Η εξέγερση του Νοέμβρη θυμίζει δυνατά ότι τίποτα δεν είναι αδύνατο

Η χώρα στο «γύψο»

Το 1973 είχαν προη­γη­θεί έξι χρό­νια που η χώρα βρι­σκό­ταν στο χου­ντι­κό γύψο. Στα σχο­λεία, στις σχο­λές και στους χώ­ρους δου­λειάς όλα λει­τουρ­γού­σαν υπό το βλέμ­μα των ρου­φιά­νων και της Ασφά­λειας. Τα πο­λι­τι­κά κόμ­μα­τα και τα συν­δι­κά­τα είχαν δια­λυ­θεί, οι «ύπο­πτοι» γέ­μι­ζαν τα κελιά του ΕΑΤ-ΕΣΑ και ο Τύπος ήταν ελεγ­χό­με­νος και φι­μω­μέ­νος. Οι λέ­ξεις «απερ­γία», «δια­δή­λω­ση», «συ­νέ­λευ­ση» ήταν απα­γο­ρευ­μέ­νες. Η λο­γο­κρι­σία κο­σκί­νι­ζε κάθε καλ­λι­τε­χνι­κό έργο ή δη­μο­σιο­γρα­φι­κό πό­νη­μα. Οι δί­σκοι του Θε­ο­δω­ρά­κη ή οι στί­χοι εξό­ρι­στων ποι­η­τών απο­τε­λού­σαν κυ­ριο­λε­κτι­κά κόκ­κι­νο πανί. Η πιο σκλη­ρή εκ­δο­χή της Δε­ξιάς έπαιρ­νε άλλη μια ρε­βάνς σε βάρος του κό­σμου του κι­νή­μα­τος και της Αρι­στε­ράς. Συλ­λή­ψεις, στρα­το­δι­κεία και ξε­ρο­νή­σια απο­τύ­πω­ναν μια ζο­φε­ρή ει­κό­να ανε­λευ­θε­ρί­ας και αυ­ταρ­χι­σμού, που έδει­χνε ανί­κη­τη.

Οι μόνοι που ήταν ωφε­λη­μέ­νοι από το κα­θε­στώς των συ­νταγ­μα­ταρ­χών ήταν το ακρο­δε­ξιό πα­ρα­κρά­τος και κυ­ρί­ως οι Έλ­λη­νες κα­πι­τα­λι­στές. Το ελ­λη­νι­κό κε­φά­λαιο έκανε χρυ­σές δου­λειές την πε­ρί­ο­δο της Χού­ντας. Οι ερ­γο­λα­βί­ες δια­δέ­χο­νταν η μία μετά την άλλη, τη στιγ­μή που η ερ­γα­τι­κή τάξη σά­πι­ζε στην εξο­ρία, στα χα­μη­λά με­ρο­κά­μα­τα, στην αστι­κή ανα­σφά­λεια, στο βλέμ­μα των ρου­φιά­νων. Αλλά σή­με­ρα, σχε­δόν πε­νή­ντα χρό­νια μετά, ακού­με από τους κλη­ρο­νό­μους των χου­νταί­ων να μας λένε με δη­μο­κρα­τι­κό άλ­λο­θι το «ναι, αλλά η χού­ντα έκανε έργα» ή «επί χού­ντας κοι­μό­μα­σταν με τα πα­ρά­θυ­ρα ανοι­χτά». Πρό­κει­ται για φαι­δρά κλισέ που απο­κρύ­πτουν σε ποιων τις πλά­τες χτι­ζό­ταν αυτή η επί­πλα­στη ευ­μά­ρεια και ασφά­λεια. Η Χού­ντα έκανε πράγ­μα­τι έργα: Διευ­κό­λυ­νε το εφο­πλι­στι­κό κε­φά­λαιο, ενί­σχυε τους πάση φύ­σε­ως ερ­γο­λά­βους, επέ­κτει­νε τα σκάν­δα­λα με ισχύ δια­ταγ­μά­των και επέν­δυ­σε σε μια χρι­στια­νι­κή-αρ­χαιο­πρε­πή κιτς αι­σθη­τι­κή πάνω στην οποία χτί­στη­καν τα σύγ­χρο­να του­ρι­στι­κά κά­τερ­γα.

Την ίδια στιγ­μή, σε διε­θνές επί­πε­δο, οι συ­νταγ­μα­τάρ­χες φρό­ντι­ζαν να τα έχουν καλά με τις ΗΠΑ λει­τουρ­γώ­ντας ως μα­ντρό­σκυ­λο του ΝΑΤΟ στην πε­ριο­χή. Το πρα­ξι­κό­πη­μα του 1967 θε­με­λί­ω­σε ένα κα­θε­στώς το οποίο λει­τουρ­γού­σε πρω­τί­στως υπέρ της ελ­λη­νι­κής αστι­κής τάξης λύ­νο­ντας τα αδιέ­ξο­δα που αντι­με­τώ­πι­ζε ο ελ­λη­νι­κός κα­πι­τα­λι­σμός μέχρι τότε. Όμως πα­ράλ­λη­λα εξυ­πη­ρε­τού­σε τα συμ­φέ­ρο­ντα του αμε­ρι­κά­νι­κου ιμπε­ρια­λι­σμού στην πε­ριο­χή. Υπό τον φόβο του κομ­μου­νι­στι­κού κιν­δύ­νου, οι συ­νταγ­μα­τάρ­χες που από τη δε­κα­ε­τία του ’50 συ­νερ­γά­ζο­νταν με τις αμε­ρι­κά­νι­κες μυ­στι­κές υπη­ρε­σί­ες, δή­λω­ναν πι­στοί στη δυ­τι­κή συμ­μα­χία, και ου­δέ­πο­τε επι­χεί­ρη­σαν να χα­ρά­ξουν μια πο­ρεία κό­ντρα στις αμε­ρι­κα­νι­κές επι­διώ­ξεις, παρά τις πα­τριω­τι­κές κο­ρώ­νες τους.

Κοι­νω­νία και επα­να­στα­τι­κή Αρι­στε­ρά

Μέσα σε αυτές τις συν­θή­κες απα­γό­ρευ­σης, επι­τή­ρη­σης και φόβου, δη­μιουρ­γεί­ται ένα εκρη­κτι­κό κοι­νω­νι­κό δυ­να­μι­κό, κυ­ρί­ως στα αστι­κά κέ­ντρα. Οι ερ­γά­τες βιώ­νουν στο πετσί τους την εκ­με­τάλ­λευ­ση και την κα­τα­πί­ε­ση και θέ­λουν να ορ­γα­νω­θούν. Η νε­ο­λαία στις με­γά­λες πό­λεις, αρ­χί­ζει να δια­βά­ζει «πα­ρά­νο­μα» βι­βλία και να πο­λι­τι­κο­ποιεί­ται στη σκιά των πε­ρι­πο­λι­κών. Στο αθη­ναϊ­κό αστι­κό πε­ρι­βάλ­λον συ­γκε­ντρώ­νο­νται στις τσι­με­ντέ­νιες πο­λυ­κα­τοι­κί­ες του κέ­ντρου νέοι φοι­τη­τές από την επαρ­χία, φτω­χοί ερ­γα­ζό­με­νοι και μα­θη­τές που απλώς θέ­λουν να μα­κρύ­νουν τα μαλ­λιά τους. Την ίδια πε­ρί­ο­δο, τα από­νε­ρα του πα­γκό­σμιου 1968 αρ­χί­ζουν να φτά­νουν στη μου­δια­σμέ­νη Ελ­λά­δα. Η ροκ μου­σι­κή του ’60, τα μη­νύ­μα­τα ενά­ντια στο μι­λι­τα­ρι­σμό και τον πό­λε­μο στο Βιετ­νάμ, το νε­ο­λαι­ί­στι­κό ξέ­σπα­σμα στη Γαλ­λία, το ερ­γα­τι­κό φθι­νό­πω­ρο στην Ιτα­λία και οι αγώ­νες για δι­καιώ­μα­τα στις ΗΠΑ, φτά­νουν ετε­ρο­χρο­νι­σμέ­να στην ελ­λη­νι­κή επι­κρά­τεια, εξο­πλί­ζο­ντας την ερ­γα­τι­κή τάξη και τη νε­ο­λαία πολύ ση­μα­ντι­κά.

Σε αυτό το πε­ρι­βάλ­λον και πάνω σε αυτές τις βά­σεις ει­σέρ­χε­ται στην κοι­νω­νι­κή και πο­λι­τι­κή αρένα η επα­να­στα­τι­κή Αρι­στε­ρά. Νέες ορ­γα­νώ­σεις και ρεύ­μα­τα, που είχαν ξε­πη­δή­σει από το κα­ζά­νι του Μάη του ’68 και είχαν απο­κο­πεί από τη σο­βιε­τι­κή ορ­θο­δο­ξία, μπή­καν δυ­να­μι­κά στο προ­σκή­νιο συν­δε­ό­με­να με τα πιο κα­τα­πιε­σμέ­να τμή­μα­τα της κοι­νω­νί­ας και επι­διώ­κο­ντας την πο­λι­τι­κή έκ­φρα­ση των συν­θη­μά­των τους. Τρο­τσκι­στές, Μα­οϊ­κοί, Γκε­βα­ρι­στές, με­μο­νω­μέ­να στε­λέ­χη της πα­ρα­δο­σια­κής Αρι­στε­ράς και πλή­θος άλλων ρι­ζο­σπα­στών νε­ο­λαί­ων, αρ­χί­ζουν να αμ­φι­σβη­τούν τη δι­στα­κτι­κό­τη­τα της μα­ζι­κής Αρι­στε­ράς του ΚΚΕ και του ΚΚΕ εσω­τε­ρι­κού και ει­σά­γουν στο κοι­νω­νι­κό προ­σκή­νιο πιο προ­ω­θη­μέ­να αι­τή­μα­τα και αντι­χου­ντι­κές πρα­κτι­κές. Χι­λιά­δες ερ­γά­τες, φοι­τη­τές και μα­θη­τές ορ­γα­νώ­νο­νται πα­ρά­νο­μα και αρ­χί­ζουν να δια­κι­νούν υλικό, να συ­ζη­τούν, να πο­λι­τι­κο­ποιού­νται δυ­να­μι­κά.

Το κα­θε­στώς των συ­νταγ­μα­ταρ­χών, έχο­ντας το μάτι του πα­ντού, αντι­λαμ­βα­νό­ταν την κα­τά­στα­ση και την ισχνή κοι­νω­νι­κή απο­δο­χή του. Αυτός είναι και ο λόγος που προ­ε­τοί­μα­ζε τη φι­λε­λευ­θε­ρο­ποί­η­σή του προ­κει­μέ­νου η ηγε­σία του να εξα­σφα­λί­σει τη θέση της την επό­με­νη ημέρα. Σχε­δί­α­ζε δη­λα­δή τη ομαλή με­τά­βα­ση από τη δι­κτα­το­ρία σε μια σι­δε­ρό­φρα­κτη αστι­κή δη­μο­κρα­τία με ταυ­τό­χρο­νη εξα­σφά­λι­ση του ατι­μώ­ρη­του των πρω­τερ­γα­τών του πρα­ξι­κο­πή­μα­τος. Σε αυτή τη λο­γι­κή ως ένα βαθμό προ­σαρ­μό­στη­καν και οι ηγε­σί­ες των «επί­ση­μων» και κυ­ρί­αρ­χων τμη­μά­των της Αρι­στε­ράς. Στις αρχές του 1973 το ΚΚΕ Εσω­τε­ρι­κού σκε­φτό­ταν ακόμη και συμ­με­το­χή στις χου­ντο­ε­κλο­γές που ετοί­μα­ζε ο Μαρ­κε­ζί­νης, ενώ το ΚΚΕ συμ­με­ρι­ζό­ταν πα­ρό­μοιες αντι­λή­ψεις χωρίς να επι­διώ­κει μια ανοι­χτή σύ­γκρου­ση με το κα­θε­στώς.

Εξέ­γερ­ση

Η ιστο­ρία έδει­ξε, όμως, ότι η νε­ο­λαία και ο κό­σμος της ερ­γα­σί­ας βρί­σκο­νταν πολύ πιο μπρο­στά από τις ηγε­σί­ες της Αρι­στε­ράς. Η κα­τά­λη­ψη της Νο­μι­κής το Φλε­βά­ρη του 1973 και εν συ­νε­χεία η κα­τά­λη­ψη του Πο­λυ­τε­χνεί­ου το Νο­έμ­βρη, ανέ­δει­ξαν ότι η συ­ντρι­βή της Χού­ντας ήταν ζή­τη­μα εξέ­γερ­σης και κι­νη­το­ποί­η­σης των μαζών και όχι ζή­τη­μα συμ­φω­νί­ας από τα πάνω. Συν­θή­μα­τα όπως «Κάτω η Χού­ντα», «Απερ­γία γε­νι­κή», «Ερ­γά­τες-Αγρό­τες-Φοι­τη­τές», «Κάτω το κε­φά­λαιο», «Λαϊκή εξου­σία» γέ­μι­ζαν τους τοί­χους του κέ­ντρου της Αθή­νας το Νο­έμ­βρη του 1973. Ο φοι­τη­τι­κός ξε­ση­κω­μός απο­τέ­λε­σε τη σπίθα για την ανοι­χτή και δη­μό­σια ενα­ντί­ω­ση στη Χού­ντα, όμως το ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα που αγκά­λια­σε τις κι­νη­το­ποι­ή­σεις των φοι­τη­τών εκεί­νες τις ημέ­ρες ήταν αυτό που έδωσε άλλη βα­ρύ­τη­τα στις κι­νη­το­ποι­ή­σεις.

Την ώρα που η επί­ση­μη Αρι­στε­ρά φο­βό­ταν τους «προ­βο­κά­το­ρες» μέσα στο Πο­λυ­τε­χνείο, χι­λιά­δες ερ­γά­τες, αγρό­τες, μα­θη­τές και φοι­τη­τές έκλει­ναν όλη την Πα­τη­σί­ων, μοί­ρα­ζαν προ­κη­ρύ­ξεις, φώ­να­ζαν συν­θή­μα­τα ενά­ντια στους δι­κτά­το­ρες, το κε­φά­λαιο και τον αμε­ρι­κά­νι­κο ιμπε­ρια­λι­σμό. Οι αγώ­νες του κό­σμου είχαν ξε­πε­ρά­σει τις δυ­να­τό­τη­τες και τις προσ­δο­κί­ες της πα­λιάς Αρι­στε­ράς. Ένας νέος ρι­ζο­σπα­στι­σμός από τα κάτω έβαζε φωτιά στα θε­μέ­λια ενός κα­θε­στώ­τος που έδει­χνε συ­μπα­γές, αλλά δεν ήταν. Αυτός ήταν και ο λόγος που πάρ­θη­κε η από­φα­ση της ωμής κα­τα­στο­λής της εξέ­γερ­σης του Πο­λυ­τε­χνεί­ου με τα τανκς, τις συλ­λή­ψεις, το ξύλο και τα βα­σα­νι­στή­ρια αξη­μέ­ρω­τα της 17ης Νο­έμ­βρη. 

Όμως, παρά τη στρα­τιω­τι­κή ήττα, το Πο­λυ­τε­χνείο δεν ητ­τή­θη­κε πο­λι­τι­κά. Αντί­θε­τα, κα­τέ­στη­σε σαφές ότι είχε ξε­κι­νή­σει η αρχή του τέ­λους του κα­θε­στώ­τος του 1967, αλλά και η εμ­φά­νι­ση ενός νέου μα­ζι­κού και δυ­να­μι­κού κύ­μα­τος ρι­ζο­σπα­στι­σμού. Μπο­ρεί η επί­ση­μη ιστο­ριο­γρα­φία να θε­ω­ρεί ότι η Χού­ντα κα­τέρ­ρευ­σε λόγω της «εθνι­κής προ­δο­σί­ας στην Κύπρο» και όχι ότι ανα­τρά­πη­κε λόγω της μα­ζι­κής δρά­σης των ερ­γα­τών και των φοι­τη­τών υπό το βάρος των γε­γο­νό­των του Πο­λυ­τε­χνεί­ου, όμως, είναι εγ­γε­γραμ­μέ­νο στη συλ­λο­γι­κή μνήμη ότι η σύν­δε­ση της Αρι­στε­ράς με τα πιο κα­τα­πιε­σμέ­να τμή­μα­τα της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας, ήταν ο βα­σι­κός πα­ρά­γο­ντας της ανα­τρο­πής του χου­ντι­κού κα­θε­στώ­τος λί­γους μήνες μετά. 

Το Πο­λυ­τε­χνείο σή­με­ρα

Η εξέ­γερ­ση του Πο­λυ­τε­χνεί­ου απο­τέ­λε­σε το έναυ­σμα για το ξε­δί­πλω­μα αγώ­νων δε­κα­ε­τιών που ισχυ­ρο­ποί­η­σαν τους από κάτω σε τε­ρά­στιο βαθμό. Δεν είναι τυ­χαίο ότι όλος ο σύγ­χρο­νος νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρος πο­λι­τι­κός συρ­φε­τός τα βάζει με την πε­ρί­φη­μη «με­τα­πο­λί­τευ­ση». Η μα­ζι­κή εί­σο­δος των μαζών στο πο­λι­τι­κό και κοι­νω­νι­κό προ­σκή­νιο μετά την ανα­τρο­πή των συ­νταγ­μα­ταρ­χών, απο­τε­λεί μέχρι σή­με­ρα μια κακή ανά­μνη­ση για το αστι­κό πο­λι­τι­κό κα­τε­στη­μέ­νο. Οι αγώ­νες της με­τα­πο­λί­τευ­σης, μέσα από τις μα­ζι­κές ερ­γα­τι­κές κι­νη­το­ποι­ή­σεις, τον ερ­γο­στα­σια­κό συν­δι­κα­λι­σμό, τα γε­μά­τα φοι­τη­τι­κά αμ­φι­θέ­α­τρα σε συ­νε­λεύ­σεις, τις συ­γκρου­σια­κές πο­ρεί­ες, τις μα­θη­τι­κές κα­τα­λή­ψεις και τη μα­ζι­κο­ποί­η­ση της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς, δη­μιούρ­γη­σαν ένα πε­ρι­βάλ­λον στο οποίο κα­νέ­νας Άδω­νις, κα­νέ­νας Βο­ρί­δης, κα­νέ­νας Βε­λό­που­λος και κα­νέ­νας Κα­σι­διά­ρης δεν θα είχε θέση.

Αυτός είναι και ο λόγος που η πο­ρεία του Πο­λυ­τε­χνεί­ου, παρά την εθι­μο­τυ­πία που της απο­δί­δε­ται, απο­τε­λεί δια­χρο­νι­κά ένα ση­μείο ανα­φο­ράς για την ερ­γα­τι­κή τάξη και τη νε­ο­λαία, ακόμη και κάτω από τις πιο δύ­σκο­λες συν­θή­κες. Η δια­δή­λω­ση προς την αμε­ρι­κά­νι­κη πρε­σβεία κάθε χρόνο στις 17 του Νο­έμ­βρη συν­δέ­ε­ται με τα αι­τή­μα­τα όλων εκεί­νων που ασφυ­κτιούν στο σύγ­χρο­νο κα­πι­τα­λι­σμό, με τις μάχες που δί­νο­νται στο σή­με­ρα παίρ­νο­ντας τη σκυ­τά­λη από το χθες. Ακόμη και πέ­ρυ­σι, κάτω από τις πρω­το­φα­νείς συν­θή­κες του κα­θο­λι­κού lockdown, ο κό­σμος τη­ρώ­ντας ευ­λα­βι­κά τα μέτρα αυ­το­προ­στα­σί­ας, βγήκε δυ­να­μι­κά στο δρόμο θυ­μί­ζο­ντας ότι οι κοι­νω­νι­κοί αγώ­νες ήταν, είναι και θα είναι εδώ. Και σε αυτό συ­νέ­βα­λε κα­θο­ρι­στι­κά το αίμα του Νο­έμ­βρη, ανοί­γο­ντας ένα δρόμο, που τον κρα­τά­νε ανοι­χτό οι σόλες των πα­που­τσιών μας όσο πα­τά­νε στην άσφαλ­το η μία δίπλα στην άλλη. 

Σή­με­ρα, που η κυ­βέρ­νη­ση Μη­τσο­τά­κη επι­τί­θε­ται απρο­κά­λυ­πτα στα ερ­γα­τι­κά δι­καιώ­μα­τα, που αφή­νει στη μοίρα της τη δη­μό­σια δω­ρε­άν παι­δεία, που δίνει λεφτά για φρε­γά­τες και πο­λε­μι­κά αε­ρο­πλά­να τη στιγ­μή που τα νο­σο­κο­μεία κα­ταρ­ρέ­ουν, που αδια­φο­ρεί απέ­να­ντι στην κλι­μα­τι­κή αλ­λα­γή αφή­νο­ντας τη χώρα να καεί και να πλημ­μυ­ρί­σει, και που κάνει πλά­τες σε όλο τον ακρο­δε­ξιό εσμό και τον αστυ­νο­μι­κό του βρα­χί­ο­να, η επέ­τειος του Πο­λυ­τε­χνεί­ου απο­κτά ανα­βαθ­μι­σμέ­νη αξία. Ο κό­σμος της δου­λειάς και η νε­ο­λαία πρέ­πει να βά­λουν φρένο σε αυτή την πο­λι­τι­κή, χωρίς καμιά εμπι­στο­σύ­νη στη «χλωμή» αντι­πο­λί­τευ­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, στέλ­νο­ντας το μή­νυ­μα ότι ήμα­σταν, εί­μα­στε και θα εί­μα­στε στα κι­νή­μα­τα και στους δρό­μους μέχρι να ανα­τρα­πούν οι πο­λι­τι­κές τους. Απλού­στα­τα γιατί όπως λέει και το τρα­γού­δι «Μας έμαθε πολλά το αίμα του Νο­έμ­βρη».

Η ερ­γα­τι­κή συ­νέ­λευ­ση

(Από­σπα­σμα από το βι­βλίο του Αντ. Ντα­βα­νέ­λου, «Νο­έμ­βρης 1973»)

Από την πρώτη νύχτα της κα­τά­λη­ψης εκα­το­ντά­δες ερ­γά­τες βρέ­θη­καν μέσα στο Πο­λυ­τε­χνείο. Με πρω­το­βου­λία αγω­νι­στών της Επα­να­στα­τι­κής Αρι­στε­ράς –με ιδιαί­τε­ρο ρόλο της ορ­γά­νω­σης Σο­σια­λι­στι­κή Επα­να­στα­τι­κή Πάλη (ΣΕΠ), της ΟΚΔΕ και του Μα­χη­τή– πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε η πρώτη ερ­γα­τι­κή συ­νέ­λευ­ση μέσα στο ΕΜΠ. Σαν βα­σι­κό της κα­θή­κον έβαλε την απεύ­θυν­ση στα ερ­γο­στά­σια και τα για­πιά. Δη­μιούρ­γη­σε μι­κτές επι­τρο­πές από ερ­γά­τες και φοι­τη­τές που με χι­λιά­δες προ­κη­ρύ­ξεις, τρυκ και συν­θή­μα­τα εξόρ­μη­σαν από τα χα­ρά­μα­τα στους ερ­γα­τι­κούς χώ­ρους. Τα κα­λέ­σμα­τά τους έπε­φταν σε πρό­σφο­ρο έδα­φος. Χι­λιά­δες ερ­γά­τες αντα­πο­κρί­θη­καν και μπή­καν σε κί­νη­ση. Η πα­ρου­σία τους μέσα και γύρω από το ΕΜΠ ήταν ιδιαί­τε­ρα αι­σθη­τή όλη την Πέμ­πτη. Την Πα­ρα­σκευή έγινε κυ­ριο­λε­κτι­κά συ­γκλο­νι­στι­κή. 

Την Πέμ­πτη 16 Νο­έμ­βρη πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε η 2η ερ­γα­τι­κή συ­νέ­λευ­ση μέσα στο Πο­λυ­τε­χνείο. Πάνω από 500 ερ­γά­τες ενέ­κρι­ναν δια­κή­ρυ­ξη και εξέ­λε­ξαν αντι­προ­σώ­πους για τη Συ­ντο­νι­στι­κή Επι­τρο­πή. 

[…]

«Το πρωί της Πα­ρα­σκευ­ής χι­λιά­δες ερ­γά­τες απευ­θύ­νο­νται στην ερ­γα­τι­κή επι­τρο­πή κι­νη­το­ποί­η­σης, που εκ­προ­σω­πεί­ται με δυο μέλη στη Σ.Ε., δη­λώ­νο­ντας την πρό­θε­σή τους να κα­τέ­βουν σε απερ­γία και ζη­τώ­ντας οδη­γί­ες. Με τη μα­ζι­κή εί­σο­δο των οι­κο­δό­μων το πρωί της Πα­ρα­σκευ­ής, πλη­θαί­νουν οι απο­στο­λές ομά­δων κι­νη­το­ποί­η­σης, που πια έχουν πάρει εντυ­πω­σια­κές δια­στά­σεις και συν­δέ­ουν το Πο­λυ­τε­χνείο με δε­κά­δες χι­λιά­δων ερ­γα­ζό­με­νους» (Στ. Λυ­γε­ρός, σελ. 84).

Το από­γευ­μα της Πα­ρα­σκευ­ής γί­νε­ται στο Πο­λυ­τε­χνείο η τε­λευ­ταία ερ­γα­τι­κή συ­νέ­λευ­ση με τε­ρά­στια συμ­με­το­χή. Οι ερ­γά­τες εγκρί­νουν τον απο­λο­γι­σμό δου­λειάς της επι­τρο­πής και τη δεύ­τε­ρη δια­κή­ρυ­ξη.

[…]

Αξί­ζει να ανα­φερ­θού­με ανα­λυ­τι­κό­τε­ρα στο σύν­θη­μα της Γε­νι­κής Απερ­γί­ας. Το σύν­θη­μα αυτό απο­τέ­λε­σε ένα ση­μείο αιχ­μής στην αντι­πα­ρά­θε­ση ανά­με­σα στη ρε­φορ­μι­στι­κής και την επα­να­στα­τι­κή Αρι­στε­ρά. «Το βράδυ της Πέμ­πτης ρί­χτη­κε το σύν­θη­μα: “Γε­νι­κή Απερ­γία”… Αντι­πα­ρα­τά­χθη­κε και στην κάπως υπερ­βο­λι­κή επι­μο­νή των δικών μας για φοι­τη­τι­κά μόνο αι­τή­μα­τα. Πά­ντως το σύν­θη­μα αυτό δη­μιούρ­γη­σε συγ­χύ­σεις […]» (Έκ­θε­ση ΚΕ ΚΚΕ, σελ. 50). 

Το σύν­θη­μα αυτό έπεσε από τους συ­ντρό­φους που πρω­το­στα­τού­σαν στην ερ­γα­τι­κή συ­νέ­λευ­ση, και στο φοι­τη­τι­κό χώρο κύρια από την ΟΣΕ. Ακόμα και οι μα­οϊ­κές ορ­γα­νώ­σεις της άκρας Αρι­στε­ράς το υπο­τι­μού­σαν. Όμως, το σύν­θη­μα της Γε­νι­κής Απερ­γί­ας είχε τε­ρά­στια ση­μα­σία. Έδινε στους ερ­γά­τες που κα­τέ­βαι­ναν στο Πο­λυ­τε­χνείο συ­γκε­κρι­μέ­να κα­θή­κο­ντα σε σχέση με τους χώ­ρους τους. Έδινε τη δυ­να­τό­τη­τα εξά­πλω­σης της εξέ­γερ­σης και απο­φα­σι­στι­κής στή­ρι­ξής της στην ερ­γα­τι­κή τάξη. Έδινε, τέλος, απά­ντη­ση στο ερώ­τη­μα της προ­ο­πτι­κής: Πώς πάμε πα­ρα­κά­τω; Πώς μπο­ρεί να πέσει η χού­ντα;

Ακρι­βώς γι’ αυτό, το σύν­θη­μα «Απερ­γία Γε­νι­κή» είχε τε­ρά­στια απή­χη­ση. Το ίδιο το ΚΚΕ ομο­λο­γεί: «(Το σύν­θη­μα αυτό) παρ’ όλο που ανα­κλή­θη­κε εξα­κο­λου­θού­σε να επι­δρά στις ενέρ­γειες των ερ­γα­ζο­μέ­νων. Και είναι πολ­λοί που δεν πήγαν στις δου­λειές τους, ή άλλοι που ακόμα και την Πα­ρα­σκευή το πρωί, στα­μα­τού­σαν τα λε­ω­φο­ρεία και κα­τέ­βα­ζαν τον κόσμο». (Έκ­θε­ση, σελ. 50).

Πρό­κει­ται για μια μάλ­λον «σεμνή» πε­ρι­γρα­φή του εν­θου­σια­σμού που ξε­σή­κω­ναν στα για­πιά και στα ερ­γο­στά­σια οι σύ­ντρο­φοι της Ερ­γα­τι­κής Συ­νέ­λευ­σης, αλλά και του κό­σμου στην Πα­τη­σί­ων που βρο­ντο­φώ­να­ζε: Απερ­γία Γε­νι­κή! 

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά