Εμβόλια κορωνοϊού: Ανταγωνισμοί, κερδοσκοπία και πολιτική εκμετάλλευση

Ανταγωνισμοί

Ο οικονομικός και γεωπολιτικός ανταγωνισμός για την διάθεση του εμβολίου κατά του Covid-19, καθώς ολοκληρώνονται οι δοκιμές της τρίτης φάσης διάφορων εταιρικών σχημάτων, έχει φτάσει σε σημείο παροξυσμού. Η έρευνα και παραγωγή των διαφορετικών εμβολίων σε ρυθμούς πρωτοφανείς και τα αναπάντητα ερωτηματικά, αποτελούν το φόντο πίσω από το επικοινωνιακό «πανηγύρι» που στήνουν όλες οι κυβερνήσεις. Αυτές που μας άφησαν απροστάτευτους απέναντι στον ιό και τώρα ποντάρουν την πολιτική τους επιβίωση, στον μαζικό εμβολιασμό.

Στη μάχη της «πρωτιάς» για χρήμα και πολιτική υπεραξία, η Βρετανία παρέλαβε ήδη τις πρώτες δόσεις του εμβολίου των Pfizer/BioNTech. Το συγκεκριμένο εμβόλιο έλαβε άδεια έκτακτης ανάγκης από τις βρετανικές ρυθμιστικές αρχές. Η μεταφορά έγινε μέσω ειδικών φορτηγών από το Βέλγιο, καθώς απαιτούνται πολύ χαμηλές θερμοκρασίες για τη διατήρηση των δόσεων. Από αυτή την εβδομάδα θα αρχίσουν οι εμβολιασμοί ηλικιωμένων στα γηροκομεία.

Η ίδια εταιρική σύμπραξη αναμένει ανάλογες θετικές απαντήσεις από τις αντίστοιχες αρχές των ΗΠΑ (FDA) στις 10/12 και της ΕΕ (EMA) στις 29/12. Πάνω από 90% αποτελεσματικότητα έχουν ανακοινώσει επίσης η αμερικανική «Moderna» και η Ρωσία για το «Sputnik V», που ήδη χορηγείται σε νοκομεία της Μόσχας, ενώ και μια σειρά αντίστοιχα εμβόλια αναμένεται να εγκριθούν μεσοπρόθεσμα.

Με την προϋπόθεση ότι τα εμβόλια αυτά θα πιστοποιηθούν από τις αρμόδιες υπηρεσίες ως ασφαλή, προστίθεται ένα σημαντικό όπλο στη μάχη κατά της πανδημίας. Τα εμβόλια όμως, όπως σημειώνει ο ΠΟΥ, δεν θα αφανήσουν τη νόσο. Οι ιικές ασθένειες δεν εξαφανίζονται με ένα εμβόλιο. Όπως τα βακτήρια αναπτύσσουν αντίσταση στα αντιβιοτικά, οι ιοί μπορούν να εξελιχθούν και να γίνουν πιο ανθεκτικοί στα εμβόλια. Και αυτό είναι μια υπογράμμιση, την οποία αποσιωπούν σκόπιμα οι απανταχού κυβερνώντες που παρουσιάζουν το εμβόλιο ως πανάκεια, με σκοπό να κρύψουν τις εγκληματικές τους ευθύνες για τη μη ενίσχυση των δημόσιων συστημάτων Υγείας.

Πρώτοι και καλύτεροι στο «εμπόριο ελπίδας» ο Μητσοτάκης και ο ανεκδιήγητος υπουργός Υγείας Β. Κικίλιας, που παρουσιάζει μακέτες για το πρόγραμμα εμβολιασμού, χωρίς καν η Ελλάδα να έχει παραλάβει έστω μια δόση εμβολίου. Αντί για προσλήψεις γιατρών, νοσηλευτικού προσωπικού και εξοπλισμό των νοσοκομείων, η κυβέρνηση μας καλεί να κάνουμε υπομονή -χωρίς διεκδικήσεις, δουλειά, ελεύθερες μετακινήσεις, πολιτισμό και ψυχαγωγία- μέχρι την έλευση του εμβολίου, εφόσον αυτή έκανε «ότι περνάει από το χέρι της».

Ασφάλεια

Είναι εντυπωσιακό ότι κατασκευάστηκαν αποτελεσματικά εμβόλια και με νέες μεθόδους (mRNA) σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα για ένα νέο ιό, του οποίου το γονιδίωμα μελετήθηκε λιγότερο από ένα χρόνο πριν. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί προβληματισμοί για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων στις ευπαθείς ομάδες, όπως και το κατά πόσο αυτά προφυλάσσουν από τη σοβαρή λοίμωξη και τις επιπλοκές του Cοvid-19.

Επίσης ασαφές είναι αν τα εμβόλια εμποδίζουν τη μετάδοση του ιού από τους εμβολιασμένους ανθρώπους στους υπόλοιπους ή απλώς θα μειώνουν τα συμπτώματα μετά τη λοίμωξη, ενώ προς επιβεβαίωση είναι πόσο θα διαρκεί η προστατευτική ανοσία.

Λόγω της επείγουσας κατάστασης, τα δεδομένα των εμβολίων έχουν παρουσιαστεί περισσότερο  σε δελτία τύπου και σε συνεντεύξεις, παρά σε επιστημονικές δημοσιεύσεις και σε ιατρικά περιοδικά. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την αντιεπιστημονική προπαγάνδα του κινήματος κατά των εμβολίων και λοιπών συνωμοσιολόγων, εντείνουν το δισταγμό του παγκόσμιου πληθυσμού να εμβολιαστεί.

Η διακίνηση και αποθήκευση των εμβολίων από τις πύλες των εργοστασίων μέχρι τα κέντρα εμβολιασμου, αποτελεί μία ακόμα κρίσιμη παράμετρο. Για παράδειγμα το εμβόλιο της Οξφόρδης σε συνεργασία με την φαρμακευτική AstraZeneca, αποθηκεύεται στους -20 oC, σε αντίθεση με το εμβόλιο της Pfizer/BioNTech, που μπορεί να θεωρείται πιο δραστικό,  αλλά αποθηκεύεται σε θερμοκρασίες κάτω των -70 oC. Αυτή η θερμοκρασία είναι 50 βαθμούς κάτω από οποιοδήποτε άλλο εμβόλιο που χρησιμοποιείται σήμερα.

Επιπλέον, οι χαμηλές θερμοκρασίες αποθήκευσης, είναι δύσκολο να εξασφαλιστούν σε περιοχές που δεν υπάρχει ηλεκτρισμός. Σε μέρη της Υποσαχάριας Αφρικής μόλις το 28% των ιατρικών εγκαταστάσεων υπολογίζεται πως έχουν πρόσβαση σε αξιόπιστη ηλεκτρική ενέργεια.

Ανισότητες

Η G20, πρόσφατα, υποσχέθηκε να καταβάλει «κάθε δυνατή προσπάθεια» για να εξασφαλίσει τη δίκαιη διανομή των εμβολίων κατά του Covid-19 σε όλο τον κόσμο. Βέβαια κάτι τέτοιο μοιάζει με ευχολόγιο απο τη στιμή που ένα παγκόσμιο κοινωνικό αγαθό, όπως το εμβόλιο, έχει μετατραπεί σε ιδιοκτησία φαρμακευτικών εταιρειών, δηλαδή σε ένα εμπόρευμα προς πώληση. Οι λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες δεν έχουν προς το παρόν παρά τις 1,6 δισ. δόσεις που εξασφάλισε για αυτές το πρόγραμμα «Covax» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Οι πλούσιες χώρες, από την άλλη, διατηρούν το δικαίωμα να διαθέσουν δωρεάν ή επί πληρωμή τις δόσεις που θα τους περισσέψουν. Οι περισσότερες από αυτές συμμετέχουν εξάλλου στο πρόγραμμα «Covax» (με εξαίρεση τις ΗΠΑ). Η ΕΕ έχει προαγοράσει έναν απίστευτο αριθμό εμβολίων. Σύμφωνα με το Politico, η ΕΕ έχει συνάψει συμβόλαια προμήθειας με 6 εταιρείες για να φτάσει σχεδόν στα 2 δισεκατομμύρια δόσεις, δηλαδή δόσεις 4 φορές πάνω από τον πληθυσμό της(!).

Οι προπαραγγελίες όμως, δεν σημαίνουν και σύντομη συλλογική ανοσία. Η Pfizer/BioNTech, έχουν ανακοινώσει πως η δυνατότητα παραγωγής περιορίζεται στις 50 εκατ. δόσεις αυτόν τον χρόνο, ενώ άλλες 1,3 εκατ. δόσεις θα παραχθούν έως το τέλος του 2021, σε έναν παγκόσμιο πληθυσμό 8 δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Με άλλα λόγια, θα χρειαστεί καιρός για να φτάσει το εμβόλιο παντού στον «αναπτυγμένο» κόσμο. Οι περισσότεροι κάτοικοι στις φτωχές χώρες βέβαια, δεν θα έχουν ποτέ την οικονομική δυνατότητα να εμβολιαστούν. Για αυτούς, ο κορωνοϊός (και οι άλλες ασθένειες) θα παραμείνουν μια ατελείωτη πανδημία.

Κόστος

Οι μαζικές αγορές εμβολίων θα κοστίσουν δεκάδες δισ. ευρώ στους κρατικούς προϋπολογισμούς, δηλαδή σε όλους εμάς μέσω της φορολογίας και των περικοπών κοινωνικών δαπανών, παρά το γεγονός ότι τα εμβόλια δεν θα υπήρχαν χωρίς τις επενδύσεις του δημόσιου τομέα και τη γενναία χρηματοδότηση των ερευνών από τις κυβερνήσεις (βλ. άρθρο του Μάικλ Ρόμπερτς).

Μπροστά στα εκατομμύρια θανάτους από επιπλοκές του covid-19, ο αχαλίνωτος φαρμακευτικός και κρατικός ανταγωνισμός, εμποδίζει τον παγκόσμιο συντονισμό για την παραγωγή και διάθεση αποτελεσματικών εμβολίων, σε επαρκείς ποσότητες, προς όφελος της ανθρωπότητας. Ακόμα μια σοβαρή απόδειξη για να συνειδητοποιήσουμε ότι για να εξαλείψουμε τις πανδημίες, χρειάζεται να τελειώνουμε με το βαθιά άρρωστο σύστημα του κέρδους. 

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά, φ. 464  (9/12/20)