Δεν υπάρχει φαινόμενο πιο αποκαλυπτικό για την πραγματική κατάσταση του συστήματος διεθνώς, από το χαρακτήρα που πήρε η προεκλογική αντιπαράθεση και τον τρόπο που κρίθηκε η εκλογή προέδρου στις ΗΠΑ.
Στη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, στην ισχυρότερη χώρα στον πλανήτη, η κυβερνητική εξουσία κρίθηκε μέσα σε συνθήκες ακραίας πόλωσης και με τρόπους που ελάχιστα απείχαν από το να πάρουν χαοτικές διαστάσεις. Παρόλο που στο πεδίο της πραγματικής πολιτικής οι αποστάσεις μεταξύ Μπάιντεν και Τραμπ θα αποδειχθούν μικρότερες από ό,τι ισχυρίζεται ο διεθνής Τύπος, η μεν σκληρή ρεπουμπλικανική Δεξιά δε δίστασε να καλέσει την ακροδεξιά να παρέμβει «στο δρόμο», το δε στρατόπεδο που επιθυμούσε την ανατροπή του Τραμπ ενεργοποιήθηκε με τακτικές που ανακαλούν στη μνήμη τις παραδόσεις της «από τα κάτω» δράσης, παλιότερων πολύ πιο ριζοσπαστικών περιόδων του αμερικανικού κινήματος.
Αυτή η εικόνα πόλωσης, όχι κυρίως στις εκλογικές μάχες, αλλά περισσότερο στην πραγματική ζωή, είναι «υπό κατασκευή» σε πολλές γωνιές του πλανήτη.
Η πανδημία του Sars-Covid19 εξελίσσεται ως μια ακραία πρόκληση. Αποδεικνύει χειροπιαστά το αδιέξοδο, αλλά και τον βαθιά αντιδραστικό χαρακτήρα της πολιτικής που επικράτησε διεθνώς μετά τον Ρίγκαν και τη Θάτσερ. Και η συνέχειά της θα είναι ακόμα πιο προκλητική: την ώρα που η πανδημία τσακίζει τους φτωχούς στον παγκόσμιο Βορρά και Νότο, την ώρα που στις πιο φτωχές χώρες δοκιμάζεται και η στοιχειώδης αντοχή, ο «εθνικισμός των εμβολίων» και οι ακραίες ταξικές διαφορές που έχουν εγκατασταθεί στην πρόσβαση στα αποτελεσματικά φάρμακα και στην ανθρώπινη περίθαλψη, βάζουν τεράστιες λαϊκές μάζες μπροστά στις επιλογές της ταξικής πάλης και της αντιιμπεριαλιστικής πάλης που, μέχρι σήμερα, υποστήριζαν μόνο οι μαρξιστικές μειοψηφίες.
Είναι κοινό μυστικό ότι το ξέσπασμα της πανδημίας συνδέεται πολύ στενά με την περιβαλλοντική καταστροφή: η αποψίλωση των δασών, οι γιγάντιες αγροτικές κτηνοτροφικές και πτηνοτροφικές φάρμες, η μαζική εγκατάσταση πληθυσμών εκεί που μέχρι χθες κυριαρχούσε η άγρια ζωή, η απειλή της κλιματικής αλλαγής, εγκυμονούν τεράστιες απειλές, είτε με τη μορφή νέων διαδοχικών πανδημιών, είτε με τη μορφή ακραίων καιρικών φαινομένων κ.ο.κ. Ο κυνισμός των κυρίαρχων τάξεων που ήδη οχυρώνονται σε μια αυτόνομη δική τους αυτοπροστασία, αφήνοντας να εννοείται ως ίσως αναπόφευκτη μια δραματική μείωση του πληθυσμού των πληβείων, είναι μια σκληρή προειδοποίηση για τον επείγοντα χαρακτήρα των μεγάλων κοινωνικών αλλαγών.
Οι καπιταλιστές επιχειρούν να αξιοποιήσουν την πανδημία ως μια ευκαιρία για γενικευμένες αντιμεταρρυθμίσεις με στόχο την αύξηση του ποσοστού εκμετάλλευσης των εργατών παντού. Η μείωση των μισθών, η επέκταση των ελαστικών εργασιακών σχέσεων, οι περικοπές των κοινωνικών δαπανών, οι διαρκείς ιδιωτικοποιήσεις, είναι τα συνθήματα που κυριαρχούν στην πολιτική των κυβερνήσεων παντού. Αυτός ο καρκίνος που διαβρώνει τις στοιχειώδεις εργατικές κατακτήσεις του μεγάλου 20ού αιώνα, μετατρέπει τις εργαζόμενες μάζες σε πιο ευάλωτες όχι μόνο απέναντι στην εκμετάλλευση, αλλά και στην καταπίεση. Η στροφή στον πολιτικό αυταρχισμό είναι εμφανής, τόσο στις κυβερνήσεις της σκληρής «νέας Δεξιάς» (τύπου Τραμπ, Μπολσονάρο, Ορμπάν, κλπ), είτε και στις λεγόμενες δημοκρατικές ανάλογές τους (τύπου Μακρόν, Μέρκελ κ.ο.κ.). Ο ξετσίπωτος ρατσισμός και ο αχαλίνωτος σεξισμός έχουν ενισχυθεί ιδιαίτερα, μέσα στις κυβερνητικές πολιτικές και στους διεθνείς «θεσμούς».
Μέσα σε αυτόν το σκληρό πραγματικό κόσμο οξύνονται διαρκώς οι ιμπεριαλιστικοί, αλλά και οι υπο-ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί. Σε πολλές γωνιές του πλανήτη, αλλά και στη γειτονιά μας στην ανατολική Μεσόγειο, έχουν ανοίξει όλα τα ζητήματα ανακατανομής ισχύος και επιρροής που βρίσκονται πίσω από τις σημαίες της ενίσχυσης των εθνικισμών. Ο Μητσοτάκης την ώρα που καμώνεται ότι οργανώνει την ειρηνική προοπτική του «διαλόγου» με την Τουρκία, προχωρά σε ένα πρωτοφανές πρόγραμμα εξοπλισμών που ξεπερνά σε κόστος τα 10 δισ. ευρώ (κόστος ισόποσο, περίπου με το καθένα από τα 3 μνημόνια που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα από το 2010 και μετά).
Απέναντι σε αυτήν την κατάσταση εμφανίστηκαν πλατιά κοινωνικά κινήματα αντίστασης και μια σειρά από αυθεντικές εργατικές/λαϊκές εξεγέρσεις. Το φαινόμενο μοιάζει να έχει ανακοπεί μπροστά στις ειδικές συνθήκες που εγκατέστησε η πανδημία. Όμως το ρεύμα αυτό δεν πρόκειται να ανακοπεί. Όπως ένα ποτάμι που φτάνει σε σαθρό έδαφος μοιάζει να χάνεται στο υπέδαφος, μόνο για να αναβλύσει ξανά ορμητικότερο κάπου παραπέρα, το ρεύμα της σκληρής πάλης μεγάλων κοινωνικών δυνάμεων θα επανεμφανιστεί και θα είναι καθοριστικός παράγοντας των εξελίξεων. Κανείς δεν πρέπει να υποχωρήσει από αυτήν την εκτίμηση, από αυτήν την πεποίθηση.
Στις εμπειρίες αυτών των κινημάτων και εξεγέρσεων, είναι η ανάδειξη συγκεκριμένων αιχμών, μεγάλων αιτημάτων των μαζών που τις ενοποιούν και τους δίνουν τη δυνατότητα να επιβάλουν πολιτικές λύσεις. Θα μπορούσε να προβλέψει κανείς ότι η απαίτηση για ανατροπή του νεοφιλελευθερισμού θα είναι μια «σημαία» της πλατιάς εργατικής και λαϊκής πάλης στην ερχόμενη περίοδο.
Αυτή η απαίτηση, όταν έρχεται από τα κάτω, από τους εργατικούς και λαϊκούς αγώνες, δεν έχει τίποτα κοινό με τις «κεϊνσιανές» αναζητήσεις από τα πάνω (χλωμές και εξαιρετικά διστακτικές άλλωστε…) κάποιων μεταρρυθμιστών που αναζητούν εναλλακτικές για το σύστημα, γνωρίζοντας ότι ο νεοφιλελευθερισμός έχει φτάσει σε αδιέξοδο.
Σε αυτήν την εφημερίδα έχουμε μάθει να δίνουμε προσοχή σε αυτήν τη διάκριση. Κάθε μεγάλος ξεσηκωμός ξεκινά από συγκεκριμένα αιτήματα των ανθρώπων, κάθε μεγάλο πολιτικό προχώρημα των μαζών ξεκινά μέσα από τις εμπειρίες τους στους συγκεκριμένους αγώνες. Η πάλη ακόμα και για μεταρρυθμιστικά ζητήματα, πάνω στα αυθεντικά αιτήματα των εργατών και των φτωχών, είχε και έχει πάντα μεγάλη σημασία.
Όμως για την πολιτικοποίηση που διαμορφώνεται μέσα στη συγκεκριμένη εποχή, έχει σημασία η συστηματική υποστήριξη μιας συγκεκριμένης κατεύθυνσης: το σύνολο των προβλημάτων που έχει θέσει μπροστά μας η συγκυρία, μπορεί να απαντηθεί μονάχα με τη διεκδίκηση μιας συνολικής αλλαγής, με τη διεκδίκηση της αντικαπιταλιστικής ανατροπής.
Άλλωστε η παρούσα νεότερη γενιά αγωνιστών-στριών, έχει ήδη τις εμπειρίες που πείθουν ότι ακόμα και η διεκδίκηση μεταρρυθμιστικών αιτημάτων, στις παρούσες συνθήκες, μπορεί να υπηρετηθεί έντιμα μόνο με επαναστατικές μεθόδους πάλης, μόνο ως ενταγμένη σε μια ευρύτερη στρατηγική βαθιών κοινωνικών αλλαγών, στην κατεύθυνση της σοσιαλιστικής απελευθέρωσης.
Που γίνεται όλο και πιο οφθαλμοφανώς αναγκαία. Και η ιστορία δείχνει ότι όποτε αυτό συμβαίνει, η ταξική πάλη παράγει τις δυνάμεις που θα την κάνουν και εφικτή.
