλις είχε χάσει τις ευ­ρω­ε­κλο­γές μπρο­στά στον Συ­ρι­ζα. Είναι σί­γου­ρο πως η υγεία των τρα­πε­ζών ήταν κά­κι­στη, είτε το 2009, είτε το 2014 είτε το 2015. Είναι όμως επί­σης ξε­κά­θα­ρο πως η ΕΚΤ έκανε πως το αντι­λή­φθη­κε μόλις με­ρι­κές μέρες μετά την ανά­λη­ψη κα­θη­κό­ντων της κυ­βέρ­νη­σης Τσί­πρα. Επρό­κει­το σα­φέ­στα­τα για κα­θα­ρά πο­λι­τι­κή επι­λο­γή.

Ποια είναι η απά­ντη­ση του Βα­ρου­φά­κη στις 4 Φε­βρουα­ρί­ου το πρωί, όταν ανα­κοι­νώ­νε­ται το πι­θα­νό κλεί­σι­μο της πρό­σβα­σης στις κα­νο­νι­κές ρευ­στό­τη­τες που πα­ρου­σιά­ζει στο βι­βλίο του ως πράξη επί­θε­σης τε­λεί­ως προ­με­λε­τη­μέ­νη; Υιο­θε­τεί ένα πολύ με­τριο­πα­θές ύφος. Είναι σου­ρε­α­λι­στι­κό.

Ιδού τι λέει σχε­τι­κά: «Απά­ντη­σα πως σε­βό­μουν βα­θύ­τα­τα την μάχη που έδινε για να υπε­ρα­σπι­στεί το ευρώ, τη­ρώ­ντας ταυ­τό­χρο­να το κα­τα­στα­τι­κό και τους κα­νό­νες της τρά­πε­ζάς του. Είναι μια λεπτή άσκη­ση ισορ­ρο­πί­ας που είχε επι­τρέ­ψει στους ευ­ρω­παί­ους πο­λι­τι­κούς να συ­νέλ­θουν και να αντι­δρά­σουν στην κρίση με διο­ρα­τι­κό­τη­τα, ξε­περ­νώ­ντας τους φο­βε­ρούς πε­ριο­ρι­σμούς της ΕΚΤ. (...)- Δυ­στυ­χώς, είπα, οι πο­λι­τι­κοί δεν κα­τά­φε­ραν να επω­φε­λη­θούν του χρό­νου που τους εί­χα­τε εξα­σφα­λί­σει, έτσι δεν είναι;(...)Κά­να­τε εξαι­ρε­τι­κή δου­λειά για δια­τη­ρή­σε­τε τόσο την συ­νο­χή της ευ­ρω­ζώ­νης όσο και για να κρα­τή­σε­τε την Ελ­λά­δα στην ζώνη αυτή, ει­δι­κά το κα­λο­καί­ρι του 2012. Ο λόγος για τον οποίο βρί­σκο­μαι εδώ σή­με­ρα είναι για να σας ζη­τή­σω να συ­νε­χί­σε­τε στην ίδια κα­τεύ­θυν­ση για με­ρι­κούς μήνες ακόμη ώστε, εμείς, οι πο­λι­τι­κοί, να έχου­με τον επαρ­κή χρόνο και νο­μι­σμα­τι­κό χώρο για να επι­τύ­χου­με μια βιώ­σι­μη συμ­φω­νία με­τα­ξύ Ελ­λά­δας και Eurogroup.»68

Ούτε μια λέξη για την βίαιη στάση της ΕΚΤ από το 2010. Τί­πο­τε σχε­τι­κά με τα σκαν­δα­λώ­δη κέρδη που πραγ­μα­το­ποί­η­σε η ΕΚΤ με την εξα­γο­ρά ελ­λη­νι­κών τί­τλων με­τα­ξύ 2010 και 2012. Αντί­θε­τα, ο Βα­ρου­φά­κης συγ­χαί­ρει την διοί­κη­ση της ΕΚΤ για την εξαι­ρε­τι­κή της δου­λειά. Συ­νε­χί­ζει προ­τεί­νο­ντας το σχέ­διό του περί ανταλ­λα­γής τί­τλων που επι­τρέ­πει να απο­φευ­χθεί η μεί­ω­ση της αξίας των ελ­λη­νι­κών τί­τλων που κα­τέ­χει η ΕΚΤ.

Ο Ντρά­γκι αρ­νεί­ται την πρό­τα­ση αυτή και δεν αφή­νει τα λόγια του Βα­ρου­φά­κη να τον μα­λα­κώ­σουν. Τον κα­τη­γο­ρεί ότι ανα­φέρ­θη­κε επα­νει­λημ­μέ­να στην δυ­να­τό­τη­τα μο­νο­με­ρούς κου­ρέ­μα­τος των ελ­λη­νι­κών τί­τλων που κα­τέ­χει η ΕΚΤ (εξη­γή­σα­με τι σή­μαι­νε αυτό, στην αρχή αυτού του μέ­ρους). Ο Βα­ρου­φά­κης του απα­ντά: «- Όχι μόνο δεν θα επι­βά­λω μο­νο­με­ρές κού­ρε­μα στα ομό­λο­γα αυτά, αλλά ούτε και θα μου περ­νού­σε απ’το μυαλό κάτι τέ­τοιο – αν δεν κλεί­σε­τε τις τρά­πε­ζές μας.»69

Πώς μπο­ρού­σε ο Ντρά­γκι να το ερ­μη­νεύ­σει αυτό; Λο­γι­κά, μπο­ρού­σε να σκε­φτεί το ακό­λου­θο: «Μόλις ανα­κοί­νω­σα στον Βα­ρου­φά­κη ότι σή­με­ρα το από­γευ­μα θα απο­σύ­ρου­με την πρό­σβα­ση στις κα­νο­νι­κές ρευ­στό­τη­τες, κι αυτός δεν με απει­λεί με κά­ποια αντί­δρα­ση. Προ­σπα­θεί να με πεί­σει να μην πάρω αυτό το μέτρο και μου προ­τεί­νει να πα­ρα­τεί­νω την διάρ­κεια του τρέ­χο­ντος μνη­μο­νί­ου για να επε­ξερ­γα­στεί μια συμ­φω­νία περί ανταλ­λα­γής χρεών και τρο­πο­ποί­η­σης του μνη­μο­νί­ου. Του απά­ντη­σα πως δεν ήθελα κάτι τέ­τοιο. Κι όταν του λέω πως είναι λυ­πη­ρό το γε­γο­νός ότι, με κά­ποιες ευ­και­ρί­ες, δή­λω­σε πως η Ελ­λά­δα μπο­ρού­σε να εφαρ­μό­σει μο­νο­με­ρές κού­ρε­μα των ελ­λη­νι­κών τί­τλων που κα­τέ­χω (και από τους οποί­ους ο θε­σμός απο­κο­μί­ζει πολύ υψηλά κέρδη), μου απα­ντά πως δεν σκέ­φτε­ται σε καμιά πε­ρί­πτω­ση να εφαρ­μό­σει ένα τέ­τοιο κού­ρε­μα, εκτός αν κλεί­σω ξε­κά­θα­ρα τις ελ­λη­νι­κές τρά­πε­ζες. Συ­μπέ­ρα­σμα: σή­με­ρα το από­γευ­μα, μπο­ρού­με να απο­φα­σί­σου­με να κλεί­σου­με την πρό­σβα­ση των ελ­λη­νι­κών τρα­πε­ζών στις κα­νο­νι­κές ρευ­στό­τη­τες χωρίς να κιν­δυ­νεύ­ου­με από μιαν έντο­νη αντί­δρα­ση της ελ­λη­νι­κής κυ­βέρ­νη­σης. Λαμ­βά­νο­ντας αυτήν την από­φα­ση, ενι­σχύω την πίεση στην κυ­βέρ­νη­ση, αρ­χί­ζω να της προ­κα­λώ ασφυ­ξία και αυ­ξά­νω τις πι­θα­νό­τη­τές μου να την βάλω με την πλάτη στον τοίχο ώστε να την υπο­χρε­ώ­σω να κάνει πα­ρα­χω­ρή­σεις.»

Μπο­ρού­με επί­σης να προ­σθέ­σου­με την πα­ρα­κά­τω κρι­τι­κή στην πρό­τα­ση του Βα­ρου­φά­κη προς την ΕΚΤ. Ενώ είχε πολ­λές φορές κα­ταγ­γεί­λει ο ίδιος, πριν γίνει υπουρ­γός οι­κο­νο­μι­κών, τον απα­ρά­δε­κτο, κα­τα­χρη­στι­κό και σαφώς σκαν­δα­λώ­δη χα­ρα­κτή­ρα της επι­χεί­ρη­σης της ΕΚΤ σε σχέση με τους ελ­λη­νι­κούς τί­τλους που αγό­ρα­σε κατά την πε­ρί­ο­δο 2010-2012, προ­τεί­νει στον Ντρά­γκι μια επι­χεί­ρη­ση «ξε­πλύ­μα­τος». Αντι­κα­θι­στού­με τους πα­λιούς τί­τλους (που είναι, το λι­γό­τε­ρο που μπο­ρού­με να πούμε, επι­σφα­λείς) με νέους τί­τλους ίδιας αξίας (αλλά με χα­μη­λό­τε­ρο επι­τό­κιο). Πρέ­πει να αντι­λη­φθού­με ότι, κά­νο­ντας αυτό, ο Βα­ρου­φά­κης κα­θι­στά την εφαρ­μο­γή ενός σχε­δί­ου Β (που θα πε­ρι­λάμ­βα­νε μο­νο­με­ρές κού­ρε­μα) σχε­δόν αδύ­να­τη: σε πε­ρί­πτω­ση απο­τυ­χί­ας των δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων, θα ήταν δύ­σκο­λο να εξη­γή­σει στους δη­μο­σιο­γρά­φους και στην κοινή γνώμη ότι η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση έχει το δι­καί­ω­μα να προ­χω­ρή­σει σε μο­νο­με­ρές κού­ρε­μα. Πράγ­μα­τι, αν η Ελ­λά­δα ήταν έτοι­μη να ανταλ­λά­ξει τους τί­τλους του χρέ­ους της που κα­τεί­χε η ΕΚΤ ένα­ντι τί­τλων ίδιας αξίας, γιατί το βρί­σκει σωστό, στη συ­νέ­χεια, να τους κου­ρέ­ψει; Χρειά­ζε­ται συ­νο­χή επι­χει­ρη­μά­των, αν θέ­λεις να πεί­σεις. Έπρε­πε, ως κυ­βέρ­νη­ση, να πει δυ­να­τά και ξε­κά­θα­ρα την αλή­θεια σχε­τι­κά με το σκάν­δα­λο που απο­τε­λού­σαν οι ελ­λη­νι­κοί τί­τλοι που είχαν αγο­ρα­στεί με­τα­ξύ 2010 και 2012. Η συ­νο­χή αυτή έλει­πε στον συλ­λο­γι­σμό του Βα­ρου­φά­κη.

Επί­σης, είναι ξε­κά­θα­ρο πως η πρό­τα­ση αυτή του Βα­ρου­φά­κη δεν είχε απο­λύ­τως καμία πι­θα­νό­τη­τα να ευο­δώ­σει διότι θα είχε απο­τε­λέ­σει ένα απα­ρά­δε­κτο προη­γού­με­νο για τους υπο­στη­ρι­κτές της λι­τό­τη­τας. Το πρό­βλη­μα δεν είναι τε­χνι­κό: η πρό­τα­ση του Βα­ρου­φά­κη δεν έθετε πραγ­μα­τι­κό τε­χνι­κό πρό­βλη­μα. Το εμπό­διο ήταν και πα­ρα­μέ­νει πο­λι­τι­κό: οι ευ­ρω­παί­οι ηγέ­τες είναι τε­λεί­ως αντί­θε­τοι με την ιδέα να επι­τρα­πεί στα ευ­ρω­παϊ­κά κράτη (είτε είναι στην ευ­ρω­ζώ­νη είτε όχι) να αμοι­βαιο­ποι­ή­σουν τα χρέη τους, διότι αυτό θα τους αφαι­ρού­σε ένα όπλο πί­ε­σης για να συ­νε­χί­σουν την νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη επί­θε­ση. Η πρό­τα­ση του Βα­ρου­φά­κη πή­γαι­νε σε τε­λεί­ως αντί­θε­τη κα­τεύ­θυν­ση σε σχέση με την λο­γι­κή των πιο πρό­σφα­των ευ­ρω­παϊ­κών συν­θη­κών. Δεν είχε καμιά πι­θα­νό­τη­τα να κα­τα­λή­ξει και δεν έπρε­πε να βα­σί­σει την στρα­τη­γι­κή της δια­πραγ­μά­τευ­σης πάνω σε αυτήν την χί­μαι­ρα.

Έπρε­πε να προ­βάλ­λει το αί­τη­μα που πε­ριεί­χε το πρό­γραμ­μα της Θεσ­σα­λο­νί­κης: την δια­γρα­φή του με­γα­λύ­τε­ρου τμή­μα­τος του χρέ­ους, εξη­γώ­ντας πως ήταν πα­ρά­νο­μο, επο­νεί­δι­στο, πα­ρά­νο­μο και μη βιώ­σι­μο. Βε­βαί­ως, οι ευ­ρω­παί­οι ηγέ­τες δεν μπο­ρού­σαν να δε­χθούν αυτό το αί­τη­μα αλλά η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση θα μπο­ρού­σε τότε να ανα­πτύ­ξει μια διε­θνή εκ­στρα­τεία για να εξη­γή­σει και να πε­τύ­χει ευ­ρεία στή­ρι­ξη από την κοινή γνώμη. Μπο­ρού­σε να ξε­κι­νή­σει την δια­δι­κα­σία λο­γι­στι­κού ελέγ­χου και να κη­ρύ­ξει ένα μο­ρα­τό­ριο έως ότου ο έλεγ­χος ολο­κλη­ρω­θεί.

Ήταν θε­με­λιώ­δες να μην βάλει το δά­χτυ­λο στα γρα­νά­ζια των απο­πλη­ρω­μών. Έπρε­πε να χρη­σι­μο­ποι­ή­σει το διε­θνές δί­καιο που επι­τρέ­πει σε ένα κρά­τος να κη­ρύ­ξει μο­ρα­τό­ριο των πλη­ρω­μών δε­δο­μέ­νης της κα­τά­στα­σης ανά­γκης στην οποία βρί­σκε­ται70. Η αν­θρω­πι­στι­κή κρίση απο­τε­λού­σε την αδιαμ­φι­σβή­τη­τη από­δει­ξη της κα­τά­στα­σης ανά­γκης. Έπρε­πε να ανα­πτύ­ξει τον ακό­λου­θο συλ­λο­γι­σμό: «Ξε­κι­νού­με λο­γι­στι­κό έλεγ­χο (με συμ­με­το­χή των πο­λι­τών) διότι πρέ­πει να ανα­λύ­σου­με το γιατί φθά­σα­με σε τέ­τοιο επί­πε­δο χρέ­ους – η εθνι­κή και η διε­θνής κοινή γνώμη πρέ­πει να γνω­ρί­ζουν. Δεν προ­κα­τα­βά­λου­με τα απο­τε­λέ­σμα­τα του λο­γι­στι­κού ελέγ­χου αλλά είναι φυ­σιο­λο­γι­κό, κατά την διάρ­κεια της εξέ­λι­ξής του, να πα­γώ­σου­με τις απο­πλη­ρω­μές. Συ­νε­πώς, ανα­στέλ­λου­με τις απο­πλη­ρω­μές κατά την διάρ­κεια του λο­γι­στι­κού ελέγ­χου, με εξαί­ρε­ση ό,τι αφορά το βρα­χυ­πρό­θε­σμο χρέος. Έχου­με εκλε­γεί για να αντι­κα­τα­στή­σου­με το μνη­μό­νιο με ένα νέο σχέ­διο ανα­συ­γκρό­τη­σης. Ας δώ­σου­με χρόνο στην δια­πραγ­μά­τευ­ση και, όσο αυτή διαρ­κεί, θα έχετε να αντι­με­τω­πί­σε­τε το γε­γο­νός ότι ανα­στέλ­λου­με τις προ­βλε­πό­με­νες πλη­ρω­μές που αφο­ρούν το μα­κρο­πρό­θε­σμο χρέος.» Αν ξε­κι­νού­σε τον λο­γι­στι­κό έλεγ­χο, για να ενι­σχύ­σει την θέση της απέ­να­ντι στην τρόι­κα, η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση έπρε­πε να πει: «Εφαρ­μό­ζω την πα­ρά­γρα­φο 9, του άρ­θρου 9, του κα­νο­νι­σμού 472 που υιο­θέ­τη­σε το ευ­ρω­παϊ­κό κοι­νο­βού­λιο στις 21 Μαΐου 201371 και ο οποί­ος υπο­χρε­ώ­νει τα Κράτη μέλη της ΕΕ που ακο­λου­θούν πρό­γραμ­μα διαρ­θρω­τι­κών προ­σαρ­μο­γών να πραγ­μα­το­ποι­ή­σουν πλήρη λο­γι­στι­κό έλεγ­χο του χρέ­ους τους για να εξη­γή­σουν το γιατί το χρέος έχει φθά­σει σε μη βιώ­σι­μα επί­πε­δα και για να εντο­πι­στούν εν­δε­χό­με­να πα­ρα­πτώ­μα­τα.»

Η ανα­στο­λή της πλη­ρω­μής έπρε­πε να απο­φα­σι­στεί επει­γό­ντως, για πα­ρά­δειγ­μα, στις 12 Φε­βρουα­ρί­ου 2015. Πράγ­μα­τι, με­τα­ξύ 12 Φε­βρουα­ρί­ου και 30 Ιου­νί­ου 2015, η Ελ­λά­δα έπρε­πε να κα­τα­βά­λει 5 δις € στο ΔΝΤ (βλ. πί­να­κα).

 ΔΝΤ Φεβ. 12, 2015 €747.695.915 Δά­νειο 1ου προγ/τος διά­σω­σης του ΔΝΤ για την Ελ­λά­δα, του 2010. ΔΝΤ Μάρ­τιος 6, 2015 €299.084.589 Δά­νειο 1ου προγ/τος διά­σω­σης του ΔΝΤ για την Ελ­λά­δα, του 2010. ΔΝΤ Μάρ­τιος 13, 2015 €336.470.163 Δά­νειο 1ου προγ/τος διά­σω­σης του ΔΝΤ για την Ελ­λά­δα, του 2010. ΔΝΤ Μάρ­τιος 16, 2015 €560.783.604 Δά­νειο 1ου προγ/τος διά­σω­σης του ΔΝΤ για την Ελ­λά­δα, του 2010.  ΔΝΤ  Μάρ­τιος 20, 2015  €336.470.163  Δά­νειο 1ου προγ/τος διά­σω­σης του ΔΝΤ για την Ελ­λά­δα, του 2010.  ΔΝΤ  Απρί­λιος 9, 2015  €448.626.883  Δά­νειο 1ου προγ/τος διά­σω­σης του ΔΝΤ για την Ελ­λά­δα, του 2010.  ΔΝΤ  Μάιος 12, 2015  €747.695.915  Δά­νειο 1ου προγ/τος διά­σω­σης του ΔΝΤ για την Ελ­λά­δα, του 2010.  ΔΝΤ  Ιού­νιος 30, 2015  €1.​532.​808.​519   Δά­νειο 1ου προγ/τος διά­σω­σης του ΔΝΤ για την Ελ­λά­δα, του 2010.

 Πηγή: http://​graphics.​wsj.​com/​greece-​debt-​timeline/

Αν λά­βου­με υπόψη μας τις υπό­λοι­πες πλη­ρω­μές που έπρε­πε να γί­νουν το 2015 στο ΔΝΤ, πρέ­πει να προ­στε­θούν 3 επι­πλέ­ον δις €. Όσο για την ΕΚΤ, απαι­τού­σε την απο­πλη­ρω­μή πε­ρισ­σό­τε­ρων των 6,5 δις €, τον Ιού­λιο και τον Αύ­γου­στο του 2015.

 ΕΚΤ  Ιού­λιος 20, 2015  €2,095,880,000  Ομό­λο­γα στα χέρια της ΕΚΤ, εξαι­ρε­θέ­ντα από την πτώ­χευ­ση του 2012  ΕΚΤ  Ιού­λιος 20, 2015  €1,360,500,000  Ομό­λο­γα στα χέρια εθνι­κών κε­ντρι­κών τρα­πε­ζών, εξαι­ρε­θέ­ντα από την πτώ­χευ­ση του 2012  ΕΚΤ  Ιού­λιος 20, 2015  €25,000,000  Ομό­λο­γα στα χέρια της Ευ­ρω­παϊ­κής Τρά­πε­ζας Επεν­δύ­σε­ων εξαι­ρε­θέ­ντα από την πτώ­χευ­ση του 2012  ΕΚΤ   Αύγ. 20, 2015 €3,020,300,000 Ομό­λο­γα στα χέρια της ΕΚΤ, εξαι­ρε­θέ­ντα από την πτώ­χευ­ση του 2012  ΕΚΤ  Αύγ. 20, 2015  €168,000,000  Ομό­λο­γα στα χέρια εθνι­κών κε­ντρι­κών τρα­πε­ζών, εξαι­ρε­θέ­ντα από την πτώ­χευ­ση του 201

 Πηγή: http://​graphics.​wsj.​com/​greece-​debt-​timeline/

Έπρε­πε επί­σης να δρά­σει σχε­τι­κά με τις τρά­πε­ζες. Στο μέτρο που η ΕΚΤ έπαιρ­νε την πρω­το­βου­λία να οξύ­νει την ελ­λη­νι­κή τρα­πε­ζι­κή κρίση, έπρε­πε να δρά­σεις και σε αυτό το επί­πε­δο και να εφαρ­μό­σει το πρό­γραμ­μα της Θεσ­σα­λο­νί­κης που ανα­κοί­νω­νε: «Με τον Συ­ρι­ζα στην κυ­βέρ­νη­ση, ο δη­μό­σιος το­μέ­ας ανα­κτά τον έλεγ­χο του ελ­λη­νι­κού Τα­μεί­ου Χρη­μα­το­πι­στω­τι­κής Στα­θε­ρό­τη­τας (ΤΧΣ – στα αγ­γλι­κά HFSF) και ασκεί όλα του τα δι­καιώ­μα­τα επί των ανα­κε­φα­λαιο­ποι­η­μέ­νων τρα­πε­ζών. Αυτό ση­μαί­νει ότι λαμ­βά­νει απο­φά­σεις σχε­τι­κά με την διοί­κη­σή τους.» Πρέ­πει να γνω­ρί­ζου­με πως το ελ­λη­νι­κό Κρά­τος, μέσω του Ελ­λη­νι­κού Τα­μεί­ου χρη­μα­το­πι­στω­τι­κής στα­θε­ρό­τη­τας ήταν, το 2015, ο κύ­ριος μέ­το­χος των 4 κυ­ρί­ων τρα­πε­ζών της χώρας που εκ­προ­σω­πού­σαν 85% του ελ­λη­νι­κού τρα­πε­ζι­κού τομέα. Το πρό­βλη­μα είναι πως, λόγω των πο­λι­τι­κών που είχαν εφαρ­μό­σει οι προη­γού­με­νες κυ­βερ­νή­σεις, οι με­το­χές του δεν είχαν κα­νέ­να πραγ­μα­τι­κό βάρος στις απο­φά­σεις των τρα­πε­ζών διότι δεν πα­ρεί­χαν δι­καί­ω­μα ψήφου. Έπρε­πε συ­νε­πώς το Κοι­νο­βού­λιο, σύμ­φω­να με τις δε­σμεύ­σεις του Συ­ρι­ζα, να με­τα­τρέ­ψει τις λε­γό­με­νες προ­νο­μιού­χες με­το­χές (που δεν πα­ρέ­χουν δι­καί­ω­μα ψήφου) που κα­τεί­χε το Δη­μό­σιο σε κοι­νές με­το­χές που πα­ρέ­χουν δι­καί­ω­μα ψήφου. Στη συ­νέ­χεια, από­λυ­τα φυ­σιο­λο­γι­κά και νό­μι­μα, το Δη­μό­σιο θα μπο­ρού­σε να ασκή­σει τα κα­θή­κο­ντά του και να πα­ρέ­χει λύση στην τρα­πε­ζι­κή κρίση.

Τέλος, έπρε­πε να λη­φθούν ακόμη δυο ση­μα­ντι­κά μέτρα. Πρώ­τον, για να αντι­με­τω­πι­στεί η τρα­πε­ζι­κή και χρη­μα­το­οι­κο­νο­μι­κή κρίση που είχε οξυν­θεί από τις δη­λώ­σει Στουρ­νά­ρα από τον Δε­κέμ­βρη και από την από­φα­ση της ΕΚΤ της 4ης Φε­βρουα­ρί­ου, η κυ­βέρ­νη­ση έπρε­πε να είχε απο­φα­σί­σει τον έλεγ­χο της κί­νη­σης των κε­φα­λαί­ων, ώστε να τεθεί τέλος στην φυγή τους προς το εξω­τε­ρι­κό. Δεύ­τε­ρον, έπρε­πε να θέσει σε λει­τουρ­γία ένα πα­ράλ­λη­λο σύ­στη­μα πλη­ρω­μών. Ο Βα­ρου­φά­κης λέει πως είχε συ­γκε­κρι­μέ­νη πρό­τα­ση στον τομέα αυτόν αλλά δεν πρό­τει­νε να την εφαρ­μό­σει μετά την επί­θε­ση της ΕΚΤ της 4ης Φε­βρουα­ρί­ου.

Θα επα­νέλ­θου­με στην εναλ­λα­κτι­κή στρα­τη­γι­κή που έπρε­πε να υιο­θε­τη­θεί σε σχέση με το χρέος και την τρα­πε­ζι­κή κρίση, σε επό­με­νο μέρος της σει­ράς μας.

Όσο για τον Βα­ρου­φά­κη, το βράδυ της 4ης Φε­βρουα­ρί­ου, αφού έλαβε ένα τη­λε­φώ­νη­μα από τον Μάριο Ντρά­γκι που του επι­βε­βαί­ω­νε την δια­κο­πή της πα­ρο­χής κα­νο­νι­κής ρευ­στό­τη­τας, δη­μο­σιεύ­ει ένα δελ­τίο Τύπου που αρ­χί­ζει έτσι: «Η ΕΚΤ προ­σπα­θεί ου­σια­στι­κά να συμ­μορ­φω­θεί με τους δι­κούς της κα­νό­νες, πα­ρα­κι­νώ­ντας τόσο εμάς όσο και τους εταί­ρους μας να επι­τύ­χου­με γρή­γο­ρα μια πο­λι­τι­κή και τε­χνι­κή συμ­φω­νία, δια­τη­ρώ­ντας ταυ­τό­χρο­να την ρευ­στό­τη­τα των ελ­λη­νι­κών τρα­πε­ζών.»72. Ο ίδιος χα­ρα­κτη­ρί­ζει την ανα­κοί­νω­σή του με τον ακό­λου­θο τρόπο: «να μα­κι­γιά­ρεις ένα σοκ σε μη-γε­γο­νός»73

Συ­μπέ­ρα­σμα:

Ο Βα­ρου­φά­κης μπήκε σε μια δια­δι­κα­σία άρ­νη­σης της πραγ­μα­τι­κό­τη­τας που θα τον οδη­γή­σει με τον στενό κύκλο του Τσί­πρα να επι­βά­λει στην υπό­λοι­πη κυ­βέρ­νη­ση, στον Συ­ρι­ζα και στον ελ­λη­νι­κό λαό μια θλι­βε­ρή συμ­φω­νία στις 20 Φε­βρουα­ρί­ου 2015, λι­γό­τε­ρο από έναν μήνα μετά την εκλο­γι­κή νίκη. Βε­βαί­ως, οι κύ­ριοι υπεύ­θυ­νοι του κα­τα­στρο­φι­κού πε­ριε­χο­μέ­νου αυτής της συμ­φω­νί­ας είναι τα μέλη της τρόι­κας και τους κα­ταγ­γεί­λα­με διαρ­κώς, αλλά οι Βα­ρου­φά­κης και Τσί­πρας μπο­ρού­σαν να είχαν αρ­νη­θεί μια τόσο θλι­βε­ρή συμ­φω­νία. Στο επό­με­νο άρθρο, θα ανα­λύ­σου­με την οδό που ακο­λου­θή­θη­κε προς την πρώτη συν­θη­κο­λό­γη­ση με τους πι­στω­τές και θα πε­ρι­γρά­ψου­με ποια εναλ­λα­κτι­κή οδό θα έπρε­πε να είχαν ακο­λου­θή­σει με στα­θε­ρό­τη­τα.

Ευ­χα­ρι­στί­ες: Ευ­χα­ρι­στώ τους Marie-Laure Coulmin-Koutsaftis, Nathan Legrand και Claude Quémar για την προ­σε­κτι­κή ανά­γνω­σή τους και τις συμ­βου­λές τους.

Με­τά­φρα­ση από τα γαλ­λι­κά: Christine Cooreman

1 Οι τρεις πρώ­τες πα­ρά­γρα­φοι του μέ­ρους αυτού προ­έρ­χο­νται από την ει­σα­γω­γή του προη­γού­με­νου άρ­θρου http://​www.​cadtm.​org/​Varoufakis-​s-​est-​entoure-​de

2 Γ. Βα­ρου­φά­κη, Conversations entre adultes. Dans les coulisses secrètes de l'Europe, (Συ­ζη­τή­σεις με­τα­ξύ ενη­λί­κων. Στα μυ­στι­κά πα­ρα­σκή­νια της Ευ­ρώ­πης. Γαλ­λι­κή έκ­δο­ση του «Ανί­κη­τοι ητ­τη­μέ­νοι. Για μιαν ελ­λη­νι­κή Άνοι­ξη μετά από ατέ­λειω­τους μνη­μο­νια­κούς χει­μώ­νες), εκδ. Les Liens Qui Libèrent, Paris, 2017, κε­φά­λαιο 5, σ. 143. (ΣτΜ: η αρίθ­μη­ση των κε­φα­λαί­ων και των σε­λί­δων πα­ρα­πέ­μπουν στην γαλ­λι­κή έκ­δο­ση)

3 Για να γίνει κα­τα­νοη­τό τι ση­μαί­νει αυτό, βλ. Éric Toussaint, La BCE se comporte comme un fonds vautour à l’égard de la Grèce (Η ΕΚΤ συ­μπε­ρι­φέ­ρε­ται ως «κο­ρά­κι» απέ­να­ντι στην Ελ­λά­δα), http://​www.​cadtm.​org/​La-​BCE-​se-​comporte-​comme-​un-​fonds

4 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., Κε­φά­λαιο 5, σ. 144-145. Βλ. επί­σης την ση­μεί­ω­ση 15 όπου ο Βα­ρου­φά­κης δίνει πε­ρισ­σό­τε­ρες λε­πτο­μέ­ρειες.

5 Ο Τσα­κα­λώ­τος θε­ω­ρού­νται ως μέρος της κε­ντρο­α­ρι­στε­ράς, εντός του Συ­ρι­ζα, γνω­στής ως η ομάδα των 53. Όπως είπα στο 3ο μέρος, είχα γνω­ρί­σει τον Τσα­κα­λώ­το την Άνοι­ξη του 2014, στις Βρυ­ξέλ­λες κι είχα αντι­λη­φθεί αμέ­σως ότι ήταν αντί­θε­τος με οποια­δή­πο­τε ρι­ζο­σπα­στι­κή στάση στο θέμα του χρέ­ους. Ήταν ξε­κά­θα­ρα αντί­θε­τος με οποια­δή­πο­τε ιδέα περί Σχε­δί­ου Β, σε πε­ρί­πτω­ση που η συμ­βι­βα­στι­κή στάση του Συ­ρι­ζα απέ­να­ντι στους πι­στω­τές δεν κα­τέ­λη­γε σε απο­τέ­λε­σμα στο θέμα της μεί­ω­σης των χρεών. Η συ­νέ­χεια έδει­ξε σαφώς ότι ο Τσα­κα­λώ­τος έγινε συ­νέ­νο­χος σε έναν προ­σα­να­το­λι­σμό που οδή­γη­σε στην συν­θη­κο­λό­γη­ση του Ιούλη του 2015. Μετά, έγινε απλά ένας επι­πλέ­ον πο­λι­τι­κός που εφάρ­μο­σε την συ­νέ­χι­ση της επί­θε­σης κατά των κοι­νω­νι­κών κα­τα­κτή­σε­ων.

6 Ο Στα­θά­κης απο­τε­λού­σε σαφώς μέρος της δε­ξιάς του Συ­ρι­ζα και ήταν δη­λω­μέ­νος αντί­πα­λος της ρι­ζο­σπα­στι­κής θέσης του Συ­ρι­ζα σχε­τι­κά με το χρέος, όπως ο Βα­ρου­φά­κης. Ο Στα­θά­κης υπήρ­ξε υπουρ­γός Οι­κο­νο­μί­ας στην πρώτη κυ­βέρ­νη­ση Συ­ρι­ζα, από τις 27 Ια­νουα­ρί­ου. Δε­δο­μέ­νης της στή­ρι­ξης που πα­ρεί­χε στην συν­θη­κο­λό­γη­ση, μπό­ρε­σε να συ­νε­χί­σει την στα­διο­δρο­μία του ως υπουρ­γός και δια­τή­ρη­σε την ίδια θέση στην κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα ΙΙ, από τις 23 Σε­πτέμ­βρη 2015.

Γρά­φει ο Βα­ρου­φά­κης στο βι­βλίο του: «Δεν αι­σθάν­θη­κα ποτέ την πα­ρα­μι­κρή εχθρό­τη­τα προς τον Στα­θά­κη. Η γραμ­μή του ήταν ξε­κά­θα­ρη από την αρχή: απο­δο­χή όσων ζη­τού­σε η τρόι­κα.» κε­φά­λαιο 14, σ. 384

7 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 5, σ. 152-153.

8 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 5, σ. 153.

9 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., σημ. 10, κε­φά­λαιο 6, σ. 511.

10 Βλ. 1ο μέρος της σει­ράς, Éric Toussaint, “Les propositions de Varoufakis qui menaient à l’échec” (Οι προ­τά­σεις του Βα­ρου­φά­κη που οδη­γού­σαν στην κα­τα­στρο­φή) http://​www.​cadtm.​org/​Les-​pro​posi​tion​s-​de-​Varoufakis-​qui

11 Ο Βα­σί­λης Κ. ήταν φίλος του Βα­ρου­φά­κη που τον βοη­θού­σε στο υπουρ­γείο. Εκεί­νος ήταν που, λίγο πα­ρα­πά­νω από έναν χρόνο νω­ρί­τε­ρα, είχε προει­δο­ποι­ή­σει τον Βα­ρου­φά­κη ότι ο Δρα­γα­σά­κης ήταν φίλος των ελ­λή­νων τρα­πε­ζι­τών κι έπρε­πε να τον προ­σέ­χει.

12 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 6, σ. 184.

13 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 6, σ. 182.

14 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 6, σ. 181.

15 Ο Βα­ρου­φά­κης αφη­γεί­ται την σκηνή με τον ακό­λου­θο τρόπο: Στο τέλος της συ­νέ­ντευ­ξης τύπου της 30ής Ια­νουα­ρί­ου στην Αθήνα, ο Γε­ρούν Ντάι­σελ­μπλουμ «ανα­πή­δη­σε για να φύγει, έξαλ­λος, αλλά κα­τά­φε­ρα να τον στα­μα­τή­σω τεί­νο­ντάς του το χέρι. Σά­στι­σε με την κί­νη­σή μου και, καθώς ήταν υπο­χρε­ω­μέ­νος να πε­ρά­σει μπρο­στά μου, έσφι­ξε αδέ­ξια το χέρι μου, αλλά χωρίς να στα­μα­τή­σει. Οι φω­το­γρά­φοι το λά­τρε­ψαν: η σκηνή δεί­χνει έναν αγενή πρό­ε­δρο του Eurogroup που με σπρώ­χνει πριν μου σφί­ξει το χέρι όπως έπρε­πε.» Και συ­νε­χί­ζει: «Η συ­νέ­ντευ­ξη αυτή άφησε εποχή. Πλέον, οι δρό­μοι της Αθή­νας δεν θα ήταν ποτέ πια οι ίδιοι, του­λά­χι­στον για μένα. Οδη­γοί ταξί, κα­λο­βαλ­μέ­νοι αστοί, ηλι­κιω­μέ­νες γυ­ναί­κες, μα­θη­τές, αστυ­νο­μι­κοί, συ­ντη­ρη­τι­κοί οι­κο­γε­νειάρ­χες, εθνι­κι­στές, ακρο­α­ρι­στε­ροί αμ­φι­σβη­τί­ες – μια ολό­κλη­ρη κοι­νω­νία της οποί­ας η υπε­ρη­φά­νεια κι η αξιο­πρέ­πεια είχαν πλη­γεί από την δου­λι­κό­τη­τα της προη­γού­με­νης κυ­βέρ­νη­σης – με στα­μα­τού­σαν στον δρόμο για να μ’ευ­χα­ρι­στή­σουν γι­’αυ­τά τα λίγα λεπτά.» Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 6, σ. 179.

Ο Στά­θης Κου­βε­λά­κης, τότε μέλος της κε­ντρι­κής επι­τρο­πής του Συ­ρι­ζα, πε­ρι­γρά­φει το φαι­νό­με­νο Βα­ρου­φά­κης «πρέ­πει να πούμε με­ρι­κές λέ­ξεις σχε­τι­κά με τον τε­ρά­στιο αντί­κτυ­πο του φαι­νο­μέ­νου Βα­ρου­φά­κη. Είναι κάτι το αμ­φί­ση­μο. Υπάρ­χει βέ­βαια η πο­λι­τι­κή-θέ­α­μα σε αυτό το φαι­νό­με­νο, κι είναι ένας πα­ρά­γο­ντας απο­πο­λι­τι­κο­ποί­η­σης της κα­τά­στα­σης. Αλλά, δεν είναι μόνον αυτό: Ο Γιά­νης Βα­ρου­φά­κης έγινε αντι­λη­πτός ως φο­ρέ­ας μιας πραγ­μα­τι­κής δια­φο­ράς που δεν μπο­ρεί να πε­ριο­ρι­στεί μόνο στην εμ­φά­νι­σή του… και αυτή φά­νη­κε να συμ­βα­δί­ζει με την έκ­φρα­ση μια πραγ­μα­τι­κής πο­λι­τι­κής δια­φω­νί­ας. Το φαι­νό­με­νο Βα­ρου­φά­κης δεν θα είχε σί­γου­ρα πε­τύ­χει τόσο αν δεν είχε, σε μια από τις πρώ­τες θε­σμι­κές του εμ­φα­νί­σεις και πα­ρου­σία του προ­έ­δρου του Eurogroup Γε­ρούν Ντάι­σελ­μπλουμ, δη­λώ­σει ου­σια­στι­κά: «Να πάτε στον διά­ο­λο, δεν θέ­λου­με άλλο την τρόι­κα!». Εμ­φα­νί­στη­κε σαν μια ρωγμή στο σύ­στη­μα, με δια­στά­σεις βέ­βαια πολύ επι­φα­νεια­κές αλλά και την έκ­φρα­ση ενός αι­τή­μα­τος εξό­δου από το τρέ­χον πο­λι­τι­κό πλαί­σιο, που μπό­ρε­σε να βρει σε αυτόν προ­σω­ρι­νά το ση­μαί­νον του.»Stathis Kouvélakis, La Grèce, Syriza et l’Europe néolibérale Entretiens avec Alexis Cukier, (Στά­θης Κου­βε­λά­κης, Η Ελ­λά­δα, ο Συ­ρι­ζα κι η νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη Ευ­ρώ­πη. Συ­ζη­τή­σεις με τον Alexis Cukier), La Dispute, Πα­ρί­σι, 2015

16 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 4, σ. 98.

17 Σχο­λί­α­σα αυτά τα 6 μέτρα στο 1ο μέρος της σει­ράς “Les propositions de Varoufakis qui menaient à l’échec” (Οι προ­τά­σεις του Βα­ρου­φά­κη που οδη­γού­σαν στην κα­τα­στρο­φή) http://​www.​cadtm.​org/​Les-​pro​posi​tion​s-​de-​Varoufakis-​qui

18 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 4, σ. 112.

19 Τα ση­μεία έχουν υπο­γραμ­μι­στεί από τον Éric Toussaint

20 Ο Βα­ρου­φά­κης δεν ήταν υπέρ του να προ­βά­λει το αί­τη­μα αυτό και πρό­τει­νε ανταλ­λα­γή χρεών (αλ­λά­ζο­ντας τις ημε­ρο­μη­νί­ες λήξης τους και μειώ­νο­ντας το επι­τό­κιο) χωρίς μεί­ω­ση της ονο­μα­στι­κής αξίας του όγκου του χρέ­ους.

21 Κατά την Διά­σκε­ψη του Λον­δί­νου, στις 27 Φε­βρουα­ρί­ου 1953, η Ομο­σπον­δια­κή Δη­μο­κρα­τία της Γερ­μα­νί­ας πε­τύ­χαι­νε, με την σύμ­φω­νη γνώμη των εί­κο­σι ενός πι­στω­τών της (εκ των οποί­ων οι ΗΠΑ, Με­γά­λη Βρε­τα­νία, Γαλ­λία, Ιτα­λία, Ελ­βε­τία, Βέλ­γιο, Ελ­λά­δα, κλπ.) μια μεί­ω­ση κατά 62,6% του χρέ­ους της. Βλ.: Eric Toussaint, Η δια­γρα­φή του γερ­μα­νι­κού χρέ­ους το 1953, σε αντί­θε­ση με την με­τα­χεί­ρι­ση που επι­φυ­λάσ­σε­ται στον Τρίτο Κόσμο και στην Ελ­λά­δα (« L’annulation de la dette allemande en 1953 versus le traitement réservé au Tiers Monde et à la Grèce »), http://​www.​cadtm.​org/​L-​annulation-​de-​la-​dette-​allemande

Παρά την συν­θη­κο­λό­γη­ση του Τσί­πρα, καμία μεί­ω­ση χρέ­ους δεν χο­ρη­γή­θη­κε στην Ελ­λά­δα.

22 Αυτό σή­μαι­νε να μην πε­ρι­λη­φθούν οι δα­πά­νες αυτές στον υπο­λο­γι­σμό του ελ­λείμ­μα­τος. Πράγ­μα σε ευ­θεία αντί­θε­ση με τα πρό­τυ­πα που επι­βάλ­λει η Ευ­ρω­παϊ­κή Επι­τρο­πή.

23 Η πρό­ε­δρος της Βου­λής είχε θε­σπί­σει Επι­τρο­πή αλλά η κυ­βέρ­νη­ση δεν άδρα­ξε τα απο­τε­λέ­σμα­τα για να τα κα­τα­στή­σει δια­κύ­βευ­μα προ­τε­ραιό­τη­τας στις δια­πραγ­μα­τεύ­σεις της με την Γερ­μα­νία.

24 Η δέ­σμευ­ση αυτή δεν τη­ρή­θη­κε και η κυ­βέρ­νη­ση δέ­χτη­κε στις 20 Φε­βρουα­ρί­ου 2015 να πα­ρα­τεί­νει την διάρ­κεια εφαρ­μο­γής του μνη­μο­νί­ου επι­ζη­τώ­ντας την τρο­πο­ποί­η­ση ενός 30%, για να χρη­σι­μο­ποι­ή­σου­με τους όρους του Βα­ρου­φά­κη.

25 Τα μόνα μέτρα που υιο­θε­τή­θη­καν πραγ­μα­τι­κά κατά τους πρώ­τους έξι μήνες της πρώ­της κυ­βέρ­νη­σης Συ­ρι­ζα ΑΝΕΛ ήταν οι 100 δό­σεις [http://​www.​cadtm.​org/​Grece-​Troisieme-​memorandum-​Le] που επέ­τρε­παν στους φο­ρο­λο­γού­με­νους με χρέη προς το Δη­μό­σιο να ρυθ­μί­σουν την κα­τά­στα­σή τους και να απο­κτή­σουν φο­ρο­λο­γι­κή ενη­με­ρό­τη­τας, μόνη δυ­να­τό­τη­τα για να ανα­πτύ­ξεις οι­κο­νο­μι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα. Το μέτρο αυτό έγινε πιο ανί­σχυ­ρο από τον Αύ­γου­στο του 2015, με ένα ει­δι­κό άρθρο του 3ου μνη­μο­νί­ου.

26 Η δω­ρε­άν πρό­σβα­ση στην ηλε­κτρι­κή ενέρ­γεια για τα πιο φτωχά νοι­κο­κυ­ριά δεν απο­τε­λεί ακόμη πραγ­μα­τι­κό­τη­τα στην Ελ­λά­δα. https://​www.​dei.​gr/​el/​oikiakoi-​pelates/​eualwtoi-​pelates-​kai-​koinwniko-​oikiako-​timologio/​plirofories-​gia-​to-​mitroo-​ton-​evaloton-​pelatvn

2727 Τί­πο­τε δεν έγινε στον τομέα αυτόν το 2015, χρό­νος που κα­τα­λή­φθη­κε από τις «δια­πραγ­μα­τεύ­σεις με τους πι­στω­τές». Έχο­ντας ανα­κοι­νω­θεί από τον Τσί­πρα τον Δε­κέμ­βρη του 2016, το «πα­ράλ­λη­λο πρό­γραμ­μα» έδωσε ένα επί­δο­μα κοι­νω­νι­κής αλ­λη­λεγ­γύ­ης, που θε­σπί­στη­κε τέλη 2016, δό­θη­κε τέλη του 2017 σε 280.000 νοι­κο­κυ­ριά, αντι­στοι­χώ­ντας σε 620.000 αν­θρώ­πους. https://​kea-​tech.​blogspot.​be/​2017/​10/​blog-​post_​26.​html

700.000 άν­θρω­ποι που ζουν σε συν­θή­κες ακραί­ας φτώ­χειας θα ωφε­λη­θούν το 2018, σε όλη την χώρα. Αυτό το μη­νιαίο επί­δο­μα κα­τα­βάλ­λε­ται υπό όρους που σχε­τί­ζο­νται με την ει­σο­δη­μα­τι­κή και πε­ριου­σια­κή κα­τά­στα­ση κάθε νοι­κο­κυ­ριού. Συ­νο­δεύ­ε­ται από πα­ρο­χές όπως την πρό­σβα­ση στα σχο­λι­κά γεύ­μα­τα, στην δω­ρε­άν ια­τρο­φαρ­μα­κευ­τι­κή πε­ρί­θαλ­ψη, σε δη­μο­τι­κές δομές κοι­νω­νι­κής στή­ρι­ξης (κοι­νω­νι­κά πα­ντο­πω­λεία, κλπ.) https://​www.​dik​aiol​ogit​ika.​gr/​eidhseis/​asfalish/​137366/​kea-​poioi-​dikaioyntai-​to-​koinoniko-​eisodima-​epidoma-​allileggyis-​ola-​ta-​kritiria. 35,6% του ελ­λη­νι­κού πλη­θυ­σμού, στο τέλος του 2017, ζει κάτω από το όριο της φτώ­χειας.

28 Η δω­ρε­άν πρό­σβα­ση στην ια­τρο­φαρ­μα­κευ­τι­κή πε­ρί­θαλ­ψη απο­τε­λεί πραγ­μα­τι­κό­τη­τα για τους έλ­λη­νες, είτε είναι ασφα­λι­σμέ­νοι είτε όχι, χωρίς διά­κρι­ση, καθώς και για τους αλ­λο­δα­πούς και τις κα­τη­γο­ρί­ες του πλη­θυ­σμού που αντι­με­τω­πί­ζουν δυ­σκο­λί­ες, από τον Μάη του 2016. Όμως, η υπο­βάθ­μι­ση του συ­στή­μα­τος υγεί­ας, που επι­βλή­θη­κε συ­στη­μα­τι­κά από το 1ο μνη­μό­νιο, συ­νε­χί­ζε­ται και προ­κα­λεί σο­βα­ρές ελ­λεί­ψεις σε φάρ­μα­κα, ση­μα­ντι­κούς χρό­νους ανα­μο­νής και συν­θή­κες εμ­φράγ­μα­τος στα νο­σο­κο­μεία, κλεί­σι­μο ολό­κλη­ρων τμη­μά­των στην επαρ­χία, ελ­λεί­ψει προ­σω­πι­κού και πι­στώ­σε­ων.

29 Τί­πο­τε δεν έγινε σε αυτόν τον τομέα.

30 Οι συ­ντά­ξεις ανα­προ­σαρ­μό­στη­καν με τον νόμο Κα­τρού­γκα­λου, το 2016, ξε­κι­νώ­ντας από τις επι­κου­ρι­κές συ­ντά­ξεις που πε­ριο­ρί­στη­καν με στόχο την εξοι­κο­νό­μη­ση 1% του ΑΕΠ ως το 2019. Καμία νέα επι­κου­ρι­κή σύ­ντα­ξη δεν χο­ρη­γή­θη­κε από τον Ια­νουά­ριο του 2015, ενώ ο νόμος αυτός προ­βλέ­πει την προ­ο­δευ­τι­κή κα­τάρ­γη­ση του ΕΚΑΣ στις πιο χα­μη­λές συ­ντά­ξεις, ως το 2020.

31 Αντί­θε­τα, το 3ο μνη­μό­νιο χει­ρο­τε­ρεύ­ει την φο­ρο­λο­γία των μι­κρών και με­σαί­ων επι­χει­ρή­σε­ων, απαι­τώ­ντας 50% του ΦΠΑ (που έχει αυ­ξη­θεί στα 24%) επί του ανα­με­νό­με­νου τον επό­με­νο χρόνο τζί­ρου να κα­τα­βάλ­λε­ται προ­κα­τα­βο­λι­κά (τον Δε­κέμ­βρη, για τον επό­με­νο χρόνο).

32 «Απαλ­λα­γή από το βάρος» ή δια­γρα­φή χρεών: μέτρο που έλαβε ο Σόλων, στην Αθήνα, τον 6ο π.Χ. αιώνα, σε όφε­λος των λαϊ­κών στρω­μά­των που πλήτ­το­νταν σο­βα­ρά από τα χρέη. Βλ. Δάφνη Κιού­ση – Ο Σόλων και η κρίση χρέ­ους στην αθη­ναϊ­κή πο­λι­τεία (Daphné Kioussis, « Solon et la crise d'endettement dans la cité athénienne », http://​www.​cadtm.​org/​Solon-​et-​la-​crise-​d-​endettement )

33 Ει­δι­κά οι αγρό­τες βρέ­θη­καν στην δίνη του 3ου μνη­μο­νί­ου που υπο­γρά­φτη­κε στις 13/07/2015: αύ­ξη­ση κατά 43% των κοι­νω­νι­κών ει­σφο­ρών στις συ­ντά­ξεις (από 7 σε 20%) και προ­κα­τα­βο­λή του 50% του φόρου επί των εκτι­μώ­με­νων κερ­δών του επό­με­νου έτους, κα­τάρ­γη­ση της απαλ­λα­γής φόρου στο ντί­ζελ, κα­τάρ­γη­ση μιας σει­ράς επι­δο­τή­σε­ων.

34 Ση­μειω­τέ­ον ότι με­τα­ξύ 2014 και Οκτώ­βρη 2017, δε­δο­μέ­νης της συ­νέ­χι­σης από την κυ­βέρ­νη­ση του Αλέξη Τσί­πρα των πο­λι­τι­κών που κα­τήγ­γει­λε το 2014, το ποσό των οφει­λών προς την εφο­ρία πέ­ρα­σε από 68 δις στα 100 δις €. Από τον Ια­νουά­ριο του 2017, οι κα­τα­σχέ­σεις ακι­νή­των από την Ανε­ξάρ­τη­τη Αρχή Δη­μο­σί­ων Εσό­δων που αντι­κα­θι­στά την εφο­ρία του Υπουρ­γεί­ου οι­κο­νο­μι­κών αφο­ρούν και τις κύ­ριες κα­τοι­κί­ες. http://​www.​cadtm.​org/​Grece-​Apres-​deux-​memoranda-​et-​au

Τον Αύ­γου­στο του 2017, το σύ­νο­λο των οφει­λών προς την εφο­ρία ανέρ­χο­νταν σε 95,65 δις ευρώ, εκ των οποί­ων 5,48 δις μόνο για το έτος 2017 και 3,8 εκα­τομ­μύ­ρια είναι οι χρε­ω­μέ­νοι φο­ρο­λο­γού­με­νοι. Με­τα­ξύ αυτών, 2,4 εκα­τομ­μύ­ρια φο­ρο­λο­γού­με­νοι, φυ­σι­κά και νο­μι­κά πρό­σω­πα, οφεί­λουν ποσά με­τα­ξύ 1 και 500 ευρώ που όμως δεν είναι σε θέση να κα­τα­βά­λουν, για ποσό συ­νο­λι­κό που ανέρ­χε­ται σε 340 εκα­τομ­μύ­ρια ευρώ.

35 Ο ΕΝΦΙΑ δεν κα­ταρ­γή­θη­κε, τρο­πο­ποι­ή­θη­κε ελα­φρώς βάσει κρι­τη­ρί­ων σχε­τι­κών με την γε­ω­γρα­φι­κή θέση και την κα­τά­στα­ση του ακι­νή­του, για ποσά με­τα­ξύ 400 και 13.000 ευρώ ετη­σί­ως.

36 Το αφο­ρο­λό­γη­το όριο, μετά από πολ­λές δια­πραγ­μα­τεύ­σεις, ορί­στη­κε στα 8.600 ευρώ για ένα μόνο άτομο, στα 9.000 ευρώ ετη­σί­ως για ζευ­γά­ρι με δυο παι­διά. Η κα­τά­στα­ση θα χει­ρο­τε­ρεύ­σει καθώς, υπό την πίεση της τρόι­κας, η κυ­βέρ­νη­ση δε­σμεύ­τη­κε τον Ιού­νιο του 2017 να μειώ­σει το αφο­ρο­λό­γη­το στα 5.700 και 6.130, αντί­στοι­χα, από 01.01.2019.

http://​www.​naf​temp​orik​i.​gr/​finance/​story/​1285393/​simantikes-​apoleies-​sto-​eisodima-​apo-​ta-​nea-​aforologita-​oria

37 Επρό­κει­το λοι­πόν περί δια­γρα­φής χρεών προς τις τρά­πε­ζες από ιδιώ­τες που ζουν κάτω από το όριο της φτώ­χειας.

38 Η υπό­σχε­ση αυτή δεν τη­ρή­θη­κε. Βλ. Eric Toussaint «Ευ­η­με­ρώ­ντας από την εξα­θλί­ω­ση: τα «κο­ρά­κια» ή «τα­μεία γύπες» κερ­δο­σκο­πούν πάνω στα χρέη των ιδιω­τών» http://​www.​cadtm.​org/​Les-​fonds-​vautours-​prosperent-​sur Βλ. Κων­στα­ντί­νος Καϊ­μά­κης, «Ελ­λά­δα, Το κί­νη­μα ¨Δεν πλη­ρώ­νω» (Le mouvement « Je ne paie pas » », http://​www.​cadtm.​org/​Grece-​Le-​mouvement-​Je-​ne-​paie-​pas) Όχι μόνο δεν τη­ρή­θη­κε η υπό­σχε­ση αυτή αλλά ο νόμος που προ­στά­τευε την κύρια κα­τοι­κία κατά των πλη­στει­ρια­σμών (μέσω δι­κα­στι­κής προ­σφυ­γής με ση­μα­ντι­κό κό­στος) δεν θα είναι προ­σβά­σι­μος από την 1η Ια­νουα­ρί­ου 2019. Χει­ρό­τε­ρα ακόμη, για να αντι­με­τω­πί­σει την πολύ ενερ­γή αντί­δρα­ση των πο­λι­τών, οι πλει­στη­ρια­σμοί γί­νο­νται πλέον ηλε­κτρο­νι­κά και οι αντι­δρώ­ντες αντι­με­τω­πί­ζουν ποι­νές φυ­λά­κι­σης από τρεις ως έξι μήνες.

Τέλος, τα κόκ­κι­να δά­νεια της Eurobank με­τα­βι­βά­στη­καν τον Ιού­λιο του 2017 σε κε­φά­λαιο «κο­ρά­κι» από την Σου­η­δία, το Intrum Justitia AB (Intrum) στο 3 % της αξίας τους, για ποσό 1,5 δις ευρώ.

http://​www.​iskra.​gr/αί­σχος-η-eurobank-αντί-των-δα­νειο­λη­πτών-πουλ/.

39 Ο Βα­ρου­φά­κης ήταν αντί­θε­τος με το μέτρο αυτό, αφού ήταν υπέρ της με­τα­βί­βα­σης των ελ­λη­νι­κών τρα­πε­ζών στους ευ­ρω­παί­ους πι­στω­τές. Από την πλευ­ρά της, η κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα δεν έλαβε κα­νέ­να μέτρο ώστε το ελ­λη­νι­κό Δη­μό­σιο να ασκή­σει όλα του τα δι­καιώ­μα­τα επί των ανα­κε­φα­λαιο­ποι­η­μέ­νων τρα­πε­ζών. Πε­ραι­τέ­ρω, άφησε το Ελ­λη­νι­κό τα­μείο χρη­μα­το­πι­στω­τι­κής στα­θε­ρό­τη­τας στα χέρια των συμ­μά­χων των ιδιω­τών τρα­πε­ζι­τών και των ευ­ρω­παί­ων ηγε­τών.

40 Η τρά­πε­ζα αυτή δεν δη­μιουρ­γή­θη­κε. Ο Βα­ρου­φά­κης που το είχε ανα­γά­γει σε μια από τις έξι προ­τε­ραιό­τη­τές του, δέ­χτη­κε στην συμ­φω­νία του Φε­βρουα­ρί­ου του 2015 με το Eurogroup να μην ανα­φέ­ρε­ται η δη­μιουρ­γία αυτής της δη­μό­σιας τρά­πε­ζας ανά­πτυ­ξης. Γ. Βα­ρου­φά­κη, Conversations entre adultes. Dans les coulisses secrètes de l'Europe, (Συ­ζη­τή­σεις με­τα­ξύ ενη­λί­κων. Στα μυ­στι­κά πα­ρα­σκή­νια της Ευ­ρώ­πης. Γαλ­λι­κή έκ­δο­ση του «Ανί­κη­τοι ητ­τη­μέ­νοι. Για μιαν ελ­λη­νι­κή Άνοι­ξη μετά από ατέ­λειω­τους μνη­μο­νια­κούς χει­μώ­νες), εκδ. Les Liens Qui Libèrent, Paris, 2017, κε­φά­λαιο 10, σ. 285-286

41 Αυτό δεν έγινε. Έχο­ντας μειω­θεί, με το 2ο μνη­μό­νιο, στα 586 ευρώ, και 510 ευρώ για τους κάτω των 25 ετών, ο βα­σι­κός μι­σθός αυ­ξή­θη­κε από την 1η Ια­νουα­ρί­ου 2017 στα 684 ευρώ χωρίς διά­κρι­ση ηλι­κί­ας, αλλά δεν επα­νήλ­θε στο επί­πε­δο του 2010-2011, δη­λα­δή, στα 751 ευρώ.

42 Οι επι­θέ­σεις στο ερ­γα­τι­κό δί­καιο δια­δέ­χθη­καν η μια την άλλη από το 2015, υπό την πίεση των πι­στω­τών, με την ευ­και­ρία κάθε «αξιο­λό­γη­σης» που προη­γεί­ται της κα­τα­βο­λής δόσης. Ο νόμος που ψη­φί­στη­κε τον Μάη του 2017 διευ­κο­λύ­νει τις ομα­δι­κές απο­λύ­σεις, κα­ταρ­γώ­ντας την διοι­κη­τι­κή άδεια και το δι­καί­ω­μα βέτο του υπουρ­γού ερ­γα­σί­ας για τις απο­λύ­σεις, βάσει της κα­τά­στα­σης στην αγορά ερ­γα­σί­ας, της κα­τά­στα­σης της επι­χεί­ρη­σης, των συμ­φε­ρό­ντων της εθνι­κής οι­κο­νο­μί­ας. Η κα­τά­στα­ση χει­ρο­τέ­ρευ­σε πε­ραι­τέ­ρω για το ερ­γα­τι­κό δί­καιο τον Ια­νουά­ριο του 2018, με την ψή­φι­ση νόμου που πε­ριο­ρί­ζει αντι­κει­με­νι­κά το δι­καί­ω­μα στην απερ­γία. Τέλος, δια­τη­ρεί­ται ακόμη κι η λει­τουρ­γία των κα­τα­στη­μά­των τις Κυ­ρια­κές, παρά τις επα­να­λαμ­βα­νό­με­νες δια­μαρ­τυ­ρί­ες μια πλειο­ψη­φί­ας εμπό­ρων και των υπαλ­λή­λων τους.

43 Η δέ­σμευ­ση αυτή δεν τη­ρή­θη­κε.

44 Αυτό δεν έγινε, αφού η ανα­πτυ­ξια­κή τρά­πε­ζα δεν δη­μιουρ­γή­θη­κε.

45 Αυτό πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε μόνο εν μέρει, κατά τους πρώ­τους έξι μήνες της κυ­βέρ­νη­σης Τσί­πρα, παρά τις προ­σπά­θειες της προ­έ­δρου της Βου­λής. Ο λόγος: οι πιέ­σεις από πλευ­ράς των πι­στω­τών κι η θέ­λη­ση του Τσί­πρα να διε­ξά­γει μυ­στι­κή δι­πλω­μα­τία και να κάνει πα­ρα­χω­ρή­σεις στους πι­στω­τές.

46 Αυτό έπρα­ξε η κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα τον Ιού­νιο του 2015 αλλά θέ­το­ντας επι­κε­φα­λής του δη­μό­σιου ορ­γα­νι­σμού ένα αμ­φι­βό­λου ποιό­τη­τας άτομο, όπως ανα­γνω­ρί­ζει ο Βα­ρου­φά­κης. Ο διο­ρι­σμός αυτός προ­κά­λε­σε έντο­νες δια­μαρ­τυ­ρί­ες και με­γά­λη απο­γο­ή­τευ­ση στην αρι­στε­ρά.

47 Αυτό δεν έγινε.

48 Ο Βα­ρου­φά­κης εξη­γεί στο βι­βλίο του πως δέ­χτη­κε την από­φα­ση των πι­στω­τών να μην τε­θούν αυτά τα 11 δις στη διά­θε­ση της ελ­λη­νι­κής κυ­βέρ­νη­σης και να επα­να­πα­τρι­στεί το ποσό αυτό προς το Ευ­ρω­παϊ­κό τα­μείο χρη­μα­το­πι­στω­τι­κής στα­θε­ρό­τη­τας, ιδιω­τι­κό ορ­γα­νι­σμό που δη­μιούρ­γη­σε η τρόι­κα με έδρα το Λου­ξεμ­βούρ­γο Θε­ω­ρεί πως είναι χα­μέ­νη μάχη η προ­σπά­θεια ανά­κτη­σης αυτών των 11 δις. Βλ. Γ. Βα­ρου­φά­κη, Conversations entre adultes. Dans les coulisses secrètes de l'Europe, (Συ­ζη­τή­σεις με­τα­ξύ ενη­λί­κων. Στα μυ­στι­κά πα­ρα­σκή­νια της Ευ­ρώ­πης. Γαλ­λι­κή έκ­δο­ση του «Ανί­κη­τοι ητ­τη­μέ­νοι. Για μιαν ελ­λη­νι­κή Άνοι­ξη μετά από ατέ­λειω­τους μνη­μο­νια­κούς χει­μώ­νες), εκδ. Les Liens Qui Libèrent, Paris, 2017, κε­φά­λαιο 9, σ. 274, και ση­μεί­ω­ση 14, του κε­φα­λαί­ου 9, σ. 514.

49 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 5, σ. 148.

50 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 5, σ. 175.

51 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 5, σ. 186.

52 Η κύρια πρό­τα­ση του Βα­ρου­φά­κη στο θέμα της ανα­διάρ­θρω­σης του χρέ­ους εγ­γρά­φε­ται, όπως ανα­φέ­ρει ο ίδιος, στη συ­νέ­χεια του κει­μέ­νου με τίτλο: «Μια με­τριο­πα­θής πρό­τα­ση για την επί­λυ­ση της κρί­σης του ευρώ» (« Modeste Proposition pour résoudre la crise de la zone euro » (https://​www.​yan​isva​rouf​akis.​eu/​wp-​content/​uploads/​2011/​12/​une-​modeste-​proposition-​pour-​surmonter-​la-​crise-​de-​leuro.​pdf ). Η υλο­ποί­η­ση της πρό­τα­σης αυτής συ­νί­στα­το στην αμοι­βαιο­ποί­η­ση των δη­μό­σιων χρεών της ζώνης του ευρώ. Αυτό θα συ­νε­πά­γο­νταν την κοινή από­φα­ση των κυ­βερ­νή­σε­ων της ευ­ρω­ζώ­νης για την ανα­κού­φι­ση των δη­μό­σιων οι­κο­νο­μι­κών και την εγκα­τά­λει­ψη των πο­λι­τι­κών λι­τό­τη­τας.

53 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 5, σ. 196.

54 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 5, σ. 191-192.

55 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 5, σ. 193.

56 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 5, σ. 202.

57 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 5, σ. 205-206.

58 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 5, σ. 204.

59 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 5, σ. 206.

60 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 5, σ. 207.

61 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 5, σ. 208.

62 http://​www.​20minutes.​fr/​economie/​1641539-​20150629-​direct-​crise-​grecque-​bourses-​europeennes-​plongent

63 Βλ. http://​www.​cadtm.​org/​Le-​recit-​discutable-​de-​Varoufakis

64 Γρά­φει ο Βα­ρου­φά­κης: «Από τις 15 Δε­κεμ­βρί­ου, ο Στουρ­νά­ρας δεν έπαψε να εντεί­νει τον τρα­πε­ζι­κό πα­νι­κό που είχε προ­κα­λέ­σει ο πρω­θυ­πουρ­γός Σα­μα­ράς: οι κα­τα­θέ­τες είχαν απο­σύ­ρει 9,3 δις ευρώ από τις τρά­πε­ζες. Το ποσό ανα­λή­ψε­ων είχε φθά­σει το 1 δις ευρώ την ημέρα. Την ημέρα των εκλο­γών, 11 δις είχαν εξα­φα­νι­στεί στο εξω­τε­ρι­κό ή κάτω από τα στρώ­μα­τα των μεν και των δε. Για να αντι­σταθ­μί­σουν τις απώ­λειες αυτές, οι τρά­πε­ζες χρειά­στη­κε να αυ­ξή­σουν την εξάρ­τη­σή τους από την ΕΚΤ κατά πε­ρισ­σό­τε­ρο των 60 δις.» Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 5, σ. 146.

65 Ο Βα­ρου­φά­κης δίνει εν συ­ντο­μία το νόημα των λόγων που πρό­φε­ρε ο Στουρ­νά­ρας στις 26 Φε­βρουα­ρί­ου, στην ετή­σια γε­νι­κή συ­νέ­λευ­ση των με­τό­χων της Κε­ντρι­κής τρά­πε­ζας, στην Αθήνα: «Ο λόγος του Στουρ­νά­ρα ήταν ακρι­βώς που θα είχε δώσει ο Σα­μα­ράς αν μας είχε νι­κή­σει στις 25 Ια­νουα­ρί­ου: ύμνος στην πο­λι­τι­κή της προη­γού­με­νης κυ­βέρ­νη­σης, επα­νά­λη­ψη του προ­ε­κλο­γι­κού ψέ­μα­τος σύμ­φω­να με το οποίο η Ελ­λά­δα ανα­κάμ­πτει, πλή­ρης υπο­τα­γή στην ατζέ­ντα της τρόι­κας, το όλον με επι­στέ­γα­σμα απει­λές ενα­ντί­ον μας, ελά­χι­στα κε­κα­λυμ­μέ­νες.» Γ. Βα­ρου­φά­κης, οπ.π., κε­φά­λαιο 10, σ. 293. Γρά­φει επί­σης «Όσο για τον Στουρ­νά­ρα, ήταν ο αντι­πρό­σω­πος της τρόι­κας, από πολ­λές από­ψεις.» σ. 294-295

66 Ήδη το 2014, ο Βα­ρου­φά­κης είχε δη­λώ­σει πως δεν θα ήταν απα­ραί­τη­το να αντι­κα­τα­στα­θεί ο Στουρ­νά­ρας αν ο Συ­ρι­ζα γι­νό­ταν κυ­βέρ­νη­ση. Δι­η­γεί­ται έναν διά­λο­γο που έλαβε χώρα τον Ιού­νιο του 2014, κατά την διάρ­κεια συ­νά­ντη­σης με τους Τσί­πρα, Παππά, Δρα­γα­σά­κη, Τσα­κα­λώ­το και Στα­θά­κη: «-Θε­ω­ρεί­τε πως είναι τυ­χαίο που ο Πρω­θυ­πουρ­γός με­τέ­φε­ρε τον Στουρ­νά­ρα από το υπουρ­γείο οι­κο­νο­μι­κών επι­κε­φα­λής της διοί­κη­σης της Κε­ντρι­κής τρά­πε­ζας; Τους ρώ­τη­σα. Πρό­κει­ται προ­φα­νώς για με­λε­τη­μέ­νο διο­ρι­σμό, σε πε­ρί­πτω­ση που κερ­δί­σε­τε τις εκλο­γές. Τότε, ο Αλέ­ξης ήταν εκτός εαυ­τού. - Το πρώτο που θα κάνω ως Πρω­θυ­πουρ­γός, είπε, θα είναι να απαι­τή­σω την πα­ραί­τη­σή του. Θα τον διώξω με τις κλω­τσιές αν χρεια­στεί. Όσο για τον Παππά, αυτός είχε ακόμη πιο ρι­ζο­σπα­στι­κές λύ­σεις. Από πλευ­ράς μου, τους είπα πως δεν δί­να­με μία για το ποιος διοι­κεί την Κε­ντρι­κή τρά­πε­ζα». Γ. Βα­ρου­φά­κης, οπ.π., κε­φά­λαιο 3, σ. 95. Μια δεύ­τε­ρη ανα­φο­ρά του Βα­ρου­φά­κη δεί­χνει πως συμ­βού­λε­ψε τον Τσί­πρα να μην διώ­ξει τον Στουρ­νά­ρα: «Ο Αλέ­ξης δεν έπαυε να μου λέει πως μια από τις προ­τε­ραιό­τη­τές του ήταν να του αφαι­ρέ­σει αυτήν την θέση. Το χει­ρό­τε­ρο είναι πως τον συμ­βού­λευα να είναι προ­σε­κτι­κός και δι­πλω­μά­της διότι δεν μπο­ρού­σε να διώ­ξει τον διοι­κη­τή της Κε­ντρι­κής τρά­πε­ζας χωρίς να αντι­με­τω­πί­σει την εκτε­λε­στι­κή επι­τρο­πή της ΕΚΤ. Καθώς συ­γκρα­τού­σα την οργή του Αλέξη κατά του Στουρ­νά­ρα, η διεύ­θυν­ση του Συ­ρι­ζα είχε συ­μπε­ρά­νει πως ήμουν ιδιαί­τε­ρα θε­τι­κά δια­κεί­με­νος απέ­να­ντι στο αγα­πη­μέ­νο παιδί της τρόι­κας στην Αθήνα.» Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 10, σ. 301.

67 Οι ιδιω­τι­κές τρά­πε­ζες λαμ­βά­νουν ρευ­στό­τη­τα με την οποία αγο­ρά­ζουν δη­μό­σιους τί­τλους για να πραγ­μα­το­ποι­ή­σουν κέρδη. Στην συ­νέ­χεια, κα­τα­θέ­τουν τους τί­τλους αυ­τούς ως εγ­γύ­η­ση στην κε­ντρι­κή τρά­πε­ζα για να λά­βουν ρευ­στό­τη­τα (πί­στω­ση) που χρη­σι­μο­ποιούν για να αγο­ρά­σουν άλ­λους τί­τλους δη­μο­σί­ου (πράγ­μα­τι, οι ελ­λη­νι­κές τρά­πε­ζες χο­ρη­γούν όλο και λι­γό­τε­ρα δά­νεια στον ιδιω­τι­κό τομέα και το πο­σο­στό των κόκ­κι­νων δα­νεί­ων στο πι­στω­τι­κό τους χαρ­το­φυ­λά­κιο φθά­νει το 45%, το 2015. Άρα, δα­νεί­ζουν, ανα­λο­γι­κά, όλο και πε­ρισ­σό­τε­ρο στο Κρά­τος, διότι, εν πάση πε­ρι­πτώ­σει, είναι πιο σί­γου­ρο από το να δα­νεί­ζεις στον ιδιω­τι­κό τομέα). Αν η κε­ντρι­κή τρά­πε­ζα πε­ριο­ρί­ζει την πρό­σβα­ση στην ρευ­στό­τη­τα, οι τρά­πε­ζες αγο­ρά­ζουν λι­γό­τε­ρους τί­τλους και απαι­τούν κα­λύ­τε­ρη από­δο­ση, πράγ­μα που αυ­ξά­νει το κό­στος του δα­νει­σμού για το Κρά­τος.

68 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 7, σ. 208-209.

69 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 7, σ. 210.

70 Σχε­τι­κά με την κα­τά­στα­ση ανά­γκης που εγ­γρά­φε­ται στην Συν­θή­κη της Βιέν­νης του 1969 για το δί­καιο των Συμ­βά­σε­ων, βλ. Cécile Lamarque και Renaud Vivien, « Quelques fondements juridiques pour suspendre le paiement des dettes publiques (Με­ρι­κές νο­μι­κές βά­σεις για την ανα­στο­λή της πλη­ρω­μής των δη­μό­σιων χρεών)»: http://​www.​cadtm.​org/​Quelques-​fondements-​juridiques

71 Κανονισμός (ΕΕ) αρ. 472/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 2013 για την ενίσχυση της οικονομικής και δημοσιονομικής εποπτείας των κρατών μελών στη ζώνη του ευρώ τα οποία αντιμετωπίζουν ή απειλούνται με σοβαρές δυσκολίες αναφορικά με την χρηματοοικονομική τους σταθερότητα http://​eur-​lex.​europa.​eu/​legal-​con­tent/​EL/​TXT/?​uri=CELEX:​32013R0472

72 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 7, σ. 216.

73 Γ. Βα­ρου­φά­κη, οπ.π., κε­φά­λαιο 7, σ. 215.