Όταν τα «Νέα», η φιλικότερη προς την Κεντροαριστερά εφημερίδα, βάζει στο ρεπορτάζ για την πρεμιέρα της Ελιάς –υπό την παρουσία, μάλιστα, του Μάρτιν Σουλτς, υποψήφιου των ευρωσοσιαλιστών για την προεδρία της Κομισιόν– τον πρωτοσέλιδο τίτλο: «Φύτεψαν Ελιά, αλλά παραμονεύει… δάκος», τότε ο Ευάγγελος Βενιζέλος δεν θα πρέπει να αισθάνεται και πολύ ήσυχος.
Παρά το μιντιακό ταρατατζούμ, το Σαββατοκύριακο της Ελιάς ήταν μια καθαρή αποτυχία: στον πιο κρίσιμο «δείκτη», αυτόν της προσέλευσης του κόσμου, τα αποτελέσματα ήταν κυριολεκτικά της πλάκας. Σύμφωνα, πάλι, με τα «Νέα», τα «ύπουλα τάκλιν» της συνδιάσκεψης έγιναν σε «μικρό γήπεδο».
Η απομόνωση των παραγόντων της (κάποτε κραταιάς) σοσιαλδημοκρατίας από τον κόσμο ασφαλώς δεν είναι τυχαία. Ο Βενιζέλος φρόντισε να συνδέσει ο ίδιος τις προοπτικές του εγχειρήματος της Ελιάς με τον… Αντώνη Σαμαρά («στις ευρωεκλογές κρίνεται ουσιαστικά η σταθερότητα της κυβέρνησης»). Η ενίσχυση του πρωθυπουργού, του δεξιότερου ηγέτη που είχε από τη μεταπολίτευση η Δεξιά, δεν αποτελεί ασφαλώς μια ελκυστική βάση για την επανασυσπείρωση του κόσμου του ΠΑΣΟΚ.
Στο επίπεδο των κοινωνικών αναφορών, τα πράγματα ήταν ακόμα χειρότερα. Αυτοί που μαζεύτηκαν στο ΣΕΦ είναι αδύνατον να σημαδοτήσουν μια οποιαδήποτε στροφή προς κάποια φιλεργατική-φιλολαϊκή πολιτική. Ο Κ. Σημίτης έχει καταγραφεί στη συνείδηση ενός πλατιού τμήματος της βάσης του ΠΑΣΟΚ ως το πρόσωπο-κλειδί της πορείας προς το σοσιαλφιλελευθερισμό και τις αντιμεταρρυθμίσεις.
Τα μοναδικά «κέρδη» του Σαββατοκύριακου για την Ελιά, ήταν ο Ανδρέας Λοβέρδος και ο Ηλ. Μόσιαλος, δηλαδή οι αρχιτέκτονες της αντιμεταρρύθμισης στο δημόσιο Σύστημα Κοινωνικών Ασφαλίσεων και στα δημόσια νοσοκομεία. Με τέτοια υλικά θα μπορούσε να συζητά για να φτιάξει κόμμα ο… Τζήμερος, ενώ, αντίθετα, κάθε απόπειρα ανασυγκρότησης της σοσιαλδημοκρατίας θα προϋπέθετε τη δημόσια καταδίκη και την ασφυκτική απομόνωσή τους.
Ο Βενιζέλος απαιτεί να αντιμετωπίζεται το κόμμα του ως το κέντρο μιας «μεγάλης παράταξης». Όμως αυτό που εμφανίστηκε στο ΣΕΦ ήταν το μισό, από ένα κόμμα που ήδη περιορίζει τις εκλογικές προσδοκίες του σε ποσοστά περί το 5%. Η απουσία του ΓΑΠ, αλλά και των 11 από τους 26 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, δίνει στη δήλωση του Κ. Σκανδαλίδη («το ΠΑΣΟΚ πέθανε») έναν τόνο ρεαλισμού και ακρίβειας.
Ο Φ. Κουβέλης επιλέγοντας, έστω και καθυστερημένα, το δρόμο του διαχωρισμού από τη συγκυβέρνηση με τον Σαμαρά, επιλέγει μια σταθερότερη πολιτική βάση για να επιδιώξει την εκλογική επιβίωση του κόμματός του. Οι κριτικές του Βενιζέλου για… σεχταρισμό της ΔΗΜΑΡ απλώς επιβεβαιώνουν την αδυναμία του.
Ο χώρος του ΠΑΣΟΚ, ο χώρος της κεντροαριστεράς, έχει μπει σε επιθανάτια αγωνία. Αυτό οφείλεται στη μνημονιακή πολιτική, στη στήριξη της βάρβαρης λιτότητας, στη συγκυβένηση με τον ακροδεξιό πυρήνα του Αντ. Σαμαρά. Ο χώρος αυτός δεν μπορεί να αναγεννηθεί σαν ένα «δημοκρατικό» Κέντρο. Στις συνθήκες της κρίσης η κοινωνία έχει μπει σε βαθιά ταξική πόλωση και μεγάλες πολιτικά δυνάμεις δεν είναι δυνατόν παρά να αναφέρονται σε αυτήν. Ο Βενιζέλος και οι φίλοι του επέλεξαν, για να στηρίξουν τη μνημονιακή πολιτική, να μεταφέρουν το αίμα που είχε απομείνει στο κόμμα τους, στις φλέβες της ΝΔ του Σαμαρά. Τα στελέχη που ενεπλάκησαν σ’ αυτή την άθλια ιστορία, όπως και οι πολιτικές ιδέες με τις οποίες στήριξαν την εμπλοκή τους, είναι υλικά καταδικασμένα σε απόσυρση. Δεν έχουν τύχη να παίξουν ρόλο σε οποιαδήποτε «ανασυγκρότηση», είτε της σοσιαλδημοκρατικής Κεντροαριστεράς, είτε ακόμα και ενός δυναμικού Κέντρου.
Άλλωστε έτσι έγινε και στην ιστορία του κόμματός τους. Στις συνθήκες πόλωσης της μεταπολίτευσης, το ΠΑΣΟΚ συνέτριψε την Ένωση Κέντρου, περιθωριοποιώντας αποτελεσματικά πρόσωπα, ιδέες, τακτικές. Το έκανε στηρίζοντας την ανάπτυξή του στην προσπάθεια να εκφράσει πολιτικά το ριζοσπαστισμό της εποχής, ως «αριστερά της αριστεράς».
Σήμερα οι πρωταγωνιστές της Ελιάς προτιμούν να καλούν σε «συστράτευση» τα θραύσματα του παλαιού ΠΑΣΟΚ και κάποιους ομαδάρχες της Κεντροαριστεράς, χωρίς να τολμούν να πουν λέξη για τις αιτίες της κρίσης αυτού του πολιτικού χώρου και –κυρίως– χωρίς να τολμούν να προτείνουν το παραμικρό στοιχείο εναλλακτικής πολιτικής. Ακριβώς γι’ αυτό είναι καταδικασμένοι σε ήττα.
Το «Ποτάμι» του Σταύρου Θεοδωράκη (ένα «κόμμα»-δημιούργημα της μιντιοκρατίας με στόχο την εκλογική επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ) μάζεψε σε ελάχιστο χρόνο, τουλάχιστον δημοσκοπικά, ένα σοβαρό τμήμα της εκλογικής πελατείας στόχου της Ελιάς. Είναι, ίσως, η καλύτερη απεικόνιση του πόσο επιφανειακές και ευάλωτες έχουν γίνει οι σχέσεις της σοσιαλδημοκρατίας με τον κόσμο.
