Το ζήτημα του πανεπιστημιακού ασύλου έχει βρεθεί πάρα πολλές φορές στο επίκεντρο της πολιτικής συζήτησης.
Αρκετές κυβερνήσεις έχουν προσπαθήσει στο παρελθόν να καταργήσουν οριστικά το άσυλο, χωρίς επιτυχία. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη είχε σηκώσει πολύ προεκλογικά την ατζέντα της ασφάλειας και της απαλλαγής των πανεπιστημίων από «παθογένειες» του παρελθόντος. Παραμένει ανοιχτό το κατά πόσο αυτές οι εξαγγελίες μπορούν να γίνουνε πράξη.
Κοινωνική δυναμική του ασύλου
Πολλοί σύγχρονοι υπερασπιστές της κατάργησης του ασύλου, όταν αναφέρονται σε αυτό, επικαλούνται τη φιλελεύθερη αντίληψη που ισχυρίζεται ότι το πανεπιστημιακό άσυλο αποτελεί ένα «άσυλο ιδεών που ουδεμία σχέση έχει με τους αριστεριστές και τις καταλήψεις». Αυτή η καραμέλα χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες προκειμένου να στιγματιστεί η κοινωνική και ριζοσπαστική πτυχή του ασύλου. Αυτή που εξασφάλιζε ότι οι πανεπιστημιακοί χώροι θα είναι ανοιχτοί στον πολιτικό διάλογο, τη συμμετοχή των φοιτητών στα κοινά και την ενεργή εμπλοκή των φοιτητικών συλλόγων σε μείζονα κοινωνικά ζητήματα. Υπάρχει μια τεράστια παρακαταθήκη αγώνων και νικών του κινήματος, οι οποίοι γεννήθηκαν μέσα στους πανεπιστημιακούς χώρους και τις συνελεύσεις των φοιτητών.
Στην Ελλάδα, δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και μέσα στον καιρό της χούντας, παρότι οι φοιτητικοί σύλλογοι ήταν πλήρως ελεγχόμενοι από την ασφάλεια, ξεκίνησε η φοιτητική εξέγερση του Πολυτεχνείου που οδήγησε στην πτώση της χούντας λίγους μήνες αργότερα. Το πανεπιστημιακό άσυλο ακόμη και όταν δεν ήταν κατοχυρωμένο νομικά και θεσμικά, λειτουργούσε μέσα από τους αγώνες και την κοινωνική κίνηση που υπήρχε εντός των πανεπιστημιακών αμφιθεάτρων.
Δεν είναι τυχαίο ότι μια σειρά από μαζικούς αγώνες, που δεν αφορούσαν αποκλειστικά το πανεπιστήμιο, αλλά ολόκληρη την κοινωνία, είχαν ως αφετηρία τις κινητοποιήσεις των φοιτητών. Από τους τεράστιους αγώνες της μεταπολίτευσης μέχρι το κίνημα του 2006-2007 ενάντια στην αναθεώρηση του άρθρου 16, τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου το 2008 και τους αγώνες ενάντια στους πρόσφατους νόμους που προσπάθησαν να αναδιαρθρώσουν την τριτοβάθμια εκπαίδευση, το πανεπιστημιακό άσυλο αποτελούσε έναν ζωντανό κοινωνικό χώρο γνώσης, αμφισβήτησης, διαλόγου και πολιτικής πρακτικής, που πολλές φορές τρόμαζε ή ακόμη και απειλούσε ολόκληρες κυβερνήσεις. Αυτός είναι και ο λόγος που η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιχειρεί να το χτυπήσει, τώρα που οι αγώνες βρίσκονται σε ύφεση και το κίνημα σε υποχώρηση.
«Τάξη και ασφάλεια»
Η κυβέρνηση της ΝΔ είχε ως βασική προεκλογική υπόσχεση την οριστική κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου. Μη μπορώντας να μιλήσει για τα μνημόνια, την υποχρηματοδότηση και τη συνολικότερη υποβάθμιση του δημοσίου πανεπιστημίου που επέβαλε ο ΣΥΡΙΖΑ και θα συνεχίσει πρόθυμα η ίδια, επιχειρεί να αποπροσανατολίσει την κουβέντα, μεταφέροντας το κέντρο της αλλού: σε ζητήματα ασφάλειας, εγκληματικότητας και παραβατικής συμπεριφοράς των «αριστερών» και των «μπαχαλάκηδων». Στο πλευρό αυτής της ατζέντας βρίσκεται ένας ολόκληρος δημοσιογραφικός μηχανισμός που, άλλες φορές αξιοποιώντας τη συνωμοσιολογία και άλλες την παραπληροφόρηση των «αστυνομικών πηγών», επιχειρεί να λοιδορήσει κάθε προσπάθεια συλλογικής έκφρασης και κινητοποίησης των φοιτητών, αντιμετωπίζοντάς την ως κάτι περιθωριακό και ενάντια στο νόμο και την τάξη.
Η πραγματικότητα, όμως, είναι τελείως διαφορετική. Η λεγόμενη «εγκληματικότητα» είναι μια υπαρκτή κοινωνική συνθήκη, αλλά όχι μόνο μέσα στο πανεπιστήμιο, υπάρχει σε ολόκληρη την κοινωνία. Αιτία υπαρκτών -σε πληθώρα περιπτώσεων- εγκληματικών συμπεριφορών και πρακτικών δεν είναι η ύπαρξη του πανεπιστημιακού ασύλου και των νεολαιίστικων αγώνων, αλλά από τη μία η κοινωνική περιθωριοποίηση και ανέχεια ενός κομματιού της κοινωνίας και από την άλλη η συνειδητή προσπάθεια του κράτους να υποβαθμίσει πανεπιστημιακές σχολές ή ακόμη και ολόκληρες περιοχές όπως είναι τα Εξάρχεια, προκειμένου να πάψουν να είναι πολιτικά επικίνδυνες. Η υποβάθμιση και η εγκληματικότητα είναι το άλλοθι για την εφαρμογή κατασταλτικών πολιτικών που θα είναι νομιμοποιημένες στα μάτια του κόσμου. Το ότι τα πανεπιστημιακά ιδρύματα ή περιοχές του κέντρου όπως τα Εξάρχεια, αποτέλεσαν κέντρα αμφισβήτησης και οργάνωσης σημαντικών αγώνων τις προηγούμενες δεκαετίες, είναι κάτι που το γνωρίζουν καλά η κυβέρνηση και η αστυνομία και αυτός είναι ο λόγος που επιχειρούν να το χτυπήσουν χρησιμοποιώντας την καραμέλα της «ασφάλειας», ενώ στην πραγματικότητα αναφέρονται στην αστυνομοκρατία.
Ανάγκη απάντησης
Κάπως έτσι, λοιπόν, η ΝΔ ισχυρίζεται πως θα επιχειρήσει να υλοποιήσει όλα αυτά που καμία κυβέρνηση δεν κατόρθωσε τα προηγούμενα χρόνια. Το να μετατραπούν δηλαδή τα πανεπιστημιακά ιδρύματα ολοκληρωτικά από ζωντανοί κοινωνικοί χώροι σε αποστειρωμένα τεχνολογικά ιδρύματα και τα Εξάρχεια από μια περιοχή αμφισβήτησης και ριζοσπαστικών ιδεών σε μια κοσμική-τουριστική αστική ατραξιόν. Άλλωστε χώροι όπου κυριαρχούν ριζοσπαστικές ιδέες, ενεργές συλλογικότητες και ζωντανά κοινωνικά κέντρα, είναι άκρως ενοχλητικοί και γι αυτό κορυφαία στελέχη της ΝΔ διατυμπανίζουν ότι θα πάρουν άμεσα πολιτικές πρωτοβουλίες για να «τελειώσουν το άσυλο και τα Εξάρχεια».
Όλα τα παραπάνω εντάσσονται σε ένα συνολικότερο σχέδιο της κυβέρνησης Μητσοτάκη που σα στόχο έχει το τσάκισμα του ριζοσπαστισμού και των αγώνων των τελευταίων δεκαετιών. Το μοντέλο ακαδημαϊκής κοινότητας που ονειρεύεται η ΝΔ έχει υλοποιηθεί εδώ και πολλά χρόνια σε πάρα πολλές ευρωπαϊκές χώρες, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να αποτελεί μια δυσάρεστη εξαίρεση τόσο για τις εκάστοτε κυβερνήσεις, όσο και για την ευρωπαϊκή ελίτ. Έτσι, λοιπόν, σήμερα η κυβέρνηση της ΝΔ θα επιχειρήσει να κερδίσει μια πολιτική ρεβάνς έναντι των νεολαιίστικων κινημάτων και της Αριστεράς. Μια ρεβάνς που πολλές κυβερνήσεις επιδίωξαν, αλλά δεν είχαν την πολιτική και κοινωνική νομιμοποίηση να την επιβάλουν.
Η τετραετής διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ άλλωστε έχει στρώσει το δρόμο στην κυβέρνηση Μητσοτάκη να προχωρήσει στις συντηρητικές τομές που σχεδιάζει. Ο ΣΥΡΙΖΑ αφομοίωσε μεγάλο κομμάτι κοινωνικού ριζοσπαστισμού και το ενσωμάτωσε σε μια λογική αποδοχής της ήττας. Πάνω σε αυτό ποντάρει ο Κυριάκος Μητσοτάκης σήμερα.
Απέναντι στον κίνδυνο της κατάργησης του πανεπιστημιακού ασύλου και της εμπέδωσης μιας νέας τελείως κατάστασης στο κέντρο της Αθήνας, οι φοιτητικοί σύλλογοι και η νεολαία από κοινού με τοπικές συλλογικότητες και οργανώσεις της Αριστεράς πρέπει να αντιδράσουν. Τα πανεπιστήμια είναι χώροι των φοιτητών, των εργαζομένων και των καθηγητών και όχι χώροι αστυνομοκρατίας, συστημάτων ασφαλείας και διαπιστεύσεων. Τα Εξάρχεια είναι μια περιοχή με έντονο πολιτικό και πολιτιστικό παρελθόν και όχι μια περιοχή στα χέρια των εργολάβων και του real estate.
Είναι ζωτικής σημασίας ανάγκη να ενεργοποιηθούν ξανά οι φοιτητικοί σύλλογοι και οι κινηματικές δυνάμεις σε αγωνιστική κατεύθυνση. Αυτό περνά μέσα από τη μαζικοποίηση των συνελεύσεων, τη συστράτευση της Αριστεράς στα μείζονα ζητήματα και την προσπάθεια οικοδόμησης ενός μετώπου που θα βάζει φρένο στα σχέδιά τους. Ενός μετώπου όπου μαθητές-φοιτητές-καθηγητές-εργαζόμενοι θα αγωνιστούν από κοινού για το χώρο στον οποίο ζουν και εργάζονται. Μόνον έτσι θα καταλάβει και το τελευταίο μέλος της κυβέρνησης Μητσοτάκη ότι η αστυνομοκρατία και η καταστολή δε θα περάσουν.
*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά
