Ισπανικό κράτος: Το καθεστώς της αστάθειας και οι τρεις κρίσιμες εβδομάδες

H συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών Μέσων βιάζεται να μιλήσει για τελειωμένη συμφωνία του Podemos, με τους Σοσιαλιστές. Παρ' όλο που ένα τέτοιο σενάριο είναι πιθανό, χρειάζεται να κάνουμε μια προσεχτική ανάγνωση του τι συμβαίνει στην Ισπανία, μια και η κατάσταση εκεί δεν είναι για πανηγυρισμούς, αν μιλάμε από την πλευρά των από κάτω και της Αριστεράς. 

Περισσότερο λοιπόν θέλουμε άλλη μια φορά να δώσουμε έμφαση στην αστάθεια και όχι στη βεβαιότητα, γιατί όπου και αν καταλήξουν τα κυβερνητικά μαγειρέματα, θα καθορίζονται από το ρευστό πολιτικό σκηνικό. Το «καλώς όρισες αστάθεια» του πολιτικού επιστήμονα και αγωνιστή της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς Χάιμε Παστόρ, επιβεβαιώνεται  μέρα με τη μέρα. Επομένως, το ζήτημα δεν είναι τόσο να προβλέψουμε το αποτέλεσμα, αλλά καταρχήν να  κατανοήσουμε την κρίση κυβερνησιμότητας. Μια κρίση όχι μόνο ισπανική αλλά πανευρωπαϊκή. Το βασικό ζήτημα  που παραμένει άλυτο παρά  τις πολύμηνες διαπραγματεύσεις είναι ποιά κυβέρνηση θα αναλάβει να εφαρμόσει τα μέτρα που ζητά η Ε.Ε από τους ισπανούς. Αναζητείται λοιπόν η κατάλληλη μορφή κυβερνητικού σχήματος που θα μπορέσει να εφαρμόσει ένα σκληρό πρόγραμμα λιτότητας και που θα αντέξει τις πιέσεις μιας ισπανικής κοινωνίας που τα τελευταία χρόνια έδειξε ότι αντιστέκεται. Μια τέτοια συνταγή όμως δεν έχει βρεθεί.

Από τις ισπανικές εκλογές της 20ης Δεκέμβρη και ύστερα ζητείται κυβέρνηση, αλλά κυβέρνηση δεν βρίσκεται. Οι αρχηγοί των κομμάτων της δεξιάς (P.P), των σοσιαλιστών (PSOE), των Πολιτών (Ciudadanos), και του Podemos παίζουν ένα παιχνίδι εντυπώσεων, που κινείται οριακά μεταξύ ψέματος και πραγματικότητας, προσπαθώντας να αποδείξουν ότι χωρίς αυτούς δεν μπορεί να κυβερνηθεί η χώρα. Την ίδια στιγμή, πέρα από τη διαχείριση της δημόσιας συζήτησης, είναι αναγκασμένοι να αντιμετωπίσουν τις εσωκομματικές αντιθέσεις, οι οποίες επηρεάζουν καθοριστικά την κεντρική πολιτική αντιπαράθεση. Για να το πούμε με άλλα λόγια, το σύστημα στο σύνολό του βρίσκεται σε βαθιά κρίση, σε μεγάλη αστάθεια και αδυναμία να σχηματίσει κυβέρνηση, συμπαρασύροντάς όμως και το Podemos και τα υπόλοιπα αριστερά σχήματα όπως η Ενωμένη Αριστερά (I.U). Το Ισπανικό Κράτος βρίσκεται σε καθεστώς αστάθειας.

Τα γεγονότα

Λίγο πριν τα μεσάνυχτα της 2 Μάη, το ζήτημα της διερευνητικής εντολής θα πρέπει να λήξει. Εάν μέχρι τότε δεν έχει βρεθεί λύση, προκηρύσσονται νέες εκλογές, με πιο πιθανή ημερομηνία την 26η Ιούνη. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, το αργότερο μέχρι την 24η Απριλίου θα έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο, αφού έτσι  υπολογίζεται ο χρόνος που χρειάζεται μέχρι τις 2 Μάη για να διερευνηθούν νέες συμφωνίες και να πραγματοποιηθούν οι απαραιτήτες εσωτερικές διαδικασίες των κομμάτων, εάν τελικά υπάρξει οποιουδήποτε τύπου συμφωνία. Θυμίζουμε ότι από τις 350 έδρες του ισπανικού κοινοβουλίου, οι 123 ανήκουν στο P.P, οι 90 στο PSOE, οι 69 στο Podemos, οι 40 στους Ciudadanos, οι 2 στην I.U, και οι υπόλοιπες σε άλλους μικρότερους σχηματισμούς. To P.P, βυθισμένο στα σκάνδαλα και με αυτονομημένη ως προς τα συμφέροντά της ηγεσία, δεν ικανοποίησε την επιθυμία της αστικής τάξης για κυβέρνηση του Μεγάλου Συνασπισμού. Αποσύρθηκε νωρίς από τις διαπραγματεύσεις και περιμένει να έρθουν καλύτερες μέρες. Το PSOE, σπαράσσεται από τον εσωτερικό εμφύλιο, με τη δεξιά πτέρυγα του πρώην πρωθυπουργού Φελίπε Γκονζάλες να περιμένει την αποτυχία του τωρινού γραμματέα Σάντσες. Σε μια προσπάθεια να βγει από το αδιέξοδο, ο Σάντσες, κατέληξε τις τελευταίες εβδομάδες σε μια συμφωνία με το κόμμα των Πολιτών, θέτοντας τις βάσεις για μια-ενδεχομένως-πιο ισχυρή συνεργασία στον επόμενο γύρο των εκλογών. To Podemos όμως, που επέμενε από την αρχή σε μια προοδευτική κυβέρνηση και παρά τις κυρίαρχες εκτιμήσεις για μια καθαρά ταχτικού χαρακτήρα επιμονή, φαίνεται να εννοεί την πρόταση για μια συνεργασία του με το PSOE, αποσύροντας μάλιστα τον αρχικό όρο για αντιπροεδρία του ίδιου του Π. Ιγλέσιας και ζητώντας ταυτόχρονα την απόσυρση των Πολιτών από το κυβερνητικό σχήμα, ή την κριτική τους στήριξη. Για τον ίδιο, που έχει αναλάβει προσωπικά τις διαπραγματεύσεις παραμερίζοντας προς στιγμή τη δεξιά πτέρυγα του Ινίγο Ερεχόν, είναι παρά πολύ σημαντικό σε αυτή τη φάση να δηλώνει με όλους τους τρόπους ότι το Podemos είναι διατεθειμένο να κυβερνήσει, εκτιμώντας ότι μπορεί να εκμεταλλευτεί τη συστημική κρίση. Για αυτό το λόγο, την ίδια στιγμή που επιμένει σε μια κυβερνητική συμμαχία, επιλέγει να αντιπαρατεθεί σκληρά με την πτέρυγα του Φελίπε Γκονζάλες, φτάνοντας να θυμίσει τις παραστρατιωτικές αντιτρομοκρατικές ομάδες που επί ημερών του είχαν βασανίσει και δολοφονήσει μέλη της ΕΤΑ. Η αναφορά του στο κοινοβούλιο για το «calviva» και τις μεθόδους βασανισμού,  προκάλεσε σοκ στον «καλό κοινοβουλευτικό κόσμο». Η Ενωμένη Αριστερά πάλι, βυθισμένη στα χρέη, και στις συγκρούσεις παλαιών και καινούριων, ενδέχεται σε επόμενο γύρο να μην κατορθώσει να εκλέξει ούτε αυτούς τους δύο βουλευτές που κατάφερε στις εκλογές της 20ης Δεκέμβρη. Ο ρόλος τους σε αυτή τη φάση παραμένει συμβολικός.

Εσωκομματικές κόντρες

Οι ισορροπίες μέσα στο Podemos έχουν ανατραπεί όμως, οδηγώντας τα συστημικά μέσα να μιλούν για μια βαθιά κρίση του Podemos. Πράγματι, οι σχέσεις του Ιγλέσιας με τον Ερεχόν είναι στη χειρότερη φάση τους. Αποτέλεσμα αυτής της κρίσης ήταν η απόφαση του Ιγλέσιας να αναλάβει ο ίδιος τις διαπραγματεύσεις με το PSOE, να παύσει το δεξί χέρι του Ερρεχόν, Σέρχιο Πασκουάλ, από γραμματέα του κόμματος και να ανακοινώσει ότι προτίθεται να δώσει τη θέση του γραμματέα στον ιδιαίτερα αγαπητό Πάμπλο Ετσενίκε, που καταγράφεται στο μέτωπο της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς. Τα ισπανικά Μέσα κάνουν λόγο για τρεις διακριτές πτέρυγες που αναδεικνύονται μέσα στο Podemos: τους Παμπλίστας, τους Ερεχονίστας και τους Αντικαπιταλίστας. Όσον αφορά τη συμμαχία με το PSOE, βρίσκει σύμφωνους και τον Ιγλέσιας και τον Ερρεχόν, με τον πρώτο ωστόσο να χρησιμοποιεί ένα μικτό λόγο αριστερού λαϊκισμού και ευρωκομουνισμού και τον δεύτερο να βρίσκεται πιο κοντά σε μια σοσιαλδημοκρατική αντίληψη. Στις κρίσιμες στιγμές, οι δύο πτέρυγες συμμαχούν ενάντια στον εσωκομματικό αριστερό εχθρό, μένει να δούμε αν και πότε θα γίνει αυτό.

Αντικαπιταλιστική Αριστερά

Η Αντικαπιταλιστική Αριστερά, στην ανακοίνωση της  9ης Μάρτη,   που δημοσιεύσαμε επίσης στα ελληνικά («E.A.» 16/3-φ. 356), παίρνει ξεκάθαρη θέση. Μια κυβέρνηση συνεργασίας με το PSOE θα ήταν καταστροφική για τον ισπανικό λαό και τις εργαζόμενες τάξεις, το PSOE δεν ανήκει στο μέτωπο της αλλαγής, πρόκειται για ένα διεφθαρμένο κομμάτι του συστήματος. Όλες τις προηγούμενες βδομάδες, τα προβεβλημένα στελέχη των Αντικαπιταλίστας, έχουν τοποθετηθεί δημόσια ενάντια σε μια τέτοια συνεργασία. Αυτή η ξεκάθαρη στάση, ειδικά στην Ανδαλουσία, αλλά και στη Μαδρίτη όπου η Αντικαπιταλιστική Αριστερά έχει την πλειοψηφία σε όλα τα όργανα,  έχει δημιουργήσει μια μεγάλη συσπείρωση αγωνιστών, που δεν θέλουν μια τέτοια συμμαχία. Κυρίως οι αγωνιστές και οι αγωνίστριες του Podemos,  δίνουν έμφαση στον εκδημοκρατισμό του Podemos και θεωρούν ότι οι εσωκομματικές διαμάχες είναι αποτέλεσμα της λογικής του «vistalegre» (ιδρυτικού συνεδρίου που έγινε με αντιδημοκρατικούς όρους). Μιας λογικής που έχει χάσει. Σε αυτή τη νέα φάση, συσπειρώνοντας κόσμο, αναμένουν τις εξελίξεις καθώς και το εσωκομματικό δημοψήφισμα που θα γίνει εφόσον επιτευχθεί συμφωνία, για να αντισταθούν στη  «συριζοποίηση» του Podemos.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει για άλλη μια φορά η κάλυψη των εξελίξεων από την «Αυγή», που κάνει λόγο για «Ισπανική Άνοιξη» και για μια νέα εποχή που ξεκινά για τους λαούς της Ευρώπης κλπ. Για την εσωτερική προπαγάνδα είναι κρίσιμο να παρουσιαστεί άλλο ένα αριστερό  κόμμα στης Ευρώπη να υποχωρεί. Στην Ισπανία ωστόσο, η αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ, αποτελεί κοινό μυστικό, για αυτό αποφεύγονται οι  αναφορές στον Τσίπρα και στη μνημονιακή κυβέρνησή του. 

Συμπεράσματα

Οι εκτιμήσεις είναι ότι δεν θα επιτευχθεί συμφωνία για σχηματισμό κυβέρνησης. Αν επιτευχθεί, οι όροι του Podemos, που συνεχίζουν να είναι σκληροί ως προς το περιεχόμενο ενός προγράμματος ενάντια στη λιτότητα, δεν θα γίνουν δεχτοί από το PSOE, που δεν μπορεί να «αδειάσει» τους Ciudadanos. Ωστόσο κανείς και καμία δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το αποτέλεσμα και δεν αποκλείεται να βρεθούμε μπροστά σε ένα τέτοιο επικίνδυνο ενδεχόμενο. Ακόμα όμως και αν δεν επιτευχθεί, οι επόμενες εκλογές θα είναι επίσης ένα ακόμα θρίλερ για όλες τις δυνάμεις που έχουν παγιδευτεί σε μια κυβερνητική λογική, αφού δυστυχώς σε αυτό τον γύρο μπήκαν οι όροι για ανίερες συμμαχίες που ξεπλένουν το PSOE.

Σε αυτό το σκηνικό, όπου προετοιμάζεται μια κυβερνητική πρόταση που θα διαχειριστεί και θα εντείνει τη λιτότητα στην Ισπανία, δε χωράει το Podemos. Είναι κρίσιμο οι δυνάμεις του να κατανοήσουν ότι η τυχόν συμμετοχή τους στην κυβέρνηση θα ήταν ολέθριο λάθος. Λάθος  που θα πρέπει να αποφευχθεί πάση θυσία.

Είναι βασικό να ανοίξει η συζήτηση σε όλα τα μέλη του Podemos, δημοκρατικά και ειλικρινά, να συζητηθεί η ελληνική τραγωδία,  που τουλάχιστον θεωρητικά  καταδικάζεται από όλες τις πλευρές, με βασικό στόχο να αποσυρθεί το Podemos από το συστημικό κάδρο. Όλη αυτή η ενέργεια χρειάζεται να επανα-επενδυθεί σε όποια κινηματική πρωτοβουλία υπάρχει, έτσι ώστε η έμπνευση και η ριζοσπαστικοποίηση να επιστρέψουν. Ήδη έχουν ληφθεί σημαντικές πρωτοβουλίες ενάντια στην Ευρώπη-φρούριο, με την Αντικαπιταλιστική Αριστερά να θέτει το προσφυγικό ως πρώτο θέμα στην ατζέντα δράσης της.

Ο χρόνος μετράει ανάποδα και πλησιάζει η ώρα όπου όλες ανεξαιρέτως οι δυνάμεις πρέπει να πάρουν αποφάσεις. Για το δικό μας στρατόπεδο, όσο πιο σύντομα έρθουν οι ρήξεις και ξεκαθαρίσει η ήρα από το στάρι, τόσο πιο γρήγορα θα έρθει η άνοιξη στην Ισπανία και στην Ευρώπη.