Αναθεωρώντας…αντισυνταγματικά

Κατά συ­νέ­πεια, το ση­με­ρι­νό ση­μεί­ω­μα του ΒΗ­ΜΑ­ΤΟ­ΔΟ­ΤΗ που χαρ­το­γρα­φεί το πλαί­σιο της επι­κεί­με­νης συ­νταγ­μα­τι­κής ανα­θε­ώ­ρη­σης με βα­σι­κό τίτλο «Αλ­λά­ζουν και το πο­λί­τευ­μα;» ήταν με­γά­λος, ανα­γνω­στι­κός πει­ρα­σμός. Πα­ρε­μπι­πτό­ντως το ση­μεί­ω­μα έγινε κε­ντρι­κό θέμα στην ιστο­σε­λί­δα του ΒΗ­ΜΑ­ΤΟΣ και με φω­το­γρα­φία που τσα­κί­ζει κό­κα­λα: Ο Τσί­πρας να κά­θε­ται δίπλα – δίπλα και σε πολύ ευ­χά­ρι­στη και γε­λα­στή ατμό­σφαι­ρα με τον γνω­στό, άφωνο ρυθ­μι­στή της κε­ντρο­δε­ξιάς, Κώστα Κα­ρα­μαν­λή. Τι να θέλει, άραγε να πει ο… ποι­η­τής και ο δια­δι­κτυα­κός «υλα­τζής»;

Στην ουσία. Ο πάντα έγκυ­ρος ΒΗ­ΜΑ­ΤΟ­ΔΟ­ΤΗΣ επι­κα­λεί­ται που­λά­κια του κήπου στο Μέ­γα­ρο Μα­ξί­μου τα οποία του κε­λά­η­δη­σαν μυ­στι­κή συ­νά­ντη­ση του πρω­θυ­πουρ­γού με τον υπουρ­γό Εσω­τε­ρι­κών ανα­φο­ρι­κά με τη συ­νταγ­μα­τι­κή ανα­θε­ώ­ρη­ση και την πρό­θε­ση της κυ­βέρ­νη­σης να προ­τεί­νει, με­τα­ξύ άλλων, την εκλο­γή του Προ­έ­δρου της Δη­μο­κρα­τί­ας από τον λαό, κα­λύ­τε­ρα, το εκλο­γι­κό σώμα. Βέ­βαια, για όσους πα­ρα­κο­λου­θούν με κά­ποια συ­νέ­πεια την εν­δο­α­στι­κή διελ­κυ­στίν­δα για το πλαί­σιο ανα­θε­ώ­ρη­σης του Συ­ντάγ­μα­τος, η πρε­μού­ρα να ανα­δει­κνύ­ε­ται ο Πρό­ε­δρος της Δη­μο­κρα­τί­ας απευ­θεί­ας από τον λαό δεν είναι και­νού­ριο φρού­το από το οποίο τσι­μπο­λο­γούν τα που­λά­κια του κήπου στο Μέ­γα­ρο Μα­ξί­μου. Για την ακρί­βεια, το θέμα έχει ανοί­ξει εδώ και πολλά χρό­νια, και πήρε δια­στά­σεις μιας διαρ­κώς επα­να­λαμ­βα­νό­με­νης και ανοι­κτής συ­ζή­τη­σης με διά­φο­ρες αφορ­μές. Μά­λι­στα βρί­σκο­νται κατά και­ρούς και πρό­θυ­μοι αρ­θρο­γρά­φοι και συγ­γρα­φείς να επι­χει­ρη­μα­το­λο­γή­σουν υπέρ μιας τέ­τοιας εξέ­λι­ξης. Για πα­ρά­δειγ­μα, ο δη­μο­σιο­γρά­φος Σταύ­ρος Λυ­γε­ρός στο βι­βλίο του «Από την κλε­πτο­κρα­τία στη χρε­ο­κο­πία» (εκ­δό­σεις Πα­τά­κη) αφιε­ρώ­νει σε­λί­δες ολό­κλη­ρες για την ανα­γκαιό­τη­τα η χώρα να προ­σαρ­μό­σει το Σύ­νταγ­μα και το πο­λί­τευ­μα στο προ­ε­δρι­κό μο­ντέ­λο, όπως αυτό χον­δρι­κά και με πα­ραλ­λα­γές ισχύ­ει, στην Κύπρο, τις ΗΠΑ και τη Γαλ­λία.

Πριν από ακρι­βώς ένα χρόνο, και ενώ ξε­κι­νού­σε η πρό­ω­ρη και άγονη δια­δι­κα­σία για την ανά­δει­ξη Προ­έ­δρου της Δη­μο­κρα­τί­ας, έπει­τα από την πρό­τα­ση της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ στο πρό­σω­πο του Σταύ­ρου Δήμα, η γα­λά­ζια πα­ρά­τα­ξη έκρι­νε σκό­πι­μο να κα­τα­θέ­σει και να δη­μο­σιο­ποι­ή­σει το δικό της πλαί­σιο συ­νταγ­μα­τι­κής ανα­θε­ώ­ρη­σης. Συ­ντά­κτης του πλαι­σί­ου ήταν – ποιος άλλος!; - ο Προ­κό­πης Παυ­λό­που­λος. Ο νυν Πρό­ε­δρος της Δη­μο­κρα­τί­ας είχε συ­μπε­ρι­λά­βει τότε και αυτήν τη συ­νταγ­μα­τι­κή «προ­σαρ­μο­γή», δι­καιο­λο­γώ­ντας την στις «υπε­ρε­ξου­σί­ες» που συ­γκε­ντρώ­νο­νται στο πρό­σω­πο του πρω­θυ­πουρ­γού. Πα­ρέν­θε­ση : Βέ­βαια αυτές οι… «υπε­ρε­ξου­σί­ες» - που ο Παυ­λό­που­λος κα­τήγ­γει­λε ως υπο­τι­θέ­με­νος έγκυ­ρος συ­νταγ­μα­το­λό­γος -δεν τον εμπό­δι­σαν να απο­δε­χθεί την πρό­τα­ση για την Προ­ε­δρία της Δη­μο­κρα­τί­ας όταν ο Τσί­πρας έκανε χρήση μιας τέ­τοιας «υπε­ρε­ξου­σί­ας», δη­λα­δή του προ­νο­μί­ου να προ­τεί­νει και να επι­βά­λει κα­ταρ­χάς και χωρίς πολλά – πολλά στην Κοι­νο­βου­λευ­τι­κή Ομάδα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ , ΠτΔ. Με άλλα λόγια ο Παυ­λό­που­λος υπο­στή­ρι­ζε ότι ένας Πρό­ε­δρος της Δη­μο­κρα­τί­ας εκλεγ­μέ­νος από τον λαό και με ορι­σμέ­νες απο­κρυ­σταλ­λω­μέ­νες και ενι­σχυ­μέ­νες αρ­μο­διό­τη­τες θα λει­τουρ­γού­σε ως αντί­βα­ρο στον θεσμό του πρω­θυ­πουρ­γού.

Από τη θέση του Προ­έ­δρου της Δη­μο­κρα­τί­ας, ο Παυ­λό­που­λος, τυ­πι­κά, δεν εμπλέ­κε­ται άμεσα στην ανα­θε­ώ­ρη­ση του Συ­ντάγ­μα­τος. Είναι όμως γνω­στό στα… που­λά­κια των κήπων στο Προ­ε­δρι­κό Μέ­γα­ρο και το Μέ­γα­ρο Μα­ξί­μου ότι ο Πρό­ε­δρος της Δη­μο­κρα­τί­ας έχει κα­το­χυ­ρώ­σει έναν πα­ρα­σκη­νια­κό ρόλο άτυ­που θε­σμι­κού και συ­νταγ­μα­τι­κού συμ­βού­λου του Τσί­πρα. Με άλλα λόγια, η συ­νταγ­μα­τι­κή ανα­θε­ώ­ρη­ση θα έχει ως πυ­ξί­δα την πρό­τα­ση Παυ­λό­που­λου, η οποία απο­τε­λού­σε πρό­τα­ση της ΝΔ και θα έχει ως βα­σι­κό πυ­ρή­να, ένα πλαί­σιο δια­τά­ξε­ων οι οποί­ες πε­ρι­στρέ­φο­νται γύρω από την κω­δι­κο­ποι­η­μέ­νη φράση «συ­νταγ­μα­το­ποί­η­ση του μνη­μο­νί­ου». Δη­λα­δή, ενί­σχυ­ση και σκλή­ρυν­ση της εκτε­λε­στι­κής εξου­σί­ας, αφυ­δά­τω­ση μέ­χρις εξα­φά­νι­σης των αντι­προ­σω­πευ­τι­κών θε­σμών (βλέπε Κοι­νο­βού­λιο), έμ­με­ση και κε­κα­λυμ­μέ­νη απο­δυ­νά­μω­ση της λαϊ­κής κυ­ριαρ­χί­ας ως θε­με­λί­ου του πο­λι­τεύ­μα­τος, συ­νταγ­μα­τι­κή κα­το­χύ­ρω­ση της ιδιω­τι­κο­ποί­η­σης του κοι­νω­νι­κού κρά­τους (με άξονα την παι­δεία και την ανώ­τα­τη εκ­παί­δευ­ση), υπο­βάθ­μι­ση των ατο­μι­κών και πο­λι­τι­κών δι­καιω­μά­των και του φυ­σι­κού πε­ρι­βάλ­λο­ντος. Όπως πι­θα­νό­τα­τα θα το έθετε και ο άλλος γνω­στός και υπο­τι­θέ­με­νος έγκυ­ρος συ­νταγ­μα­το­λό­γος, Βαγ­γέ­λης Βε­νι­ζέ­λος μια «προ­σαρ­μο­γή του Συ­ντάγ­μα­τος στα πρό­τυ­πα του “με­τα­δη­μο­κρα­τι­κού­’’ πο­λι­τι­κού και κοι­νω­νι­κού κλί­μα­τος».

Αξί­ζει να το­νι­στεί ότι και ένας πρω­το­ε­τής φοι­τη­τής της Νο­μι­κής μπο­ρεί να επι­χει­ρη­μα­το­λο­γή­σει ως προς το γιατί μια ανα­θε­ώ­ρη­ση του Συ­ντάγ­μα­τος που θα συ­μπε­ριε­λάμ­βα­νε μια τέ­τοια ρύθ­μι­ση (εκλο­γή Προ­έ­δρου της Δη­μο­κρα­τί­ας από τον λαό) είναι και αντι­συ­νταγ­μα­τι­κή και απο­τε­λεί νό­θευ­ση της μορ­φής του πο­λι­τεύ­μα­τος της Προ­ε­δρευό­με­νης Κοι­νο­βου­λευ­τι­κής Δη­μο­κρα­τί­ας, και μά­λι­στα κατά τρόπο ανε­πί­τρε­πτο για το ίδιο το Σύ­νταγ­μα και την ανα­θε­ω­ρη­τι­κή δια­δι­κα­σία του άρ­θρου 110. Μπρο­στά όμως στις πο­λι­τι­κές σκο­πι­μό­τη­τες και τον οδο­στρω­τή­ρα που έχει ως οδηγό πλέον το κόμμα του Νέου Κέ­ντρου, τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, όπως το έχει δια­τυ­πώ­σει ορθά και ο φίλος μου, Δη­μο­σθέ­νης Πα­πα­δά­τος – Ανα­γνω­στό­που­λος, οι ηθι­κές, νο­μι­κές και συ­νταγ­μα­τι­κές, δη­μο­κρα­τι­κές επι­κλή­σεις φα­ντά­ζουν αδύ­να­μες και πα­ρω­χη­μέ­νες.

Εξάλ­λου, τα… που­λά­κια στο Μέ­γα­ρο Μα­ξί­μου ήδη έχουν τρα­γου­δή­σει στους ρυθ­μούς μιας τέ­τοιου συ­νταγ­μα­τι­κού τύπου «προ­σαρ­μο­γής». Η προ­ε­κλο­γι­κή εκ­στρα­τεία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ τον Σε­πτέμ­βριο είχε κα­θα­ρά, προ­σω­πο­κε­ντρι­κά και αρ­χη­γι­κά στοι­χεία, με απο­κο­ρύ­φω­μα το φαι­δρό όσο και απο­κα­λυ­πτι­κό ΨΗ­ΦΙ­ΖΟΥ­ΜΕ ΠΡΩ­ΘΥ­ΠΟΥΡ­ΓΟ. Η δομή της κυ­βέρ­νη­σης με έναν Αντι­πρό­ε­δρο (Δρα­γα­σά­κης) ο οποί­ος έχει συ­γκε­ντρώ­σει πάνω του και γύρω του εξου­σί­ες και αρ­μο­διό­τη­τες και αριθ­μό στε­λε­χών ενός εξαι­ρε­τι­κά με­γά­λου μη­χα­νι­σμού, θυ­μί­ζει έντο­να κυ­βέρ­νη­ση προ­ε­δρι­κή, απλώς χωρίς την ανά­λο­γη ανα­φο­ρά στις τα­μπέ­λες των γρα­φεί­ων. Ο Δρα­γα­σά­κης «πρω­θυ­πουρ­γεύ­ει», ο Τσί­πρας βάζει το ακόμη σχε­τι­κά αναλ­λοί­ω­το πρό­σω­πο του για τους φω­το­γρά­φους και τους τί­τλους. Η επι­λο­γή κυ­βερ­νη­τι­κών στε­λε­χών και υπουρ­γών υπήρ­ξε μείγ­μα προ­σώ­πων με άμε­σες ανα­φο­ρές στον Τσί­πρα (και μόνο, «τσι­πρι­κοί» νέας εσο­δεί­ας), με τε­χνο­κρα­τι­κές υπο­τί­θε­ται περ­γα­μη­νές και με «αύρα» κυ­βέρ­νη­σης «εθνι­κού φά­σμα­τος» και «ενό­τη­τας». Όπως και όταν, για πα­ρά­δειγ­μα, δη­μο­κρα­τι­κοί πρό­ε­δροι στις ΗΠΑ διο­ρί­ζουν υπουρ­γούς στε­λέ­χη των Ρε­που­μπλι­κά­νων – ή των επι­χει­ρή­σε­ων.

Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ως κόμμα δια­λύ­θη­κε – εν­δε­χο­μέ­νως προς ανα­κού­φι­ση της πρω­θυ­πουρ­γι­κής κα­μα­ρί­λας. Αυτό που απέ­μει­νε ήταν ένα άθροι­σμα στε­λε­χών με προ­σω­πι­κούς μη­χα­νι­σμούς και επιρ­ροή ψήφων που πο­σο­τι­κο­ποί­η­σαν το πλε­ο­νέ­κτη­μα της απή­χη­σης του αρ­χη­γι­σμού στις το­πι­κές κοι­νω­νί­ες. Η αποχή συ­νέ­δρα­με ακρι­βώς στο να φανεί η πύρ­ρειος νίκη σαν σα­ρω­τι­κή επι­κρά­τη­ση. Εξάλ­λου στις εκλο­γές όπως και σε όλες τις δη­μο­κρα­τι­κές δια­δι­κα­σί­ες, το απο­τέ­λε­σμα κρί­νε­ται από τους συμ­με­τέ­χο­ντες, όχι τους από­ντες.

Πι­θα­νώς, το μόνο στοι­χείο που εξέ­λι­πε από την προ­ε­κλο­γι­κή εκ­στρα­τεία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ τον Σε­πτέμ­βριο για να προ­σο­μοιά­ζει πια ολο­κλη­ρω­τι­κά με τις προ­ε­δρι­κές προ­ε­κλο­γι­κές εκ­στρα­τεί­ες που «απο­λαμ­βά­νουν» για πα­ρά­δειγ­μα στις ΗΠΑ ήταν η φα­νε­ρή ή μυ­στι­κή ιδιω­τι­κή χρη­μα­το­δό­τη­ση από  με­γά­λους επι­χει­ρη­μα­τι­κούς ομί­λους, οι εκ­στρα­τεί­ες συ­γκέ­ντρω­σης κον­δυ­λί­ων που ανα­λαμ­βά­νουν εξει­δι­κευ­μέ­νες ομά­δες λο­μπι­στών. Με την από­λυ­τα επι­θε­τι­κή κρι­τι­κή που έχει κο­ρυ­φω­θεί τα τε­λευ­ταία χρό­νια στο «κό­στος της δη­μο­κρα­τί­ας» και την κρα­τι­κή χρη­μα­το­δό­τη­ση των κομ­μά­των, μια προ­ε­δρι­κή προ­ε­κλο­γι­κή εκ­στρα­τεία κομ­μέ­νη και ραμ­μέ­νη στα αμε­ρι­κα­νι­κά πρό­τυ­πα και προ­σαρ­μο­σμέ­νη στις ελ­λη­νι­κές ιδιαι­τε­ρό­τη­τες, είναι προ των πυλών, ήδη με την προ­α­ναγ­γε­λία της σχε­τι­κής συ­νταγ­μα­τι­κής πρό­βλε­ψης και με ορί­ζο­ντα το 2020 – στη λήξη δη­λα­δή της θη­τεί­ας Παυ­λό­που­λου.

Το ζή­τη­μα επο­μέ­νως της συ­νταγ­μα­τι­κής ανα­θε­ώ­ρη­σης είναι φλέ­γον και δυ­στυ­χώς και για την όποια δυ­σμε­νή τροπή των πραγ­μά­των, υπάρ­χει μια εξαι­ρε­τι­κά ευ­νοϊ­κή σύν­θε­ση της πα­ρού­σας Βου­λής που μπο­ρεί να βάλει πλάτη στις πλέον αντι­δρα­στι­κές, αυ­ταρ­χι­κές και αντι­δη­μο­κρα­τι­κές ρυθ­μί­σεις. Εύ­λο­γα το θέμα πρέ­πει να απα­σχο­λή­σει και τις δυ­νά­μεις της ρι­ζο­σπα­στι­κής και εξω­κοι­νο­βου­λευ­τι­κής Αρι­στε­ράς στο δη­μό­σιο λόγο – δεν πρέ­πει να αφε­θεί στο μο­νο­πώ­λιο μιας εν­δο­α­στι­κής, δη­μό­σιας συ­ζή­τη­σης και αντι­πα­ρά­θε­σης. Και αυτό γιατί οι δρό­μοι που ανοί­γο­νται μπρο­στά μας και πε­ρι­λαμ­βά­νουν το κατά τι ανα­θε­ω­ρη­μέ­νο Σύ­νταγ­μα θα είναι ναρ­κο­πέ­δια διαρ­κεί­ας για τον κόσμο της ερ­γα­σί­ας, την νε­ο­λαία, τους αντι­προ­σω­πευ­τι­κούς θε­σμούς γε­νι­κά και όχι μόνο τη Βουλή, όπως για πα­ρά­δειγ­μα τα συν­δι­κά­τα και τους φοι­τη­τι­κούς συλ­λό­γους.

Η αυ­ταρ­χι­κο­ποί­η­ση της εκτε­λε­στι­κής εξου­σί­ας ση­μα­το­δο­τεί ανα­δί­πλω­ση του αστι­σμού κατά τα πρό­τυ­πα της με­σο­πο­λε­μι­κής απά­ντη­σης στην κρίση με ό, τι αυτό θα συ­νε­πά­γε­ται μα­κρο­πρό­θε­σμα. Για τους πιο επι­με­λείς πα­ρα­τη­ρη­τές, οι πρό­σφα­τες εξε­λί­ξεις και τα γε­γο­νό­τα στη Γαλ­λία (Ολάντ, κα­τά­στα­ση μό­νι­μης έκτα­κτης ανά­γκης, στρα­τιω­τι­κο­ποί­η­ση της δη­μό­σιας ζωής, άνο­δος της Ακρο­δε­ξιάς, αντι­με­τα­να­στευ­τι­κή ατζέ­ντα) δεί­χνουν τους όρους και τα όρια του προ­ε­δρι­κού μο­ντέ­λου ορ­γά­νω­σης της αστι­κής, πο­λι­τι­κής εξου­σί­ας. Για τους «θαυ­μα­στές» των ΗΠΑ, το μο­ντέ­λο εκ­στρα­τεί­ας του Ντό­ναλντ Τραμπ, που από βα­σι­κός χρη­μα­το­δό­της των προ­ε­δρι­κών υπο­ψη­φί­ων των Ρε­που­μπλι­κά­νων έγινε ο ίδιος υπο­ψή­φιος – δήθεν… απηυ­δι­σμέ­νος από την ανι­κα­νό­τη­τα τους – δεί­χνει μια άλλη προ­ε­δρι­κή οδό του μαρ­τυ­ρί­ου για τους λαούς και τα πλα­τιά, ερ­γα­τι­κά στρώ­μα­τα και τις υπο­τε­λείς τά­ξεις.

Με αυτές τις σκέ­ψεις, προ­σω­πι­κά θα συ­νε­χί­σω να δια­βά­ζω τις αστι­κές δη­μο­σιο­γρα­φι­κές στή­λες, ει­δι­κά όταν θα έχουν ανα­φο­ρές και σχό­λια για το θέμα της συ­νταγ­μα­τι­κής ανα­θε­ώ­ρη­σης, καθώς τα… που­λά­κια των δύο Με­γά­ρων, του Προ­ε­δρι­κού και του Μα­ξί­μου δεν θα πά­ψουν να κε­λαη­δά­νε κα­τάλ­λη­λα για το επό­με­νο χρο­νι­κό διά­στη­μα.