Δικαιοσύνη;

Αυτός ο χάρτης έχει πάλι συνήθως γραπτή μορφή και ονομάζεται Σύνταγμα, είναι ο υπέρτατος νόμος της δημοκρατικής, αν και όχι πάντα δημοκρατούμενης, πολιτείας - με τρανταχτή εξαίρεση την ίδια την πατρίδα του νεότερου κοινοβουλευτισμού, τη Βρετανία. Στον ίδιο πάντα καταστατικό χάρτη συνήθως περιλαμβάνεται ένα άρθρο και θίγεται ένα θέμα κάπως ταμπού ή σχετικώς αόρατο στην πρώτη ματιά και του πιο φιλελεύθερου και ανεκτικού ή αυτοπροσδιορισμένου ως δημοκρατικού πολίτη και πολιτικού - το ζήτημα της άμυνας της πολιτείας απέναντι σε ένοπλες ενέργειες και απόπειρες κατάλυσης της.

Το θέμα είναι ταμπού σχεδόν για κάθε δημοκράτη, φιλελεύθερο και ανεκτικό παρατηρητή, γιατί διαβάζοντας τα αντίστοιχα άρθρα διαπιστώνει ότι η αμυντική κινητοποίηση της δημοκρατικής πολιτείας, μπροστά στην απόπειρα κατάργησης της, την καθιστά ελάχιστα δημοκρατική, σχεδόν καθόλου φιλελεύθερη και σίγουρα όχι ανεκτική.

Σε ένα τέτοιο, σύγχρονο Σύνταγμα και σε ένα τέτοιο άρθρο, διαβάζουμε ότι αν εκδηλωθεί ένοπλο κίνημα για την ανατροπή του δημοκρατικού πολιτεύματος, είτε η Βουλή (εφόσον μπορεί να συγκληθεί) είτε η Προεδρία της Δημοκρατίας, με διαδοχικές, ακαριαίες αποφάσεις τους και προεδρικά διατάγματα, θέτουν σε εφαρμογή σε όλη τη χώρα ή σε τμήμα της, την κατάσταση πολιορκίας, ιδρύουν έκτακτα, ειδικά και εξαιρετικά δικαστήρια και αναστέλλουν πολλά και κρίσιμα άρθρα του Συντάγματος, εν αρχή για τουλάχιστον 15 μέρες και έπειτα και εφόσον δεν έχει αποκατασταθεί η δημοκρατική ομαλότητα, διαδοχικά για αρκετές εβδομάδες ή και μήνες.

Τα άρθρα που μπαίνουν στον πάγο είναι όλα όσα εξασφαλίζουν την προστασία της ελευθερίας, της ατομικότητας, της απεργίας, του συνδικαλισμού και της συνάθροισης, του άσυλου της κατοικίας, της ελευθεροτυπίας και του απόρρητου των επικοινωνιών, το δικαίωμα στον φυσικό δικαστή και την υπαγωγή απλών πολιτών στην τακτική και όχι τη στρατιωτική δικαιοσύνη - όλα τα παραπάνω αναστέλλονται, προκειμένου η δημοκρατία να αμυνθεί αποτελεσματικά στην απόπειρα κατάλυσης της και απαντά στην πρόκληση, χονδρικά, με τα «όπλα» του αντιπάλου. Η δημοκρατική πολιτεία παύει (προσωρινά, αν και όχι ρητά προσδιορισμένα για πόσο...) να είναι δημοκρατική και τίθεται σε συναγερμό, προκειμένου να αυτοπροστατευθεί από όσους θέλουν να την γκρεμίσουν. Και για να το πετύχει αυτό απευθύνεται σχεδόν για όλα στον στρατό και για την ακρίβεια στα τμήματα του που παραμένουν πιστά στο πολίτευμα.

Ο στρατός αναλαμβάνει να προστατεύσει τη δημοκρατική πολιτεία και να εφαρμόσει έκτακτα μέτρα και να εγκαταστήσει έκτακτα στρατοδικεία, στα οποία εμφανίζονται όσοι κατηγορούνται για συμμετοχή στην απόπειρα πραξικοπήματος - και αυτό δεν το κάνει με κάποια αβρότητα ή σε κλίμα «κανονικότητας». Το δικαίωμα στο άσυλο της κατοικίας παύει να υφίσταται, μπορούν να διαλυθούν συγκεντρώσεις ή να κατασχεθούν φύλλα του Τύπου και να απαγορεύεται η κυκλοφορία τους, αν υποστηρίζουν τους πραξικοπηματίες, ενώ οι στρατοδίκες απαγγέλλουν ποινές, ακολουθώντας τον στρατιωτικό, ποινικό κώδικα ή απλώς διαταγές ανωτέρων τους - και εκεί περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων και ανάλογα με τη βαρύτητα της κατηγορίας και η ποινή του θανάτου, η οποία στη χώρα που αναφερόμαστε δεν έχει καταργηθεί για αδικήματα του στρατιωτικού, ποινικού κώδικα. Αποτέλεσμα των παραπάνω και από τη στιγμή που η ισχύς επιβολής περνά πρώτα στον στρατό και έπειτα στα έκτακτα στρατοδικεία του, είναι να αναλύεται μια τέτοια ενδεχόμενη κατάσταση συναγερμού της δημοκρατίας ως «κατάσταση εξαίρεσης» και η δικαιοσύνη ως «δικαιοσύνη περισσότερο σκοπιμοτήτων και λιγότερο αναζήτησης του δικαίου - τα δικαστήρια καλούνται όχι να δικάσουν αλλά να καταδικάσουν».

Όλα τα παραπάνω μπορεί να φαντάζουν οικεία στον αναγνώστη επειδή του ξυπνούν τηλεοπτικές μνήμες από την Τουρκία της πρόσφατης απόπειρας πραξικοπήματος, το περασμένο καλοκαίρι - δεν αφορούν όμως τη γειτονική χώρα. Το νομοθετικό πλέγμα που αναλύθηκε εν συντομία παραπάνω αφορά την Ελλάδα - είναι το «αόρατο» άρθρο 48 του Συντάγματος, ο εφαρμοστικός του νόμος, 566/1977, όπως ισχύει, που παραχωρεί εκτεταμένες, έκτακτες εξουσίες στον στρατό, και το καταληκτικό σχόλιο για την έκτακτη, στρατιωτική δικαιοσύνη, που πρέπει να ισορροπήσει ανάμεσα στην ταχεία αποκατάσταση της δημοκρατικής ομαλότητας και την αναζήτηση και την καταδίκη ενόχων, «σε κατάσταση εξαίρεσης και κλίμα σκοπιμοτήτων», ανήκει στον πρύτανη του Συνταγματικού Δικαίου, Αριστόβουλο Μάνεση. 

Κάτω λοιπόν και από το πρίσμα της χθεσινής απόφασης των συνθέσεων του Αρείου Πάγου, που αποφάσισαν την μη έκδοση των «8» τούρκων στρατιωτικών στην Τουρκία, με γνώμονα ότι οι «8» ενδέχεται να πέσουν θύματα βασανιστηρίων, απειλούνται με θανατική ποινή, η οποία πάλι ενδέχεται να αναβιώσει και δεν θα τύχουν «δίκαιης δίκης» για τη πιθανή συμμετοχή τους στο αποτυχημένο πραξικόπημα, αναρωτιέμαι αν οι έλληνες δικαστές θα προέβαιναν σε μια αντίστοιχη δικαιολόγηση και σε μια ανάλογη απόφαση, στην υποθετική περίπτωση που είχε απειληθεί, από ένοπλο κίνημα, η κατάλυση της ελληνικής δημοκρατίας. Αν με άλλα λόγια δεν ισχύουν δύο μέτρα και δύο σταθμά όχι στην ελληνική πολιτεία και την αφηρημένη έννοια και αντίληψη της δικαιοσύνης, που μπορεί να έχει ο καθένας μας, αλλά επί των ισχυόντων, δημοκρατικών (και όχι απαραίτητα, δημοκρατούμενων) κανόνων, που ισχύουν στις δύο πλευρές του Αιγαίου και τα ανάλογα δικαστικά σώματα ακολουθούν είτε κάτω από έκτακτες είτε κάτω από κανονικές συνθήκες.

Αν πάλι η πλειονότητα των πολιτικών δυνάμεων του αστισμού φρίττει μπροστά σε όσα (ενδέχεται) να υποστούν οι «8» στην Τουρκία, αλλά ταυτόχρονα αγαλλιάζει στη σκέψη του πως θα ήταν η πρώτη ώρα, το πρώτο εικοσιτετράωρο και η πρώτη εβδομάδα μιας κατάστασης πολιορκίας στην Ελλάδα, με τον στρατό γενικό δικαστή, αστυνόμο, περίπολο και δερβέναγα, τότε ο φιλελευθερισμός τους θυμίζει ελβετικό τυρί - είναι τρύπιος από όπου και αν τον κοιτάξεις.

Με απλά λόγια, όσο ισχύουν άρθρα όπως το 48 και νόμοι όπως ο 566, προσωπικά δυσκολεύομαι αφάνταστα να συμμεριστώ και να υποστηρίξω τα «μαθήματα δημοκρατίας και φιλελευθερισμού» που παραδίδει η Ελλάδα και η πλειονότητα των πολιτικών δυνάμεων στη γείτονα, όταν βρέθηκε στο χείλος της στρατιωτικής δικτατορίας, που είχε και νεκρούς, και διάλυση δομών και υποδομών και πλήρη απόπειρα αιματηρής και βίαιης κατίσχυσης των πραξικοπηματιών, επί δικαίων και αδίκων.

Ας μην ξεχνάμε όμως και το εξής : Ότι η άμυνα της δημοκρατίας απέναντι στους συστηματικούς, ένστολους και ένοπλους εχθρούς της, αποτελεί το πλέον άλυτο πρόβλημα της, από την εποχή του Κιγκινάτου και εδώ - και όπως έχει αποδείξει η ιστορία, Κιγκινάτοι δεν περισσεύουν, περισσεύουν όμως Σύλλες και Μάριοι...