Ένας μπαμπούλας πλανιέται πάνω από την Ελλάδα. Ο μπαμπούλας της «εξόδου από την Σένγκεν», και για να τον αποφύγουμε, μάλλον θα κληθούμε να κάνουμε το βίο αβίωτο σε πρόσφυγες και μετανάστες.
Θυμίζει λίγο τον μπαμπούλα της εξόδου από την ευρωζώνη: το «ευρωπαϊκό μας σπίτι» από το οποίο θα είναι όλεθρος να βγούμε. Τι κι αν αυτό το σπίτι έχει δείξει όλη του τη βαρβαρότητα, απέναντι και στους πολίτες των κρατών-μελών της ΕΕ με την άγρια λιτότητα και απέναντι στης «γης του κολασμένους» που περνούν από θεούς και δαίμονες για να γλιτώσουν τις διώξεις και το θάνατο; Αρκεί η απειλή να βρεθούμε «εκτός» για να ξεσηκωθεί υστερία από το κοινό των «Μένουμε Ευρώπη» και από τους πολιτικούς, οικονομικούς, μιντιακούς καθοδηγητές του.
Κι αν η Ευρωζώνη όντως δεν είναι μια "εύκολη" συζήτηση, που έχει προκαλέσει έρευνες και μελέτες για τις δυνατότητες και τις δυσκολίες που θα φέρει η «μετάβαση σε εθνικό νόμισμα» κ.ο.κ., ο πανικός για τη Σένγκεν είναι εξοργιστικός. Και αστείος. Είναι εξοργιστικά αστείος.
Κι επειδή η κυβέρνηση Τσίπρα έχει αποδειχθεί πολύ πρόθυμη να υποχωρεί μπροστά στους κάθε λογής «ευρω-μπαμπούλες», το ζήτημα ίσως γίνει πιο σοβαρό από τις υστερίες των «Μενουμευρώπη». Ίσως προκύψει «διαπραγμάτευση» για το προσφυγικό, υπό το βάρος της «απειλής εξόδου» και όλοι ξέρουμε πού κατέληξε η τελευταία τέτοιου τύπου «διαπραγμάτευση».
Γι’ αυτούς τους λόγους, μια γνώμη για την πολυδιαφημισμένη Σένγκεν.
Κάποτε ταξίδεψα με Interail. Κι ήταν πραγματικά πολύ ευχάριστο να περνά το τρένο σύνορα σαν να μην τρέχει τίποτα. Έτυχε να βρεθώ και σε αεροδρόμιο ευρωπαϊκής πρωτεύουσας αργότερα. Κι ήταν ωραίο να περνάω «αέρας», κατευθυνόμενος στον αφύλακτο διάδρομο με τη ταμπέλα «Ζώνη Σένγκεν».
Θυμάμαι και την πρώτη φορά που ταξίδεψα εκτός ηπείρου. Που έπρεπε να περάσω από «διαδικασίες» στο αεροδρόμιο που δεν είχα συνηθίσει. Δυσφόρησα. Αναρωτήθηκα «τι διάολο είναι όλα αυτά». Είναι κι οι Αυστραλοί οι πιο αυστηροί από όλους στον πλανήτη. Φοβούνται μην μπουν «ξένοι που θα καταστρέψουν τη ζωή και το περιβάλλον». Βέβαια αν ρωτήσετε τους Αβορίγινες ιθαγενείς, την τελευταία φορά που μπήκαν ξένοι στην γη τους (οι λευκοί πρόγονοι των σημερινών Αυστραλών), όντως «κατέστρεψαν τη ζωή και το περιβάλλον». Αλλά ξεφεύγω από το θέμα.
Αυτό είναι η ρημάδα η Σένγκεν. Μια διευκόλυνση. Λιγότερη ώρα αναμονής στα σύνορα και λιγότεροι έλεγχοι και διαδικασίες. Ωραίο πράγμα, βολικό. Αλλά τίποτε παραπάνω από αυτό. Ίσως βρεθεί κάποιος «νομικός» ή κάποιος «παράγοντας της αγοράς» να εξηγήσει ότι είναι «πολύ πιο σύνθετα τα πράγματα». Δε με αφορά. Και δεν θα έπρεπε να αφορά όσους δεν είμαστε «παράγοντες της αγοράς» κι απλά ίσως έχουμε κάποια φορά την ευκαιρία να ταξιδέψουμε εκτός συνόρων. Αν την έχουμε πια, γιατί για να ταξιδέψεις στην Ευρώπη δεν «αρκεί η ταυτότητα», χρειάζονται και… λεφτά. Όλοι εμείς, η μεγάλη πλειοψηφία, δεν έχουμε τίποτε να χάσουμε παρά μόνο λίγη ώρα στο αεροδρόμιο. Τόσο απλά.
Δεν εκτιμώ πως θα μας βγάλουν άμεσα από την Σένγκεν. Δεν αποκλείω βέβαια η Σένγκεν κάποια στιγμή να καταρρεύσει συνολικά. Για τώρα, είμαι σίγουρος ότι η απειλή εξόδου θα χρησιμοποιηθεί για να υπάρξει συναίνεση σε πιο σκληρά αντιπροσφυγικά μέτρα.
Ε λοιπόν αν το επίδικο είναι αν θα χάσουμε την ανθρωπιά μας ή λίγο χρόνο παραπάνω στα αεροδρόμια, η απάντηση θα πρέπει να είναι προφανής σε όλους.
Παρεμπιπτόντως, αν κάπου κατέληξα, από την εμπειρία εντός κι εκτός Σένγκεν, είναι ότι ενισχύθηκε η πεποίθησή μου ότι οι συνοριακοί έλεγχοι είναι μια ηλίθια κατασκευή. Γιατί πρέπει να με ψάχνουν διπλά και τρίδιπλα στην Αυστραλία αλλά όχι στην Ισπανία; Γιατί στη Μελβούρνη μετατρέπομαι σε ύποπτος ενώ στη Βαρκελώνη θεωρούμαι ντε φάκτο «παναγία»;
Κι όμως οι πολίτες των κρατών-μελών της ΕΕ, που υποτίθεται πως θα έπρεπε να έχουν εκπαιδευτεί (από την ίδια την εμπειρία στη Σέγκεν) να θεωρούν τα σύνορα «απλά σημάδια στο χάρτη», εκπαιδεύονται να τα θεωρούν «φρούριο» όταν ο «άλλος» δεν είναι λευκός ευρωπαίος. Και αυτός ο απόλυτος παραλογισμός θεωρείται «κοινή λογική», ενώ τα ανοιχτά σύνορα θεωρούνται «τρέλα».
Και αυτή είναι η υποκρισία της Σένγκεν: Πως «απελευθέρωνε» τους Ευρωπαίους, αλλά έβαζε ως προϋπόθεση τα τείχη ενάντια στους «ξένους». Κι αυτήν την ωμή πραγματικότητα αποδέχονται οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι σήμερα, όταν θέτουν το δίλημμα «ή φράχτες και FRONTEX ή τέλος στη Σέγκεν».
Μου άρεσε και μου αρέσει η "ελεύθερη μετακίνηση" που πρόσφερε η Σένγκεν. Γι’ αυτό και θέλω η ελεύθερη διακίνηση των ανθρώπων να ισχύει για όλους, παντού. Για να απολαύσουν κι άλλοι -όλοι- αυτό το «προνόμιο», ώστε να πάψει να είναι «προνόμιο» κάποιων, αλλά δικαίωμα όλων.
Αν όμως για να συνεχίσουμε να απολαμβάνουμε αυτό το «προνόμιο», πρέπει να συναινέσουμε σε νέους φράχτες και νέους πνιγμούς στο Αιγαίο, να μας λείπει.
Χίλιες φορές λίγες ώρες παραπάνω στο αεροδρόμιο, στην ουρά με το διαβατήριο, μαζί με τα αδέλφια μας από την Αφρική και την Ασία, παρά να γίνουμε συνένοχοι στο να θαλασσοπνίγονται στο Αιγαίο.
Γιατί η ελεύθερη μετακίνηση δεν θα έπρεπε να είναι προνόμιο κάποιων, αλλά δικαίωμα όλων. Και μέχρι να έρθει εκείνη η μέρα, αν μας πουν ότι το «προνόμιο» το δικό μας, διασφαλίζεται από τη στέρηση του δικαιώματος κάποιων άλλων, δεν θέλω να συναινέσω σε αυτό, γιατί θα είμαι συνένοχος για κάθε «Αϊλάν» στις όχθες του Αιγαίου.
Ας το σκεφτούμε όλοι καλά αυτό, πριν τρομοκρατηθούμε από το ενδεχόμενο να χάσουμε την πολύτιμή μας Σένγκεν…