Η οριστική κατεδάφιση της κοινωνικής ασφάλισης

Αιχμή του δόρατος στα ισοπεδωτικά μέτρα που προβλέπει το Μνημόνιο 3 και ήδη έχουν μπει σε εφαρμογή είναι η αντιμεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος. Οι περικοπές που θα αφορούν στις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις θα είναι μεγάλες, καθώς η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί για μεγάλη μείωση δαπανών που αφορούν την κοινωνική ασφάλιση (0,25% του ΑΕΠ φέτος και 1% του ΑΕΠ το 2016, δηλαδή πάνω από 2,2 δισ. ευρώ τη διετία). Παράλληλα, στο νέο ασφαλιστικό μοντέλο που σχεδιάζουν κυβέρνηση-δανειστές για τον Οκτώβριο, η πρόωρη σύνταξη μετατρέπεται σε «άπιαστο όνειρο», ενώ δημιουργούνται οι όροι για συντάξεις-φιλοδωρήματα ύψους 200 ευρώ το μήνα. 

Μειώσεις 

Μέσα στο καλοκαίρι εφαρμόστηκαν ήδη δύο πρώτες μνημονιακές παρεμβάσεις που μειώνουν τις συντάξεις, πέραν των περικοπών της τάξης του 45% την περίοδο 2010-15. Στα 392,7 ευρώ (-19,2%) αντί των 486 ευρώ μειώνεται η κατώτατη σύνταξη που θα χορηγείται σε όσους συνταξιοδοτηθούν με δεκαπενταετία, ή λόγω αναπηρίας 80%, ή εξαιτίας εργατικού ατυχήματος από 1/1/15, καθώς με εγκύκλιο του Π. Χαϊκάλη, η οποία υπεγράφη στις 14 Αυγούστου, ενεργοποιείται διάταξη του διαβόητου νόμου Κουτρουμάνη-Λοβέρδου (Ν. 3863/2010). Πρόκειται για ισχυρότατο πλήγμα κατά των χαμηλοσυνταξιούχων και ανθρώπων που δεν μπορούν πλέον να εργαστούν οπότε αναγκαστικά συνταξιοδοτούνται. Η παραπάνω κυβερνητική απόφαση είναι η πρώτη μιας σειράς αντιασφαλιστικών παρεμβάσεων που επιχειρούν να μετατρέψουν τις συντάξεις σε προνοιακό επίδομα. 
Είχε προηγηθεί (από τις 30/7) εγκύκλιος προς όλους τους ασφαλιστικούς οργανισμούς που μειώνει τις κύριες συντάξεις, μέσω της αύξησης των εισφορών Υγείας, από 4% σε 6%, ενώ από την ίδια ημερομηνία τίθεται για πρώτη φορά παρακράτηση ύψους 6% επί του καταβαλλόμενου ποσού στην επικουρική σύνταξη, όπως άλλωστε προέβλεπαν τα «προαπαιτούμενα» του Ιούλη. «Τσάμπα» η κατάργηση του 5ευρου στα νοσοκομεία δηλαδή. 

Αλλαγές

Ειδικότερα, στο κείμενο του μνημονίου μεταξύ άλλων προβλέπεται:

-Σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης με στόχο την κατάργηση των συνταξιοδοτήσεων πριν από τα 67 ή τα 62, με 40 έτη ασφάλισης, από την 1η Ιανουαρίου 2022. Κανένας ασφαλισμένος, στον ιδιωτικό ή τον δημόσιο τομέα, δεν θα μπορεί να συνταξιοδοτείται πριν από το 67ο έτος της ηλικίας του. Ήδη δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι που μπορούσαν να συνταξιοδοτηθούν τους επόμενους μήνες του 2015 από την ηλικία των 50 ετών θα πρέπει να εργαστούν άλλα 5 χρόνια. Αύξηση κατά 10% του πέναλτι για την πρόωρη έξοδο (που σημαίνει ότι όσοι επιλέξουν την έξοδο θα πάρουν σύνταξη πολύ χαμηλή). 

-Καταβολή μόνο του ποσού που αντιστοιχεί στις εισφορές που έχουν πληρώσει για όσους έχουν καταθέσει αίτηση πρόωρης συνταξιοδότησης μετά την 30ή Ιουνίου 2015 και μέχρι τη συμπλήρωση των 67, πράγμα το οποίο φέρνει συντάξεις που μπορεί να κυμαίνονται και κάτω από τα 200 ευρώ. Ακόμα και όταν κάποιος συμπληρώσει το 67ο έτος δεν θα του δίνεται αυτόματα η υπόλοιπη σύνταξη που αντιστοιχεί στα κατώτερα όρια, αλλά θα εξετάζεται σε συνάρτηση με εισοδηματικά και περιουσιακά στοιχεία. Μέχρι τώρα τα Ταμεία προσέθεταν αυτόματα την αύξηση μέχρι να φτάσει το ποσό της κατώτατης σύνταξης (ΙΚΑ 486 ευρώ, ΟΑΕΕ 417 ευρώ κ.λπ.). Η συμμετοχή του κράτους σταδιακά περιορίζεται στην καταβολή της βασικής σύνταξης, που το 2010 εκτιμήθηκε ότι θα είναι στα 360 ευρώ. Για τους οπαδούς της ΤΙΝΑ, άλλωστε, οι λεγόμενες «πρόωρες» συντάξεις αποτελούν τροχοπέδη για την «ανταγωνιστικότητα» και οφείλουν να εκλείψουν.

-Μέχρι την 31η Οκτώβρη 2015 θα καταργηθούν όλοι οι κοινωνικοί πόροι (φόροι υπέρ τρίτων σε σύνταξη συμβολαίων, εισιτήρια θεαμάτων κ.ά.) που έφερναν χρήματα στα ασφαλιστικά ταμεία. Υπολογίζεται ότι από αυτούς τους κοινωνικούς πόρους ενισχυόταν με περί το 1,8 δισ. ευρώ τον χρόνο το Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης.

-Η προβλεπόμενη στο νέο μνημόνιο σταδιακή κατάργηση του ΕΚΑΣ μέχρι το 2019, και ειδικά η άμεση κατάργηση του ΕΚΑΣ για το 20% των δικαιούχων με τα αναλογικά μεγαλύτερα εισοδήματα, συνεπάγεται επιπλέον μείωση συντάξεων 193 ευρώ κατά μέσο όρο μηνιαία. Άμεσα πλήττονται περίπου 60.000 συνταξιούχοι. 

-Πάγωμα των κατώτατων συντάξεων μέχρι το 2021 παντού (καμία αύξηση στις συντάξεις πείνας για τουλάχιστον 6 χρόνια!). 

-Έως τον Οκτώβριο όλα τα επικουρικά ταμεία θα πρέπει να ενσωματωθούν στο ΕΤΕΑ ή να μετατραπούν σε επαγγελματικά ταμεία. Η καταβολή των επικουρικών συντάξεων θα γίνεται μόνο από τα έσοδα του ΕΤΕΑ που δεν θα επιχορηγείται πια από το κράτος, εφαρμόζοντας τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, η οποία θα επιφέρει νέες μειώσεις, τουλάχιστον 6% στις επικουρικές.

Νεοφιλελεύθερο μοντέλο

Είναι φανερό ότι η κυβέρνηση προχωρά στη δημιουργία ενός νεοφιλελεύθερου μοντέλου κοινωνικής ασφάλισης που συνδέει στενότερα εισφορές και παροχές, σύμφωνα με το οποίο ο εργαζόμενος, ύστερα από 40 χρόνια εργασίας ή μετά τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας του, θα λαμβάνει κύρια σύνταξη μικρότερη από το μισό του μέσου μισθού του, όπως ορίζει ο Ν. 3863/10 που η κυβέρνηση δεσμεύτηκε να εφαρμόσει. Αυτό το μοντέλο ασφάλισης έρχεται πλέον να ολοκληρωθεί με το νέο μνημόνιο, το οποίο ορίζει ότι εντός του 2016 θα υλοποιηθεί όχι μόνο η διοικητική ενοποίηση όλων των Ταμείων σε ένα, αλλά και η ουσιαστική ενοποίηση των όρων και προϋποθέσεων ασφάλισης και λήψης σύνταξης, προφανώς «προς τα κάτω». 

Με όλο αυτό το αντιδραστικό πλέγμα νόμων υλοποιείται ένας στρατηγικός στόχος του νεοφιλελευθερισμού. Το «νέο Ασφαλιστικό» θα είναι έτσι δομημένο ώστε με την παρούσα αγορά εργασίας να δίνει εξαιρετικά χαμηλές συντάξεις. Οι εργαζόμενοι είναι αδύνατο να εξασφαλίσουν τις προϋποθέσεις για τις μειωμένες συντάξεις που προβλέπονται, αφού είναι αδύνατο για τη συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων να διασφαλίσουν 40 έτη πλήρους ασφάλισης, ιδιαίτερα σε περιβάλλον υψηλής ανεργίας και με δεδομένο ότι πριν από την κρίση του 2009 ο μέσος όρος ασφάλισης στην Ελλάδα έφτανε τα 20 μόλις έτη.

Ριζοσπαστικά μέτρα

Όλα τα αντιεργατικά νομοθετήματα των τελευταίων χρόνων -όπως και οι εφαρμοστικοί νόμοι του μνημονίου Τσίπρα- που αφορούν το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης επιδιώκουν τον δραστικό περιορισμό του δημόσιου-κοινωνικού χαρακτήρα του και τη μετατροπή του σε ιδιωτικό-κεφαλαιοποιητικό. Το ανατριχιαστικό είναι ότι μια κυβέρνηση με «πυρήνα την Αριστερά» (όπως ευαγγελίζεται) έχει προσχωρήσει στην παραπάνω λογική. Και δεν αρκεί να δηλώνεις αριστερός/ή. Η πολιτική σου πρακτική οφείλει να είναι πρώτα και κύρια αριστερή. Τα Ταμεία που έχασαν 13 δισ. ευρώ με το περίφημο PSI, που χάνουν δεκάδες δισ. το χρόνο από τα ποσοστά ανεργίας, από την αδήλωτη και ευέλικτη εργασία, από την εισφοροδιαφυγή και την εισφοροκλοπή, επιχειρείται να πριμοδοτηθούν, για άλλη μια φορά, από το «αίμα» των συνταξιούχων και των εργαζομένων. 

Για μια κυβέρνηση της Αριστεράς, μονόδρομος θα ήταν μια σειρά ριζοσπαστικών μέτρων, στο πλαίσιο μιας γενικότερης πολιτικής αντιστροφής των πληγμάτων που έχουν δεχτεί τα Ταμεία από τη διαχρονική τους ληστεία: Μέτρα-εργαλεία άντλησης πόρων για τη χρηματοδότηση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, που δεν μπορούν παρά να πλήττουν τον ταξικό αντίπαλο (επαναφορά των εργοδοτικών εισφορών, έκτακτη φορολόγηση σε κάποιας μορφής δραστηριότητα του κεφαλαίου) και να προστατεύουν τον κόσμο της εργασίας (καμία μείωση στις κύριες και επικουρικές συντάξεις, μείωση των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης στα πριν από την κρίση επίπεδα: 35ετία στα 60 ή 37ετία χωρίς όριο ηλικίας), ενισχύοντας έτσι τον υποχρεωτικό, καθολικό και αναδιανεμητικό χαρακτήρα της κοινωνικής ασφάλισης. Γι’ αυτή την προοπτική έχουμε άμεσο καθήκον να παλέψουμε, ξεκινώντας από την αποτροπή ψήφισης του «νέου ασφαλιστικού οδοστρωτήρα» μέσα στον Οκτώβρη.