Άσπρος γάτος, μαύρος γάτος; - μια κριτική στις απόψεις του Κόκκινου Δικτύου

Η πρό­σφα­τη κρι­τι­κή του σ. Σω­τή­ρη Μάρ­τα­λη στις από­ψεις του Κώστα Λα­πα­βί­τσα στη σε­λί­δα του rproject.gr  για τη με­τά­βα­ση στο εθνι­κό νό­μι­σμα είναι, σε ορι­σμέ­να ση­μεία της, είναι μια εν­δια­φέ­ρου­σα κρι­τι­κή. Πράγ­μα­τι μετά τη σο­βα­ρή και με­γά­λη σε έκτα­ση ήττα της Λαϊ­κής Ενό­τη­τας στις εκλο­γές της 20ής Σε­πτέμ­βρη χρειά­ζε­ται να συ­ζη­τή­σου­με σο­βα­ρά για τις αι­τί­ες και ιδιαί­τε­ρα τις υπο­κει­με­νι­κές αι­τί­ες, καθώς οι εξω­γε­νείς πα­ρά­γο­ντες ήσαν δε­δο­μέ­νοι και γνω­ρί­ζα­με εξαρ­χής ότι θα χρεια­στεί να δώ­σου­με τη μάχη ως ΛΑΕ υπό σκλη­ρές και δύ­σκο­λες συν­θή­κες.

Πρέ­πει να υπερ­βού­με μια εύ­κο­λη πα­ρά­δο­ση της κομ­μου­νι­στι­κής Αρι­στε­ράς, η οποία απέ­δι­δε κάθε κοι­νο­βου­λευ­τι­κή ήττα στο ότι ο τα­ξι­κός εχθρός ήταν αμεί­λι­κτος και μας χτύ­πη­σε, η κοι­νω­νία δεν ήταν ώριμη, η πό­λω­ση που υπήρ­ξε οδή­γη­σε στη χρή­σι­μη ψήφο και όχι στην υπερ­ψή­φι­ση ρι­ζο­σπα­στι­κών λο­γι­κών κ.λπ. Αυτή η πα­ρά­δο­ση, όπως γνω­ρί­ζου­με όλοι μας, ήταν μια άγονη πα­ρά­δο­ση, η οποία νο­μι­μο­ποιού­σε πά­ντο­τε τη γραμ­μή της εκά­στο­τε ηγε­τι­κής ομά­δας, τό­νω­νε τον κομ­μα­τι­κό πα­τριω­τι­σμό και τη λα­τρεία του μη­χα­νι­σμού και αδυ­νά­τι­ζε το έδα­φος για την ανα­γκαία αυ­το­κρι­τι­κή και στο­χα­σμό για τις αι­τί­ες. Αν ήταν αρ­νη­τι­κή αυτή η στάση για κόμ­μα­τα τα οποία είχαν πο­λυ­ε­τή και διαρ­κή πο­λι­τι­κή πα­ρου­σία όπως το ΚΚΕ, είναι πολύ αρ­νη­τι­κό­τε­ρη για ένα νέο μόρ­φω­μα, το οποίο χρειά­ζε­ται να οι­κο­δο­μη­θεί εκ νέου πάνω σε στα­θε­ρές και υγιείς βά­σεις εξαρ­χής χωρίς συ­γκα­λύ­ψεις.

Δε­δο­μέ­νου ότι η κρι­τι­κή του σ. Μάρ­τα­λη με πα­ρου­σιά­ζει ως συ­γκλί­νο­ντα με τις από­ψεις του σ. Λα­πα­βί­τσα, και ως εν­δε­χό­με­νο «προ­τε­ξιο­νι­στή», αι­σθά­νο­μαι την ανά­γκη να απα­ντή­σω σε όσα με αφο­ρούν αλλά και στο πώς προ­σλαμ­βά­νω προ­σω­πι­κά τη λαν­θά­νου­σα συ­ζή­τη­ση αυτή με­τα­ξύ του Κόκ­κι­νου Δι­κτύ­ου και των από­ψε­ων Λα­πα­βί­τσα, χωρίς να ταυ­τί­ζο­μαι ανα­γκα­στι­κά με τις από­ψεις των μεν ή του δε. Όσον αφορά την πλη­ρό­τη­τα και την ταυ­τό­τη­τα των από­ψε­ων Λα­πα­βί­τσα, αρ­μό­διος να απα­ντή­σει  είναι ο σ. Λα­πα­βί­τσας και κα­νείς άλλος. Δεν είμαι εκ­πρό­σω­πος κα­νε­νός.

Η το­πο­θέ­τη­ση του σ. Μάρ­τα­λη (έχω από καιρό πάψει να χρη­σι­μο­ποιώ τον όρο «αφή­γη­ση», γιατί είναι μια κα­θα­ρά με­τα­μο­ντέρ­να έν­νοια, και ας μην το ξέ­ρου­με) υπο­θέ­τει ότι υπάρ­χουν δυο κα­θα­ροί και από­λυ­τα διαυ­γείς πόλοι μέσα στη ρι­ζο­σπα­στι­κή αντι­μνη­μο­νια­κή Αρι­στε­ρά, ο δρό­μος του Με­τα­βα­τι­κού Προ­γράμ­μα­τος, όπως τον κα­τα­νο­εί το «διε­θνι­στι­κό ρεύμα» (δεν κα­τα­νοώ γιατί ο όρος «τρο­τσκι­σμός» έχει πάψει να χρη­σι­μο­ποιεί­ται ανοι­χτά, ενώ γι’ αυτό ου­σια­στι­κά  πρό­κει­ται, για μια εκ­δο­χή του) και από την άλλη μεριά ο δρό­μος  των «εθνο­πα­τριω­τών» που οδη­γεί στην εθνι­κή κα­πι­τα­λι­στι­κή ανά­πτυ­ξη και το εντός του στα­λι­νι­κού υπο­δείγ­μα­τος εν­διά­με­σο στά­διο και ακόμη χει­ρό­τε­ρα μπο­ρεί να οδη­γή­σει και στη Δεξιά ή και Ακρο­δε­ξιά. Παρά το ότι αυτή η πα­ρου­σί­α­ση μπο­ρεί να έχει μια πολύ με­ρι­κή υλική σχέση με την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα (αφού η τάση του ΑΡ έχει όντως ορι­σμέ­να λαϊ­κο­με­τω­πι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά και μια ορι­σμέ­νη ανα­φο­ρά στην «πα­τρί­δα» και στην ανα­πτυ­ξια­κή-πα­ρα­γω­γι­κή ανα­συ­γκρό­τη­ση, κατά τη γνώμη μου μη αρ­νη­τι­κή), στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα είναι μια πα­ρου­σί­α­ση η οποία δια­κρί­νε­ται από αχρω­μα­το­ψία. Υπάρ­χει μόνο ο μαύ­ρος γάτος και ο άσπρος γάτος, κα­νείς άλλος. Τυ­χαί­νει η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα να είναι πιο πο­λύ­χρω­μη και πολύ πιο πο­λυ­τα­σι­κή, πο­λυ­σχι­δής  και πο­λυ­πα­ρα­γο­ντι­κή. Τόσο γιατί υπάρ­χουν πολ­λοί μαρ­ξι­στές που είναι «αντι­πα­τριώ­τες» και παρ’ όλα αυτά κα­τα­νο­ούν κα­λύ­τε­ρα από το Κόκ­κι­νο Δί­κτυο την κε­ντρι­κό­τη­τα της αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κής ρήξης (π.χ. ΣΕΚ, ΟΚΔΕ κ.ά.) ή ανή­κουν σε άλλα «αντι­πα­τριω­τι­κά» ρεύ­μα­τα και συ­γκλί­νουν με το Κόκ­κι­νο Δί­κτυο στην αντι­πα­ρα­θε­τι­κή  διά­στα­ση εθνι­κού-τα­ξι­κού (συμ­βου­λια­κός κομ­μου­νι­σμός, «αντι­πα­τριω­τι­κός» αλ­του­σε­ρι­σμός κ.λπ.) όσο και γιατί, κυ­ρί­ως, υπάρ­χουν μαρ­ξι­στές που ανή­κουν σε πολύ δια­φο­ρε­τι­κά ρεύ­μα­τα (που­λαν­τζια­νός αλ­του­σε­ρι­σμός, πα­ρα­δο­σια­κός κομ­μου­νι­σμός, μα­οϊ­σμός αρι­στε­ρός ευ­ρω­κομ­μου­νι­σμός κ.λπ.) οι οποί­οι, ο κα­θέ­νας με πολύ δια­φο­ρε­τι­κό τρόπο, δεν έχουν πρό­βλη­μα να ανα­φέ­ρο­νται στο «εθνι­κό» με θε­τι­κό τρόπο και να το συ­ναρ­θρώ­νουν πο­λύ­τρο­πα με το τα­ξι­κό. Συ­νε­πώς, υπάρ­χουν πολ­λές οι­κο­γέ­νειες και πολ­λές απο­χρώ­σεις και δεν υπάρ­χουν μόνο δύο είδη γάτων.

Προ­σω­πι­κά, μοι­ρά­ζο­μαι με τον παλιό κύκλο των «Θέ­σε­ων» την ανά­λυ­ση της κα­πι­τα­λι­στι­κά ανε­πτυγ­μέ­νης Ελ­λά­δας και της μη συν­δρο­μής μιας οι­κο­νο­μι­κής  εξάρ­τη­σης του τύπου παλιό ΚΚΕ ή μη­τρό­πο­λη-πε­ρι­φέ­ρεια, αλλά ταυ­τό­χρο­να κα­τα­νοώ ότι υπάρ­χουν με­τα­το­πί­σεις στον πα­γκό­σμιο κα­πι­τα­λι­στι­κό κα­τα­με­ρι­σμό ερ­γα­σί­ας και, άρα, μια ση­μα­ντι­κά  ανε­πτυγ­μέ­νη χώρα μπο­ρεί να υπο­βαθ­μι­στεί δρα­μα­τι­κά (όπως τώρα η Ελ­λά­δα) και, συ­νε­πώς, μπο­ρεί το Με­τα­βα­τι­κό Πρό­γραμ­μα για το σο­σια­λι­σμό να συ­μπε­ρι­λά­βει και μέτρα αντιε­ξάρ­τη­σης, εθνι­κής ανε­ξαρ­τη­σί­ας και αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κής δη­μο­κρα­τι­κής συ­γκρό­τη­σης χωρίς να αφί­στα­ται από την κα­θο­ρι­στι­κή αντί­θε­ση κε­φά­λαιο/ερ­γα­σία και χωρίς να χάνει τον ορί­ζο­ντα της επι­και­ρό­τη­τας του σο­σια­λι­σμού. Αν θυ­μά­μαι καλά, όλες οι σο­σια­λι­στι­κές επα­να­στά­σεις του 20ού αιώνα, πλην της Ρω­σι­κής, η οποία ορθά συ­γκρο­τή­θη­κε κυ­ρί­ως κατά του σο­σιαλ­σο­βι­νι­σμού/πο­λέ­μου αλλά και χωρίς να πα­ρα­γνω­ρί­ζει τα εθνι­κά ζη­τή­μα­τα, και της ισπα­νι­κής, η οποία ξέ­σπα­σε σε ένα πο­λυ­ε­θνο­τι­κό κρά­τος, είχαν ισχυ­ρή τη σύν­δε­ση του αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κού/εθνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κού με το τα­ξι­κό/σο­σια­λι­στι­κό και δεν είχαν τα τα­μπού τα οποία προ­βάλ­λο­νται σή­με­ρα, και μά­λι­στα κάπως ταυ­το­τι­κά και επι­δει­κτι­κά. Θυ­μί­ζω ένα σχε­τι­κό άρθρο μου με τον τίτλο «Ιμπε­ρια­λι­σμός, κυ­ριαρ­χία, εξάρ­τη­ση, τα­ξι­κή πάλη», στο rednotebook.gr, το οποίο επε­σή­μαι­νε τις απο­χρώ­σεις και ζη­τού­σε να βγού­με από το σχήμα είτε «Μη­τρό­πο­λη-Πε­ρι­φέ­ρεια» είτε ελ­λη­νι­κός ιμπε­ρια­λι­σμός, κάτι σαν τον αμε­ρι­κά­νι­κο ή το γερ­μα­νι­κό, και από­λυ­τη εν­δο­γέ­νεια της τα­ξι­κής σύ­γκρου­σης. Στο άρθρο μου αυτό υπο­στή­ρι­ξα την άποψη ότι η Ελ­λά­δα δεν είναι αποι­κία ή κα­τε­χό­με­νη χώρα (κάτι που ίσως σή­με­ρα χρειά­ζε­ται πε­ρισ­σό­τε­ρη πε­ρί­σκε­ψη ως θέση) αλλά δεν είναι και ο  ανερ­χό­με­νος κα­πι­τα­λι­σμός του 1960-1970 ή του 1990 και ότι υφί­στα­ται ζή­τη­μα βα­σι­κά πο­λι­τι­κής εξάρ­τη­σης και υπο­τέ­λειας από την ΕΕ  για να ανα­πα­ρα­χθεί απο­τε­λε­σμα­τι­κά η κε­φα­λαια­κή σχέση και οι τα­ξι­κές της συμ­μα­χί­ες. Όποιος δεν το είδε από τον Ιού­λιο που πέ­ρα­σε ως σή­με­ρα, μάλ­λον δεν έχει πολύ καλή πο­λι­τι­κή όραση. Ή τον τυ­φλώ­νει ο ιδιό­μορ­φος ευ­ρω­παϊ­σμός του.

Ασκεί­ται μια κρι­τι­κή στην έμ­φα­ση επί της εξό­δου από το ευρώ και στην κε­ντρι­κό­τη­τά της, η οποία επι­ση­μαί­νει το τα­ξι­κό πρό­ση­μο και την ανά­γκη λήψης μέ­τρων για την προ­στα­σία του ερ­γα­τι­κού ει­σο­δή­μα­τος. Ας ξε­κι­νή­σω με την υπό­θε­ση ότι η κρι­τι­κή αυτή είναι κα­λό­πι­στη. Θυ­μά­μαι ότι όλοι/ες πα­λέ­ψα­με στον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ υπέρ της απο­δέ­σμευ­σης ως θε­τι­κής διε­ξό­δου και ότι δεν εί­χα­με μεί­νει στο πε­ριο­ρι­σμέ­νο σύν­θη­μα «καμία θυσία για το ευρώ». Γι’ αυτό, άλ­λω­στε, και συ­γκρου­στή­κα­με έντο­να με την ευ­ρω­παϊ­στι­κή άποψη της πλειο­ψη­φί­ας, η οποία εκ­φρα­ζό­ταν τότε συχνά και  από τον σ. Μηλιό ως υπεύ­θυ­νο οι­κο­νο­μι­κής πο­λι­τι­κής  και από τα με­τέ­πει­τα στε­λέ­χη των «53» και μι­λού­σε για με­τα­σχη­μα­τι­σμό της ΕΕ από τα μέσα, θέση που προ­βαλ­λό­ταν ως «διε­θνι­στι­κή» . Αυτή τη στιγ­μή που η θέση της «ρήξης» ως  «εξό­δου» επι­βε­βαιώ­νε­ται πλή­ρως από τα γε­γο­νό­τα, δεν υπάρ­χει κα­νείς λόγος για να αδυ­να­τί­σου­με αυτή την πο­λι­τι­κή μας κα­τά­κτη­ση. Ούτε μπο­ρού­με να λέμε ότι θα πά­ρου­με όλα τα άλλα με­τα­βα­τι­κά μέτρα ως μια αυ­ρια­νή κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς (τρά­πε­ζες, στρα­τη­γι­κές επι­χει­ρή­σεις, δια­γρα­φή χρέ­ους, ανα­στο­λή πλη­ρω­μών, αντι­λι­τό­τη­τα) και τέλος θα δούμε αν αυτό οδη­γεί ανα­γκα­στι­κά στην «έξοδο». Αυτή είναι η θέση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ το 2012 και δεν χρειά­ζε­ται να γυ­ρί­σου­με με τη μη­χα­νή του χρό­νου στην αφε­τη­ρία για να ξα­να­κά­νου­με το ίδιο μο­νό­το­νο τα­ξί­δι. Συ­νε­πώς και χρειά­ζε­ται να ενι­σχύ­σου­με την απο­λυ­τό­τη­τα της πο­λι­τι­κής μας βού­λη­σης , χωρίς «ναι μεν αλλά», αλλά και να πε­ρι­γρά­ψου­με την έξοδο ως άμεσο εφαρ­μό­σι­μο πρό­γραμ­μα με λύ­σεις για όλα τα υπαρ­κτά προ­βλή­μα­τα (τρό­φι­μα, ενέρ­γεια, φάρ­μα­κα, υπο­τί­μη­ση και μι­σθοί, διε­θνείς συ­ναλ­λα­γές και συ­ναλ­λαγ­μα­τι­κά απο­θέ­μα­τα κ.λπ.). Όποιος δεν θέλει να κάνει αυτή τη δήθεν «τε­χνο­κρα­τι­κή δου­λειά», ας απα­ντή­σει και στο γιατί πολ­λοί/ές δεν μας ψή­φι­σαν γιατί δεν ανα­γνώ­ρι­σαν τη σο­βα­ρή θε­με­λί­ω­ση μιας εναλ­λα­κτι­κής λύσης για την ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νία. Και ας πάψει να εμ­φα­νί­ζει την απου­σία ή το μειο­νέ­κτη­μα ως πο­λι­τι­κή αρετή.  

Υπάρ­χει ζή­τη­μα «τα­ξι­κού προ­σή­μου» στην έξοδο από την Ευ­ρω­ζώ­νη; Και βέ­βαια υπάρ­χει. Θα μπο­ρού­σε θε­ω­ρη­τι­κά να υπάρ­ξει μια κα­θα­ρά κα­πι­τα­λι­στι­κή έξο­δος, αν κά­ποια υπαρ­κτή με­ρί­δα του αστι­σμού το επε­δί­ω­κε. Δεν υπάρ­χει και, άρα, μια κα­πι­τα­λι­στι­κή διέ­ξο­δος θα ήταν ένας υπο­θε­τι­κός  κα­πι­τα­λι­σμός χωρίς κα­πι­τα­λι­στές, έκ­φρα­ση που ανή­κει, όπως είναι γνω­στό, στον Λένιν. Επί­σης, το σχέ­διο Σόι­μπλε είναι κα­ταρ­χήν υπέρ μιας τραυ­μα­τι­κής πα­ρα­μο­νής στην Ευ­ρω­ζώ­νη. Λέει κάτι ο σ. Λα­πα­βί­τσας περί εθνι­κής κα­πι­τα­λι­στι­κής ανά­πτυ­ξης; Προ­σω­πι­κά, δια­βά­ζο­ντας τις επε­ξερ­γα­σί­ες του, δεν μου είναι διό­λου προ­φα­νές, αν και ο ίδιος σωστά υπο­στη­ρί­ζει ότι μια οι­κο­νο­μο­τε­χνι­κή με­λέ­τη και η άρ­θρω­σή της σε πο­λι­τι­κό πρό­γραμ­μα δεν ταυ­τί­ζο­νται εκα­τέ­ρω­θεν, είναι δια­πλε­κό­με­νες αλλά και δια­κρι­τές δια­δι­κα­σί­ες. Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, πά­ντως, το λι­γό­τε­ρο που μπο­ρεί και πρέ­πει να ζητά ένα κόμμα με ηγε­μο­νία της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας είναι η προ­στα­σία του­λά­χι­στον του ερ­γα­τι­κού ει­σο­δή­μα­τος από μια πι­θα­νή υπο­τί­μη­ση του νο­μί­σμα­τος (π.χ. ΑΤΑ) και η μη κα­τα­νό­η­ση της αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τας ως μιας νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης στρα­τη­γι­κής λι­τό­τη­τας. Επί­σης, πρέ­πει να τί­θε­ται ζή­τη­μα αξιο­πρε­πών   ερ­γα­τι­κών ει­σο­δη­μα­τι­κών αυ­ξή­σε­ων, αλλά και δεν μπο­ρεί ταυ­τό­χρο­να να υπο­τι­μά­ται ότι μια χώρα σε σύ­γκρου­ση με το ιμπε­ρια­λι­στι­κό πλέγ­μα θα είναι μια χώρα σε στενό οι­κο­νο­μι­κό πε­ριο­ρι­σμό και δυ­σκο­λία. Σε αυτό το πλαί­σιο, τη ζημιά πρέ­πει κυ­ρί­ως να την υπο­στεί το κε­φά­λαιο και όχι η ερ­γα­σία, αλλά όλες οι κοι­νω­νι­κές δυ­νά­μεις θα συ­μπιε­στούν για μια πρώτη πε­ρί­ο­δο. 

Από την άλλη μεριά, ας μας πουν οι σύ­ντρο­φοι/ισσες του Κόκ­κι­νου Δι­κτύ­ου με κάπως σαφή τρόπο αν στη με­τα­βα­τι­κή πε­ρί­ο­δο ανά­με­σα στην πραγ­μα­τι­κή «κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς» και στην ερ­γα­τι­κή/λαϊκή εξου­σία, με­τα­βα­τι­κή πε­ρί­ο­δο ενύ­παρ­κτη σε κάθε με­τα­βα­τι­κό πρό­γραμ­μα ιστο­ρι­κά και πλή­ρως αντι­φα­τι­κή, θα υπάρ­χει κά­ποια μορφή οι­κο­νο­μι­κής ανά­πτυ­ξης και πα­ρα­γω­γι­κής ανα­συ­γκρό­τη­σης στη χώρα και αν αυτή η ανά­πτυ­ξη θα είναι και εν μέρει κα­πι­τα­λι­στι­κή ή μόνο σο­σια­λι­στι­κή. Θεωρώ δε­δο­μέ­νο ότι θα υπάρ­ξει μια φάση πα­ρα­γω­γι­κής ανά­πτυ­ξης και ανα­συ­γκρό­τη­σης σε μια χώρα που έχει τσα­κι­στεί από την ύφεση και την ανερ­γία, αν και συμ­με­ρί­ζο­μαι τον προ­βλη­μα­τι­σμό για τα όρια της προ­ό­δου και τη με­ρι­κή απο­α­νά­πτυ­ξη ως στρα­τη­γι­κή τάση όπως, βε­βαί­ως, και τα πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κά όρια. Μπο­ρεί αυτή η ανά­πτυ­ξη να έχει έντο­να δυα­δι­κά και σο­σια­λι­στι­κά στοι­χεία, έντο­να στοι­χεία ερ­γα­τι­κού ελέγ­χου, αυ­το­δια­χεί­ρι­σης και κοι­νω­νι­κού πει­ρα­μα­τι­σμού, αλλά αυτό δεν απο­κλεί­ει κα­θό­λου την ύπαρ­ξη και λει­τουρ­γία ενός δια­κρι­τού κα­πι­τα­λι­στι­κού τομέα, με τον οποίο θα υπάρ­χει ανα­γκα­στι­κά μια μορφή κοι­νω­νι­κού συμ­βο­λαί­ου. Αυτό που υπήρ­χε στη Ρωσία ως το 1928 υπό μια μορφή σο­σια­λι­στι­κής εξου­σί­ας, η ΝΕΠ,  μπο­ρεί να απο­κλει­στεί για μια χώρα όπου με­τα­βα­τι­κά θα υπάρ­χει μια μορφή «αρι­στε­ρά διευ­θυ­νό­με­νης» κα­πι­τα­λι­στι­κής εξου­σί­ας; Αν κά­ποιος/α το πι­στεύ­ει ει­λι­κρι­νώς, ας το πε­ρι­γρά­ψει κάπως πει­στι­κά και ας το συ­ζη­τή­σου­με. Ας μας πει επί­σης αν η λε­γό­με­νη αλ­λη­λέγ­γυα και συ­νε­ται­ρι­στι­κή οι­κο­νο­μία είναι ένα πρό­τυ­πο αμι­γώς σο­σια­λι­στι­κό ή αν εμπε­ριέ­χει-ακό­μη- στην πρώτη φάση του σο­βα­ρές κα­πι­τα­λι­στι­κές όψεις τόσο στην πα­ρα­γω­γή όσο και στην κυ­κλο­φο­ρία. Ας μας πει επί­σης αν πι­στεύ­ει ότι η πρώτη φάση ακόμη και της σο­σια­λι­στι­κής κα­θα­ρά οι­κο­δό­μη­σης, η οποία μόνο σε διε­θνή κλί­μα­κα μπο­ρεί να ολο­κλη­ρω­θεί, έχει ή δεν έχει όψεις κα­πι­τα­λι­στι­κών σχέ­σε­ων πα­ρα­γω­γής. Επί­σης, πρέ­πει να ξε­κα­θα­ρι­στεί αν οι μι­κρές και με­σαί­ες επι­χει­ρή­σεις θα υπάρ­χουν -επι­χει­ρή­σεις είτε μι­κρο­α­στι­κές είτε του μι­κρού κε­φα­λαί­ου, αν απα­σχο­λούν μι­σθω­τή ερ­γα­σία- και αν θα υπάρ­χουν, αν  θα λει­τουρ­γούν με έναν τρόπο κα­πι­τα­λι­στι­κό, σο­σια­λι­στι­κό ή μικτό. Το να λέμε ότι η «ανά­πτυ­ξη», ακόμη και η κα­πι­τα­λι­στι­κή ανά­πτυ­ξη υπό έλεγ­χο, είναι απα­γο­ρευ­μέ­νες σκέ­ψεις, δεί­χνει πολύ έντο­να γιατί πολύς κό­σμος θε­ω­ρεί ότι αυτό δεν είναι γραμ­μή μαζών και της γυ­ρί­ζει την πλάτη. Επί­σης, ακόμη και μια κα­θα­ρά σο­σια­λι­στι­κή, δη­λα­δή με­τα­βα­τι­κή με­τα­ξύ κα­πι­τα­λι­σμού και κομ­μου­νι­σμού, κοι­νω­νία έχει ζη­τή­μα­τα οι­κο­νο­μι­κής αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τας, πα­ρα­γω­γι­κό­τη­τας και σύ­γκρου­σης στη διε­θνή αγορά, εκτός και αν είναι «Αλ­βα­νία» του Χότζα. Είναι αυτό κακό να υπο­στη­ρί­ζε­ται και είναι αυ­το­δί­καια ρε­φορ­μι­στι­κή λο­γι­κή; Δεν είναι «δεξιά γραμ­μή» το να ανοί­γεις τη συ­ζή­τη­ση για την αντι­μνη­μο­νια­κή ανα­πτυ­ξια­κή πο­ρεία της χώρας αλλά και της Ευ­ρώ­πης, είναι λάθος «υπε­ρα­ρι­στε­ρή» γραμ­μή το να αγνο­είς αυτή τη συ­ζή­τη­ση. Και, βέ­βαια, υπάρ­χουν ανά­με­σά μας από­ψεις που είναι με τα στά­δια, αλλά δεν χρειά­ζε­ται να τα λέει κα­νείς αυτά στη νύφη για να τα ακού­ει η πε­θε­ρά. Επί­σης, είναι απο­λύ­τως ανε­παρ­κής η άποψη που λέει ότι αυτά με τον ιμπε­ρια­λι­σμό είναι πα­ρω­νυ­χί­δες και ότι το μόνο ζή­τη­μα είναι το εν­δο­γε­νώς τα­ξι­κό, το να «φο­ρο­λο­γή­σου­με τους πλού­σιους». Αυτό το κα­θα­ρά εν­δο­γε­νώς τα­ξι­κό είναι, εκτός από μο­νο­με­ρές, και κάπως  μη τα­ξι­κό. Από πότε η σφαί­ρα της δια­νο­μής, όπου και η φο­ρο­λο­γία, είναι η βα­σι­κή σφαί­ρα του τα­ξι­κού αντα­γω­νι­σμού; Δεν πρέ­πει να δοθεί προ­τε­ραιό­τη­τα στο ύψος του άμε­σου και του κοι­νω­νι­κού μι­σθού, ο οποί­ος δια­περ­νά και τη σφαί­ρα της πα­ρα­γω­γής αλλά και τη σφαί­ρα της δια­νο­μής; Και τέλος, αυτή είναι η σύγ­χρο­νη αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή γραμ­μή, να αφή­νου­με στο μα­κρι­νό μέλ­λον την πα­ρέμ­βα­ση στις σχέ­σεις πα­ρα­γω­γής (διεύ­θυν­ση/εκτέ­λε­ση, έλεγ­χος στην ερ­γα­σια­κή δια­δι­κα­σία) και να ασχο­λού­μα­στε στο παρόν βα­σι­κά με τη δια­νο­μή και ιδίως τη φο­ρο­λο­γία ως προ­νο­μια­κό πεδίο; Δεν λέω ότι δεν είναι βα­σι­κό πεδίο, αλλά ίσως πρέ­πει να πούμε κάτι πα­ρα­πά­νω από το «να πλη­ρώ­σουν οι πλού­σιοι», να πούμε ότι μας εν­δια­φέ­ρει η πα­ρα­γω­γή η ίδια του πλού­του (θυ­μά­μαι σχε­τι­κά και τη δια­τύ­πω­ση αυτής της άπο­ψης για τις σφαί­ρες πα­ρα­γω­γής και δια­νο­μής στο 1ο τεύ­χος του πε­ριο­δι­κού «Θέ­σεις» τον Οκτώ­βριο 1982, δια­τύ­πω­ση πάρα πολύ σωστή τότε αλλά και μο­να­χι­κή).        

Βε­βαί­ως, υπάρ­χει και το ζή­τη­μα της «αρι­στε­ρής πα­τρί­δας», το αν το «έθνος-κρά­τος» είναι μια κοι­νό­τη­τα που ανή­κει απο­κλει­στι­κά στο κε­φά­λαιο και στα δικά του φα­ντα­σια­κά πε­ριε­χό­με­να ή αν υπάρ­χει χώρος για τα­ξι­κή ηγε­μο­νι­κή επι­κρά­τη­ση μέσα στο έθνος-κρά­τος κ.λπ. Αν υπάρ­χει σο­σια­λι­στι­κή πα­τρί­δα ή αν όλοι/ες στο σο­σια­λι­σμό ή και στον κομ­μου­νι­σμό ακόμη θα ανή­κου­με στην «κο­σμό­πο­λη». Προ­σω­πι­κά, είμαι με την το­πι­κό­τη­τα και με τη δια­φο­ρά και όχι με την ομο­γε­νο­ποί­η­ση των πο­λι­τι­σμών, κάτι που αξιο­λο­γώ για το σή­με­ρα ως ακραία κα­πι­τα­λι­στι­κή και ιμπε­ρια­λι­στι­κή λο­γι­κή. Όμως, δεν είναι σωστό σε μια συ­ζή­τη­ση για την Ευ­ρω­ζώ­νη και τη ρήξη με την ΕΕ να τα κά­νου­με όλα ίσωμα και να λύ­νου­με με­τα­ξύ μας όλων των ειδών τις ιστο­ρι­κές αντι­θέ­σεις.  

Κλεί­νο­ντας, νο­μί­ζω ότι προ­σπά­θη­σα κα­λό­πι­στα να απα­ντή­σω στο ερώ­τη­μα αν υπάρ­χει μόνο μια «λαϊ­κο­με­τω­πι­κή» ή νε­ο­κεϊν­σια­νή γραμ­μή από τη μια και μια γραμ­μή τε­ταρ­το­διε­θνι­στι­κού-επα­να­στα­τι­κού τύπου από την άλλη και υπο­στή­ρι­ξα κα­λό­πι­στα ότι αυτές οι δύο γραμ­μές αλ­λη­λο­α­κυ­ρώ­νο­νται πα­ρα­πλη­ρω­μα­τι­κά, παρά τα θε­τι­κά που έχουν, και ότι υπάρ­χει και μια τρίτη και ίσως και μια τέ­ταρ­τη στρα­τη­γι­κή δυ­να­τό­τη­τα. Η συ­ζή­τη­ση προ­σθέ­τει και δεν αφαι­ρεί δυ­να­τό­τη­τες. Ο χρό­νος θα δεί­ξει. 

Μια μικρή αντα­πά­ντη­ση με κά­ποιες ανα­γκαί­ες διευ­κρι­νί­σεις από το ΚΟΚ­ΚΙ­ΝΟ ΔΙ­ΚΤΥΟ:

Ευ­χα­ρι­στού­με τον σ. Δη­μή­τρη Μπε­λα­ντή, γιατί μπήκε στον κόπο να απα­ντή­σει στο άρθρο του Σω­τή­ρη Μάρ­τα­λη το οποίο πα­ρου­σί­α­σε μια κρι­τι­κή στις από­ψεις του Κ. Λα­πα­βί­τσα για την έξοδο από το ευρώ.
Θε­ω­ρού­με ανα­γκαί­ες κά­ποιες διευ­κρι­νί­σεις:

α. Ο Σ.Μ. στο άρθρο του ανα­φε­ρό­ταν σε ένα ρεύμα «προ­τε­ξιο­νι­σμού» που έχει ανα­πτυ­χθεί σε τμήμα της αντι-ΕΕ Αρι­στε­ράς στη Γαλ­λία, υπο­γραμ­μί­ζο­ντας την εκτί­μη­ση ότι «το μι­κρό­βιο αυτό δεν έχει φτά­σει στην Ελ­λά­δα». Κατά συ­νέ­πεια δεν αντι­με­τω­πί­ζου­με τον σ. Μπε­λα­ντή, ή και άλ­λους με ανά­λο­γες από­ψεις, ως εν­δε­χό­με­νους προ­τε­ξιο­νι­στές, γι’ αυτό άλ­λω­στε μπο­ρού­με να συ­νερ­γα­ζό­μα­στε στενά μαζί τους. Επί­σης, θε­ω­ρού­με ότι οι κρι­τι­κές που ανα­πό­φευ­κτα θα ξε­δι­πλω­θούν με­τα­ξύ μας σε τόσο «σκο­τει­νή» πε­ρί­ο­δο είναι και θα πρέ­πει εξ ορι­σμού να πα­ρα­μεί­νουν κα­λό­πι­στες και όχι εξ υπο­θέ­σε­ως.

β. Ο σ. Δ.Μπ. ανα­φέ­ρε­ται σε μια κρί­σι­μη έλ­λει­ψη: την ανά­γκη να πε­ρι­γρα­φεί «(η έξο­δος από το ευρώ) ως άμεσο εφαρ­μό­σι­μο πρό­γραμ­μα με λύ­σεις για όλα τα υπαρ­κτά προ­βλή­μα­τα (τρό­φι­μα, ενέρ­γεια, φάρ­μα­κα, υπο­τί­μη­ση και μι­σθοί, διε­θνείς συ­ναλ­λα­γές, συ­ναλ­λαγ­μα­τι­κά απο­θέ­μα­τα κ.λπ.). Θα ήμα­σταν ευ­τυ­χείς αν υπήρ­χε μια τέ­τοια συ­μπα­γής και συ­νε­κτι­κή ανά­λυ­ση. Δυ­στυ­χώς δεν υπάρ­χει. Το κενό αυτό δεν κα­λύ­πτε­ται από «ερ­γα­σί­ες» όπου π.χ. προ­χθές εκτι­μού­σαν ότι ο πλη­θω­ρι­σμός που θα προ­κλη­θεί από την έξοδο από το ευρώ θα πε­ριο­ρι­στεί στο 10%, ενώ χθες έκα­ναν λόγο για του­λά­χι­στον… 20%.

Η κά­λυ­ψη αυτού του κενού είναι μια σο­βα­ρή και σχε­τι­κά μα­κρό­χρο­νη δια­δι­κα­σία επι­λο­γών που ταυ­τί­ζε­ται με τη συ­ζή­τη­ση σε ορ­γα­νώ­σεις, κι­νή­μα­τα, κλά­δους κ.ο.κ. Όποιος εκτι­μά ότι αρκεί για να προ­κύ­ψει πρό­γραμ­μα να κα­θί­σει κά­ποιος έμπει­ρος σε ένα Σαβ­βα­το­κύ­ρια­κο και να το γρά­ψει, πι­στεύ­ου­με πως κάνει λάθος. Δεν μας αρέ­σει να βα­φτί­ζου­με την απου­σία προ­γράμ­μα­τος αρετή, αλλά ούτε κά­ποιες (υπο­θε­τι­κές ή πραγ­μα­τι­κές) αρε­τές πρό­γραμ­μα.

γ. Όλες οι σκέ­ψεις που ανα­πτύσ­σει ο σ. Μπε­λα­ντής είναι βοη­θη­τι­κές και γό­νι­μες. Κυ­ρί­ως η προ­σπά­θειά του να συν­δέ­σει τις ανα­γκαί­ες επι­λο­γές (όπως η έξο­δος από το ευρώ) με τα προ­βλή­μα­τα της γε­νι­κό­τε­ρης στρα­τη­γι­κής ενός κι­νή­μα­τος για την ανα­τρο­πή της λι­τό­τη­τας και της συν­δε­δε­μέ­νης με αυτό Αρι­στε­ράς. Σε αυτό το επί­πε­δο, η συ­ζή­τη­ση πρέ­πει να συ­νε­χι­στεί, και μπο­ρεί να συ­νε­χι­στεί κα­λό­πι­στα και συ­ντρο­φι­κά.