Ο κόσμος μας εξεγείρεται

Περάσαμε από μια περίοδο που οι «από πάνω» συνέχισαν να αντιμετωπίζουν βαθιές πολιτικές κρίσεις, ενώ αδυνατούσαν να βγουν οριστικά από την οικονομική κρίση. Αυτή η πραγματικότητα διατηρούσε ανοιχτές τις δυνατότητες. Αλλά την ίδια περίοδο, οι «από κάτω» διεθνώς έδειχναν «παγωμένοι» και απρόθυμοι να παρέμβουν δυναμικά. 

Είχε προηγηθεί ένας μεγάλος γύρος ταξικών συγκρούσεων, αγώνων κι εξεγέρσεων (το 2010-13) που δεν είχε καταφέρει να νικήσει και να ανακόψει την προσπάθεια των καπιταλιστών να φορτώσουν όλα τα βάρη της κρίσης στους εργαζόμενους και τα φτωχότερα στρώματα. Για ένα χρονικό διάστημα, βάραινε η ήττα του προηγούμενου μεγάλου γύρου, με την (φυσική, οικονομική, πολιτική) «κόπωση» και τη ματαίωση των προσδοκιών που έφερε. Σήμερα η διεθνής συγκυρία δείχνει να αλλάζει, με την επιστροφή του παράγοντα της κινηματικής ανάτασης «από τα κάτω», να επιστρέφει.

Στους ήδη υπαρκτούς «πονοκεφάλους» στα αστικά επιτελεία, προστίθεται και ο πλέον κρίσιμος κι αναντικατάστατος στην προσπάθεια να αλλάξει η τροχιά των εξελίξεων. 

Κοντά ένα χρόνο πριν, τα Κίτρινα Γιλέκα στη Γαλλία επανέφεραν τη λέξη «εξέγερση» στην Ευρώπη. Την εποχή της κορύφωσής του, το γαλλικό παράδειγμα έμεινε απομονωμένο, αλλά στη ριζοσπαστική Αριστερά άνοιγε η συζήτηση για το αν πρόκειται για «εικόνα από το μέλλον». Την περασμένη άνοιξη, η λειψή ενημέρωση ή και η κυνική αδιαφορία μετά την ήττα του πρώτου κύματος των αραβικών εξεγέρσεων (2011-13) άφησε τις πολύμηνες εξεγέρσεις που ανέτρεψαν δύο επικεφαλής καθεστώτων σε Αλγερία και Σουδάν να περάσουν σε μεγάλο βαθμό «κάτω από τα ραντάρ». Αλλά στην αραβόφωνη Αριστερά ξανάνοιγε η συζήτηση για έναν πιθανό «δεύτερο γύρο εξεγέρσεων». Ένα βραχύβιο αλλά συγκλονιστικό «ράγισμα του γύψου» στην Αίγυπτο και η εξέγερση στο Ιράκ ήρθαν ως συνέχεια. Σήμερα ο Λίβανος συγκλονίζεται από θηριώδεις καθημερινές διαδηλώσεις όπου αντηχεί το σύνθημα του 2011: «Ο λαός απαιτεί την ανατροπή του καθεστώτος!». 

Στο ενδιάμεσο νέα περί εξεγέρσεων έρχονταν κι από μακρινά κι ανέλπιστα μέρη, όπως το Χονγκ Κονγκ, όπου οι άνθρωποι διαδηλώνουν και συγκρούονται εδώ και μήνες ή νωρίτερα στο Πουέρτο Ρίκο.  

Τις τελευταίες εβδομάδες, στο «χορό» ξαναμπήκε η Λατινική Αμερική. Πρώτα το Εκουαδόρ κι έπειτα η Χιλή, ξαναέζησαν στιγμές της πρόσφατης ένδοξης ιστορίας των κινημάτων της περιοχής, όταν ξεσπούσε η «αντινεοφιλελεύθερη εξέγερση» που είχε προκαλέσει κύματα ελπίδας διεθνώς. Εργάτες, ιθαγενείς, φοιτητές, γυναίκες αψηφούν την κρατική καταστολή, επιστρατεύουν την «τεχνογνωσία» των λατινοαμερικάνικων εξεγέρσεων. 

Η ταχύτητα με την οποία ξεσπούν πλέον αυτά τα γεγονότα επιτρέπει να μιλήσει κανείς για «πυρετό» μεγάλων κινητοποιήσεων. Η Ευρώπη έδειχνε «απρόσβλητη», μέχρι την αναζωπύρωση του λαϊκού κινήματος στην Καταλονία, του οποίου η συγκλονιστική μαζικότητα και η μαχητικότητα φέρνει τις εξεγέρσεις της «περιφέρειας» μέσα στην Ευρώπη. 

Οι αφορμές για καθένα από αυτούς τους αγώνες και η συγκυρία που οδήγησε στο ξέσπασμά τους προφανώς διαφέρουν. Αξίζει να δούμε ωστόσο κάποια πρώτα «μαθήματα» και να αντλήσουμε έμπνευση. Κάποια από αυτά τα κινήματα ξεσπούν σε περιοχές που έζησαν βαριές ήττες, αποδεικνύοντας ότι και το πιο δύσκολο κλίμα μπορεί να αντιστραφεί. Κάποια επιστρέφουν γιατί παλιοί λογαριασμοί έμειναν άλυτοι, υπενθυμίζοντας ότι «η ιστορία δεν τελείωσε». Κάποια από αυτά πετυχαίνουν έμπρακτες νίκες, επαναφέροντας τη μέθοδο της μαζικής εξέγερσης ως την πλέον αποτελεσματική. 

Αυτά τα μεγάλα «γεγονότα» έρχονται στο φόντο άλλων κοινωνικών κινημάτων, πιο «μόνιμων». Οι γυναικείοι αγώνες ενάντια στο σεξισμό και οι μαθητικές διαδηλώσεις για το κλίμα διαμορφώνουν «κοινή συνείδηση» διεθνώς. Ενώ στο μέτωπο της οικολογίας, πιο μαχητικά κινήματα επαναφέρουν την πολιτική ανυπακοή και τη ριζοσπαστική δράση ενάντια στην καταστολή στους δρόμους πόλεων όπως το Λονδίνο και η Μελβούρνη. 

Όλα μαζί υπενθυμίζουν ότι τα μεγάλα γεγονότα είναι «μεταδοτικά», θυμίζοντας κάτι από την εμπειρία του 2010-13, όταν στις συνθήκες της οικονομικής κρίσης, η μεταδοτικότητα δεν γνώριζε γεωγραφικά-πολιτισμικά στεγανά: από την Ταχρίρ στην Ντελ Σολ κι από εκεί στο Occupy, κι από το Σύνταγμα στην πλατεία Γκεζί κι έπειτα στους δρόμους του Ρίο. Αυτή η «σκυταλοδρομία» είχε λήξει το 2013. Είναι εντυπωσιακό ότι εκείνη τη χρονιά συμπίπτει η ήττα των αραβικών εξεγέρσεων, η έναρξη της στροφής δεξιά στη Λατινική Αμερική και η υποχώρηση των εργατικών αγώνων στην Ευρώπη. Τότε ηττηθήκαμε και υποχωρήσαμε όλοι μαζί. Σήμερα που τα αδέλφια μας ξαναμπαίνουν σε κίνηση, να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να αντεπιτεθούμε και πάλι όλοι μαζί. 

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά