Επίσκεψη Ερντογάν στην Ελλάδα: Μπίζνες μακριά από τις ανάγκες των λαών

Ωστόσο η επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα, υπό άλλες συνθήκες, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ιστορικών διαστάσεων συμφωνία για ειρήνη στο Αιγαίο. Δεν θα ήταν η πρώτη φορά, που οι δύο ανταγωνιζόμενοι καπιταλισμοί θα κατέληγαν σε κάτι τέτοιο: Το Οκτώβριο του 1930, μόλις 8 χρόνια από το σφαγείο του 1922, ο Ελ. Βενιζέλος πήγε στην Άγκυρα και συνυπέγραψε με τον Κεμάλ Ατατούρκ το Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας, Ουδετερότητας, Συνδιαλλαγής και Διαιτησίας.

Φιλία

Μεταξύ των επιμέρους συμφωνιών που περιλαμβάνονταν, ήταν και το Πρωτόκολλο για τους Ναυτικούς Εξοπλισμούς, η βάση για την εμπέδωση της ελληνοτουρκικής φιλίας την οποία προέβλεπε η ανωτέρω συμφωνία: Μεταξύ άλλων, το Πρωτόκολλο υποχρέωνε το κάθε συμβαλλόμενο μέρος να ειδοποιεί το άλλο έξι μήνες νωρίτερα για κάθε επικείμενη παραγγελία απόκτησης ή ναυπήγησης πολεμικών πλοίων. Ο Βενιζέλος ήξερε ότι η Τουρκία διέθετε το περίφημο θωρηκτό «Yavuz», ωστόσο έκρινε σκόπιμο να σταματήσουν οι περαιτέρω εξοπλισμοί: η Ελλάδα έτσι απέφυγε να αγοράσει το προτεινόμενο, ως αντίβαρο, θωρηκτό «Σαλαμινία» από τη Γερμανία και διέθεσε τα χρήματα για εσωτερική ανόρθωση. 

Και σε οικονομικό επίπεδο ωστόσο υπήρξαν παραχωρήσεις εκ μέρους του Βενιζέλου (πχ. η εξίσωση των περιουσιών που εγκατέλειψαν οι Ρωμιοί στη Μικρά Ασία με εκείνες των Τούρκων που έφυγαν από την Ελλάδα, σε εφαρμογή της συνθήκης της Λοζάνης, αλλά και το γεγονός ότι ο Βενιζέλος δέχτηκε να επωμιστεί η Ελλάδα όλο σχεδόν το βάρος του Οικονομικού Συμφώνου, καταβάλλοντας στην Τουρκία αποζημίωση ύψους 440.000 λιρών Αγγλίας για τις καταπατημένες περιουσίες της τουρκικής μειονότητας).

Ήταν τόσο ραγδαία η προσέγγιση των δύο πλευρών τότε ώστε ο Βενιζέλος έφτασε στο σημείο να προτείνει τον Κεμάλ για το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 1932, ενώ το 1933 οι δύο χώρες υπέγραψαν το σύμφωνο της Εγκάρδιας Συνεννόησης, το οποίο εγγυόταν το απαραβίαστο των κοινών τους συνόρων.
Ασφαλώς η συμφωνία είχε μεγάλο πολιτικό τίμημα για τον Βενιζέλο: η προοπτική επανόδου των προσφύγων στις εστίες τους εξαφανιζόταν οριστικά και αυτό έφερε για πρώτη φορά τον ηγέτη των Φιλελευθέρων αντιμέτωπο με πολλούς από τους πρόσφυγες, αλλά και με το εθνικιστικό τμήμα του πληθυσμού. Στις εκλογές που ακολούθησαν (1933) ο Βενιζέλος ηττήθηκε και έφυγε οριστικά από το πολιτικό προσκήνιο. Είχε ωστόσο διασώσει τον ελληνικό καπιταλισμό, επιτρέποντας ταυτόχρονα, με τον περιορισμό της κούρσας των εξοπλισμών και την εξασφάλιση των συνόρων, τη ραγδαία οικονομική ανάπτυξη και στις δύο πλευρές του Αιγαίου, μετά την κρίση του 1929.

Ιμπεριαλισμός

Αν αυτά τα έπραξε ένας αστός και αποδεδειγμένα φιλοπόλεμος πολιτικός, θα περίμενε κανείς πολύ περισσότερα από έναν αριστερό πολιτικό, καθώς η ειρήνη είναι η μεγαλύτερη αυταξία για τον κόσμο των «από τα κάτω». Όμως η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ και ο Αλ. Τσίπρας δεν έχουν αποποιηθεί καμία από την πολιτική κληρονομιά των προηγούμενων αστικών κυβερνήσεων. Όπως και με τα μνημόνια, έτσι και στην εξωτερική πολιτική, η Αθήνα όχι μόνον συνεχίζει αλλά και εντείνει τη στενή συνεργασία με τον ιμπεριαλιστικό άξονα ΕΕ-ΗΠΑ, αλλά και την πολιτικο-οικονομικο-στρατιωτική συνεργασία με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Κύπρο. Πρόκειται για πολιτικές που στρέφονται ευθέως κατά την Άγκυρας η οποία βρίσκεται σε προϊούσα ρήξη με τις παραπάνω δυνάμεις.

Πράγματι η ρήξη των σχέσεων της Τουρκίας με τις ΗΠΑ αγγίζει πλέον τα όρια της σύγκρουσης με πολλαπλά επεισόδια: την αγορά των ρωσικών πυραύλων S-400 από την Άγκυρα και τη συνολική αναθέρμανση των σχέσεών της με τη Μόσχα. Την τοποθέτηση του ΝΑΤΟ στα ελληνο-τουρκικά σύνορα και όχι π.χ. στα τουρκο-συριακά. Την τοποθέτηση του μέχρι πρότινος στενού συμβούλου του Τραμπ, Στίβεν Μπάνον πως «η Τουρκία είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για εμάς τις ΗΠΑ - είναι χειρότερη και από το Ιράν». Τελευταίο επεισόδιο στην αντιπαράθεση Ουάσινγκτον και Άγκυρας είναι η υπόθεση του Ιρανοαζέρου Ρεζά Ζαράμπ, ο οποίος συνελήφθη στις ΗΠΑ και δικάζεται επειδή συμμετείχε στην παραβίαση του εμπάργκο κατά του Ιράν, όσον αφορά τη διακίνηση πετρελαίου και άλλων εμπορευμάτων. Η υπόθεση εμπλέκει υπουργούς και άλλους δημόσιους λειτουργούς στην Τουρκία. Πρόκειται για σαφή πολιτική πίεση προς τον Ερντογάν ως αντίβαρο στην πίεση που ασκεί αυτός για έκδοση του Γκιουλέν (ο Γκιουλέν είναι ο έμμεσος τρόπος του Τούρκου προέδρου να ονοματίζει τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες για την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016). Μάλιστα η Άγκυρα προχώρησε σε νέα αντίποινα, καθώς εξέδωσε ένταλμα σύλληψης εις βάρος του Γκρέιαμ Φούλερ, πρώην αξιωματικού της CIA, ο οποίος φέρεται να είχε δεσμούς με την απόπειρα πραξικοπήματος.

Σε κάθε περίπτωση οι ΗΠΑ, αν δεν καταφέρουν να επαναφέρουν την Τουρκία στον «ίσιο δρόμο», όπως γράφει ένας συχνά καλά πληροφορημένος Έλληνας δημοσιογράφος, ετοιμάζονται (και πάλι) να αντικαταστήσουν τον Ερντογάν. «Και το ερώτημα αυτό αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον, επειδή οι Αμερικανοί έχουν πληροφορίες ότι η υγεία του Τούρκου προέδρου εμφανίζει σημάδια επιδείνωσης», τονίζει ο ίδιος δημοσιογράφος.

Σε αντίστοιχη κατάσταση ρήξης βρίσκονται και οι σχέσεις της Άγκυρας με την ΕΕ-Γερμανία. Τελευταίο επεισόδιο στη ρήξη αυτή είναι η περικοπή των κονδυλίων που δίνονται στην Τουρκία, ώστε να προσεγγίσει την ΕΕ.

Ο Τσίπρας

Τόσο το ευρωπαϊκό και αμερικανικό κατεστημένο όσο και η ελληνική άρχουσα τάξη με τους πολιτικούς, πολιτειακούς και μιντιακούς εκπροσώπους της πιέζουν τον Τσίπρα να μην αποστεί από την «εθνική στρατηγική» που περιγράψαμε παραπάνω. Π.χ. η γερμανική εφημερίδα «Neues Deutschland» προέβλεπε ότι ο Τσίπρας δεν θα είναι αρκούντως σκληρός, όπως αρμόζει σε πρωθυπουργό της ΕΕ απέναντι στον Ερντογάν τιτλοφορώντας το σχετικό άρθρο της «Ελληνικό δώρο για τη συμφιλίωση». Όλοι τους παραβιάζουν εντελώς ανοικτές θύρες: Το μόνο «δωράκι» που έχει να προσφέρει στον Ερντογάν ο Τσίπρας είναι τους 9 αγωνιστές κουρδικής καταγωγής που συνέλαβε η ΕΛΑΣ στην Αθήνα (και τους οποίους «περιποιήθηκε» αναλόγως όπως φαίνεται στις φωτογραφίες, σε αντίθεση με την ευγενική αντιμετώπιση και τη διακριτικότητα που επιφύλαξε στους Τούρκους πραξικοπηματίες). Πρόκειται για συλλήψεις-πρόκληση, αφού δεν υπάρχει κανένα επιβαρυντικό στοιχείο εναντίον τους, παρά μόνον ότι ανήκουν σε θεωρούμενη ως «τρομοκρατική οργάνωση», το DHKP-C. Αν «τρομοκρατική οργάνωση» θεωρείται ό,τι δηλώνει η κάθε εξουσία, και ειδικά η Τουρκία, τότε θα έπρεπε και οι ΗΠΑ να συλλάβουν και να εκδώσουν τους γκιουλενιστές της FETO. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ιδρυτής και ηγέτης  του DHKP-C, Ντουρσούν Καρατάς, ζούσε ελεύθερος στην Ολλανδία ως το θάνατό του, το 2008, παρότι εθεωρείτο σεσημασμένος «τρομοκράτης».

Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ του Τύπου, κατά τη διπλωματική προετοιμασία της επίσκεψης Ερντογάν, η ελληνική πλευρά επέμενε πως ό,τι δηλωθεί επί ελληνικού εδάφους, θα πρέπει να έχει προσυμφωνηθεί. Εθνικιστικές, στρατιωτικές και παραστρατιωτικές οργανώσεις πίεσαν με ανακοινώσεις τους να μην επιτραπεί η επίσκεψη του Ερντογάν στη Δ. Θράκη. Ασφαλώς οι εθνικιστές έχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά, καθώς κατά καιρούς Έλληνες υπουργοί και πρόεδροι της Δημοκρατίας αλώνιζαν σε μειονοτικές περιοχές, άλλης χώρας, δηλ. της Αλβανίας (Σαμαράς, Παπούλιας κ.λπ.), χωρίς αυτό να ενοχλεί κανέναν στην Ελλάδα. Η κυβέρνηση σήμερα φάνηκε να ενδίδει στις πιέσεις αυτές καθώς ζήτησε από τον Ερντογάν να προσυμφωνήσουν για το τι θα πει προς την τουρκική μειονότητα.

Σε κάθε περίπτωση και οι δύο ηγέτες προσδοκούσαν από την επίσκεψη οικονομικά οφέλη για τις άρχουσες τάξεις τους, αλλά και πολιτικά οφέλη, που θα μετρίαζαν τη λαϊκή δυσαρέσκεια και στις δύο χώρες – στη μία λόγω των μνημονίων, και στην άλλη λόγω της αντιδημοκρατικής οπισθοδρόμησης. Τον Φεβρουάριο θα συγκληθεί στη Θεσσαλονίκη το επόμενο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας των δύο χωρών, σε επίπεδο πρωθυπουργών, με τον Μπιναλί Γιλντιρίμ να ηγείται της τουρκικής αντιπροσωπείας. Εκεί θα κλείσουν κάποιες από τις μπίζνες που θα συμφωνήσει ο Τσίπρας με τον Ερντογάν. Αλλά η προσδοκία για διαρκή ειρήνη στο Αιγαίο θα παραμείνει άπιαστο όνειρο. Οι υδρογονάνθρακες, οι μεγάλες πετρελαϊκές εταιρίες, η όλο και μεγαλύτερη ένταξη της Ελλάδας στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς στην περιοχή της Α. Μεσογείου, έχουν απόλυτη προτεραιότητα.

*Αναδημοσίευση από την "Εργατική Αριστερά"