Τα συλλαλητήρια της 26ης Γενάρη αποτέλεσαν το μεγαλύτερο κινηματικό γεγονός της τελευταίας δεκαετίας.
Ο συγκλονιστικός όγκος των συγκεντρώσεων, η ευρεία κοινωνικοπολιτική τους σύνθεση, το άπλωμά τους σε πλατείες και κεντρικά σημεία δεκάδων μικρών και μεγάλων πόλεων από τον Έβρο ως την Κρήτη, οι δράσεις σε πολλές πόλεις του εξωτερικού, αποτελούν στοιχεία που χαρακτηρίζουν πολύ μεγάλες «στιγμές».
Η γενικευμένη λαϊκή αντίδραση στην τραγωδία των Τεμπών συμπύκνωσε από την πρώτη στιγμή και συνεχίζει να συμπυκνώνει το αίσθημα καθημερινής επισφάλειας κι ανασφάλειας, την αγανάκτηση που συσσωρεύεται απέναντι στη μίζερη καθημερινότητα που μας επιφυλάσσει η «Ελλάδα 2.0», το θυμό απέναντι στην αλαζονεία της κυβέρνησης που καθοδηγεί την πολιτική που μας καθηλώνει στην σε αυτήν.
Δεν είναι η πρώτη φορά που τα δραματικά τελευταία λόγια ενός θύματος κρατικού εγκλήματος γίνονται πολεμική κραυγή των ζωντανών: «I can’t breath!» («δεν μπορώ να ανασάνω») φώναξε συλλογικά το Black Lives Matter το 2020. «Δεν έχω οξυγόνο!» φώναξαν συλλογικά οι εκατοντάδες χιλιάδες που κατέβηκαν στους δρόμους στις 26 Γενάρη.
Είναι μια κραυγή ενάντια σε όλα όσα «μας πνίγουν», όλα όσα προκαλούν «ασφυξία» στην κοινωνική πλειοψηφία. Η υποβάθμιση και η ταξική διαφοροποίηση του εκπαιδευτικού συστήματος και οι διώξεις ενάντια στους εκπαιδευτικούς που αντιστέκονται σε αυτά. Η κατάρρευση των δημόσιων νοσοκομείων που έχει πάρει διαστάσεις μείζονος απειλής για την υγεία ή και τη ζωή των φτωχών. Η διαρκής πίεση στο εργατικό εισόδημα, που οδηγεί χιλιάδες ανθρώπους που ζουν (;) από τη δουλειά τους να κάνουν σκληρές καθημερινές επιλογές που υποβαθμίζουν τις συνθήκες ζωής τους, χωρίς να ξέρουν αν μπορούν να προγραμματίσουν τα στοιχειώδη μέσα στις συνθήκες επίμονης ακρίβειας. Η διάλυση ζωτικής σημασίας υποδομών -από τα προβλήματα στον ΗΣΑΠ και τις προειδοποιήσεις των Ελεγκτών Εναέριας Κυκλοφορίας, μέχρι την κρατική ανεπάρκεια απέναντι σε πλημμύρες και πυρκαγιές. Η ένδεια που πιέζει χιλιάδες φτωχούς αγρότες προς την έξοδο από την ενασχόληση με τη γη. Η εμπορευματοποίηση κάθε δημόσιου αγαθού, που φτάνει σήμερα να απειλεί «ακόμα και το νερό».
Η σκλήρυνση του κρατικού αυταρχισμού σε όλα τα επίπεδα, με την εγκληματική (με όλες τις έννοιες…) δράση της ΕΛΑΣ να αποτελεί την πιο εμφανή πτυχή μιας λειτουργίας που περιλαμβάνει διώξεις, παρακολουθήσεις, αδιαφάνεια γύρω από σκοτεινούς μηχανισμούς επιτήρησης. Τα διαρκή εγκλήματα στα χερσαία και τα θαλάσσια σύνορα ενάντια σε πρόσφυγες και μετανάστριες, με την «Πύλο» να μπαίνει δίπλα στα «Τέμπη» ως ένα ακόμα συνώνυμο της πολιτικής που θυσιάζει ανθρώπινες ζωές. Οι γυναικοκτονίες, η έμφυλη βία, η ανισότητα και η επίθεση στα γυναικεία δικαιώματα που έκανε πρώτες τις φεμινίστριες να μιλήσουν για την «επισφάλεια της ζωής/ζωή στην επισφάλεια».
Η κλιμάκωση της εξορυκτικής στρατηγικής που απειλεί με νέες καταστροφές καθώς η κλιματική κρίση παίρνει όλο και πιο άγρια μορφή. Οι θηριώδεις δαπάνες για τα όπλα που θα «υπερασπίσουν» τις εγκαταστάσεις των πετρελαιάδων, απειλώντας με κοινωνική κατάρρευση σήμερα -καθώς στερούν πολύτιμους κοινωνικούς πόρους- και με πολεμική ανάφλεξη αύριο -καθώς αυξάνει ο πειρασμός να χρησιμοποιηθούν. Η στενή συμμαχία του ελληνικού κράτους με το Κράτος του Ισραήλ, το οποίο επιχειρώντας να εκκαθαρίσει τη Γάζα από Παλαιστίνιους, ανέλαβε και να «κανονικοποιήσει» γενοκτονικά εγκλήματα σε μια εποχή που οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί και οι εθνικισμοί απειλούν την ειρήνη. Το κλίμα αγριανθρωπιάς που καλλιεργούν αυτές οι πολιτικές και η αποπνικτική προπαγάνδα που τις συνοδεύει, δίνοντας ευκαιρίες και δυνατότητες στα πιο αντιδραστικά πολιτικά ρεύματα, με την έναρξη της δεύτερης θητείας Τραμπ να προειδοποιεί για το μέγεθος της απειλής που σηματοδοτεί μια πιθανή άνοδός τους στην εξουσία.
Όλα αυτά μας στερούν οξυγόνο, όλα αυτά αποτελούν απειλή για τις ζωές μας, είτε μιλάμε για την καθημερινότητά μας, είτε μιλάμε κυριολεκτικά για την επιβίωση. Απέναντι σε αυτές τις απειλές, το παλιό και διαχρονικό σύνθημα «Οι ζωές μας πάνω από τα κέρδη τους» οφείλει να λειτουργήσει ως ενοποιητική σημαία για τους πολλαπλούς αγώνες που ξεδιπλώνονται στα σχολεία, στα νοσοκομεία, στα αγροτικά μπλόκα, στις κλαδικές απεργίες (οικοδόμοι, ταχυμεταφορές κ.ά.), στη δημοσιοϋπαλληλική διεκδίκηση του κομμένου 13ου και 14ου μισθού (χρόνια μετά την «έξοδο» από τα μνημόνια), στη μάχη για το νερό, στη διαδήλωση αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη στις 8/2, σε όλες τις κινητοποιήσεις που μπορούν και χρειάζεται να ξεδιπλωθούν στο δρόμο για την απεργία της 28ης Φλεβάρη.
Το ξεδίπλωμα αυτών των κινητοποιήσεων μπορεί να διευκολυνθεί από τη διαθεσιμότητα που καταγράφηκε στις 26 Γενάρη. Αλλά και αντίστροφα, η οργανωμένη προσπάθεια για πιο συστηματική κινηματική δράση μπορεί να αποτρέψει την «εξαΰλωση» αυτής της μαζικής διαθεσιμότητας μέσα από τις πιέσεις της επιστροφής στην σκληρή καθημερινότητα.
Η «παρέμβαση των μαζών» σε αυτά τα συλλαλητήρια είχε άμεσες πολιτικές συνέπειες, ταρακούνησε τον Μητσοτάκη, επέβαλε ατζέντα και απέδειξε ότι «ο δρόμος» μπορεί να κάνει πολιτική, δίνοντας στον κόσμο μας μια «χειροπιαστή» απόδειξη της δύναμής του, σπάζοντας την ηττοπάθεια του «γιατί να κατέβω, αφού δεν αλλάζει τίποτα». Απέναντι σε αυτό το κλίμα έχουν άλλωστε συγκεντρωθεί τα πυρά των συστημικών δημοσιογράφων, που δαιμονοποιούν ή απαξιώνουν τον παράγοντα του «από τα κάτω».
Στα χρόνια μετά την συνθηκολόγηση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και την ήττα του 2015, χύθηκαν τόνοι μελάνι για να πείσουν ότι ακολούθησε η «ωρίμανση της ελληνικής κοινωνίας», που άφησε τις «πλατείες» πίσω της. Ο ισχυρισμός λειτουργούσε διαβρωτικά στο έδαφος αποθάρρυνσης κι αποσυσπείρωσης που είχε διαμορφώσει η ήττα της «αντιμνημονιακής» περιόδου. Σήμερα οι ίδιοι δημοσιολογούντες, σχολιάζοντας τις προοπτικές μετά τα συλλαλητήρια, ξορκίζουν το φάντασμα των «πλατειών» και καταχεριάζουν προληπτικά όποια δύναμη θελήσει να κάνει «πολιτική πεζοδρομίου».
Η 26η Γενάρη (και οι πιθανότητες αυτή να βρει συνέχεια) ρίχνει ένα πολύ διαφορετικό-επίκαιρο φως στην επέτειο των 10 χρόνων από το 2015 και τη συζήτηση που έχει ήδη ανοίξει γύρω από αυτήν. Η δυνατότητα του «πεζοδρομίου» να κάνει πολιτική, η παρέμβαση δυνάμεων της αντικαπιταλιστικής και της ριζοσπαστικής Αριστεράς στα «πολυσυλλεκτικά» κινήματα για να δώσει την μάχη να κινηθούν αυτά αριστερόστροφα, η εκτίναξη του ΣΥΡΙΖΑ μέσα από αυτές τις διεργασίες και την ανάληψη της πολιτικής ευθύνης που αντιστοιχούσε σε εκείνη την περίοδο, είναι εμπειρίες που θα χρειαστεί σήμερα «να θυμηθούν οι παλιοί και να μάθουν οι νεότεροι». Για να μπορέσει να επιχειρήσει ξανά η ριζοσπαστική-αντικαπιταλιστική Αριστερά. Το ίδιο ισχύει και για τις αιτίες της ήττας, τις στρατηγικές που οδήγησαν σε αυτή, τις ανεπάρκειες που δεν μπόρεσαν να την αποτρέψουν. Για να μπορέσουμε την επόμενη φορά να επιχειρήσουμε καλύτερα.
