Να ανέβουν οι μισθοί – να χάσουν τα κέρδη
Τα δεδομένα των τελευταίων μηνών αναδεικνύουν μία πολύ σκληρή πραγματικότητα για την πλειοψηφία της εργατικής τάξης. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ σχεδόν οι μισοί εργαζόμενοι με εξαρτημένη σχέση εργασίας έχουν μισθούς εώς 800 ευρώ και οι μισοί από αυτούς αμοίβονται με μισθό εώς 500€. Η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των εργαζομένων δεν καλύπτονται από καμία Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΣΣΕ), οι τριετίες παραμένουν «παγωμένες» από το 2012, και επιπλέον είναι ένα τμήμα εργαζομένων εξαιρετικά ευάλωτο απέναντι στον κίνδυνο της απόλυσης. Μόνο το 2022, υπήρξαν σχεδόν δύομιση εκατομμύρια απολύσεις, με στοιχεία από την ΕΡΓΑΝΗ! Επιπλέον, η συνδυαστική επίδραση πληθωρισμού και ακρίβειας οδηγεί σε απώλεια της αγοραστικής δύναμης των χαμηλότερων μισθών της τάξης του 40% , σύμφωνα με εκθέση του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ. Προφανώς, η κατάσταση είναι ακόμα πιο οδυνηρή για τους/ις εργαζόμενους/ες με ελαστικές μορφές εργασίας.
Μετά από περίπου μία δεκαετία από την κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων με βάση τις «μνημονιακές υποχρεώσεις», έχει ανοίξει ξανά σε σημαντικό τμήμα του εργατικού κινήματος το ζήτημα των ΣΣΕ. Και είναι ιδιαίτερα σημαντικό για μία νέα γενιά εργαζομένων που έχει μπει στην αγορά εργασίας τα τελευταία 10-12 χρόνια και δεν έχει ούτε τη γνώση ούτε την εμπειρία των ΣΣΕ και της συλλογικής διαπραγμάτευσης των συνδικάτων με την εργοδοσία.
Μόνη «προστασία» για την πλειοψηφία των εργαζομένων είναι ο κατώτατος μισθός, ο οποίος αφενός, παρά τις μικρές αυξήσεις, είναι κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ και αφετέρου αποτελεί προϊόν υπουργικών αποφάσεων μετά από συζητήσεις (και αντίστοιχες πιέσεις) από τους μεγάλους εργοδοτικούς φορείς και όχι ως αποτέλεσμα των διεκδικήσεων του εργατικού κινήματος. Οι αυξήσεις που τάζει εκ νέου η κυβέρνηση έχουν έντονο προεκλογικό χαρακτήρα αφενός και αφετέρου είναι βέβαιο πως δεν πρόκειται να καλύψουν τις συνδυαστικές απώλειες πληθωρισμού και ακρίβειας.
Υπάρχουν πρόσφατες νίκες με εμβληματικό χαρακτήρα, που έχουν βοηθήσει στο άνοιγμα της συζήτησης: η υπογραφή συλλογικής σύμβασης των διανομέων στην e-food, των εργατών στην Cosco, στους ΟΤΑ, στους Οικοδόμους αλλά και την εν εξελίξει διαπραγμάτευση των εργαζομένων στις τράπεζες και την ΟΤΟΕ. Σίγουρα, αυτά τα παραδείγματα αποδεικνύουν ότι η υπογραφή συλλογικών συμβάσεων είναι εφικτή μέσα από τον αγώνα των συνδικάτων, για αυτό είναι και πολλά ακόμα τα συνδικάτα και τα σωματεία που έχουν ανοίξει τη συζήτηση. Πέρα από το άνοιγμα της συζήτησης και την ιεράρχηση του αιτήματος για υπογραφή ΣΣΕ, είναι σημαντικό ότι έχουν αρχίσει και γίνονται πρακτικά βήματα σε αυτή την κατεύθυνση. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Σωματείου Μισθωτών Τεχνικών που αποφάσισε το Δεκέμβριο του 2022 μέσα από μία μαζική Γενική Συνέλευση την οριστικοποίηση του σχεδίου της ΣΣΕ και την έναρξη του αγώνα για την υπογραφή της με τους εργοδοτικούς φορείς του κλάδου της μελέτης και της κατασκευής.
Συμβάσεις καθολικές με πραγματικές αυξήσεις
Με το άνοιγμα ενός κύκλου διεκδίκησης συλλογικών συμβάσεων, υπάρχουν δύο κρίσιμα ζητήματα: το είδος των ΣΣΕ και ο τρόπος που μπορούν αυτές να διεκδικηθούν αλλά και να εφαρμοστούν στην πράξη. Όσον αφορά το είδος των συλλογικών συμβάσεων αναφερόμαστε στις αναγκαίες μισθολογικές αυξήσεις, στο ποσοστό των εργαζομένων που θα καλύπτει στον κάθε κλάδο, στην προστασία από τις απολύσεις, στην ένταξη διατάξεων ενάντια στην έμφυλη βία και την προστασία των γυναικών στους χώρους δουλειάς.
Αυτή τη στιγμή χρειαζόμαστε συλλογικές συμβάσεις με πραγματικές αυξήσεις τουλάχιστον στο ύψος του πληθωρισμού, στη λογική ότι οι συλλογικές συμβάσεις μπορούν να διασφαλίζουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης, υπερκαλύπτοντας τις συνδυαστικές απώλειες πληθωρισμού και ακρίβειας. Αυτό σημαίνει ότι οι αυξήσεις της τάξης του 5% που ζητάει η ΟΤΟΕ για τους/ις εργαζόμενους/ες στις τράπεζες είναι πολύ κατώτερες των περιστάσεων. Από την άλλη, ακόμα και οι αυξήσεις που πέτυχε το Συνδικάτο των Οικοδόμων (15-38%) μπορεί να φαίνονται ικανοποιητικές, όμως η κατάσταση στον κατασκευαστικό κλάδο άφηνε περιθώρια για ακόμα μεγαλύτερες αυξήσεις, αφού σε πολλές περιπτώσεις, στην «πιάτσα» δίνονταν ήδη αυτά τα μεροκάματα. Στον αντίποδα, η καθολικότητα της σύμβασης τόσο ως προς τους εργαζόμενους όσο και ως προς τους εργοδοτικούς φορείς, μπορεί να διασφαλίσει το σύνολο των εργαζομένων, νέων και παλιών.
Αντίθετα, η σύμβαση που υπογράφηκε στους ΟΤΑ αφήνει «στον αέρα» χιλιάδες συμβασιούχους που καλύπτουν πάγιες ανάγκες. Αντίστοιχα η συλλογική σύμβαση που υπόγραψαν οι εργαζόμενοι στην Cosco οδήγησε στη μονιμοποίηση μόνο του 25% των εργαζομένων με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Εδώ αναδεικνύεται η σημασία της καθολικότητας των συλλογικών συμβάσεων ανά κλάδο, να καλύπτουν το σύνολο των εργαζομένων διεκδικώντας συμβάσεις αορίστου χρόνου και έτσι μπορούν τα συνδικάτα να κερδίσουν ακόμα μεγαλύτερη επιρροή και εμπιστοσύνη, συσπειρώνοντας δυνάμεις. Συνδυαστικά, είναι κομβικής σημασίας το ζήτημα της απαγόρευσης των απολύσεων. Πέρα από τον εξωφρενικό αριθμό των απολύσεων την προηγούμενη χρονιά, τα συνδικάτα πρέπει να διασφαλίζουν πως ό,τι κερδίζουν από τη μία δε θα θα το παίρνουν πίσω τα αφεντικά από την άλλη. Δεν πρέπει να επιτραπεί για παράδειγμα η αύξηση των μισθών με μείωση του αριθμού του εργατικού δυναμικού σε έναν κλάδο, που αφήνει την εργοδοσία και τα κέρδη της άθικτα ενώ αφήνει έκθετους τους εργαζόμενους.
Επιπλέον, είναι καθήκον της συνδικαλιστικής Αριστεράς και των αντίστοιχων σχημάτων να εντάξουν στην πάλη των σωματείων για την υπογραφή ΣΣΕ διατάξεις ενάντια στην έμφυλη βία και κακοποίηση στους χώρους δουλειάς αλλά και διατάξεις προστασίας των γυναικών εργαζόμενων. Το παράδειγμα του ΣΜΤ, το οποίο έχει εντάξει πλέον στο σχέδιο της ΣΣΕ την άδεια δυσμηνόρροιας (όπως έχει θεσμοθετηθεί και στην Ισπανία) είναι πολύ θετικό, παρά το γεγονός ότι τελικά δεν έχει καμία συγκεκριμένη διάταξη προστασίας των γυναικών από τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις, μετά από αντιρρήσεις της πλειοψηφίας του ΠΑΜΕ στην πρόταση για τη δυνατότητα επίσχεσης εργασίας των γυναικών που έχουν υπάρξει θύματα έμφυλης βίας.
Μαζική κινητοποίηση – τα συνδικάτα στα χέρια των εργαζομένων
Ο αγώνας για την υπογραφή συλλογικών συμβάσεων σε κάθε κλάδο πρέπει να γίνει κτήμα όλων των εργαζομένων. Ο υποδειγματικός αγώνας των διανομέων της e-food που συνδύασε τη μαχητική απεργιακή κινητοποίηση από τα κάτω, με μαζική συμμετοχή χιλιάδων εργαζομένων ή της απεργίας στην Cosco, μπορεί να δείξει το δρόμο και τον τρόπο.
Η υπογραφή ΣΣΕ σε έναν κλάδο δεν είναι υπόθεση διαπραγματευτικών ικανοτήτων του συνδικάτου απέναντι στην εργοδοσία αλλά ζήτημα δύναμης και κινητοποίησης των εργαζομένων. Για όσα σωματεία-συνδικάτα, ξεκινούν τώρα (όπως το ΣΜΤ) είναι απαραίτητο να οργανωθεί μαζική και εξώστρεφη καμπάνια ενημέρωσης των εργαζομένων για τη διεκδίκηση ΣΣΕ, για την αναγκαιότητά της, για τη σημασία ενίσχυσης και μαζικοποίησης του Σωματείου ώστε ο αγώνας να γίνει υπόθεση όλων των μελών του σωματείου αλλά και της πλειοψηφίας των εργαζομένων στον κλάδο. Για να μπορέσει να επιτευχθεί η υπογραφή ΣΣΕ χρειάζονται και απεργιακές κινητοποιήσεις, που να βάζουν πιέσεις στην εργοδοσία, έχοντας τον αντίστοιχο χρόνο προετοιμασίας για τη διασφάλιση μαζικότητας και επιτυχίας.
Η επιτυχία και η μαζικότητα της Γενικής Απεργίας στις 9 Νοέμβρη, δείχνει ότι οι δυνατότητες για κλιμάκωση των διεκδικήσεων του εργατικού κινήματος είναι υπαρκτές. Απέναντι στην εκλογική αναμονή και τα ψίχουλα που τάζουν για την εργατική τάξη ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, οι δυνάμεις της ριζοσπαστικής-αντικαπιταλιστικής Αριστεράς μέσα στο εργατικό κίνημα οφείλουν να παλέψουν για κλιμάκωση του αγώνα για πραγματικές αυξήσεις στους μισθούς με συλλογικές συμβάσεις παντού.
*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά
