«ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ»

Η Έκθεση του Χρόνη Μπότσογλου, με 110 ζωγραφικούς πίνακες, αποτυπώνει το τοπίο, το οποίο βλέπει και παρατηρεί από το σπίτι του στο Πετρί, ένα μικρό οικισμό πάνω από την Πέτρα, στη Λέσβο. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που έχει δώσει στην εν λόγω έκθεση τον τίτλο: «Απέναντι του Βουνού».

Τα εν λόγω τοπία, τα ζωγράφιζε επί οκτώ χρόνια από το 2008 έως το 2016. Όπως ο ίδιος λέει στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του, με τίτλο: Το χρώμα της σπουδής (εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2005, σελ. 44), «Μέχρι τώρα ζωγράφισα αυτό το βουνό πάνω από δέκα φορές. Το ζωγράφισα με μπικ, με μολύβι, με μαύρη σινική μελάνη, με χρωματιστές σινικές, με τέμπερα, πάνω σε διαφορετικά χαρτιά και σε εφημερίδα. […] Σχεδόν το έχω μελετήσει. Συχνά ξεκινούσα από μια λύση για να το βρω, όμως τις περισσότερες φορές το ίδιο το βουνό και τα υλικά βοηθούσαν να βρω τρόπους για να το σπουδάσω».

Όμως, αυτή η σκέψη τον απασχολούσε από το 1977. Γι’ αυτό συνδέει αυτά τα τοπία με τα γηρατειά: «Λέω, άμα γεράσω, όταν θα ’χω ξοφλήσει τα χρωστούμενα, χωρίς άλλη έγνοια θα κάτσω εδώ με ένα πολύ μεγάλο τελάρο για να ζωγραφίσω το βουνό. Λέω στα γεροντάματά μου θα ’χω τα μάτια για να μπορώ να δω τον κάμπο και το βουνό και τη θάλασσα. Θα ’χω κερδίσει τη σεμνότητα και την υπομονή για να δω τα δέντρα και τα σπαρτά να μεγαλώνουν. Ως τώρα δεν τόλμησα να πάω πέρα από τα σχέδια. Και καμαρώνω τον Θεόφιλο που τα ζωγράφισε όλα τόσο αληθινά» (Ημερολόγιο, Πετρί, Αύγουστος 1977, αναφέρεται στο προαναφερθέν βιβλίο του, σελ. 45). 

Εντούτοις, σε συνέντευξή του (εφ. Η Αυγή, 16-10-2016), σχετικά με τα γηρατειά και το παρελθόν, μιλάει πραγματιστικά, δείχνοντας ότι ο ίδιος ζει το Τώρα και το Σήμερα: «Έτσι όπως δουλεύω, είναι ένα παρόν που συνεχίζεται και συνεχίζεται…Όπως και στη ζωή, είμαστε πάντα παρόν. Το παρελθόν είναι κάτι ξένο».

Έτσι, τα τοπία του Μπότσογλου δείχνουν ένα τόπο που ο χρόνος αλλάζει τόσο αυτά όσο και τον ίδιο (παρελθόν και παρόν).

Στην εν λόγω Έκθεση, ξεχώρισα τρία έργα που μου έκαναν εντύπωση. Το ένα είχε τίτλο: «Σιωπηλή μέρα» (Ιούλιος 2012), που δείχνει μια βουνοπλαγιά με δένδρα και μουντό ουρανό. Το δεύτερο είχε τίτλο: «Ό,τι απόμεινε από πέρυσι» (Ιούλιος 2012), ενώ το τρίτο, το οποίο μου κέντρισε περισσότερο το ενδιαφέρον, είχε τίτλο: «Τα υπόγεια ρεύματα της μοναξιάς» (Σεπτέμβριος 2014). Είναι ο χώρος της μοναξιάς μας, που μεταφέρονται τα εσώτερα, βαθιά, ανέκφραστα, ανοίκεια και αντιφατικά στοιχεία του εαυτού μας. Ένας χώρος που δεν έχει θεατρικότητα, όπως λέει ο Μπότσογλου, στην αυτοβιογραφία του (σελ. 172-173), θέτοντας μια σειρά ερωτήματα για την μοναξιά: «…μια ‘’μαύρη τρύπα’’ του εγώ, που απορροφά στο εσωτερικό της ό,τι πλησιάζει προς αυτήν ή μήπως ο χώρος της ύψιστης αλαζονείας και του ναρκισσισμού, όπου το εγώ δεν ανέχεται τίποτε άλλο εκτός από τον εαυτό του; Ο χώρος της κατάρρευσης της συνείδησης ή ο χώρος της συμπύκνωσής της [που] είναι σε βαθμό κορεσμού;». Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες και θέλουν ρίσκο. 

Πάντως, βλέποντας τα ζωγραφικά τοπία του Μπότσογλου είναι δυνατό να αναγνωρίσουμε δικά μας γνώριμα τοπία. Και αυτό είναι το σπουδαίο στην τέχνη: ότι μπορεί και ζει, ανεξάρτητα από τον καλλιτέχνη, διότι καταφέρνει να κεντρίζει το ενδιαφέρον των ανθρώπων, επειδή  μέσω αυτής ο καθένας/-μια μπορεί να δώσει την ερμηνεία που του ταιριάζει.

Ο Χρόνης Μπότσογλου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1941. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) της Αθήνας (1960–1965), στο εργαστήριο του Γιάννη Μόραλη. Φοίτησε επίσης στο εργαστήριο της ΑΣΚΤ για την τέχνη του βιβλίου, κοντά στον Κώστα Γραμματόπουλο και τον Γιάννη Παπαδάκη.

Κατόπιν πήγε στο Παρίσι για να συνεχίσει τις σπουδές του (1970–1972). Σε αυτό το διάστημα η ζωγραφική του έγινε πιο ρεαλιστική και συνδέθηκε με την πολιτική του στράτευση. Σε ανάλογο πνεύμα, συμμετείχε (μαζί με τους Γιάννη Βαλαβανίδη, Κλεοπάτρα Δίγκα, Κυριάκο Κατζουράκη και Γιάννη Ψυχοπαίδη) στην ίδρυση και τις εκθέσεις της ομάδας Νέοι Έλληνες Ρεαλιστές (1971–1973), η οποία παρουσίασε (στην Ελλάδα) έργα με κριτικό περιεχόμενο κατά την περίοδο της δικτατορίας. Έχει παρουσιάσει το έργο του σε περισσότερες από σαράντα ατομικές και εκατό ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ έχει δημοσιεύσει κείμενά του για την Τέχνη σε περιοδικά, εφημερίδες και σε συλλογικές εκδόσεις, καθώς και βιβλία.

Η Έκθεση θα διαρκέσει μέχρι 7 Ιανουαρίου 2017 και γίνεται στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης, στο Μέγαρο Εϋνάρδου (Αγ. Κωνστανίνου 20).