ΛΑΕ, ρεάλ-πολιτίκ και ουτοπία

Σήμερα που ο σ. Λαφαζάνης έχει επιστρέψει από τη Ρωσία ίσως μάθουμε περισσότερα για τα ονόματα των συνομιλητών του και το περιεχόμενο των συνομιλιών που έκανε. Αυτά δεν ανακοινώθηκαν. Ούτε στην ιστοσελίδα της ΛΑΕ, ούτε, από όσο ξέρουμε, στα συλλογικά όργανα της ΛΑΕ.

Ωστόσο, το σκεπτικό της επίσκεψης όντως ανακοινώθηκε στην τελευταία συνεδρίαση του Πανελλαδικού Συμβουλίου της ΛΑΕ, με την τοποθέτηση του επικεφαλής, όπως την καταγράφει η iskra. “Οι επιλογές Τσίπρα κατά την επίσκεψή του στην Ουάσιγκτον αντιπροσωπεύουν την πλήρη παράδοση της χώρας μας στους ιμπεριαλιστικούς τυχοδιωκτισμούς του Trump και των ΗΠΑ στην περιοχή... Ο Αλ. Τσίπρας, δίνοντας γη και ύδωρ στις ΗΠΑ, δεν καλύπτει κανένα «κενό» και κάθε άλλο παρά προστατεύει την χώρα μας από την Τουρκία... Η Ελλάδα χρειάζεται σήμερα όσο ποτέ μια ριζοσπαστική ανατροπή και μια πολυδιάστατη πολιτική διεθνών οικονομικών και εξωτερικών προσανατολισμών...”

 Εν ολίγοις, δεν γίνεται ο ελληνικός λαός να αντιμετωπίσει τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό και την Τουρκία χωρίς να έχει δεσμούς με τη Ρωσία και ίσως άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, μικρότερες μεν από τις ΗΠΑ αλλά πάντως ανταγωνιστικές τους. Πρόκειται για αντίληψη που υπάρχει σε κομμάτι αγωνιστών και αξίζει να συζητιέται. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι και σωστή. Νομίζουμε ότι αποτυγχάνει να απαντήσει σε πολλά απλά ερωτήματα.

-Η υποτιθέμενη «παράδοση»* στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, οφείλεται σε υλικούς συσχετισμούς δύναμης ελληνικού και αμερικάνικου καπιταλισμού και σε συμφέροντά τους ή σε άλλα αίτια;

-Αν οφείλεται σε υλικά και όχι σε ψυχολογικά αίτια, τότε γιατί αυτά, δηλαδή οι συγκεκριμένοι συσχετισμοί οικονομικής-στρατιωτικής δύναμης και τα συγκεκριμένα συμφέροντα των καπιταλισμών, δεν ισχύουν και στις σχέσεις με τη Ρωσία;

-Η συμφιλίωση με τη ρωσική κυβέρνηση, είτε με αντιλαϊκή είτε με φιλολαϊκή ελληνική κυβέρνηση, δεν σημαίνει ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ συμφιλίωση με τα αντίστοιχα καπιταλιστικά συμφέροντα, τους ρώσους ολιγάρχες; Στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, τις παραλίες της Κρήτης (π.χ. Elounda Hills), τα μερίδια της ΔΕΗ, τους αγωγούς του αερίου (βλ. συμφωνία Gazprom-ΔΕΠΑ-Edison το καλοκαίρι) ως και τη... ΣΕΚΑΠ; Ή τα σπίτια που πρόκειται να βγουν σε πλειστηριασμό;

-Αν τέτοια πράγματα είναι υπό διαπραγμάτευση ή ήδη δρομολογούνται από την νυν κυβέρνηση, με την «φιλοαμερικάνικη» «πολυδιάστατη» πολιτική της, μια άλλη πιο «φιλορώσικη» και «ανοιχτόμυαλη» πολιτική δεν θα υποχρεωθεί να κάνει πολύ περισσότερα; Τελικά, κάνει διαφορά αν θα έχουν οι Ρώσοι ή οι Γερμανοί κεφαλαιοκράτες τα λιμάνια, οι Ρώσοι ή οι Έλληνες ιδιώτες τη ΔΕΗ, οι Αμερικάνοι ή οι Ρώσοι επενδυτές τα σπίτια μας; Γιατί το ρώσικο Gr-Invest είναι καλύτερο από το ευρω-αμερικάνικο; Γιατί η "παράδοση" στον ρώσικο καπιταλισμό είναι προτιμότερη από την "παράδοση" στον δυτικό;

Η συνήθης απάντηση είναι ότι ένας πραγματικά αυτεξούσιος, κυρίαρχος κλπ λαός, με μια πραγματικά αριστερή, ριζοσπαστική κλπ κυβέρνηση δεν θα «παραδοθεί» στους Ρώσους αλλά θα διεκδικήσει ισοτιμία. Θα θέλει! Θα μπορεί όμως; Για να δώσει κανείς την εύκολη καταφατική απάντηση πρέπει να εγκαταλείψει σε τελείως δεύτερη μοίρα το υλικό υπόβαθρο και να ξαναγυρίσει χωρίς να το καταλάβει στην ψυχολογία! Πού οδηγεί αυτό το νήμα σκέψης; Στα εξής. Δεν είναι το υλικό υπόβαθρο το αποφασιστικό, αλλά η δύναμη της θέλησης –του λαού και της κυβέρνησης... Το ελληνικό κεφάλαιο δεν έχει αρκετή θέληση, ενώ ο λαός μπορεί να έχει. Έτσι, ακόμη και το ελληνικό κεφάλαιο θα μπορούσε θεωρητικά να τα καταφέρει πολύ καλύτερα, αν είχε θέληση... Έτσι, οι καπιταλιστικοί χειρισμοί στις διεθνείς σχέσεις καθορίζονται κυρίως όχι από πράγματα χειροπιαστά -αν και περίπλοκα- όπως το απόθεμα πάγιου κεφαλαίου και συναλλάγματος, η τεχνογνωσία και ο στρατός, αλλά από τη δύναμη της θέλησης. Την οποία μάλιστα οι καπιταλιστές –μόνο οι έλληνες;- έχουν σε μικρότερη ποσότητα από τους λαούς... Αυτό το νήμα σκέψης μάς οδηγεί μέσα στο λαβύρινθο.

Μιας που όλοι, από όσο ξέρουμε, στην Αριστερά παραδέχονται τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της Ρωσίας, το κεντρικό ερώτημα που προσπαθεί να αποφύγει το νήμα της «πολυδιάστατης» πολιτικής είναι αν και πώς μπορεί να αλλάξει ο ιμπεριαλιστικός χαρακτήρας -των ξένων χωρών γενικά. Αν μπορεί να αλλάξει μόνο με την εντιμότητα μιας ριζοσπαστικής Αριστεράς, τότε γιατί δεν ισχύει το ίδιο και με τις ΗΠΑ; Γιατί μια «ανεξάρτητη» αριστερή κυβέρνηση δεν θα μπορεί να επιβάλει και στις ΗΠΑ ή έστω στην Γερμανία, μια ισότιμη σχέση, όπως προσδοκά να την επιβάλει με τη Ρωσία;

Πρέπει να γίνει απολύτως καθαρό ότι οι συναντήσεις, οι συμφωνίες, τα επιχειρήματα, το καλόπιασμα και η πειθώ, η διπλωματία γενικά, δεν μπορούν να στηρίξουν την άμυνα ενός λαού απέναντι στις επιθέσεις έξωθεν. Στο εσωτερικό, μέχρι και για τις «ραγιάδικες», όπως τις λένε κάποιοι, ελληνικές κυβερνήσεις, οι τεράστιες κινητοποιήσεις του 2010-12 απέδειξαν ότι είναι πιο εύκολο και ρεαλιστικό να τις ανατρέπεις, παρά να τις «πείθεις». Άλλωστε, αυτά κάπου τα έχουμε ξανακούσει. Στην πραγματικότητα, η αντίληψη της πειθούς, της εξημέρωσης του ιμπεριαλισμού, νομιμοποιεί χωρίς να το θέλει το θέατρο της διαπραγμάτευσης του 2015 του Τσίπρα. Ο Τσίπρας, συνειδητά, έπαιξε πάνω στον διαδεδομένο αστικό μύθο ότι ο αγώνας ενός λαού να βρει το δίκιο του στον διεθνή χώρο είναι βασικά οι... θαρραλέες διαπραγματεύσεις μεταξύ μεγαλοσχημόνων. Αυτό ήταν η βάση. Σε δεύτερη μόνο φάση μπορούσε να ισχυριστεί ότι τάχα... προσπάθησε χωρίς να τα καταφέρει. Θεωρούνταν ήδη φυσιολογικό να επικεντρώνει στα διπλωματικά τραπέζια και να μην έχει κάνει καμία «μονομερή ενέργεια».

Ο μαρξισμός ισχυρίζεται ότι υπάρχουν μέτρα απέναντι στο στραγγάλισμα ενός εξεγερμένου λαού από τον ιμπεριαλισμό: οι πιέσεις στο εσωτερικό των ιμπεριαλιστικών κρατών από τους λαούς τους. Από την κινητοποίησή τους. Όμως, αυτή δεν ενθαρρύνεται όταν η ελληνική «αριστερή» κυβέρνηση καταλήγει σε νέα μνημόνια, αλλά όταν γίνονται φανερές οι άμεσες θετικές συνέπειες μιας ρήξης με το σύστημα στις ζωές των ανθρώπων. Όταν κρατικοποιούνται οι τράπεζες, αυξάνονται οι μισθοί, παύει η εξυπηρέτηση του χρέους και επιβάλλεται δρακόντεια φιλεργατική νομοθεσία μονομερώς και άμεσα. Άλλωστε η οικονομική διασύνδεση όλων των κρατών στον καπιταλισμό, για την οποία πάλι βεβαιώνει ο μαρξισμός, εξασφαλίζει ότι σε όλες τις χώρες, ο κόσμος αντιμετωπίζει λίγο-πολύ τα ίδια προβλήματα, ότι μπορεί να υπάρχει βιωματική αλληλοκατανόηση των καταπιεσμένων**. Το «ντόμινο» και η έμπρακτη διεθνιστική αλληλεγγύη των από κάτω είναι που δυσκολεύει, που καθιστά επικίνδυνο για κάθε ιμπεριαλιστή να επιβάλλεται για της ωμής βίας σε εξεγερμένους λαούς. Αυτό είναι η λύση για τις δυσκολίες που θα έχει να αντιμετωπίσει μια ριζοσπαστική, φιλεργατική διακυβέρνηση στην Ελλάδα. Βέβαια, δεν είναι θετικά εξασφαλισμένη λύση, όπως σχεδόν τίποτα στη ζωή. Αλλά είναι εξασφαλισμένα αδύνατο να μεταμορφώσεις τους ιμπεριαλιστές σε ισότιμους εταίρους με τη δύναμη της θέλησης και μόνο...

Είναι καταστροφικό να αποδέχεσαι την «παντοδυναμία» του ιμπεριαλισμού (τότε γιατί όχι και του καπιταλισμού γενικά;) και να θεωρείς εκ των προτέρων ότι η ταξική αλληλεγγύη είναι και θα παραμείνει μια χίμαιρα, κατάλληλη μόνο για ιδεολογικό πασπάλισμα μιας δήθεν «ρεάλ-πολιτίκ». Πρόκειται για συνταγή νέας ήττας και υποταγής, με στοιχεία συντηρητικού πεσιμισμού («ρεαλισμός») και αριστερού ρομαντισμού («αποφασιστικότητα της αριστεράς»).

Το αν μπορούν οι ταξικές λογικές να γίνουν πράξη ή αν ο μαρξισμός έχει ουσιαστικά ξεπεραστεί, αυτό, σε τελική ανάλυση, θα το δείξει η Ιστορία. Ωστόσο, από τα παραπάνω ένα είναι απολύτως σίγουρο. Δεν δίνουν όλοι στη ΛΑΕ τις ίδιες απαντήσεις. Σε αυτό και σε άλλα κρίσιμα θέματα (όχι μόνο εξωτερικής πολιτικής, αλλά και συμμαχιών και οικονομικών προοπτικών-νομίσματος-ανάπτυξης) δίνουν αντιδιαμετρικές απαντήσεις. Είναι επίσης αρκετά σίγουρο ότι οι συναφείς επεξεργασίες θα συνεχιστούν από τα επιμέρους πολιτικά επιτελεία της Αριστεράς. Και είναι αβίαστο συμπέρασμα που προκύπτει από τα πράγματα και όχι μόνο από κάποια προκατειλημμένη λογική, ότι δεν μπορεί να υπάρξει, τώρα και για αρκετό καιρό, πολιτική συμφωνία σε βασικά σύγχρονα, πολιτικά ζητήματα. Όποιοι προσπαθούν να τετραγωνίσουν τον κύκλο, βάζουν εμπόδια στα πόδια μιας Αριστεράς που πασχίζει να ορθοποδήσει. Πάντως αν το καταφέρει, θα το κάνει πατώντας ανυποχώρητα στα συμφέροντα της κοινωνικής πλειοψηφίας, των εργαζομένων, και αρπάζοντας, με όσα χέρια διαθέτει, κάθε αγωνιστική δυνατότητα που ανοίγεται. Εκεί υπάρχει πρακτικά, για τώρα, το μόνο έδαφος συνεργασίας: στις μάχες ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις (ανεξαρτήτως εθνικότητας του "επενδυτή"), τους πλειστηριασμούς και τη φασιστική απειλή, τις μάχες για τα δημοκρατικά δικαιώματα ντόπιων και μεταναστών, το μισθό και τις θέσεις εργασίας. Αυτό το έδαφος είναι και το πιο πολύτιμο, ούτως ή άλλως. Στα υπόλοιπα ας επεξεργάζεται ο καθένας τις θεωρίες του, έχοντας στο μυαλό το ρητό για τις καλές προθέσεις και την κόλαση. Άλλωστε, κάποιες φορές, αυτές οι θεωρίες, μέχρι να προσεγγίσουν την εξουσία, δεν έχουν διά ταύτα για τους ανθρώπους μας στο σήμερα, μένουν υπόθεση των επιτελείων και των επιτελαρχών.

*Για εμάς οι υλικοί συσχετισμοί δεν υπαγορεύουν σχέση "παράδοσης" αλλά ανισότιμης συνεργασίας με τον δυτικό ιμπεριαλισμό, κάτι προφανές στην επιχειρούμενη οικονομική και στρατιωτική επέλαση στις «ΑΟΖ» της Ανατολικής Μεσογείου, σε κόντρα μάλιστα με τον τούρκικο καπιταλισμό.

**Χωρίς να υπάρχει καν καμιά φιλολαϊκή ανατροπή εξουσίας καταρχάς, τα καθεστώτα λιτότητας από την Ελλάδα ως την Ισπανία και τα δικτατορικά καθεστώτα από την Αίγυπτο ως το Μπαχρέιν, εξασφάλισαν πριν λίγα χρόνια την εξάπλωση των απεργιών, των «πλατειών» μέχρι και των εξεγέρσεων.