Σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας: Σκέψεις για την αναγνώριση και την αντιμετώπιση του φαινομένου

Συμ­βαί­νει στο δρόμο, στα μέσα με­τα­φο­ράς, στα σχο­λεία, στα πα­νε­πι­στή­μια, στους χώ­ρους δου­λειάς, δια­σκέ­δα­σης, από άγνω­στους, γνω­στούς, «φί­λους», «συ­ντρό­φους», προϊ­στα­μέ­νους, υφι­στα­μέ­νους, ερ­γο­δό­τες, συ­να­δέλ­φους, συ­νο­μή­λι­κους, νε­ό­τε­ρους, με­γα­λύ­τε­ρους...

Και ναι, δεν έπεσα κα­θό­λου από τα σύν­νε­φα όταν ξέ­σπα­σε το #metoo και στη χώρα μας.

Φυ­σι­κά δεν πρό­κει­ται για ατο­μι­κή δια­πί­στω­ση, προ­σέγ­γι­ση και στάση, αλλά πολλά χρό­νια τώρα, εμείς οι γυ­ναί­κες που πι­στεύ­ου­με στο φε­μι­νι­στι­κό κί­νη­μα, που είναι ορ­γα­νι­κό κομ­μά­τι του ερ­γα­τι­κού και ευ­ρύ­τε­ρου λαϊ­κού κι­νή­μα­τος, συ­να­ντού­σα­με στην κα­λύ­τε­ρη πε­ρί­πτω­ση χα­μό­γε­λα κα­τα­νό­η­σης και συ­γκα­τά­βα­σης όταν θί­γα­με το θέμα αυτό.

Εί­χα­με το βάρος της από­δει­ξης ότι δεν εί­μα­στε υπερ­βο­λι­κές, ότι δεν πα­ρε­ξη­γού­με το αθώο φλερτ και τέλος πά­ντων ότι ιε­ραρ­χού­με λάθος τα προ­βλή­μα­τα της κα­θη­με­ρι­νό­τη­τας των ση­με­ρι­νών γυ­ναι­κών.

Η Συ­νέ­λευ­ση 8 Μάρτη -στην οποία πε­ρη­φα­νεύ­ο­μαι ότι είμαι από τα ιδρυ­τι­κά μέλη- από την πρώτη στιγ­μή πήρε ξε­κά­θα­ρη θέση και σε αυτό το θέμα και -χω­ρίς να χάσει το δάσος της κα­πι­τα­λι­στι­κής πα­τριαρ­χι­κής κοι­νω­νί­ας- είδε και το δέ­ντρο της απτής και τραυ­μα­τι­κής έκ­φρα­σης της ανι­σό­τη­τας, που είναι πα­ρού­σα με λόγια και πρά­ξεις και παίρ­νει και τη μορφή σε­ξουα­λι­κής πα­ρε­νό­χλη­σης

Με αυτό το υπό­βα­θρο και με κί­νη­τρο να μάθω πε­ρισ­σό­τε­ρα και να τα επι­κοι­νω­νή­σω στις συλ­λο­γι­κό­τη­τες που με­τέ­χω, πήρα μέρος πρό­σφα­τα σε ένα δι­ή­με­ρο δια­δι­κτυα­κό σε­μι­νά­ριο της ΕΕ με θέμα: Τον τερ­μα­τι­σμό της σε­ξουα­λι­κής πα­ρε­νό­χλη­σης στο χώρο δου­λειάς.

Χωρίς ψευ­δαι­σθή­σεις για το ρόλο της ΕΕ στα θέ­μα­τα ισό­τη­τας και βελ­τί­ω­σης της θέσης των γυ­ναι­κών, θα ήθελα να μοι­ρα­στώ τον προ­βλη­μα­τι­σμό και τις ιδέες που μου γέν­νη­σε αυτή η πα­ρα­κο­λού­θη­ση και η ανταλ­λα­γή από­ψε­ων με τις συμ­με­τέ­χου­σες και τους συμ­με­τέ­χο­ντες από δια­φο­ρε­τι­κές ευ­ρω­παϊ­κές χώρες.

Η συ­στη­μα­τι­κή προ­σπά­θεια να ορι­στεί/πε­ρι­γρα­φεί η σε­ξουα­λι­κή πα­ρε­νό­χλη­ση, η ανα­λυ­τι­κή κα­τα­γρα­φή των πα­ρα­μέ­τρων, έστω και αν πε­ριο­ρί­ζε­ται σε απο­σπα­σμα­τι­κή, μη συ­νε­κτι­κή θε­ω­ρη­τι­κά, απο­τύ­πω­ση των ανι­σο­τή­των (φύλου, κοι­νω­νι­κής,επαγ­γελ­μα­τι­κής, κλπ) εμπλου­τί­ζει τη γνώση, μας βοηθά να δούμε το εύρος και την έκτα­σή του.

Τόσο οι μαρ­ξι­στές κοι­νω­νι­κοί επι­στή­μο­νες όσο και οι επαγ­γελ­μα­τί­ες που με­ρι­μνούν για τα θύ­μα­τα (ψυ­χο­λό­γοι, κοι­νω­νι­κοί λει­τουρ­γοί), από μια τέ­τοια εν­νοιο­λο­γι­κή προ­σέγ­γι­ση μπο­ρούν να συλ­λέ­ξουν αξιό­πι­στα εμπει­ρι­κά δε­δο­μέ­να και στη χώρα μας που εμ­φα­νώς υστε­ρεί.

Η ανά­λυ­ση κιν­δύ­νου για τη συ­χνό­τη­τα και την έντα­ση εμ­φά­νι­σης του  φαι­νο­μέ­νου μπο­ρεί να απο­δει­χθούν χρή­σι­μα ερ­γα­λεία στα χέρια κοι­νω­νι­κών επι­στη­μό­νων με μαρ­ξι­στι­κή προ­σέγ­γι­ση για να πα­ρα­με­τρο­ποι­ή­σουν με επι­στη­μο­νι­κό τρόπο, συν­δέ­ο­ντας την κοι­νω­νι­κή συ­μπε­ρι­φο­ρά με συ­γκε­κρι­μέ­να στε­ρε­ό­τυ­πα και ευαι­σθη­το­ποιώ­ντας την κοι­νω­νία για τις ομά­δες υψη­λού κιν­δύ­νου όπως πχ με­τα­νά­στριες που δου­λεύ­ουν στο σπίτι του ερ­γο­δό­τη.

Η επι­σή­μαν­ση της ανά­γκης αντι­με­τώ­πι­σης του πλή­ρους φά­σμα­τος των κιν­δύ­νων σε­ξουα­λι­κής πα­ρε­νό­χλη­σης που αντι­με­τω­πί­ζουν οι ερ­γα­ζό­με­νες (όσο και αν στρογ­γυ­λεύ­ο­νται τα θέ­μα­τα των τα­ξι­κών ανι­σο­τή­των και δια­κρί­σε­ων) είναι ση­μα­ντι­κή γιατί έτσι απο­κτούν ορα­τό­τη­τα κα­τη­γο­ρί­ες ιδιαί­τε­ρα ευά­λω­των ερ­γα­ζο­μέ­νων. Ο ρόλος των φε­μι­νι­στι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων και των συν­δι­κά­των γί­νε­ται ου­σια­στι­κός και τα αι­τή­μα­τα για κα­τάρ­γη­ση της ελα­στι­κής ερ­γα­σί­ας, για μό­νι­μες και στα­θε­ρές δου­λειές, για για­τρούς και  ψυ­χο­λό­γους ερ­γα­σί­ας, απο­δει­κνύ­ο­νται ως οι μόνες ρε­α­λι­στι­κές προ­τά­σεις συ­νε­κτι­κής λύσης.

Στον ευ­ρω­παϊ­κό οδηγό που απο­τέ­λε­σε την αφε­τη­ρία αλλά και το υλικό τεκ­μη­ρί­ω­σης του σε­μι­να­ρί­ου, η τάση για νο­μι­κή προ­σέγ­γι­ση της ΕΕ, όπως ανα­με­νό­ταν, ήταν κυ­ρί­αρ­χη και δια­περ­νού­σε και τις προ­τά­σεις για επί­λυ­ση που προ­βλή­θη­καν ως βέλ­τι­στες πρα­κτι­κές.

Έτσι, ει­πώ­θη­κε ότι μια τέ­τοια καλή πρα­κτι­κή είναι η δή­λω­ση δέ­σμευ­σης για τερ­μα­τι­σμό της σε­ξουα­λι­κής πα­ρε­νό­χλη­σης από έναν  ορ­γα­νι­σμό/εται­ρεία και η σύ­στα­ση επι­τρο­πής στον χώρο ερ­γα­σί­ας για την πρό­λη­ψη και αντι­με­τώ­πι­ση της σε­ξουα­λι­κής πα­ρε­νό­χλη­σης.

Πρό­κει­ται προ­φα­νώς για γρα­φειο­κρα­τι­κή προ­σέγ­γι­ση, δια­κή­ρυ­ξη προ­θέ­σε­ων κι ευχών, άμεσα αφο­μοιώ­σι­μη από τον ερ­γο­δο­τι­κό σχε­δια­σμό και την πο­λι­τι­κή ιδιω­τι­κών εται­ρειών, αλλά θα μπο­ρού­σε να μας δώσει ιδέες για την δική μας πρό­τα­ση για ανά­λο­γες επι­τρο­πές και πει­θαρ­χι­κά όρ­γα­να στα σω­μα­τεία και στους φοι­τη­τι­κούς συλ­λό­γους που -με βάση το πνεύ­μα αλ­λη­λεγ­γύ­ης- μπο­ρεί να κερ­δί­σουν την εμπι­στο­σύ­νη των θυ­μά­των και να συμ­βά­λουν στην εν­δυ­νά­μω­ση της συλ­λο­γι­κής δρά­σης γε­νι­κό­τε­ρα.

Στον κώ­δι­κα επι­κοι­νω­νί­ας της ΕΕ η «προ­ώ­θη­ση προ­σεγ­γί­σε­ων για ενερ­γά πα­ρευ­ρι­σκό­με­να άτομα στον χώρο ερ­γα­σί­ας» είναι αυτό που στη δική μας προ­σέγ­γι­ση λέ­γε­ται «καμιά μόνη/κα­νέ­νας μόνος απέ­να­ντι στην σε­ξουα­λι­κή πα­ρε­νό­χλη­ση και βία στο χώρο δου­λειάς». Κα­λού­μα­στε επο­μέ­νως να συ­γκε­κρι­με­νο­ποι­ή­σου­με τους στό­χους της πρό­τα­σής μας για σε­μι­νά­ρια σε­ξουα­λι­κής δια­παι­δα­γώ­γη­σης και ισό­τη­τας, στο δικό μας πνεύ­μα, της συμ­με­το­χής και της πάλης ενά­ντια στην κυ­ρί­αρ­χη ιδε­ο­λο­γία.

Ιδιαί­τε­ρα προ­νο­μια­κά πεδία για τα συν­δι­κά­τα, αλλά και τις συλ­λο­γι­κό­τη­τες  της γει­το­νιάς, μπο­ρεί να απο­δει­χθούν άλλες προ­τει­νό­με­νες πο­λι­τι­κές όπως:

• Ενη­μέ­ρω­ση στον χώρο ερ­γα­σί­ας/καλ­λιέρ­γεια αντι­σε­ξι­στι­κής κουλ­τού­ρας στους χώ­ρους δου­λειάς και τα σω­μα­τεία, με την ευ­θύ­νη των συλ­λο­γι­κών ορ­γά­νων των ερ­γα­ζο­μέ­νων

• Πα­ρο­χή πλη­ρο­φό­ρη­σης και υπο­στή­ρι­ξης γυ­ναι­κών ερ­γα­ζο­μέ­νων που πλήτ­το­νται από σε­ξουα­λι­κή πα­ρε­νό­χλη­ση

Φυ­σι­κά ο ρόλος αυτός εκ­πλη­ρώ­νε­ται με τον πιο απο­τε­λε­σμα­τι­κό τρόπο με την υιο­θέ­τη­ση και την ιε­ράρ­χη­ση ψηλά στην ατζέ­ντα αι­τη­μά­των όπως ανά­πτυ­ξη και ίδρυ­ση υπο­στη­ρι­κτι­κών δη­μό­σιων και δω­ρε­άν δομών για ψυ­χο­λο­γι­κή στή­ρι­ξη, φρο­ντί­δα στο σπίτι, ξε­νώ­νες για κα­κο­ποι­η­μέ­νες γυ­ναί­κες.

Άλλες προ­τά­σεις σχε­τι­κά με το ρόλο δι­κη­γό­ρων/συμ­βού­λων εμπι­στο­σύ­νης στον χώρο ερ­γα­σί­ας, την αντι­κει­με­νι­κή και δια­φα­νή διε­ρεύ­νη­ση των κα­ταγ­γε­λιών, τη λο­γο­δο­σία του δρά­στη, ολο­φά­νε­ρα δεί­χνουν ότι η αντι­με­τώ­πι­ση της σε­ξουα­λι­κής πα­ρε­νό­χλη­σης δεν μπο­ρεί να γίνει σε νη­σί­δες «φι­λι­κών» και ευαι­σθη­το­ποι­η­μέ­νων εται­ρειών/ορ­γα­νι­σμών, αλλά είναι ο διαρ­κής αγώ­νας όλων για την αλ­λα­γή του νο­μι­κού πλαι­σί­ου και του τρό­που απο­νο­μής της δι­καιο­σύ­νης.

Για μια κοι­νω­νία πραγ­μα­τι­κής ισό­τη­τας και ελευ­θε­ρί­ας, σε σπίτι και δου­λειά, χωρίς σε­ξι­σμό, κα­τα­πί­ε­ση, εκ­με­τάλ­λευ­ση, για μια κοι­νω­νία αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κή και αντι­πα­τριαρ­χι­κή, πα­ρα­μέ­νει ο στό­χος συ­γκε­κρι­με­νο­ποί­η­σης της πρό­τα­σης για αντι­σε­ξι­στι­κή δράση στους χώ­ρους δου­λειάς, που μαζί με συ­ντρό­φισ­σες και συ­να­γω­νί­στριες της Σ8Μ και των σω­μα­τεί­ων, συν­δι­κά­των, ερ­γα­τι­κών συλ­λο­γι­κο­τή­των θα προ­σπα­θή­σου­με να υλο­ποι­ή­σου­με άμεσα!

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά