Το αφιέρωμα του πέμπτου τεύχους των Μarginalia – Σημειώσεις στο περιθώριο πραγματεύεται την παρουσία του πολέμου: όχι ως απειλή που έρχεται από ένα αδιόρατο μέλλον, αλλά ως παρουσία στο σήμερα. Στα χνάρια μιας πιο σύγχρονης συζήτησης, που αναγνωρίζει πως μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου η διάκριση ανάμεσα σε εμπόλεμες ζώνες και ζώνες αμάχου πληθυσμού, ανάμεσα σε καιρό πολέμου και καιρό ειρήνης, έχει πρακτικά αρθεί, φιλοδοξούμε να ανοίξουμε και όχι να εξαντλήσουμε τη συζήτηση γύρω από τον πόλεμο στην εποχή μας.
Στο πρώτο κείμενο του αφιερώματος, ο Αποστόλης Φωτιάδης αναλύει τη διαδικασία υπερσυσσώρευσης εκτελεστικής εξουσίας από τα εθνικά κράτη προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή: στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής, εξηγεί, «η Frontex μεταμορφώνεται σε μια πάμπλουτη υπέρ-υπηρεσία συνοριοφυλακής».
Ακολουθεί η σύνοψη της έκθεσης «Επεκτείνοντας το Φρούριο» (Expanding the Fortress), του Mαρκ Άκερμαν, που μετέφρασε για τα Marginalia ο Ηρακλής Οικονόμου. Κορυφαίος ερευνητής σε ζητήματα στρατιωτικοποίησης των ευρωπαϊκών συνόρων, ο Άκερμαν επισημαίνει την «κατακόρυφη αύξηση των μέτρων και των συμφωνιών εξωτερικής ανάθεσης των συνοριακών ελέγχων από το 2005, και μια μαζική επιτάχυνση μετά τη Διάσκεψη Κορυφής Ευρώπης-Αφρικής στη Βαλέτα, τον Νοέμβριο του 2015».
Μεταφέροντάς μας στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, και αξιοποιώντας την πρόσφατη επισκόπηση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής του Πέρι Άντερσον, ο Άγγελος Κοντογιάννης-Μάνδρος εκτιμά πως το «Πρώτα η Αμερική» του Τραμπ σηματοδοτεί «μια αναγκαία αναπροσαρμογή στην αμερικανική υψηλή στρατηγική η οποία καλείται να περιορίσει την έκθεση της σε στρατηγικής σημασίας μέτωπα και να μειώσει τις όποιες οικονομικές απώλειες προς όφελος της μακροπρόθεσμης διατήρησης της αμερικανικής οικονομικής ισχύος».
Στη συνέχεια του αφιερώματος, ο Ηλίας Στουραΐτης, με ένα κείμενο για τα Ψηφιακά Προϊόντα, παρατηρεί ότι η Δυτική Ευρώπη και η Αμερική δεν έζησαν μεν πολέμους στο εσωτερικό τους μετά το 1945· όμως, μέσα από τα εμπορικά ψηφιακά παιχνίδια, «οι παίκτες βιώνουν άμεσα τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο σαν να ήταν εκεί. Αυτή η αμεσότητα με το περιβάλλον του πολέμου, η ευκολία ένταξης σ' αυτόν, συμμετοχής στον πόλεμο και αλληλεπίδρασης με άλλους παίκτες με σκοπό την επίτευξη του στόχου έχει τροποποιήσει την αντίληψη γι' αυτόν».
Τι έχει να μας πει για την ειρήνη και τον πόλεμο ο εικοστός αιώνας –ένας αιώνας ολοκληρωτικών πολέμων και επαναστάσεων που τους τερμάτισαν; Ο Χρίστος Τουλιάτος επιστρέφει στη λενινιστική παράδοση και τις διακρίσεις της που παραμένουν αξεπέραστες. Ο Λένιν, θυμίζει, «δεν υποστηρίζει επί της αρχής την ειρήνη, αλλά εναντιώνεται στον πόλεμο από τη σκοπιά της όξυνσης της ταξικής πάλης και της σοσιαλιστικής επανάστασης [...] με βασικό κριτήριο την ήττα της αστικής τάξης της χώρας σου (κάτι που ο Λένιν χαρακτηρίζει ως «αξίωμα»)».
Στο τελευταίο κείμενο του αφιερώματος, ο Χρίστος Μάης επιστρέφει στον ελληνικό εμφύλιο και επιχειρεί μια προσέγγιση της στρατιωτικής τακτικής του ΔΣΕ μέσα από την εκδοτική του δραστηριότητα. «Κατά το τελευταίο έτος του Εμφυλίου», γράφει, «[...] ο ΔΣΕ και το ΚΚΕ στρέφονται στο πιο σημαντικό επιτυχημένο παράδειγμα της περιόδου, αυτό του κινεζικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού».
Το καλοκαιρινό μας τεύχος συνεχίζεται στα Επίκαιρα με ένα κείμενο του Νίκου Χειλάγια τη σκοτεινή πλευρά του ποδοσφαίρου, αλλά και με την Ιουλία Λειβαδίτη να απαντάσε όσους -και στην αριστερά- τα βάζουν με τον φεμινισμό και τον «δικαιωματισμό». Ο Αλέξης Μπένος αναρωτιέται αν τα σκάνδαλα των φαρμακευτικών εταιρειών δεν είναι παρά δείγματα μιας συστημικότατης διαφθοράς, ενώ ο Θεοκλής Κακατσάκηςοραματίζεται ένα άλλο σχολείο εμπνεόμενος από το «Παιδαγωγικό Ποίημα» του Άντον Μακάρενκο. Φυσικά, το μακεδονικό δεν θα μπορούσε να λείπει από τον προβληματισμό μας, με τον Γιάννη Γκλαρνέτατζη να εξηγεί πώς επιχειρεί να σπάσει, με τα βιβλία και τις περιηγήσεις του, το εθνικιστικό ιστορικό αφήγημα στη Θεσσαλονίκη, και την Ιωάννα Μάρκου να μας ξεναγεί στους άμεσους και έμμεσους τρόπους με τους οποίους τα σχολικά βιβλία ιστορίας επιχειρούν να σφυρηλατήσουν τη μαθητική εθνική συνείδηση.
Για το μακεδονικό όμως μιλάει και ο Δημοσθένης Παπαδάτος στην Κριτική, καθώς παρουσιάζει το παραδειγματικό βιβλίο των Καρπόζηλου-Χριστόπουλου για το θέμα. Στις στήλες της Κριτικής επίσης θα βρείτε μια διεξοδική παρουσίαση από τους Σταυρακάκη-Jäger δύο πρόσφατων βιβλίων για τον λαϊκισμό, ένα κείμενο της Ειρήνης Γαϊτάνου για τον υλισμό της συνάντησης, όπως τον αναπτύσσει ο Αλτουσέρ, στο βιβλίο που εκδόθηκε τον Απρίλη από το Εκτός Γραμμής, και την παρουσίαση του βιβλίου του Απόστολου Καψάλη «Μετανάστες Εργάτες στην Ελλάδα» (2018) από τον Νίκο Κουραχάνη. Κι ακόμα, μια κριτική ανάλυση από αφηγηματική σκοπιά της νουβέλας «Σώμα» του Αχιλλέα Κυριακίδη, από τον Στέλιο Χρονόπουλο. Δεν ασχολούμαστε όμως μόνο με βιβλία στην Κριτική και γι' αυτό εδώ θα βρείτε τασυμπεράσματα που άντλησαν η Μέλισσα Νόλα και ο Χρήστος Βαρβαντάκης από ένα αρχείο καταγραφής «πρώτων πολιτικών αναμνήσεων».
Με βιβλία και άλλα πολιτιστικά προϊόντα, ασχολούνται φυσικά και οι μόνιμες στήλες μας· στο Ψυ ο Δημοσθένης Παπαδάτος μιλά για το πρόσφατα μεταφρασμένο στα ελληνικά βιβλίο του διάσημου Ιταλού ψυχοθεραπευτή Μάσιμο Ρεκαλκάτι, στο Φωτο-ζουρνάλ η Πηνελόπη Πετσίνη, ο Γιώργος Παπαναγιώτου και ο Γιώργος Καραηλίας γράφουν για μια απόκοσμη φωτογραφία, που έχει μια κάποια σχέση και με το αφιέρωμά μας, όπως συμβαίνει και με το κείμενο του Γιώργου Ανδρίτσου στη στήλη του Κινηματογράφου, ενώ στο Σ.τ.Μ. ο Χρήστος Λάσκος ασχολείται με τη μετάφραση ενός εκλαϊκευτικού οικονομικού βιβλίου από μια πολύφερνη συγγραφέα. Στο Παλαιοβιβλιοπωλείο επιστρέφει ο Αντώνης Γαζάκης για να μιλήσει για ένα ιδιαίτερο βιβλίο του Ντανίλο Κις, και στη Μουσική ο Διονύσης Φαραός επιστρέφει στον Άλκη Αλκαίο, τον «αόρατο στιχουργό».
Όσο για την καθεαυτού λογοτεχνία, η Δέσποινα Λαλάκη ανθολογεί Εμπειρίκο, ενώ δύο νέοι λογοτέχνες, η Νέβι Κανίνια και ο Παναγιώτης Αρβανίτης, μας εμπιστεύονται αδημοσίευτες ως τώρα δημιουργίες τους. Και βέβαια, κάπου εκεί στο κέντρο της πρώτης μας σελίδας, Μια Εικόνα για να την ερμηνεύσουμε όπως θέλουμε ο καθένας και η καθεμιά μας, και δίπλα ένα δροσερό και καλοκαιρινό σκίτσο του Τάσου Αναστασίου.
Καλή ανάγνωση, σε παραλίες, αμμουδιές, βουνοκορφές και αστικά τοπία!
