Μια γραβάτα, σαν τη θηλιά του κρεμασμένου

Ο Αλέ­ξης Τσί­πρας είχε υπο­σχε­θεί στους ομο­λό­γους του ότι θα αλ­λά­ξει στυλ –ότι θα φο­ρέ­σει γρα­βά­τα– εάν και όταν λυθεί το πρό­βλη­μα του χρέ­ους και βγει η ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία από τη βάρ­βα­ρη πο­λι­τι­κή λι­τό­τη­τας των μνη­μο­νί­ων και την επι­τή­ρη­ση από την τρόι­κα των δα­νει­στών.

Ο Έλ­λη­νας πρω­θυ­πουρ­γός, ανα­κοι­νώ­νο­ντας δη­μο­σί­ως στο Ζάπ­πειο τη συμ­φω­νία στο πρό­σφα­το Eurogroup στο Λου­ξεμ­βούρ­γο, εμ­φα­νί­στη­κε… φο­ρώ­ντας γρα­βά­τα! Ήταν μια προ­σπά­θεια να ενι­σχυ­θεί το «μή­νυ­μα» της κυ­βέρ­νη­σης ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ ότι η πο­λι­τι­κή της των τε­λευ­ταί­ων χρό­νων, μετά το 2015 –μια πο­λι­τι­κή συ­νέ­χειας και ενί­σχυ­σης της μνη­μο­νια­κής λι­τό­τη­τας–  συ­νι­στά ένα κά­ποιο success story, που επι­τέ­λους οδή­γη­σε στην έξοδο από τα μι­ση­τά μνη­μό­νια.

Η επι­κοι­νω­νια­κή προ­σπά­θεια είναι κα­τα­δι­κα­σμέ­νη σε απο­τυ­χία, γιατί βρί­σκε­ται σε με­γά­λη από­στα­ση από την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Πίσω από τις δη­μα­γω­γί­ες για το «τέλος των μνη­μο­νί­ων», η αλή­θεια είναι η πλή­ρης δέ­σμευ­ση στη μνη­μο­νια­κή πο­λι­τι­κή για μια αφό­ρη­τα μακρά χρο­νι­κή πε­ρί­ο­δο, για μια ολό­κλη­ρη ιστο­ρι­κή εποχή.

Χρέος

Η συμ­φω­νία στο Eurogroup υπήρ­ξε κα­τώ­τε­ρη του ανα­με­νό­με­νου από το επι­τε­λείο του Τσί­πρα. Η «γαλ­λι­κή πρό­τα­ση» (του όχι και τόσο ρι­ζο­σπά­στη Μα­κρόν) –που συ­νέ­δεε τις πλη­ρω­μές χρέ­ους με την πο­ρεία της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μί­ας προς την «ανά­πτυ­ξη», συ­μπε­ρι­λαμ­βά­νο­ντας «αυ­το­μα­τι­σμούς» που θα μεί­ω­ναν τις δό­σεις πλη­ρω­μών, αν τα πράγ­μα­τα εξε­λίσ­σο­νταν ομαλά– σιω­πη­ρά εγκα­τα­λεί­φθη­κε.

Η από­φα­ση πρα­κτι­κά συ­νο­ψί­ζε­ται στην «επι­μή­κυν­ση» της υπο­χρέ­ω­σης πλη­ρω­μών μόνο για το ένα τρίτο του χρέ­ους (για τα 96 δισ. ευρώ των δα­νεί­ων του EFSF, στα πλαί­σια του δεύ­τε­ρου μνη­μο­νί­ου) και στη δη­μιουρ­γία ενός «μα­ξι­λα­ριού ρευ­στό­τη­τας» (cash buffer) που θα επι­τρέ­ψει στις επό­με­νες κυ­βερ­νή­σεις, μέχρι το 2022, να πλη­ρώ­σουν τις υπο­χρε­ώ­σεις χρέ­ους, αν κα­τα­στεί αδύ­να­τη η πο­λυ­δια­φη­μι­ζό­με­νη έξο­δος στις αγο­ρές.

Η από­φα­ση είναι κομ­μέ­νη και ραμ­μέ­νη στις επι­διώ­ξεις των δα­νει­στών και της ΕΕ.

Αφε­νός, τους επι­τρέ­πει να ανα­κοι­νώ­νουν ότι, πλέον, «καμιά ευ­ρω­παϊ­κή χώρα δεν βρί­σκε­ται σε μνη­μό­νιο», να ενι­σχύ­ουν δη­λα­δή την ει­κό­να συ­νο­χής του ευ­ρω­παϊ­κού οι­κο­νο­μι­κού χώρου, ει­κό­να που πι­θα­νώς χρειά­ζο­νται ενό­ψει της όξυν­σης των αντι­πα­ρα­θέ­σε­ων που εγκαι­νιά­ζει η πο­λι­τι­κή του Τραμπ προς τον προ­στα­τευ­τι­σμό και τον εμπο­ρι­κό πό­λε­μο.

Αφε­τέ­ρου, προ­στα­τεύ­ει σχε­δια­σμέ­να και σε με­γά­λο χρο­νι­κό βάθος τα συμ­φέ­ρο­ντά τους:

Η δη­μιουρ­γία του μα­ξι­λα­ριού ρευ­στό­τη­τας κρί­θη­κε ανα­γκαία και στη­ρί­ζε­ται στην πρό­βλε­ψη ότι τα σχέ­δια των Τσί­πρα-Τσα­κα­λώ­του περί γρή­γο­ρης εξό­δου στις αγο­ρές είναι απλώς υπερ­φί­α­λα.

Πριν λίγες εβδο­μά­δες, και μετά τα επει­σό­δια της ιτα­λι­κής κρί­σης, το επι­τό­κιο του δε­κα­ε­τούς ελ­λη­νι­κού ομο­λό­γου εκτι­νά­χθη­κε στο 4,84% (πε­ρί­που όσο ήταν στα πρό­θυ­ρα της χρε­ο­κο­πί­ας που οδή­γη­σε στο πρώτο μνη­μό­νιο το 2010-2011), ενώ μετά την ανα­κοί­νω­ση της από­φα­σης του Eurogroup υπο­χώ­ρη­σε ελα­φρά, στο 4,14%, πα­ρα­μέ­νο­ντας ακόμα σε απα­γο­ρευ­τι­κά επί­πε­δα.

Το «πά­γω­μα» για μια δε­κα­ε­τία των πλη­ρω­μών για τα 96 δισ. του EFSF (που ασφα­λώς δεν απο­τε­λεί δώρο, αφού προ­σθέ­τει μια δε­κα­ε­τία επι­κερ­δών τόκων) κάνει πιο ρε­α­λι­στι­κές τις υπο­χρε­ώ­σεις πλη­ρω­μών του υπό­λοι­που χρέ­ους, ενώ, ταυ­τό­χρο­να, οριο­θε­τεί ένα και­νούρ­γιο ορό­ση­μο κρί­σης του ελ­λη­νι­κού χρέ­ους: το 2032.

Ας το πούμε με τα λόγια της κα­θε­στω­τι­κής εφη­με­ρί­δας «Το Βήμα», που απο­δί­δει την εκτί­μη­ση σε ανώ­νυ­μους «ει­δι­κούς»: «Το deal είναι πο­νη­ρό. Οι Γερ­μα­νοί δεν έδω­σαν πολλά στην Ελ­λά­δα, μάλ­λον έδω­σαν τα απο­λύ­τως ανα­γκαία για να βγά­λουν τη χώρα από τη ζώνη του κιν­δύ­νου με­σο­πρό­θε­σμα. Θα τους ξα­να­χρεια­στού­με το 2032, αν η οι­κο­νο­μία δεν ανα­κάμ­ψει γρή­γο­ρα».

Ένα­ντι αυτών, η κυ­βέρ­νη­ση Τσί­πρα έδωσε τα εξής:

α) Τη δέ­σμευ­ση ότι το σύ­νο­λο των μνη­μο­νια­κών νόμων, ρυθ­μί­σε­ων και αντι­με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων όλης της προη­γού­με­νης οκτα­ε­τί­ας της κρί­σης θα πα­ρα­μεί­νει σε ισχύ, χωρίς ούτε και δευ­τε­ρεύ­ου­σας ση­μα­σί­ας τρο­πο­ποι­ή­σεις, κατά την πε­ρί­ο­δο μετά το υπο­θε­τι­κό τέλος των μνη­μο­νί­ων. Η κατά τον Τσί­πρα έξο­δος από το μνη­μό­νιο 3, οδη­γεί στη μο­νι­μο­ποί­η­ση των νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων αντι­με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων των μνη­μο­νί­ων 1, 2 και 3 για δε­κα­ε­τί­ες!

β) Τη δέ­σμευ­ση για πρό­σθε­τα μέτρα σκλη­ρής λι­τό­τη­τας μέσω της προ­νο­μο­θε­τη­μέ­νης πε­ρι­κο­πής των συ­ντά­ξε­ων το 2019, της αύ­ξη­σης των φόρων κυ­ρί­ως επί των φτω­χών λαϊ­κών νοι­κο­κυ­ριών με την κα­τάρ­γη­ση του αφο­ρο­λό­γη­του από το 2020, την αύ­ξη­ση του ΕΝΦΙΑ με τις «ανα­προ­σαρ­μο­γές» των αντι­κει­με­νι­κών αξιών των ακι­νή­των, τη διά­λυ­ση ακόμα και της ελά­χι­στης κοι­νω­νι­κής προ­στα­σί­ας με την πε­ρι­κο­πή των προ­νοια­κών επι­δο­μά­των από το 2018 και, ακόμα, ένα καλ­πά­ζον πρό­γραμ­μα ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σε­ων, που εκτός από τη ΔΕΗ πε­ρι­λαμ­βά­νει το νερό στην Αθήνα και τη Θεσ­σα­λο­νί­κη και όλες τις εκτά­σεις δη­μό­σιας γης, που το real estate εκτι­μά ως «φι­λέ­τα».

γ) Τη δέ­σμευ­ση της μελ­λο­ντι­κής οι­κο­νο­μι­κής και κοι­νω­νι­κής πο­λι­τι­κής σε έναν απί­στευ­το δη­μο­σιο­νο­μι­κό «κορσέ», που θα πιέ­ζει διαρ­κώς προς με­γα­λύ­τε­ρο βύ­θι­σμα στη νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη βαρ­βα­ρό­τη­τα. Η συμ­φω­νία προ­βλέ­πει ότι όλοι οι προ­ϋ­πο­λο­γι­σμοί μέχρι το 2022 θα δια­σφα­λί­ζουν «πλε­ό­να­σμα» της τάξης του 3,5%, ενώ ως το 2060(!) θα πρέ­πει –κατά μέσο όρο– το ετή­σιο «πλε­ό­να­σμα» να ξε­περ­νά το 2,2% του ΑΕΠ.

Όπως ση­μειώ­νουν ακόμα και οι φι­λο­μνη­μο­νια­κοί οι­κο­νο­μο­λό­γοι, τόσο υψηλά πλε­ο­νά­σμα­τα, για τόσο μακρό χρο­νι­κό διά­στη­μα, δεν έχει μέχρι σή­με­ρα επι­διώ­ξει καμιά χώρα στην οι­κο­νο­μι­κή ιστο­ρία του κό­σμου.

Όμως το αυτί του Τσί­πρα δεν ιδρώ­νει, παρά την οκτα­ε­τή ελ­λη­νι­κή εμπει­ρία που απο­δει­κνύ­ει ότι τα «πλε­ο­νά­σμα­τα» είναι βαμ­μέ­να με το αίμα των ερ­γα­τών και των φτω­χών λαϊ­κών τά­ξε­ων. Εξί­σου δεν ιδρώ­νουν οι δα­νει­στές: Η συμ­φω­νία του Eurogroup εγκα­θι­στά ένα δρα­κό­ντειο μη­χα­νι­σμό επι­τή­ρη­σης για τη δια­σφά­λι­ση των πλε­ο­να­σμά­των: με ανά τρί­μη­νο ελέγ­χους, με εκ­θέ­σεις συμ­μόρ­φω­σης, με μη­χα­νι­σμούς επι­βο­λής πρό­σθε­των μέ­τρων, αν υπάρ­χουν απο­κλί­σεις από τους δη­μο­σιο­νο­μι­κούς στό­χους. Μετά το τέλος του 3ου, το 4ο μνη­μό­νιο είναι εδώ.

Όπως ση­μειώ­σα­με πα­ρα­πά­νω, η όποια «ομαλή» εξέ­λι­ξη αυτής της συμ­φω­νί­ας προ­ϋ­πο­θέ­τει μια λι­γό­τε­ρο ή πε­ρισ­σό­τε­ρο γρή­γο­ρη με­τά­βα­ση της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μί­ας σε κα­θε­στώς διαρ­κούς ανά­πτυ­ξης. Αλ­λιώς, η συμ­φω­νία προ­δια­γρά­φει τα επό­με­να στά­δια δρα­στι­κής πα­ρέμ­βα­σης των δα­νει­στών. Με πρώτο σταθ­μό το 2022 και δεύ­τε­ρο σταθ­μό, με πι­θα­νό­τα­τα πιο δρα­μα­τι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά, το 2032.

Όπως άλ­λω­στε φέ­ρο­νται να δη­λώ­νουν τόσο η Κρι­στίν Λα­γκάρντ του ΔΝΤ, όσο και ο Μάριο Ντρά­γκι της ΕΚΤ, η συμ­φω­νία αυτή θε­ω­ρεί­ται βιώ­σι­μη με­σο­πρό­θε­σμα ως το 2032 (δη­λα­δή να προ­λά­βου­με να αρ­μέ­ξου­με την αγε­λά­δα όσο ακόμα μπο­ρού­με), ενώ μα­κρο­πρό­θε­σμα «το ελ­λη­νι­κό χρέος εκτι­μά­ται ως μη-βιώ­σι­μο».

Το πρό­βλη­μα όμως, πι­θα­νό­τα­τα, θα προ­κύ­ψει νω­ρί­τε­ρα. Γιατί η συμ­φω­νία ούτε συμ­βα­δί­ζει με τις προ­βλέ­ψεις περί των προ­ο­πτι­κών ανά­πτυ­ξης της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μί­ας, ούτε διευ­κο­λύ­νει μια επι­τά­χυν­σή της:

Η δέ­σμευ­ση για πλε­ο­νά­σμα­τα 3,5% του ΑΕΠ ση­μαί­νει ότι οι δη­μό­σιες επεν­δύ­σεις (το πα­ρα­δο­σια­κό όπλο «ανά­πτυ­ξης» του ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού) όχι μόνο δεν θα αυ­ξη­θούν, αλλά θα πε­ρι­κο­πούν πε­ρισ­σό­τε­ρο. Ήδη τα επι­τε­λεία του Τσί­πρα κά­νουν ση­μαία τις επεν­δύ­σεις του ιδιω­τι­κού τομέα, το­νί­ζο­ντας ότι δεν θα δι­στά­σουν σε τί­πο­τα προ­κει­μέ­νου να τις υπο­βοη­θή­σουν. Όμως, παρά τη συ­ντρι­βή των μι­σθών και των ερ­γα­τι­κών κα­τα­κτή­σε­ων, οι επεν­δύ­σεις των Ελ­λή­νων κα­πι­τα­λι­στών κυ­μαί­νο­νται στο 30%(!) των αντί­στοι­χων προ της κρί­σης. Ο σο­σιαλ­δη­μο­κρά­της υπουρ­γός Οι­κο­νο­μι­κών της επο­χής Ση­μί­τη, Ν. Χρι­στο­δου­λά­κης, κάνει λόγο για «επεν­δυ­τι­κό κενό ύψους 100 δισ. ευρώ στην Ελ­λά­δα σή­με­ρα», αντι­προ­τεί­νο­ντας τη μεί­ω­ση των επι­διω­κό­με­νων πλε­ο­να­σμά­των στο 1,5% του ΑΕΠ, ως πόρων που θα πρέ­πει, λέει, να κα­τευ­θυν­θούν προς «πα­ρα­γω­γι­κές επεν­δύ­σεις», ώστε να υπο­βοη­θη­θούν οι πι­θα­νό­τη­τες της ανά­πτυ­ξης. Ο Αλέ­ξης Τσί­πρας θα βρε­θεί σύ­ντο­μα αντι­μέ­τω­πος με την αξία της πά­γιας προ­γραμ­μα­τι­κής θέσης της Αρι­στε­ράς ότι απέ­να­ντι στο χρέος η μόνη βιώ­σι­μη πο­λι­τι­κή είναι η πο­λι­τι­κή άρ­νη­σης και δια­γρα­φής του.

Από τη σκο­πιά των συμ­φε­ρό­ντων των ερ­γα­ζο­μέ­νων και των λαϊ­κών τά­ξε­ων, η συμ­φω­νία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ με τους δα­νει­στές και την τρόι­κα συ­νι­στά έναν με­γά­λο κίν­δυ­νο. Η ανα­γω­γή των ιδιω­τι­κών επεν­δύ­σε­ων (ντό­πιων και διε­θνών) στη μο­να­δι­κή ελ­πί­δα της κοι­νω­νί­ας για πρό­ο­δο οδη­γεί στην από­λυ­τη υπο­τα­γή στις ορέ­ξεις του κε­φα­λαί­ου. Ο μι­σθός, η σύ­ντα­ξη, οι κοι­νω­νι­κές δα­πά­νες, οι ερ­γα­σια­κές σχέ­σεις, οι πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές προ­στα­σί­ες, οι δη­μό­σιοι χώροι, τα κοι­νω­νι­κά δι­καιώ­μα­τα με την πιο πλήρη έν­νοιά τους, θα μπουν σε ακόμα με­γα­λύ­τε­ρη πίεση και αμ­φι­σβή­τη­ση. Οι «θυ­σί­ες», που θα απαι­τη­θούν, θα είναι ακόμα πιο βάρ­βα­ρες, ενώ το απο­τέ­λε­σμα θα εξα­κο­λου­θεί να είναι ακόμα πιο αβέ­βαιο και από τις υπο­σχέ­σεις του μνη­μο­νί­ου 1 (που προ­έ­βλε­πε την έξοδο από την κρίση το… 2012!).

Απέ­να­ντι σε αυτή την πο­λι­τι­κή, η μόνη απά­ντη­ση που αξί­ζει, είναι η κλι­μά­κω­ση της δρά­σης για την ανα­τρο­πή της.

Απέ­να­ντι σε αυτή την πο­λι­τι­κή, η ΝΔ και η ακρο­δε­ξιά, που βγή­καν στα κά­γκε­λα για το μα­κε­δο­νι­κό προ­σπα­θώ­ντας να δη­μιουρ­γή­σουν εθνι­κι­στι­κό μα­ζι­κό ρεύμα, κρα­τούν τώρα χα­μη­λούς τό­νους. Κα­τα­δι­κά­ζουν τις «αστο­χί­ες» του Τσί­πρα, προ­σπα­θούν να επω­φε­λη­θούν από τη δυ­σα­ρέ­σκεια του κό­σμου μπρο­στά στα επερ­χό­με­να μέτρα, αλλά φρο­ντί­ζουν να κρα­τούν στο απυ­ρό­βλη­το τον πυ­ρή­να της πο­λι­τι­κής που ορ­γα­νώ­νει η συμ­φω­νία. Τα συμ­φέ­ρο­ντα του κε­φα­λαί­ου ήταν πάντα για τη Δεξιά «η φωνή του Κυ­ρί­ου».

Σε αυτές τις νέες συν­θή­κες, το βάρος της αντί­στα­σης και της ανα­τρο­πής πέ­φτει και πάλι στις πλά­τες της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς.

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά