Δεν μετράει μόνο ο προορισμός αλλά και το ταξίδι…

Η πρό­τα­ση Κ.Λ. βα­σί­ζε­ται στην ορθή πα­ρα­δο­χή ότι δεν μπο­ρεί να υπάρ­ξει ανα­τρο­πή των μνη­μο­νί­ων και της λι­τό­τη­τας και θε­τι­κή διέ­ξο­δος για το λαό και τη νε­ο­λαία χωρίς εθνι­κο­ποί­η­ση τρα­πε­ζών, στάση πλη­ρω­μών και δια­γρα­φή του χρέ­ους, έξοδο από την Ευ­ρω­ζώ­νη. Αλλά έχει και αδυ­να­μί­ες, κά­ποιες από τις οποί­ες προ­σπα­θεί να επι­ση­μά­νει ο σ. Σω­τή­ρης Μάρ­τα­λης σε άρθρο του στο RP. Τη σκυ­τά­λη πήρε ο σ. Δη­μή­τρης Μπε­λα­ντής με κρι­τι­κή στις θέ­σεις που εξέ­φρα­σε ο σ. Σ.Μ. και στο Κόκ­κι­νο Δί­κτυο. Είναι μια χρή­σι­μη και συ­ντρο­φι­κή συ­ζή­τη­ση που οφεί­λου­με να συ­νε­χί­σου­με.

1. Ο Δ. Μπ. στο κεί­με­νο κρι­τι­κής του απέ­να­ντι στο κεί­με­νο του σ. Μάρ­τα­λη επι­χει­ρη­μα­το­λο­γεί ότι «Mια ση­μα­ντι­κά ανε­πτυγ­μέ­νη χώρα μπο­ρεί να υπο­βαθ­μι­στεί δρα­μα­τι­κά (όπως τώρα η Ελ­λά­δα) και, συ­νε­πώς, μπο­ρεί το Με­τα­βα­τι­κό Πρό­γραμ­μα για το σο­σια­λι­σμό να συ­μπε­ρι­λά­βει και μέτρα αντιε­ξάρ­τη­σης και αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κής δη­μο­κρα­τι­κής συ­γκρό­τη­σης...»  Δεν μπορώ να κα­τα­λά­βω τι εξυ­πη­ρε­τεί αυτή η προ­σθή­κη στο με­τα­βα­τι­κό πρό­γραμ­μα. Όχι την αστι­κή τάξη, μια που αυτή δεν είναι κα­θό­λου εξαρ­τη­μέ­νη με την «κα­τα­να­γκα­στι­κή έν­νοια του όρου», εθε­λο­ντι­κά στρα­τεύ­ε­ται -σύσ­σω­μη για την ώρα- στην ΕΕ και το ευρώ, και μάλ­λον γνω­ρί­ζει κα­λύ­τε­ρα τα συμ­φέ­ρο­ντά της. Ούτε το λαό προ­στα­τεύ­ει η επι­σή­μαν­ση της «εξάρ­τη­σης», αν μι­λά­με για τη φυ­σιο­λο­γι­κή εξάρ­τη­ση ενός εθνι­κού κα­πι­τα­λι­σμού σε μια πα­γκο­σμιο­ποι­η­μέ­νη οι­κο­νο­μία, μια που ο ίδιος ο Δ. Μπ. λίγο πα­ρα­κά­τω εξη­γεί ότι ακόμα και ο σο­σια­λι­σμός θα έχει στοι­χεία εξάρ­τη­σης μέχρι να επι­κρα­τή­σει διε­θνώς.

Κατά κά­ποιον τρόπο, μι­λώ­ντας είτε με κα­πι­τα­λι­στι­κούς είτε με σο­σια­λι­στι­κούς όρους ένα είδος «εξάρ­τη­σης» είναι... μοι­ραίο. Γι’ αυτό και δεν μπο­ρεί να αντέ­ξει για πολύ ένας «εθνι­κά πε­ρι­χα­ρα­κω­μέ­νος κα­πι­τα­λι­σμός», όπως δεν μπο­ρεί να υπάρ­ξει και «σο­σια­λι­σμός σε μια μόνο χώρα». Αυτή όμως η «εξάρ­τη­ση» όχι μόνο δεν δι­καιο­λο­γεί την ανα­βο­λή του σο­σια­λι­στι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού της κοι­νω­νί­ας αλλά επι­σπεύ­δει αυτήν την ανά­γκη όπως και τη διε­θνο­ποί­η­ση του σο­σια­λι­σμού.

Επει­δή ο σο­σια­λι­σμός δε βρί­σκε­ται... στην ημε­ρή­σια διά­τα­ξη, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα δεν προ­σφέ­ρει τί­πο­τα το αί­τη­μα της αντι-εξάρ­τη­σης στο λαϊκό κί­νη­μα, πέρα από κά­ποιες «εθνι­κές-πα­τριω­τι­κές» αυ­τα­πά­τες.

2. Ισχυ­ρί­ζε­ται ο Δ. Μπ. ότι «Το να λέμε ότι η ανά­πτυ­ξη, ακόμη και η κα­πι­τα­λι­στι­κή ανά­πτυ­ξη υπό έλεγ­χο, είναι απα­γο­ρευ­μέ­νες σκέ­ψεις, δεί­χνει πολύ έντο­να γιατί πολύς κό­σμος θε­ω­ρεί ότι αυτό δεν είναι γραμ­μή μαζών και της γυ­ρί­ζει την πλάτη».

Ωστό­σο τα συν­θή­μα­τα-κλει­διά για να απο­κτή­σει γραμ­μή μαζών ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ το 2012 δεν ήταν η υιο­θέ­τη­ση της έν­νοιας «ανά­πτυ­ξη» αλλά το «κυ­βέρ­νη­ση της Αρι­στε­ράς» και «κα­τάρ­γη­ση των μνη­μο­νί­ων και της λι­τό­τη­τας» σε ένα έδα­φος τε­ρά­στιων ερ­γα­τι­κών-λαϊ­κών αγώ­νων. Η ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ, για πα­ρά­δειγ­μα, απέ­τυ­χε επει­δή δεν είχε στο πρό­γραμ­μά της τη λέξη ανά­πτυ­ξη ή επει­δή απέ­τυ­χε να απα­ντή­σει στην ανά­γκη για ένα κα­τάλ­λη­λο «μείγ­μα» των εν­νοιών Ενιαίο Μέ­τω­πο και Με­τα­βα­τι­κό Πρό­γραμ­μα;

3. Γρά­φει ο σ. Δ.Μπ. ότι ένα ερ­γα­τι­κό κόμμα πρέ­πει να θέτει σε προ­τε­ραιό­τη­τα την  προ­στα­σία  του ερ­γα­τι­κού ει­σο­δή­μα­τος (π.χ. με ΑΤΑ) αλλά προ­σθέ­τει ότι  «όλες οι κοι­νω­νι­κές δυ­νά­μεις θα συ­μπιε­στούν για μια πρώτη πε­ρί­ο­δο». Το συ­μπέ­ρα­σμα «όλοι θα συ­μπιε­στούν» δεν συμ­βάλ­λει στην ανα­γκαία συ­ζή­τη­ση για το πού θα πη­γαί­νει η υπε­ρα­ξία που θα πα­ρά­γε­ται, εφό­σον «την πρώτη πε­ρί­ο­δο» θα έχου­με κα­πι­τα­λι­σμό, λι­γό­τε­ρο ή πε­ρισ­σό­τε­ρο, σύμ­φω­να με τα λε­γό­με­να του σ. Δ. Μπ. 

Επι­πλέ­ον, το «όλοι θα συ­μπιε­στούν μια πρώτη πε­ρί­ο­δο» δεν εξυ­πη­ρε­τεί και από άλλη σκο­πιά: το λένε όλοι οι συ­στη­μι­κοί! Πρώτα εγκρά­τεια κι εξορ­θο­λο­γι­σμός, μετά ανά­πτυ­ξη, μας λέ­γα­νε κι ο ΓΑΠ και ο Πα­πα­δή­μος και ο Σα­μα­ράς και ο Τσί­πρας, όπως και οι διά­φο­ροι «αρι­στε­ροί λαϊ­κι­στές» στη Λ. Αμε­ρι­κή. Μά­λι­στα η εμπει­ρία της Λ. Αμε­ρι­κής δεί­χνει ότι αυτή η πε­ρί­ο­δος μπο­ρεί να είναι με­γά­λη και απροσ­διό­ρι­στη, με ελά­χι­στα έως κα­θό­λου κέρδη για τα λαϊκά στρώ­μα­τα.

Η αλή­θεια είναι ότι όταν ο κό­σμος ξε­ση­κω­θεί για να πάρει ο ίδιος την κα­τά­στα­ση στα χέρια του ενά­ντια στην εκ­με­τάλ­λευ­ση, ενά­ντια στη ρα­γδαία επι­δεί­νω­ση της ζωής του, θα το κάνει για να βελ­τιώ­σει τους όρους ζωής του, για να «πάρει το πλε­ό­να­σμα» που πα­ρή­γα­γε και του στέ­ρη­σαν. Και εμείς πρέ­πει να εστιά­σου­με σε αυτήν την κα­τεύ­θυν­ση, χωρίς φυ­σι­κά να κρύ­ψου­με τις όποιες δυ­σκο­λί­ες ή τον κίν­δυ­νο αντε­πί­θε­σης της αντε­πα­νά­στα­σης.

Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, αυτό που έχου­με να κά­νου­με εμείς αυτήν πρώτη πε­ρί­ο­δο συ­γκρό­τη­σης του νέου φορέα, είναι να οι­κο­δο­μή­σου­με τους όρους για να «γί­νου­με Λ. Αμε­ρι­κή» από τη σκο­πιά της κι­νη­το­ποί­η­σης των μαζών, να προ­ε­τοι­μά­σου­με τον ξε­ση­κω­μό, την εξέ­γερ­ση, την επα­νά­στα­ση. Να σπά­σου­με την πα­θη­τι­κό­τη­τα, να με­τα­τρέ­ψου­με την καρ­τε­ρι­κή εγκρά­τεια των μαζών απέ­να­ντι στο μνη­μό­νιο Τσί­πρα σε επα­να­στα­τι­κή ανυ­πο­μο­νη­σία, αντί να εξη­γού­με το πόσο ανα­γκαία είναι η δραχ­μή και η εγκρά­τεια που αυτή συ­νε­πά­γε­ται «μια πρώτη πε­ρί­ο­δο»...

4. Νο­μί­ζω ότι ο ίδιος ο σ. πρέ­πει να επι­χει­ρη­μα­το­λο­γή­σει πολύ κα­λύ­τε­ρα για το γε­γο­νός ότι αυτό που πλή­ρω­σε η Λα.Ε. ήταν η η έλ­λει­ψη τε­χνο­κρα­τι­κής εξή­γη­σης, μια άλλη δη­λα­δή μορφή «κο­στο­λό­γη­σης». Αυτό που έλ­λει­ψε κυ­ρί­ως ήταν ένα έδα­φος με­γά­λων αγώ­νων και μιας απο­φα­σι­στι­κής ηγε­σί­ας να συ­γκρου­στεί με τη λι­τό­τη­τα. Όσον αφορά το πρώτο σκέ­λος, το κί­νη­μα είναι βα­σι­κός πα­ρά­γο­ντας για να απο­φα­σί­σει ένα με­γά­λο τμήμα λαού να «πάρει το ρίσκο». Σε τε­χνο­κρα­τι­κό επί­πε­δο και σε επί­πε­δο προ­πα­γάν­δας είναι δε­δο­μέ­νο ότι υπερ­τε­ρεί η αστι­κή τάξη. Εμείς υπερ­τε­ρού­με στο ότι εκ­φρά­ζου­με το τα­ξι­κό δίκιο. Το 2012 όλο το σύ­στη­μα απει­λού­σε τον ελ­λη­νι­κό λαό με τις 7 πλη­γές του Φαραώ αλλά αυτός πήρε τα ρίσκα του και εκτό­ξευ­σε το ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, εκ­φρά­ζο­ντας μια μέση κι­νη­μα­τι­κή συ­νεί­δη­ση που έλεγε «ρήξη με το παλιό σύ­στη­μα παρά τους κιν­δύ­νους». Αυτή τη φορά αυτό δεν ήταν δυ­να­τό, οι συν­θή­κες ήταν αντί­στρο­φες, το έδα­φος δεν ήταν οργής και διεκ­δί­κη­σης, αλλά ήττας, απο­γο­ή­τευ­σης, από­συρ­σης μετά την «προ­δο­σία» του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος. Άρα αφού ο κό­σμος δεν είχε την ίδια συλ­λο­γι­κή αυ­το­πε­ποί­θη­ση δεν ήταν δυ­να­τό να πάρει τα ίδια ρίσκα, επέ­λε­ξε τη «σι­γου­ριά της ήττας» από μια «ήττα με αβε­βαιό­τη­τα».  Όσον αφορά το δεύ­τε­ρο σκέ­λος, της απο­φα­σι­στι­κής ηγε­σί­ας, δεν δε­σμευ­τή­κα­με ξε­κά­θα­ρα ότι θα ανα­τρέ­ψου­με με κάθε κό­στος τη λι­τό­τη­τα , ότι θα διεκ­δι­κή­σου­με μο­νο­με­ρώς τον πλού­το, ακόμα και σε σχέση με αυτό το βα­σι­κό χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό που μας προ­σέ­δι­δαν οι αντί­πα­λοι (που μας έλε­γαν «δραχ­μι­στές») υιο­θε­τή­σα­με τα μι­σό­λο­γα («ρήξη αν χρεια­στεί»), τα ήξεις-αφί­ξεις και τα επι­κοι­νω­νια­κά κόλπα. Αυτό ήταν το πρό­βλη­μα: ότι δεν εκ­πέμ­ψα­με απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα για την ανα­τρο­πή της λι­τό­τη­τας, όχι ότι δεν εξη­γή­σα­με επαρ­κώς τη λι­τό­τη­τα της πρώ­της με­τα­βα­τι­κής πε­ριό­δου...

5. Αλή­θεια, τι εξυ­πη­ρε­τεί το λαϊκό κί­νη­μα η αθρόα χρήση των εν­νοιών «έθνος» και «πα­τρί­δα»;  Αυτά που γρά­φει ο σ. Δ. Μπ. δεν τα αρ­νού­μα­στε κα­θό­λου. Εί­μα­στε και μεις με τη «δια­φο­ρά» και όχι με την «ομο­γε­νο­ποί­η­ση», αν και θα θέ­λα­με να ομο­γε­νο­ποι­ή­σου­με την αντί­στα­ση και την ανα­τρο­πή σε όλον τον πλα­νή­τη. Προ­φα­νώς δεν θα ανή­κου­με στην κο­σμό­πο­λη ούτε μετά τη σο­σια­λι­στι­κή ανα­τρο­πή σε μια (ή πε­ρισ­σό­τε­ρες) χώρα. Αλλά πέρα από αυτά, πραγ­μα­τι­κά αυτές οι έν­νοιες δεν προ­σφέ­ρουν τί­πο­τα πέρα από (εθνι­κές) αυ­τα­πά­τες.

6. Ο Δ. Μπ. μιλά για ελ­λι­πή κα­τα­νό­η­ση της ανα­γκαιό­τη­τας αντι-ιμπε­ρια­λι­στι­κής ρήξης από πλευ­ράς Κόκ­κι­νου Δι­κτύ­ου και αφή­νει υπό­νοιες για «ιδιό­τυ­πο ευ­ρω­παϊ­σμό». Ισχυ­ρί­ζε­ται, για να το απο­δεί­ξει, ότι δεν πρέ­πει να γυρ­νά­με πίσω και ότι έχου­με κα­το­χυ­ρώ­σει από την πε­ρί­ο­δο του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ τη θέση για απο­δέ­σμευ­ση από το ευρώ ως  θε­τι­κή διέ­ξο­δο για το λαό. Μα δεν το αρ­νού­μα­στε! Ο ίδιος ο σ. Mάρ­τα­λης γρά­φει: «η έξο­δος από το ευρώ πα­ρα­μέ­νει ανα­γκαία συν­θή­κη. Αλλά όχι ικανή.» Εμείς όμως κά­νου­με κρι­τι­κή στη λο­γι­κή που ο ίδιος πα­ρα­θέ­τει συ­μπλη­ρώ­νο­ντας: «Θα μπο­ρού­σε θε­ω­ρη­τι­κά να υπάρ­ξει μια κα­θα­ρά κα­πι­τα­λι­στι­κή έξο­δος, αν κά­ποια υπαρ­κτή με­ρί­δα του αστι­σμού το επε­δί­ω­κε. Δεν υπάρ­χει». Εδώ κάνει λάθος ο σ.

Πρώ­τον, γιατί υπο­τι­μά το αυ­ξα­νό­με­νο ρεύμα ευ­ρω­σκε­πτι­κι­σμού και προ­τε­ξιο­νι­σμού στην Ευ­ρώ­πη. Θα ήταν πιο σωστό να πει «Δεν υπάρ­χει αυτή τη στιγ­μή».

Δεύ­τε­ρον, γιατί υπο­τι­μά τις εξε­λί­ξεις στη Λ. Αμε­ρι­κή, και την εξέ­λι­ξη «λαϊ­κι­στι­κών» κε­ντρο­α­ρι­στε­ρού τύπου κυ­βερ­νή­σε­ων που προ­έ­κυ­ψαν. Μπο­ρεί η πρώτη επι­λο­γή της αστι­κής τάξης να είναι η πρόσ­δε­ση στο άρμα του ενός ή του άλλου ιμπε­ρια­λι­σμού, αλλά υπό προ­ϋ­πο­θέ­σεις (π.χ. με­γά­λο λαϊκό κί­νη­μα που γεννά νέες πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις που φτά­νουν μέχρι την κυ­βέρ­νη­ση, χρη­σι­μο­ποιώ­ντας «ρι­ζο­σπα­στι­κό­τε­ρη» φρα­σε­ο­λο­γία αλλά αστι­κές μορ­φές δια­χεί­ρι­σης) μπο­ρούν να «αγκα­λιά­σουν στρα­το­λο­γώ­ντας» τη νέα κυ­βέρ­νη­ση, υιο­θε­τώ­ντας κά­ποιες από τις επι­λο­γές της. Είναι μια πο­λι­τι­κή που εκτός των άλλων ξα­να­βά­ζει με­σο­πρό­θε­σμα τον (ένα ή τον άλλο) ιμπε­ρια­λι­σμό από το πα­ρά­θυ­ρο (ενώ ο λαός με τις κι­νη­το­ποι­ή­σεις του έβγα­λε από την πόρτα). Οι εξε­λί­ξεις στο Εκουα­δόρ, για πα­ρά­δειγ­μα, είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά δια­φω­τι­στι­κές: ο Κορέα συ­γκρού­στη­κε με τον αμε­ρι­κά­νι­κο ιμπε­ρια­λι­σμό, όχι όμως με τη ντό­πια αστι­κή τάξη, η οποία σή­με­ρα όχι μόνο τον οδη­γεί σε επί­θε­ση απέ­να­ντι στα λαϊκά στρώ­μα­τα που τον επα­νε­ξέ­λε­ξαν, αλλά και σε νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη εμπο­ρι­κή συμ­φω­νία με την ΕΕ. Στις πε­ρισ­σό­τε­ρες χώρες της Λ.Α. εί­δα­με πα­ρό­μοια φαι­νό­με­να.

7. Εξη­γεί ο σ. Δ. Μπ. ότι θα υπάρ­ξει ανα­γκαία μια «Με­τα­βα­τι­κή πε­ρί­ο­δος με κα­πι­τα­λι­στι­κά στοι­χεία» κι επι­κα­λεί­ται ως πα­ρά­δειγ­μα τη Ρωσία της ΝΕΠ ως το 1928. Το θέμα μας βε­βαί­ως δεν είναι αν θα υπάρ­χουν υπο­λείμ­μα­τα κα­πι­τα­λι­στι­κών στοι­χεί­ων (τμήμα των οποί­ων θα ορ­γα­νώ­σει και από­πει­ρες αντε­πα­νά­στα­σης) στο πρώτο στά­διο του σο­σια­λι­σμού, αλλά αν θα υπάρ­ξει μια ερ­γα­τι­κή-λαϊ­κή κυ­βέρ­νη­ση που θα ξη­λώ­νει συ­νε­χώς αυτά τα στοι­χεία, βελ­τιώ­νο­ντας συ­νε­χώς το συ­σχε­τι­σμό με­τα­ξύ κε­φα­λαί­ου κι ερ­γα­σί­ας (και πάλι θα χρεια­στεί η διε­θνής αλ­λη­λεγ­γύη και ανα­τρο­πή, όπως έδει­ξε η ρω­σι­κή εμπει­ρία).

Το πα­ρά­δειγ­μα της ΝΕΠ είναι άτοπο και πη­δά­ει με­ρι­κά... στά­δια . Η ΝΕΠ ήταν «υπο­χώ­ρη­ση στον κα­πι­τα­λι­σμό» (κατά το Λένιν) γιατί έχασε η διε­θνής επα­νά­στα­ση και γιατί είχε δια­λυ­θεί το ερ­γα­τι­κό κρά­τος-οι ερ­γα­τι­κοί θε­σμοί που είχαν γεν­νη­θεί μέσα στην επα­νά­στα­ση. Και μετά τη ΝΕΠ, ακο­λού­θη­σε μια συ­νε­χής υπο­χώ­ρη­ση και η οι­κο­δό­μη­ση του κρα­τι­κού κα­πι­τα­λι­σμού στη Ρωσία, θυ­μί­ζου­με...

Σή­με­ρα μπο­ρεί κά­ποιος να πει ότι έχου­με να πα­λέ­ψου­με για μια νι­κη­φό­ρα επα­νά­στα­ση, ότι πρέ­πει να κά­νου­με τα πάντα για να πα­ρα­μεί­νει ζω­ντα­νή, ότι πρέ­πει να κά­νου­με τα πάντα για να απο­φύ­γου­με την ήττα, την υπο­χώ­ρη­ση, τη ΝΕΠ, όχι όμως να εξη­γού­με, πριν καν τολ­μή­σου­με ή δια­νοη­θού­με να νι­κή­σου­με, ότι είναι νο­μο­τέ­λεια η ανά­γκη κοι­νω­νι­κού συμ­βο­λαί­ου και να  χρη­σι­μο­ποιού­με τη ΝΕΠ ως πα­ρά­δειγ­μα (επι­κα­λού­με­νοι έμ­με­σα την αυ­θε­ντία του Λένιν)!

Συ­μπε­ρα­σμα­τι­κά, το ζή­τη­μα δεν είναι αν υπάρ­χει ο «τρί­τος δρό­μος» με­τα­ξύ των δυο λάθος δρό­μων (λαϊ­κο­με­τω­πι­σμός ή ενιαίο μέ­τω­πο και με­τα­βα­τι­κό πρό­γραμ­μα). Υπάρ­χουν πράγ­μα­τι «εν­διά­με­σες απο­χρώ­σεις του γκρί», που όμως στη λο­γι­κή τους συ­νέ­πεια (τόσο στην πράξη όσο και μα­κρο­πρό­θε­σμα) εξυ­πη­ρε­τούν τη μια ή την άλλη γραμ­μή, τον άσπρο ή το μαύρο γάτο.

Υπάρ­χει η προ­σπά­θεια από συ­ντρό­φους να εξη­γή­σουν την ήττα της Αρι­στε­ράς, και στην προ­σπά­θειά τους αυτή τσου­βα­λιά­ζουν όλες τις «πα­λιές ιδέες», καθώς έχουν βγά­λει αβί­α­στα το συ­μπέ­ρα­σμα ότι «όλοι φταί­νε» και ότι «αφού δε νι­κή­σα­με» πρέ­πει να ανα­ζη­τή­σου­με τη «νέα πραγ­μα­τι­κή αλή­θεια», εκ­φρά­ζο­ντας ένα νέο είδος «αγνω­στι­κι­σμού». Επί της ου­σί­ας στην προ­σπά­θειά τους αυτή χρη­σι­μο­ποιούν τμή­μα­τα μιας πα­λιάς θε­ω­ρί­ας που πε­θαί­νει, αλλά πε­θαί­νο­ντας αφή­νει τα ίχνη της ακόμα στα μυαλά και στη σκέψη τμη­μά­των της αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής-κο­μου­νι­στι­κής Αρι­στε­ράς. Όλα τα ση­μεία που πε­ριέ­γρα­ψα πα­ρα­πά­νω και αφο­ρούν τη σκέψη του σ. Δ. Μπ εμπε­ριέ­χουν τέ­τοια στοι­χεία μιας «λαϊ­κο­με­τω­πι­κής προ­σέγ­γι­σης», που ο ίδιος βέ­βαια ισχυ­ρί­ζε­ται ότι απορ­ρί­πτει. Σε τε­λι­κή ανά­λυ­ση το δί­λημ­μα ήταν, είναι και πα­ρα­μέ­νει, όχι «λαϊκό μέ­τω­πο ή 4η διε­θνής» αλλά, «Σο­σια­λι­σμός ή Κα­πι­τα­λι­σμός», «Σο­σια­λι­σμός ή βαρ­βα­ρό­τη­τα». Και σε αυτήν την πε­ρί­πτω­ση δεν με­τρά­ει μόνο ο προ­ο­ρι­σμός, αλλά και το τα­ξί­δι...