Οι πρόσφυγες, οι ΜΚΟ και οι τραγικές ευθύνες του κράτους

Υπουρ­γοί, πο­λι­τι­κά στε­λέ­χη και κάθε εί­δους πα­ρα­τρε­χά­με­νοι ανα­κοί­νω­σαν μέτρα σχε­τι­κά με τον έλεγ­χο των ΜΚΟ και την κα­τα­σκευή κλει­στών κέ­ντρων για τους πρό­σφυ­γες. Κάπως έτσι η μπάλα ξα­να­πέ­φτει στην εξέ­δρα και όλοι είναι ικα­νο­ποι­η­μέ­νοι. Η κυ­βέρ­νη­ση πα­ρου­σιά­ζε­ται απο­φα­σι­στι­κή, ένα με­γά­λο κομ­μά­τι στή­ρι­ξης των προ­σφύ­γων στο­χο­ποιεί­ται, οι πρό­σφυ­γες συ­νε­χί­ζουν να υπο­φέ­ρουν και το ρα­τσι­στι­κό αφή­γη­μα ανα­πα­ρά­γε­ται με νέους τρό­πους.

Ακρι­βο­πλη­ρω­μέ­νη εξα­θλί­ω­ση

Τους τε­λευ­ταί­ους μήνες η κα­τά­στα­ση στα νησιά είναι απελ­πι­στι­κή. Χι­λιά­δες άν­θρω­ποι ζουν κάτω από άθλιες συν­θή­κες σε υπερ­φορ­τω­μέ­νες αριθ­μη­τι­κά δομές, οι οποί­ες δεν κα­λύ­πτουν ούτε τις στοι­χειώ­δεις ανά­γκες. Οι φω­το­γρα­φί­ες με παι­δά­κια να ζουν μέσα στις λά­σπες και τα σκου­πί­δια, με πα­ρά­γκες να μπά­ζουν νερά από τη βροχή, αλλά και αν­θρώ­πους να ζουν κυ­ριο­λε­κτι­κά ο ένας πάνω στον άλλο, χωρίς τις απα­ραί­τη­τες εγ­γυ­ή­σεις υγιει­νής, ια­τρο­φαρ­μα­κευ­τι­κής πε­ρί­θαλ­ψης, ρου­χι­σμού και δια­τρο­φής, απο­τε­λούν μια μαύρη κη­λί­δα που δεν λέει να σβή­σει. Δεν χρειά­ζε­ται να είναι κα­νείς ακρο­α­ρι­στε­ρός ή αλ­λη­λέγ­γυος για να κα­τα­λά­βει τι συμ­βαί­νει στη Λέσβο και στα υπό­λοι­πα νησιά. Τα ίδια τα διε­θνή δι­κα­στή­ρια έχουν κα­τα­δι­κά­σει πολ­λά­κις τη χώρα για τις απάν­θρω­πες συν­θή­κες υπό τις οποί­ες ζουν χι­λιά­δες πρό­σφυ­γες. Το ζή­τη­μα όμως είναι ότι αυτές οι πα­νά­θλιες συν­θή­κες είναι αρ­κε­τά ακρι­βο­πλη­ρω­μέ­νες.

Η Ελ­λά­δα έχει λάβει τε­ρά­στια κον­δύ­λια για τη δια­χεί­ρι­ση της προ­σφυ­γι­κής κρί­σης. Σύμ­φω­να με επί­ση­μα στοι­χεία της Ευ­ρω­παϊ­κής Επι­τρο­πής (Ιού­λιος 2019), το ελ­λη­νι­κό κρά­τος έχει λάβει υπέ­ρο­γκα ποσά από τρία δια­φο­ρε­τι­κά τα­μεία από το 2015 μέχρι σή­με­ρα. Συ­γκε­κρι­μέ­να ανα­φέ­ρε­ται ότι δό­θη­καν στην Ελ­λά­δα 1,03 δι­σε­κα­τομ­μύ­ρια ευρώ από το Τα­μείο Με­τα­νά­στευ­σης, Ασύ­λου και Έντα­ξης, 397,6 εκα­τομ­μύ­ρια ευρώ από το Τα­μείο Διε­θνούς Ασφά­λειας και 644,5 εκα­τομ­μύ­ρια ευρώ από το Όρ­γα­νο Έκτα­κτης Βο­ή­θειας. Η οι­κο­νο­μι­κή βο­ή­θεια της ΕΕ μέχρι τον Ια­νουά­ριο του 2020 εκτι­μά­ται ότι έχει ανέλ­θει στα 2,23 δι­σε­κα­τομ­μύ­ρια ευρώ. Τα πα­ρα­πά­νω υπέ­ρο­γκα ποσά κα­τα­νέ­μο­νται στις κρα­τι­κές αρχές, σε διε­θνείς ορ­γα­νι­σμούς και σε ΜΚΟ. Οι κρα­τι­κές αρχές φέ­ρε­ται να έχουν λάβει το αστρο­νο­μι­κό ποσό του 1,2 δι­σε­κα­τομ­μυ­ρί­ων ευρώ για τη δια­χεί­ρι­ση της προ­σφυ­γι­κής κρί­σης. Κι όμως αυτά τα λεφτά δεν φαί­νε­ται να έχουν πάει εκεί που πρέ­πει.

Κρά­τος και ΜΚΟ

Το πα­ρα­πά­νω πλαί­σιο οι­κο­νο­μι­κής βο­ή­θειας προ­ϋ­πο­θέ­τει ότι το προ­σφυ­γι­κό ζή­τη­μα στην Ελ­λά­δα θα έπρε­πε να βρί­σκε­ται σε άλλη κα­τά­στα­ση. Ει­δι­κά επί δια­κυ­βέρ­νη­σης ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, ανα­με­νό­ταν από κά­ποιους να έχουν δα­πα­νη­θεί λεφτά για κρα­τι­κές ανοι­χτές δομές φι­λο­ξε­νί­ας και μέ­ρι­μνας. Αντι­θέ­τως τα πε­ρισ­σό­τε­ρα από αυτά τα χρή­μα­τα δα­πα­νή­θη­καν στους φρά­χτες, στη Frontex και στη δια­τή­ρη­ση των υπερ­φορ­τω­μέ­νων και απα­ξιω­μέ­νων δομών. Το ίδιο συμ­βαί­νει και επί ΝΔ. Και πάλι όμως φαί­νε­ται να μη βγαί­νει ο λο­γα­ρια­σμός. Υπάρ­χει βαρύ ερω­τη­μα­τι­κό για το πού και πώς δα­πα­νή­θη­καν τα τε­ρά­στια ποσά που έχει λάβει το ελ­λη­νι­κό κρά­τος για τη δια­χεί­ρι­ση της προ­σφυ­γι­κής κρί­σης. Παρ’ όλα αυτά, τα εύ­λο­γα ερω­τή­μα­τα θά­βο­νται κάτω από μια έντο­νη πα­ρα­φι­λο­λο­γία για τη δράση των ΜΚΟ, που σε αρ­κε­τές πε­ρι­πτώ­σεις αγ­γί­ζει τις θε­ω­ρί­ες συ­νω­μο­σί­ας. Αντί το εν­δια­φέ­ρον να στρα­φεί στις κυ­βερ­νη­τι­κές ευ­θύ­νες για τις άθλιες συν­θή­κες όπου ζουν οι πρό­σφυ­γες, για τους πνιγ­μούς στο Αι­γαίο και τις βί­αιες απω­θή­σεις, η συ­ζή­τη­ση ανα­λώ­νε­ται γύρω από τη δράση των ΜΚΟ.

Ο υπουρ­γός Με­τα­να­στευ­τι­κής Πο­λι­τι­κής Νότης Μη­τα­ρά­κης δή­λω­σε: «Με την τρο­πο­λο­γία που ψη­φί­σα­με, δη­μιουρ­γού­με ένα Μη­τρώο Μελών Μη Κυ­βερ­νη­τι­κών Ορ­γα­νώ­σε­ων (ΜΚΟ), επι­διώ­κο­ντας τη μέ­γι­στη δια­φά­νεια στη λει­τουρ­γία τους, αλλά και των προ­σώ­πων που ερ­γά­ζο­νται ή συ­νερ­γά­ζο­νται με αυτές». Βέ­βαια, ο Μη­τα­ρά­κης ξέ­χα­σε να ανα­φέ­ρει ότι το σύ­νο­λο των ΜΚΟ παίρ­νουν μόλις το 8% του συ­νό­λου της ευ­ρω­παϊ­κής οι­κο­νο­μι­κής ενί­σχυ­σης για το προ­σφυ­γι­κό. Όπως ξέ­χα­σε επί­σης να ανα­φέ­ρει ότι 15 είναι αυτές που χρη­μα­το­δο­τού­νται με βάση τα επί­ση­μα στοι­χεία της ΕΕ, με­τα­ξύ των οποί­ων ορ­γα­νι­σμοί όπως ο «Ερυ­θρός Σταυ­ρός» και το «Χα­μό­γε­λο του παι­διού». Ακόμη και αν έχουν υπάρ­ξει ατα­σθα­λί­ες από συ­γκε­κρι­μέ­νες ΜΚΟ, οι οποί­ες λο­γο­δο­τούν στα ευ­ρω­παϊ­κά όρ­γα­να και όχι στον Μη­τα­ρά­κη, έχει πολύ με­γα­λύ­τε­ρη ση­μα­σία να δούμε το πώς και πού κα­τα­νέ­μο­νται τα κον­δύ­λια που λαμ­βά­νει το ίδιο το ελ­λη­νι­κό κρά­τος για τη δια­χεί­ρι­ση του προ­σφυ­γι­κού ζη­τή­μα­τος και όχι να σφυ­ρί­ζου­με αδιά­φο­ρα.

Κλει­στά Κέ­ντρα

Και η από­λυ­τη πα­ρά­νοια συ­νε­χί­ζε­ται. Η κρα­τι­κή αδια­φο­ρία από τη μια εγκα­τα­λεί­πει τους πρό­σφυ­γες κατά χι­λιά­δες να ζούνε στα νησιά και από την άλλη σπρώ­χνει με­ρί­δες των το­πι­κών κοι­νω­νιών στην ακρο­δε­ξιά και το ρα­τσι­σμό. Δυ­στυ­χώς στην πλειο­νό­τη­τα των πε­ρι­πτώ­σε­ων το κα­ζά­νι που βρά­ζει, σκάει στο κε­φά­λι των πιο αδύ­να­μων. Κάτι τέ­τοιο συμ­βαί­νει και τώρα. Μετά τα δα­κρυ­γό­να και την κα­τα­στο­λή των ΜΑΤ απέ­να­ντι σε πρό­σφυ­γες που εύ­λο­γα δια­μαρ­τύ­ρο­νταν για τις συν­θή­κες των στρα­το­πέ­δων, μετά τα πο­γκρόμ ακρο­δε­ξιών και δη­μάρ­χων, μετά τις ανορ­γά­νω­τες με­τα­φο­ρές στην εν­δο­χώ­ρα και την εγκα­τά­στα­ση των προ­σφύ­γων σε εγκα­τα­λειμ­μέ­να μο­να­στή­ρια, έρ­χε­ται σαν ώριμο φρού­το να πέσει η πρό­τα­ση των κλει­στών κέ­ντρων κρά­τη­σης. Ανά­με­σα σε άλ­λους, υπέρ­μα­χος αυτής της πρό­τα­σης είναι ο Άδω­νις Γε­ωρ­γιά­δης που δή­λω­σε σε συ­νέ­ντευ­ξη στην ΕΡΤ: «Εγώ θέλω Αμυ­γδα­λέ­ζα, να μη βγαί­νει ούτε κου­νού­πι, ποτέ. Κλει­στά κέ­ντρα 24 ώρες το 24ωρο (…) αν είναι να είναι μέσα κλει­σμέ­νοι, μια χαρά θα γυ­ρί­σουν (πίσω στην Τουρ­κία)». 

Με λίγα λόγια ο αντι­πρό­ε­δρος της ΝΔ, και όχι κά­ποιος τυ­χαί­ος, δη­λώ­νει δη­μό­σια ότι πρέ­πει να κά­νου­με το «βίο αβί­ω­το» στους πρό­σφυ­γες, για να ανα­γκα­στούν να φύ­γουν ή να στα­μα­τή­σουν να έρ­χο­νται στην Ελ­λά­δα. Τα χρή­μα­τα, λοι­πόν, που δεν ξο­δεύ­ο­νταν τα προη­γού­με­να χρό­νια για την επαρ­κή αντι­με­τώ­πι­ση της προ­σφυ­γι­κής κρί­σης, πλέον θα δα­πα­νού­νται για τη δη­μιουρ­γία κλει­στών δομών. Βα­σι­κός στό­χος των κλει­στών αυτών κέ­ντρων, σύμ­φω­να με τον Μη­τα­ρά­κη, είναι η μεί­ω­ση των προ­σφυ­γι­κών ροών και πιο συ­γκε­κρι­μέ­να η επι­στρο­φή 200 ατό­μων την ημέρα στην Τουρ­κία. Φαί­νε­ται πως για τη ΝΔ οι πρό­σφυ­γες είναι απλοί αριθ­μοί και νού­με­ρα που πάνε και έρ­χο­νται και όχι άν­θρω­ποι με δι­καιώ­μα­τα. Μά­λι­στα σε ένα ακόμη ρα­τσι­στι­κό κρε­σέ­ντο το κεί­με­νο της Πρά­ξης Νο­μο­θε­τι­κού Πε­ριε­χο­μέ­νου, που επι­τάσ­σει ακί­νη­τα και εκτά­σεις για τη δη­μιουρ­γία των κλει­στών κέ­ντρων, ανα­φέ­ρει ότι αυτές γί­νο­νται «προ­κει­μέ­νου να αντι­με­τω­πι­στεί η εξαι­ρε­τι­κά επεί­γου­σα ανά­γκη απο­φυ­γής της δια­κιν­δύ­νευ­σης της δη­μό­σιας τάξης και υγεί­ας».

Απέ­να­ντι σε όλα τα πα­ρα­πά­νω χρειά­ζε­ται η επα­γρύ­πνη­ση του αντι­ρα­τσι­στι­κού κι­νή­μα­τος. Η Αρι­στε­ρά από κοι­νού με τις με­τα­να­στευ­τι­κές και αντι­ρα­τσι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις πρέ­πει να στα­θεί στο πλευ­ρό των προ­σφύ­γων και των με­τα­να­στών, φέρ­νο­ντας στο προ­σκή­νιο τα δί­καια αι­τή­μα­τά τους. Η ΝΔ, παίρ­νο­ντας τη σκυ­τά­λη από τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, εντεί­νει ακόμη πε­ρισ­σό­τε­ρο τις πο­λι­τι­κές της εξα­θλί­ω­σης, της απώ­θη­σης και της απέ­λα­σης. Η κα­τά­στα­ση που δια­μορ­φώ­νε­ται στα νησιά και στην εν­δο­χώ­ρα, είναι εκρη­κτι­κή. Μόνο οι κοι­νοί αγώ­νες ντό­πιων και προ­σφύ­γων μπο­ρούν να βά­λουν φρένο τόσο στη φτώ­χεια, όσο και στον ρα­τσι­στι­κό κα­τή­φο­ρο της κυ­βέρ­νη­σης και της ΕΕ.

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά