Οι πολιτικές εξελίξεις στην τελική ευθεία

Μπαί­νου­με στην τε­λι­κή φάση της δρα­μα­τι­κής πε­ριό­δου του Μνη­μο­νί­ου 3. Στη φάση κατά την οποία θα κρι­θούν οι πο­λι­τι­κοί συ­σχε­τι­σμοί δύ­να­μης στην «επό­με­νη μέρα», μετά την τυ­πι­κή λήξη του «προ­γράμ­μα­τος» που η κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ συμ­φώ­νη­σε με την ΕΕ και τους δα­νει­στές τον Αύ­γου­στο του 2015.

Είναι απα­ραί­τη­το να υπο­γραμ­μί­σου­με ότι η λήξη του «προ­γράμ­μα­τος», τον Αύ­γου­στο του 2018, δεν ση­μαί­νει λήξη των μνη­μο­νί­ων. Αντί­θε­τα, όλοι οι αντι­δρα­στι­κοί νόμοι και οι νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες αντι­με­ταρ­ρυθ­μί­σεις των μνη­μο­νί­ων 1,2 και 3 θα πα­ρα­μεί­νουν σε πλήρη ισχύ, μέ­χρις ότου ο κό­σμος μας βρει τη δύ­να­μη για να τους ανα­τρέ­ψει. Επί­σης, ο Αύ­γου­στος του 2018 δεν ση­μαί­νει κά­ποιο τέλος της «επι­τή­ρη­σης»: αντί­θε­τα η ασκού­με­νη κοι­νω­νι­κο-οι­κο­νο­μι­κή πο­λι­τι­κή στην Ελ­λά­δα θα πα­ρα­μεί­νει υπό την «επι­τή­ρη­ση» του ESM και των «αγο­ρών», του­λά­χι­στον ως το… 2060 (όπως ορί­ζει το Μνη­μό­νιο 3 που υπέ­γρα­ψε ο Αλ. Τσί­πρας).

Είναι, ακόμα, απα­ραί­τη­το να υπεν­θυ­μί­σου­με ότι μέχρι τον Αύ­γου­στο του 2018 υπάρ­χει ακόμα πολλή μνη­μο­νια­κή δου­λειά για να γίνει. Αυτό εν­νο­εί ο Ντάι­σελ­μπλουμ όταν χαι­ρε­τί­ζει μεν τη νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη προ­σαρ­μο­γή του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, αλλά υπο­γραμ­μί­ζει, επί­σης, ότι υπάρ­χει «με­γά­λος όγκος με­ταρ­ρυθ­μι­στι­κού έργου» που θα πρέ­πει να επι­βλη­θεί.

Το επι­τε­λείο του Αλ. Τσί­πρα δια­τυ­μπα­νί­ζει την πρό­θε­ση να ολο­κλη­ρώ­σει γρή­γο­ρα την 3η αξιο­λό­γη­ση, ως προ­ϋ­πό­θε­ση για το χτί­σι­μο του δικού του success story. Δεν θα είναι τόσο εύ­κο­λη δου­λειά. Η κυ­βέρ­νη­ση οφεί­λει να βρει τρόπο για να επι­τα­χυν­θούν οι πλει­στη­ρια­σμοί, να συρ­ρι­κνώ­σει τα επι­δό­μα­τα που συν­δέ­ο­νται με το μισθό ή τις συ­ντά­ξεις για να μειώ­σει τις δα­πά­νες χρη­μα­το­δό­τη­σής τους, να «αφο­μοιώ­σει» το κοι­νω­νι­κό σοκ που επι­φέ­ρει η πε­ρι­κο­πή των νέων συ­ντά­ξε­ων με το νόμο Κα­τρού­γκα­λου και να αλ­λά­ξει το συν­δι­κα­λι­στι­κό νόμο, κα­ταρ­γώ­ντας τις προ­στα­σί­ες στα συν­δι­κά­τα και τα δι­καιώ­μα­τα για απερ­για­κή δράση που εμπε­ριεί­χε ο ν. 1264. Ίσως τί­πο­τα δεν πε­ρι­γρά­φει κα­λύ­τε­ρα τον εκ­φυ­λι­σμό της ηγε­σί­ας του

ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ από τη δέ­σμευ­σή της να κα­τε­δα­φί­σει την ερ­γα­τι­κή νο­μο­θε­σία που ψή­φι­σε το ΠΑΣΟΚ της σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κής πε­ριό­δου, κάτω από την πίεση του κύ­μα­τος των ερ­γα­τι­κών αγώ­νων της Με­τα­πο­λί­τευ­σης.

Ταυ­τό­χρο­να η κυ­βέρ­νη­ση οφεί­λει να πα­τή­σει γκάζι στις ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις, φτά­νο­ντας στο «σκλη­ρό πυ­ρή­να» της ιδιω­τι­κο­ποί­η­σης στο ηλε­κτρι­κό ρεύμα και στο νερό, δη­λα­δή σε κρί­σι­μα κοι­νω­νι­κά αγαθά που κα­θο­ρί­ζουν την κα­θη­με­ρι­νή ζωή εκα­τομ­μυ­ρί­ων αν­θρώ­πων.

Αυτά τα σκλη­ρά στοι­χεία της πραγ­μα­τι­κής πο­λι­τι­κής δη­μιουρ­γούν την τάση της απο­συ­σπεί­ρω­σης του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και ενι­σχύ­ουν τη μεί­ω­ση της εκλο­γι­κής επιρ­ρο­ής του. Αυτά τα στοι­χεία θα επι­χει­ρεί να κα­λύ­ψει το επι­τε­λείο του Τσί­πρα, πίσω από το μαν­δύα του επι­κοι­νω­νια­κού πο­λέ­μου, που ήδη έχει ξε­κι­νή­σει.

Είναι σαφές ότι η κυ­βέρ­νη­ση θα επι­χει­ρεί να ισο­φα­ρί­σει ένα τμήμα των απω­λειών της στις ερ­γα­τι­κές και λαϊ­κές μάζες με κέρδη που υπο­λο­γί­ζει ότι θα έχει από τη βελ­τί­ω­ση των σχέ­σε­ών της με τμή­μα­τα της κυ­ρί­αρ­χης τάξης και τμή­μα­τα των ανώ­τε­ρων με­σο­στρω­μά­των. Ο Τσί­πρας φι­λο­τε­χνεί την ει­κό­να ότι, αν και απο­δεί­χθη­κε ότι δεν ήταν «κόκ­κι­νος γάτος», μπο­ρεί, όμως, να «πιά­νει τα πο­ντί­κια»: βα­δί­ζει προς μια πο­λι­τι­κή ανα­μέ­τρη­ση με βα­σι­κό τον ισχυ­ρι­σμό ότι μπό­ρε­σε να επι­βά­λει ακραία αντι­κοι­νω­νι­κά μέτρα, πε­ριο­ρί­ζο­ντας τις ερ­γα­τι­κές και λαϊ­κές αντι­δρά­σεις. Η προ­σπά­θεια «ει­σπή­δη­σης» στα εκλο­γι­κά ακρο­α­τή­ρια της Δε­ξιάς και του σο­σιαλ­φι­λε­λεύ­θε­ρου κέ­ντρου, αν και είναι η μόνη «δε­ξα­με­νή» στην οποία μπο­ρεί να απευ­θυν­θεί με ελ­πί­δες κά­ποιες απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τας η νε­ο­μνη­μο­νια­κή συμ­μα­χία των ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ, δεν απο­τε­λεί βάση για ιδιαί­τε­ρες φι­λο­δο­ξί­ες. Γιατί, για πα­ρά­δειγ­μα, οι εσω­τε­ρι­κοί αντα­γω­νι­σμοί στο μπλοκ της κυ­ρί­αρ­χης τάξης μάλ­λον συ­νι­στούν ναρ­κο­πέ­διο παρά πεδίο ευ­και­ριών για την ηγε­σία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Που με το ένα χέρι θα μπο­ρεί να μοι­ρά­ζει «δου­λειές» (όπως στα ΜΜΕ, όπως στα φι­λέ­τα του Δη­μο­σί­ου, όπως στους «κου­λο­χέ­ρη­δες» των VLT’s, όπως στις συμ­φω­νί­ες για τα εξο­πλι­στι­κά κ.ο.κ.), όμως με το άλλο χέρι θα οφεί­λει να απο­κρού­ει τα χτυ­πή­μα­τα των αντα­γω­νι­στών των με­λισ­σα­νο­σαβ­βί­δη­δων.

Με τούτα και με εκεί­να, η κυ­βέρ­νη­ση πρέ­πει να πάρει τις απο­φά­σεις της μέσα στην άνοι­ξη του 2018. Είτε να πάει μέσα σε αυτόν το χρόνο σε μια εκλο­γι­κή ανα­μέ­τρη­ση –ελ­πί­ζο­ντας σε μια πε­ριο­ρι­σμέ­νων δια­στά­σε­ων ήττα– είτε να πα­ρα­μεί­νει μέχρι τέ­λους στην κα­ρέ­κλα της εξου­σί­ας, βα­δί­ζο­ντας προς μια εκλο­γι­κή συ­ντρι­βή. Γιατί το μνη­μό­νιο 3 θέτει ως στόχο πλε­ό­να­σμα 3,5% για το 2018, οπότε στο τέλος αυτής της χρο­νιάς δεν θα υπάρ­χουν πε­ρι­θώ­ρια για success story. Γιατί το μνη­μό­νιο 3 ορί­ζει ότι από την 1.1.2019 ενερ­γο­ποιεί­ται ο «κό­φτης» του νόμου Κα­τρού­γκα­λου για τις κα­τα­βαλ­λό­με­νες συ­ντά­ξεις (κα­τάρ­γη­ση της «προ­σω­πι­κής δια­φο­ράς») και κα­ταρ­γεί­ται το αφο­ρο­λό­γη­το ει­σό­δη­μα (απο­γειώ­νο­ντας τη φο­ρο­λό­γη­ση των λαϊ­κών νοι­κο­κυ­ριών).

Σε αυτήν την πο­ρεία η ηγε­τι­κή ομάδα Τσί­πρα έχει ένα ακόμα δυ­σε­πί­λυ­το πρό­βλη­μα να αντι­με­τω­πί­σει: τη δια­τή­ρη­ση της συ­νο­χής του κόμ­μα­τός της. Στον πε­ρι­λά­λη­το επερ­χό­με­νο ανα­σχη­μα­τι­σμό θα ανα­βαθ­μι­στεί, λέει, η «ομάδα των νέων παι­διών» που –όπως ο Αλ. Τσί­πρας– απέ­δει­ξαν ότι δεν έχουν ιδιαί­τε­ρες ανα­στο­λές στην άσκη­ση της μνη­μο­νια­κής πο­λι­τι­κής, αφού δεν χα­ρα­κτη­ρί­ζο­νται από «ιδε­ο­λο­γι­κές αγκυ­λώ­σεις». Όμως υπάρ­χει και η ομάδα των «πα­λιό­τε­ρων παι­διών» (δεν είναι τυ­χαίο ότι στις «διαρ­ρο­ές» του Μα­ξί­μου επα­νέρ­χε­ται η αιχμή κατά «του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ του 4%») που είχε την αυ­τα­πά­τη ότι θα μπο­ρού­σε να συν­δυά­σει ομαλά τη μνη­μο­νια­κή πο­λι­τι­κή με μια κά­ποια ανα­φο­ρά στην… Αρι­στε­ρά, στις ιδέες και στις πα­ρα­δό­σεις της. Οι αιχ­μές που πρό­σφα­τα δια­τυ­πώ­θη­καν δη­μο­σί­ως για το με­τα­να­στευ­τι­κό, για τους εξο­πλι­σμούς, για κά­ποιες επι­λο­γές στις ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις, δεί­χνουν ότι η έντα­ση με­γε­θύ­νε­ται και στο εν­δε­χό­με­νο που θα βα­θύ­νουν τα πο­λι­τι­κά αδιέ­ξο­δα, μπο­ρεί να πάρει πιο απει­λη­τι­κές δι­στά­σεις.

Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα η μο­να­δι­κή ελ­πί­δα του Αλ. Τσί­πρα βα­σί­ζε­ται στα προ­βλή­μα­τα ηγε­σί­ας και συ­νο­χής της ΝΔ. Στα προ­βλή­μα­τα που ήρθαν στην επι­φά­νεια με την ανά­σχε­ση της πει­στι­κό­τη­τας του Κυρ. Μη­τσο­τά­κη, με την επα­νε­νερ­γο­ποί­η­ση του Α. Σα­μα­ρά και τις διαρ­ρο­ές για τις επα­φές του Κ. Κα­ρα­μαν­λή (όπως τις «κρυ­φές» δια­δο­χι­κές συ­να­ντή­σεις με τον πρέ­σβη των ΗΠΑ στην Αθήνα, Τζ. Πάιατ).

Όμως ο εγκλω­βι­σμός στο δί­πο­λο με­τα­ξύ της νε­ο­μνη­μο­νια­κής ηγε­σί­ας του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και της ακραιφ­νούς ηγε­σί­ας της ΝΔ, δεν εγκυ­μο­νεί τί­πο­τα θε­τι­κό για τα συμ­φέ­ρο­ντα των ερ­γα­τι­κών και λαϊ­κών τά­ξε­ων.

Η πο­λι­τι­κή σύ­γκρου­ση για την «επό­με­νη μέρα» μετά την τυ­πι­κή λήξη του μνη­μο­νί­ου 3, θα έχει πολλά και δια­δο­χι­κά επει­σό­δια. Μέσα σε αυτά, το κρί­σι­μο ζη­τού­με­νο θα εξα­κο­λου­θεί να είναι το αν θα δια­μορ­φω­θεί μια ρι­ζο­σπα­στι­κή αρι­στε­ρή δύ­να­μη αντι­πο­λί­τευ­σης, ικανή να κάνει μα­ζι­κή πο­λι­τι­κή.

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από "Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά", φ.395 (8/11/2017)