Οι διαδηλώσεις στα Σκόπια και η πολιτική κρίση

Στις αρχές Μαΐου οξύνθηκε και πάλι η πολιτική κρίση που σοβεί εδώ και καιρό στη Δημοκρατία της Μακεδονίας. Δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές ξεχύθηκαν στους δρόμους των Σκοπίων ζητώντας την παραίτηση της δεξιάς κυβέρνησης του Γκρούεφσκι. Αφορμή για το ξέσπασμα ήταν η αποκάλυψη ηχογραφημένου υλικού που καταδείκνυε την ευθύνη της αστυνομίας για το φόνο ενός νεαρού πριν από τέσσερα χρόνια. Επίσης το υλικό αποκάλυπτε ότι παρακολουθούνταν οι συνομιλίες πολλών χιλιάδων πολιτών της χώρας από το 2006, δηλ. από τότε που κυβερνά ο Γκρούεφσκι, αλλά και ότι υπήρχαν παρεμβάσεις ση δικαιοσύνη, ακόμη και εκλογική νοθεία. 

Τα σενάρια

Στις διαδηλώσεις του Μαΐου η κυβέρνηση απάντησε σε πρώτη φάση με άγρια καταστολή, ενώ σε δεύτερη φάση οργάνωσε αντιδιαδηλώσεις υποστήριξης του Γκρούεφσκι. Όλα αυτά συνδυάστηκαν με τις αιματηρές συγκρούσεις στο Κουμάνοβο, όπου επί ένα 48ωρο διεξάγονταν μάχες ανάμεσα σε Αλβανούς παραστρατιωτικούς που ανήκουν σε παρακλάδι του UCK από τη μια, και σε ειδικές δυνάμεις της χώρας από την άλλη, προκαλώντας το θάνατο σε 22 μαχητές εκατέρωθεν. Τελικά, προς τα τέλη του μήνα, οι μάχες και οι διαδηλώσεις σταμάτησαν προσωρινά και οι ηγέτες των δύο πλευρών –ο Γκρούεφσκι και ο ηγέτης της Σοσιαλδημοκρατικής Ένωσης (που είναι αξιωματική αντιπολίτευση αλλά έχει αποχωρήσει από τη Βουλή)  Ζόραν Ζάεβ– άρχισαν διαβουλεύσεις σε «ουδέτερο» έδαφος, δηλ. στο Στρασβούργο, με πρωτοβουλία της ΕΕ.

Τα Βαλκάνια έχουν μια τραγική παράδοση: διαρκείς συγκρούσεις των εθνικισμών για επεκτάσεις των αντίστοιχων κρατών, αλλά και διαρκείς ιμπεριαλιστικές παρεμβάσεις προκειμένου να εξασφαλιστούν σφαίρες επιρροής, ή γεωστρατηγικά και οικονομικά φιλέτα. Σε αυτό το περιβάλλον μπορούν να εξηγηθούν οι εξελίξεις και στη Δημοκρατία της Μακεδονίας. 

Στην ευρύτερη περιοχή ο αλβανικός εθνικισμός έχει βλέψεις όχι μόνο για ενσωμάτωση του Κοσόβου στην Αλβανία, αλλά και για ενσωμάτωση περιοχών της Σερβίας και της Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Αυτός ο μεγαλοϊδεατισμός αποτελεί βούτυρο στο ψωμί των σλαβικών εθνικισμών που παρουσιάζουν ως τρομοκρατία κάθε τι που σχετίζεται με τα δικαιώματα των Αλβανών. 

Ο Γκρούεφσκι ήταν για καιρό το αγαπημένο παιδί της Δύσης, καθώς εφάρμοσε μάλιστα τα ακραία νεοφιλελεύθερα προγράμματα που έχουμε δει και σε άλλες πρώην ανατολικές χώρες. Ωστόσο αυτά τα προγράμματα είχαν τραγικές συνέπειες για τη χώρα, γι’ αυτό και η άρχουσα τάξη της, μέσω του Γκρούεφσκι, αναζήτησε άλλες διεξόδους. Μια από αυτές ήταν η προσέγγιση με τη Ρωσία, αλλά και η προσχώρηση της Δημοκρατίας της Μακεδονίας στο σχέδιο για τον ρωσοτουρκικό αγωγό. Έτσι, παρότι δεν εγκατέλειψε την προσήλωσή του για ένταξη στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ, ξαφνικά ο Γκρούεφσκι έγινε «κακό παιδί» για τους Δυτικούς και «αποκαλύφθηκαν» οι αντιδημοκρατικές αυθαιρεσίες της κυβέρνησής του. Από «τεχνοκράτης μεταρρυθμιστής», έγινε ξαφνικά «δικτάτορας». Αντίθετα η Μόσχα τον… συμπάθησε και μάλιστα ο Ρώσος ΥΠΕΞ κατήγγειλε τις λαϊκές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στα Σκόπια ως υποκινούμενες από το εξωτερικό. 

Υποκρισία

Ωστόσο, ο αληθινός υποκινητής της λαϊκής οργής είναι οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές και οι αντιδημοκρατικές πρακτικές της ίδιας της κυβέρνησης, παρότι βεβαίως μπορεί οι δυτικές μυστικές υπηρεσίες να προσπαθούν εκ των υστέρων να καναλιζάρουν τα αιτήματα των διαδηλωτών. Το ίδιο λάθος είναι και η θεωρία για «δάκτυλο» της Δύσης όσον αφορά τα γεγονότα στο Κουμάνοβο: Ασφαλώς ο UCK και τα άλλα χρηματοδοτούμενα παρακλάδια του είναι ικανά για κάθε θερμό εθνικιστικό επεισόδιο. Όμως ο δυνητικά ωφελημένος από τις συγκρούσεις στο Κουμάνοβο ήταν ο Γκρούεφσκι που προσπάθησε να πετύχει με ένα σμπάρο δύο τρυγόνια: Πρώτον να φοβίσει τους συμπατριώτες του «θυμίζοντας» τον εξωτερικό εχθρό και δεύτερον, να διασπάσει τους αντικυβερνητικούς διαδηλωτές των Σκοπίων οι οποίοι, σε πείσμα του εθνικισμού, διαδήλωναν έχοντας υψωμένες δίπλα δίπλα, τις μακεδονικές και τις αλβανικές σημαίες.

Μετά τα γεγονότα στο Κουμάνοβο οι πρεσβευτές των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Αγγλίας, της Γερμανίας και της ΕΕ εξέδωσαν κοινό ανακοινωθέν με το οποίο απειλούσαν ανοιχτά τον Γκρούεφσκι, λέγοντας ότι με την πολιτική του «υποσκάπτονται» οι προσπάθειες της Δημοκρατίας της Μακεδονίας να ενταχθεί στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ. Όμως οι Δυτικοί δεν έχουν κανένα δικαίωμα να ομιλούν. Και οι ΗΠΑ και οι ΕΕ υποστήριξαν την απόσχιση του Κοσόβου από τη Σερβία ανοίγοντας την όρεξη και για άλλες αιματηρές αλλαγές συνόρων στα Βαλκάνια. Είναι επίσης αυτοί που υποστήριξαν τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές του Γκρούεφσκι. Είναι τουλάχιστον οξύμωρο τόσο το Βερολίνο όσο και η Ουάσινγκτον να κατηγορούν οποιονδήποτε για παρακολουθήσεις μετά τις αποκαλύψεις για το τεράστιο δίκτυο παρακολούθησης που είχαν στήσει οι μυστικές υπηρεσίες των δύο χωρών σε όλη την Ευρώπη. Δεν μπορούν επίσης να παρουσιάζονται ως αμερόληπτοι μεσολαβητές μεταξύ Γκρούεφσκι και Ζάεβ, αφού το μόνον που τους νοιάζει είναι να περιορίσουν τη ρωσική επιρροή στη χώρα και σε όλα τα Βαλκάνια. 

Ο λαός της Δημοκρατίας της Μακεδονίας, Σλάβοι και Αλβανοί, δεν μπορούν να περιμένουν τίποτε τόσο από τον Γκρούεφσκι όσο και από τον φιλοδυτικό Ζάεβ. Είτε σε συμμαχία με την ΕΕ και τις ΗΠΑ είτε σε συμμαχία με τη Ρωσία, οι εθνικιστές και τα άλλα αστικά κόμματα θα μεταφέρουν πάντα τον πλούτο στην άρχουσα τάξη και τη φτώχεια στις υποτελείς τάξεις. Οι ταξικοί αγώνες που ξέσπασαν πριν από λίγο καιρό στην κοντινή Βοσνία, δείχνουν τον μόνο ρεαλιστικό δρόμο για τους «από τα κάτω». Και το ότι, παρά τους σχεδιασμούς, τα γεγονότα στο Κουμάνοβο δεν κατάφεραν να σπάσουν την ενότητα Σλάβων και Αλβανών διαδηλωτών στα Σκόπια, είναι μια πολύτιμη παρακαταθήκη σε αυτόν τον δρόμο. 

Οι «υποκινητές» 

Στη Δημοκρατία της Μακεδονίας εφαρμόστηκαν οξύτατες νεοφιλελεύθερες πολιτικές την τελευταία εικοσαετία. Οι ιδιωτικοποιήσεις ήταν εκτεταμένες και περιλάμβαναν ακόμη και βασικές υποδομές όπως τα διυλιστήρια (το μοναδικό διυλιστήριο της χώρας το έχει αρπάξει η ελληνική ΕΛΠΕ), τις τράπεζες (η Stopanska Banka, η μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας, ανήκει στην ελληνική Εθνική Τράπεζα), τη διανομή του ηλεκτρικού ρεύματος (την πήρε η αυστριακή EVN) και τις τηλεπικοινωνίες (τις πήρε η ουγγρική MATAV). 

Επίσης τα δώρα («κίνητρα») στους καπιταλιστές είναι τεράστια: Ο φορολογικός συντελεστής σταματά στο 10%, οι ασφαλιστικές εισφορές είναι εξαιρετικά χαμηλές, η διαδικασία ίδρυσης επιχείρησης πολύ φτηνή, και τα ακίνητα επίσης πολύ φτηνά. Είναι αυτοί οι λόγοι για τους οποίους μεταφέρθηκαν στη χώρα εκατοντάδες ελληνικές αλλά και άλλες δυτικές επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα το δημόσιο χρέος έμεινε εξαιρετικά χαμηλό (26% του ΑΕΠ), μιας και το νεοφιλελεύθερο μοντέλο δεν προέβλεπε δαπάνες για νοσοκομεία, παιδεία κ.λπ. Η χώρα παρουσιάζει διαχρονικά αύξηση του ΑΕΠ, δηλ. εδώ και καιρό «έχει έρθει η ανάπτυξη». 

Τι σημαίνουν άραγε όλα αυτά τα «τέλεια» οικονομικά στοιχεία για τους εργαζόμενους και τον υπόλοιπο πληθυσμό; Από το 1993 μέχρι το 2014 η ανεργία ήταν κατά μέσο όρο ψηλότερη από την Ελλάδα του μνημονίου, δηλ. ήταν επισήμως 31,75% και ανεπισήμως 36%! Μάλιστα το 2005 ενώ η παγκόσμια οικονομική φούσκα ήταν ακόμη στα πάνω της, η ανεργία είχε φτάσει στο 37,3%! Σήμερα υπάρχουν περιοχές (π.χ. στα βορειοανατολικά) όπου η ανεργία φτάνει στο 63%. 

Μήπως ήταν άραγε οι υψηλοί μισθοί αυτοί που εμπόδισαν τη μείωση της ανεργίας; Κάθε άλλο: οι μισθοί στη Δημοκρατία της Μακεδονίας είναι οι χαμηλότεροι στην περιοχή: στο Μαυροβούνιο ο μέσος μισθός είναι 473 ευρώ, στη Βοσνία 423, στη Σερβία 381, στην Αλβανία 377 και στη Μακεδονία μόλις 352 ευρώ!