Οι αποφάσεις των Ευρωπαίων ηγετών προβλέπουν περαιτέρω στρατιωτικοποίηση των συνόρων, με ενίσχυση της Frontex και της φύλαξης των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων.
Ο αντιμεταναστευτικός τζιχαντισμός της ΕΕ
Το πρόσφατο πολύνεκρο ναυάγιο στη Λαμπεντούζα, όπου πάνω από 700 πρόσφυγες έχασαν τη ζωή τους, «συγκλόνισε» τους Ευρωπαίους ηγέτες οι οποίοι συγκάλεσαν έκτακτη σύνοδο κορυφής για να βρουν τη λύση. Η σύνοδος έγινε, λύση όμως, όπως ήταν φυσικό και αναμενόμενο, δεν βρέθηκε.
Η Σύνοδος Κορυφής
Οι αποφάσεις των Ευρωπαίων ηγετών προβλέπουν περαιτέρω στρατιωτικοποίηση των συνόρων, με ενίσχυση της Frontex και της φύλαξης των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων, ενώ προβλέπεται τριπλασιασμός της χρηματοδότησης για επιχειρήσεις διάσωσης, με κάποιες χώρες-μέλη να προσφέρουν πλοιάρια αλλά να επιμένουν ότι δεν πρόκειται να δέχονται πρόσφυγες, οι οποίοι «πρέπει» να ζητούν άσυλο από τις χώρες πρώτης υποδοχής, όπως ορίζουν οι διεθνείς συμβάσεις. Καμία πρόβλεψη δεν υπάρχει για δομές υποδοχής των προσφύγων, και μόνο προσχηματικά ορίζεται ο αριθμός των... 5.000 ανθρώπων που θα γίνουν δεκτοί από την ΕΕ. Και οι υπόλοιποι τι θα γίνουν, από τη στιγμή που προέρχονται από χώρες που δεν είναι δυνατόν να σταλούν πίσω; Προφανώς αυτό δεν απασχολεί τους Ευρωπαίους ηγέτες.
Παράλληλα προαναγγέλλεται ένας ιδιότυπος «πόλεμος ενάντια στους διακινητές», που κυρίως βρίσκονται στη Λιβύη, με στρατιωτικές επιχειρήσεις που στόχο θα έχουν τα πλοιάριά τους. Προφανώς η λύση για να μην πνίγονται οι πρόσφυγες στη Μεσόγειο είναι να βυθίζονται τα πλοιάρια πριν αποπλεύσουν. Ο «ένοχος» για τους πνιγμούς των προσφύγων βρέθηκε και είναι οι διακινητές. Οι τελευταίοι προφανώς και έχουν μερίδιο ευθύνης για τους πνιγμούς, αφού στοιβάζουν τους ανθρώπους σε ακατάλληλα πλοιάρια, τα οποία πάντα είναι υπερφορτωμένα, και επιπλέον παίρνουν υπέρογκα ποσά από τον καθένα, αφού οι πρόσφυγες βρίσκονται σε απελπιστική κατάσταση και αποτελούν εύκολα θύματα εκμετάλλευσης. Όμως οι διακινητές είναι ο τελευταίος κρίκος στην αλυσίδα των ιμπεριαλιστικών εγκλημάτων που διαπράττονται στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής. Οι κύριοι υπαίτιοι είναι οι μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που ευθύνονται για τις επεμβάσεις και τους πολέμους, καθώς και τον οικονομικό στραγγαλισμό πολλών χωρών σε εκείνες τις περιοχές του κόσμου.
Ο μόνος τρόπος να «χτυπήσει» κανείς τους διακινητές-δουλεμπόρους είναι να δημιουργήσει νόμιμες και ασφαλείς διόδους από τις οποίες οι άνθρωποι που φεύγουν κυνηγημένοι από τις χώρες τους θα μπορούν να περάσουν στην Ευρώπη χωρίς κίνδυνο. Αλλά προφανώς αυτό δεν είναι μέσα στις προθέσεις των Ευρωπαίων ηγετών, που κάνουν τα πάντα για να θωρακίσουν τα σύνορα της Ευρώπης-φρούριο και να εμποδίσουν τους πρόσφυγες να εισέλθουν. Τη στιγμή όμως που οι συγκρούσεις μαίνονται σε τόσες περιοχές του πλανήτη, δεν μπορείς να εμποδίσεις τους ανθρώπους από το να προσπαθήσουν να έρθουν –μπορείς απλώς να οδηγήσεις κάποιους από αυτούς στο θάνατο κλείνοντας τα σύνορα.
Το «σχέδιο» Αβραμόπουλου
Στο ίδιο πνεύμα είναι και το «σχέδιο δράσης» 10 σημείων που παρουσίασε ο Δ. Αβραμόπουλος ως επίτροπος Μετανάστευσης. Πολλά από αυτά τα σημεία αφορούν τον «πόλεμο ενάντια στους διακινητές», ενώ προτείνει να παίρνονται τα δακτυλικά αποτυπώματα των ανθρώπων που καταφθάνουν στην Ευρώπη (σε τι ακριβώς θα βοηθήσει αυτό, μόνο ο Αβραμόπουλος το ξέρει) και να δίνονται κίνητρα για «εθελοντικό επαναπατρισμό» των παράνομων μεταναστών. Το τελευταίο είναι εντελώς ανούσιο αφού το 80% περίπου είναι προσφυγικοί πληθυσμοί, αλλά γενικότερα ο εθελοντικός επαναπατρισμός για διάφορους λόγους δεν λειτουργεί –υποτίθεται ότι ήταν ένας από τους βασικούς στόχους των κέντρων κράτησης αλλά ένα ελάχιστο ποσοστό εθελοντικών επαναπατρισμών διεκπεραιώθηκε στην πράξη. Κατά τα άλλα, δεν υπάρχει ούτε λέξη για πιο δίκαιη κατανομή των προσφύγων στις χώρες της ΕΕ ούτε για πρόβλεψη δομών υποδοχής στην Ελλάδα και την Ιταλία που δέχονται την κύρια μάζα των προσφύγων.
Μόνη λύση, τα ανοιχτά σύνορα
Όλα αυτά δεν αποτελούν απλώς ημίμετρα, δεν είναι καν μέτρα. Είναι απέλπιδες προσπάθειες των ηγετών της ΕΕ να μην αντιμετωπίσουν τα θύματα των δικών τους ιμπεριαλιστικών πολιτικών. Να μειώσουν όσο γίνεται τον αριθμό των απελπισμένων που θα αναζητήσουν καταφύγιο στις χώρες της ΕΕ, κλείνοντας τα σύνορα και κάνοντας την είσοδο δύσκολη και επικίνδυνη.
Απέναντι στις λογικές της αποτροπής και της Ευρώπης-φρούριο, οι λύσεις που έχουμε εμείς να προτάξουμε είναι τα ανοιχτά σύνορα και οι δομές υποδοχής των προσφύγων. Η δημιουργία ασφαλών διόδων είναι μονόδρομος προκειμένου να σταματήσει η Μεσόγειος να είναι ένα απέραντο νεκροταφείο. Και από κει και πέρα, όταν οι πρόσφυγες φτάσουν στην Ευρώπη, πρέπει να τους εξασφαλιστεί μια αξιοπρεπής διαβίωση.
Όσους πρόσφυγες επιθυμούν να πάνε σε άλλες χώρες της ΕΕ, οι διεθνείς συνθήκες τούς υποχρεώνουν να παραμείνουν στη χώρα πρώτης υποδοχής. Αυτό προφανέστατα πρέπει να αλλάξει, και να υπάρξει δίκαιη κατανομή των προσφύγων στις χώρες της ΕΕ.
Αλλά και για όσους επιθυμούν να παραμείνουν, πρέπει να δημιουργηθούν δομές φιλοξενίας ώστε να έχουν τις παροχές που κανονικά πρέπει να περιλαμβάνει το άσυλο, και όχι να αφήνονται να πεθάνουν από το κρύο και την πείνα αν δεν καταφέρουν –που είναι και το πιο πιθανό– να βρουν δουλειά.
Οι πρόσφυγες δεν είναι το πρόβλημα –είναι τα θύματα. Το πρόβλημα είναι οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, οι πόλεμοι, τα αυταρχικά καθεστώτα. Όπως το πρόβλημα για εμάς στην Ελλάδα, και σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης, είναι οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές λιτότητας. Τα ανοιχτά σύνορα για τα θύματα του ιμπεριαλισμού είναι η μόνη απάντηση στις προσπάθειες των ιμπεριαλιστών να τους οδηγήσουν από τη μία φρίκη, δηλαδή τον πόλεμο, στην άλλη, δηλαδή στον πνιγμό.
Μύθος ότι οι περισσότεροι πρόσφυγες έρχονται στην Ευρώπη
Το 2014 οι πρόσφυγες ξεπέρασαν τα 50 εκατομμύρια, ενώ 10 εκατομμύρια από αυτούς έγιναν πρόσφυγες μέσα στη χρονιά. Οι καταγεγραμμένοι θάνατοι από πνιγμό στη Μεσόγειο είναι πάνω από 4.000, ενώ κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει πόσες ζωές προσφύγων ενδέχεται να έχουν χαθεί σε ναυάγια για τα οποία δεν μάθαμε ποτέ. Το 2015 αναμένεται να είναι ακόμα πιο τραγικό, αφού ήδη πριν τελειώσει ο Απρίλιος οι πνιγμοί προσφύγων στη Μεσόγειο ξεπερνούν τους 1.500. Και όπως όλα δείχνουν, οι προσφυγικές ροές όχι μόνο δεν θα μειωθούν, αλλά αναμένεται να αυξηθούν.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Frontex και της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, η μεγάλη πλειονότητα των προσφύγων προέρχονται από χώρες της βόρειας και της υποσαχάριας Αφρικής, καθώς και της Μέσης Ανατολής, με κυριότερες τη Συρία, την Ερυθραία και τη Σομαλία, όπου οι συνεχείς συγκρούσεις και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθιστούν αδύνατη την επιβίωση για πολλούς ανθρώπους. Καθώς οι συνθήκες σε αυτές τις χώρες γίνονται όλο και πιο δύσκολες και δεν φαίνεται κάποια άμεση προοπτική βελτίωσης, είναι σαφές ότι οι προσφυγικές ροές δεν θα μειωθούν. Ταυτόχρονα, όχι μόνο δεν βελτιώνονται οι συνθήκες στις χώρες όπου υπάρχουν συγκρούσεις, αλλά δημιουργούνται συνεχώς και νέες εστίες σύγκρουσης, όπως ο πόλεμος της (αγαπημένης στη Δύση) σαουδαραβικής μοναρχίας ενάντια στην Υεμένη που αναμένεται να προκαλέσει κύματα προσφύγων από τη χώρα αυτή.
Στην Ευρώπη ωστόσο καταλήγει ένα μικρό ποσοστό από τους πρόσφυγες αυτούς. Σύμφωνα με έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας, οι χώρες που έχουν υποδεχτεί τη συντριπτική πλειονότητα των προσφύγων βρίσκονται όλες στη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ασία. Ο Λίβανος και η Ιορδανία έχουν δεχτεί τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων σε σχέση με το μέγεθός τους, ενώ σε σχέση με την κατάσταση της οικονομίας τους η Αιθιοπία και το Πακιστάν έχουν αναλάβει τα μεγαλύτερα βάρη.
Και μπορεί το ποσοστό των προσφύγων που καταλήγουν στην Ευρώπη να μην είναι μεγάλο, αλλά αυτό δεν εμποδίζει την Ευρώπη να κάνει ό,τι μπορεί για να το περιορίσει περισσότερο. Πριν από το 2012, οπότε ολοκληρώθηκε ο φράχτης του Έβρου, οι περισσότεροι πρόσφυγες εισέρχονταν στην Ευρώπη από τα χερσαία σύνορα της Ελλάδας και της Βουλγαρίας. Μετά την ολοκλήρωση αυτού του «έργου» οι περισσότεροι πρόσφυγες επιχειρούν να εισέλθουν από τα θαλάσσια σύνορα της Ιταλίας, της Ελλάδας και της Μάλτας. Όπως είναι φυσικό, ο φράχτης και η φύλαξη των συνόρων από τη Frontex δεν έχουν μειώσει την εισροή προσφύγων, η οποία, όπως ήδη αναφέραμε, αυξάνεται κάθε χρόνο επειδή επιδεινώνονται οι συνθήκες σε πολλές περιοχές του κόσμου. Το μόνο που «πέτυχε» ο φράχτης είναι να γίνει η Μεσόγειος ένα απέραντο νεκροταφείο, όπου καθημερινά πνίγονται άνθρωποι στην προσπάθειά τους να βρουν μια καλύτερη ζωή.
Τι πρέπει να διεκδικήσει η κυβέρνηση από την ΕΕ
Η ελληνική κυβέρνηση καλείται να διεκδικήσει ουσιαστικές αλλαγές στη μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ, αφού η Ελλάδα είναι μία από τις τρεις χώρες (μαζί με την Ιταλία και τη Μάλτα) που αντιμετωπίζουν το θέμα αυτό πιο άμεσα. Πόσο μάλλον από τη στιγμή που είναι μια κυβέρνηση με κορμό την Αριστερά, που πρέπει και μπορεί να έχει εντελώς διαφορετική κατεύθυνση από τις προηγούμενες κυβερνήσεις, των οποίων η λογική ήταν αυτή της αποτροπής και «του βίου αβίωτου».
Ωστόσο, ο πρωθυπουργός στην ομιλία του στη Σύνοδο Κορυφής δεν έθεσε τα ζητήματα με αρκετά αιχμηρό τρόπο. Δεν ζήτησε την κατανομή των προσφύγων σε όλες τις χώρες της ΕΕ, ανάλογα με το πού επιθυμούν να πάνε. Όσον αφορά τις νόμιμες διόδους, ζήτησε τη «διεύρυνση νόμιμων οδών πρόσβασης για προστασία προς την ΕΕ (πχ. θεωρήσεις εισόδου για λόγους ανθρωπιστικούς αλλά και για λόγους εργασίας, σπουδών κ.ά.)». Δεν ζήτησε να υπάρχουν νόμιμες και ασφαλείς δίοδοι για όλους τους πρόσφυγες πολέμου, κάτι που αποτελεί αίτημα ακόμα και της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ. Τέλος, χαιρέτισε την αύξηση της χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις Triton, Poseidon και Frontex, που αποτελούν κυρίως επιχειρήσεις αποτροπής εισόδου παρά διάσωσης, ενώ εκφράστηκε θετικά και για τον πόλεμο στους διακινητές.
Η αναπληρώτρια υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Τ. Χριστοδουλοπούλου δήλωσε ότι η έκτακτη χρηματοδότηση που δόθηκε στην Ελλάδα πρέπει να απορροφηθεί άμεσα με νομοθετικές ρυθμίσεις ώστε να δημιουργηθούν δομές φιλοξενίας. Η υπουργός τόνισε ότι «η ανθρωπιστική κρίση στη Μεσόγειο δεν έχει να κάνει μόνο με τους εκατοντάδες νεκρούς αλλά και με τους χιλιάδες πρόσφυγες πολέμου που αναζητούν ένα ασφαλές καταφύγιο στην Ελλάδα και στις γειτονικές χώρες».
Το σχέδιο της κυβέρνησης που παρουσίασε πριν από λίγες μέρες η υπουργός περιλαμβάνει τη μεταφορά προσφύγων και μεταναστών από τα νησιά σε χώρους σε όλη την Ελλάδα (τους οποίους θα υποδείξουν οι δήμοι), τη ναύλωση πλοίου για τη μεταφορά τους, τη δημιουργία ολοκληρωμένου συστήματος περίθαλψης και την ίδρυση 8 αποκεντρωμένων γραφείων χορήγησης ασύλου.
Ας ελπίσουμε να υλοποιηθεί σύντομα αυτό το σχέδιο, γιατί κάθε μέρα που περνάει η κατάσταση για τους πρόσφυγες που βρίσκονται στη χώρα μας γίνεται και πιο δύσκολη.
