Σπαράγματα μυθιστορήματος για ένα δημοψήφισμα

Εκείνο το Σάββατο το βράδυ, και ενώ προχωρούσε η διαδικασία θετικής ψηφοφορίας για την διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, πολλοί βουλευτές της πλειοψηφικής πτέρυγας της συμμαχικής κυβέρνησης, περπατούσαν εμφανώς αμήχανοι στους διαδρόμους του κοινοβουλευτικού κτηρίου. Ορισμένοι είχαν κυριολεκτικά ασπρίσει, φοβούμενοι τα χειρότερα. Τις προηγούμενες μέρες, αρκετοί, είτε οι ίδιοι είτε συγγενείς τους, είχαν υποστεί προπηλακισμούς και είχαν πέσει θύματα απειλών και ύβρεων, επειδή είχαν κλείσει οι τράπεζες και είχαν επιβληθεί κεφαλαιακοί έλεγχοι. Πολλοί, παρά την θετική τους ψήφο στην διαδικασία, ήταν σίγουροι ότι προδιαγραφόταν μια μεγάλη ήττα στην κάλπη, που θα συνεπαγόταν και τον καταποντισμό της κυβέρνησης. Άλλοι, σε προσωπικές εκμυστηρεύσεις και κατ΄ιδίαν συζητήσεις, θεωρούσαν ότι ο πρωθυπουργός μπλόφαρε και ότι επίκειτο πολιτική και οικονομική στροφή 180 μοιρών. Κανείς, στην πραγματικότητα, δεν έβαζε το χέρι του στη φωτιά για το τι έμελλε να συμβεί, όχι την επόμενη εβδομάδα, αλλά τις επόμενες ώρες.

Το επόμενο πρωί και στην πρώτη σύσκεψη για την οργάνωση του δημοψηφίσματος μέσα σε λιγότερο από μια εβδομάδα, παρουσιάστηκαν τα πρώτα προβλήματα με επίκεντρο το πλήθος, την εκτύπωση και την προώθηση των φακέλων στα πρωτοδικεία και τα εκλογικά τμήματα, καθώς το αρμόδιο υπουργείο δεν διέθετε επαρκή αποθέματα. Έπεσαν διάφορες λύσεις στο τραπέζι, πιθανές και απίθανες - η πιο ευφάνταστη ήταν η εκείνη που εισηγούταν τηλεφωνικά ο υπουργός άμυνας, ο οποίος πρότεινε την αποστολή μεταγωγικών αεροσκαφών της πολεμικής αεροπορίας στο Βουκουρέστι ή την Σόφια, προκειμένου να μεταφερθούν φάκελοι από αυτές τις βαλκανικές πρωτεύουσες. Μια υπηρεσιακή εισήγηση της ανώτερης κρατικοϋπαλληλίας πρότεινε την ενοικίαση φορτηγών και την αγορά φακέλων από γερμανικές ή ελβετικές πόλεις, με το επιχείρημα ότι αυτό είχε συμβεί στο παρελθόν, πρόταση που απορρίφθηκε ασυζητητί - τι εικόνα θα έδινε ένα δημοψήφισμα που διεξαγόταν ενάντια στις βουλές της Γερμανίας, αν τα υλικά τυπικής διεξαγωγής του προέρχονταν από την χώρα αυτή;

Νωρίτερα, η κυβέρνηση είχε τροποποιήσει τμήμα των όρων και των ρυθμίσεων του σχετικού νόμου, προκειμένου να διαλυθεί η επιτροπή του όχι, με απλή δήλωση του γενικού γραμματέα του πλειοψηφούντος κόμματος, με πρόσχημα ότι αυτή η επιλογή ήταν μονόδρομος ώστε να μην συγκροτηθεί η επιτροπή αυτή με την παρουσία νεοναζί και ακροδεξιών. Παρόλα αυτά όμως και αντίθετα με τις ίδιες προβλέψεις του ίδιου εφαρμοστικού νόμου, συστάθηκε διακομματική επιτροπή για την παρακολούθηση της διαδικασίας στο υπουργείο εσωτερικών και εκεί η συμμετοχή νεοναζί  και ακροδεξιών δεν παρεμποδίστηκε.

Τα μεσάνυχτα της Δευτέρας, ο γενικός γραμματέας του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης κατέθεσε ογκώδεις φακέλους με επιτροπές, οργανώσεις και σωματεία που υποστήριζαν το ναι στο δημοψήφισμα και συναποτελούσαν τον κορμό της σχετικής επιτροπής. Σχεδόν κανένα από αυτά δεν τεκμηρίωνε τυπικά και εγγράφως την καταστατική του ύπαρξη και την δημόσια, πολιτική και κοινωνική, παρουσία του. Παρόλα αυτά, η συμμετοχή τους και οι δηλώσεις υποστήριξης του ναι έγιναν δεκτές από την κυβέρνηση και το αρμόδιο υπουργείο εσωτερικών, πολιτικώ τω τρόπω, κατά τη διατύπωση ανώτερου, κυβερνητικού στελέχους. Νωρίτερα, την ίδια μέρα, και διαψεύδοντας εν τοις πράγμασι τις αντιπολιτευτικές κορώνες περί αιφνιδιασμού, ξεκινούσε η ομοβροντία διαφημίσεων και πολιτικών μηνυμάτων του ναι, στην τηλεόραση, το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης - τα αντίστοιχα του όχι θα καθυστερούσαν χαρακτηριστικά να εμφανιστούν δύο εικοσιτετράωρα αργότερα.

Την Τετάρτη το πρωί και ενώ πλήθαιναν οι αντιφατικές δηλώσεις για την σκοπιμότητα και την τελική διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, ο υπουργός εσωτερικών, σε κλειστή σύσκεψη στελεχών, έκανε την πρόβλεψη ότι ενδεχομένως έως την Παρασκευή το βράδυ, η κοινοβουλευτική απόφαση για το δημοψήφισμα θα είχε ανακληθεί και ότι εντέλει αυτό δεν θα γινόταν. Στην επισήμανση νομικού συμβούλου, ότι τέτοια ανάκληση δεν επιτρέπεται και δεν προβλέπεται από το σύνταγμα και τον νόμο, η απάντηση ήταν πως μια ευρεία, διακομματική κοινοβουλευτική πλειοψηφία θα μπορούσε να παρακάμψει και το σύνταγμα και τον νόμο, εφόσον θα είχε επέλθει ένας συμβιβασμός με τα ευρωπαϊκά κέντρα αποφάσεων. Τότε η ανταπάντηση ήταν ότι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, τα κυβερνητικά στελέχη θα έπρεπε να προετοιμάζονταν είτε για ντομάτες είτε για πέτρες από τον κόσμο στις κεντρικές πλατείες της πρωτεύουσας, καθώς μάλλον δεν είχαν σφυγμομετρήσει καλά τη διαθεσιμότητα και την κινητοποίηση της κοινωνίας.

Την ίδια μέρα άρχισαν να καταγράφονται οι πρώτες, μαζικές καταγγελίες για γενικευμένη, εργοδοτική τρομοκρατία σε χώρους εργασίας με στόχο την υπερψήφιση του ναι. Με επίκεντρο τις βόρειες περιοχές της χώρας και τις μεγάλες πόλεις, εργοδότες του τουρισμού, της μεταποίησης, του εμπορίου και της βιομηχανίας απειλούσαν ανοιχτά με απολύσεις και αναστολές καταβολής μισθού, είτε αν οι εργαζόμενοι δεν ψήφιζαν υπέρ του ναι είτε αν το όχι κυριαρχούσε στην κάλπη. Σε ιδιωτικά κανάλια, ραδιόφωνα και διαδίκτυο, το ναι και οι υποστηρικτές του μονοπωλούσαν τον χρόνο και τον χώρο, καταστρατηγώντας τη σχετική, ραδιοτηλεοπτική και εκλογική νομοθεσία. Σε εφημερίδες που κατά τα άλλα κολάκευαν τον πρωθυπουργό ως τον νέο, λαμπρό αστέρα της ευρωπαϊκής, πολιτικής σκηνής, τερματίστηκε η καταβολή μισθών, με πρόσχημα τους κεφαλαιακούς ελέγχους και πραγματική αιτία τον ωμό εκβιασμό για την επιλογή του ναι στην δημοψηφισματική κάλπη. Αλλού, παρατηρήθηκαν ταυτόχρονα μειώσεις μισθών και στάση πληρωμών ενώ τα δεδουλευμένα της εποχής γράφτηκαν από τους εργοδότες και τους κεφαλαιούχους στο ιουλιανό χιόνι που δεν έπεφτε.

Την ισχυρή πιθανότητα ότι η κυβέρνηση θα μπορούσε να υπαναχωρήσει αιφνιδιαστικά και να μην πραγματοποιηθεί το δημοψήφισμα είχε διαπιστώσει και η ιδιωτική εταιρεία ηλεκτρονικής καταγραφής των αποτελεσμάτων, που είχε συμπεριλάβει ρήτρα αποζημίωσης στην περίπτωση που το δημοψήφισμα δεν πραγματοποιούταν με πρωτοβουλία της κυβέρνησης.

Την Παρασκευή, έγιναν ταυτόχρονα στην πρωτεύουσα οι συγκεντρώσεις των δύο πλευρών. Και ενώ η διαφορά στα συγκεντρωμένα πλήθη ήταν χαώδης και διά γυμνού οφθαλμού, ένα ασφαλές, τελικό προμήνυμα της έκβασης στην κάλπη, κυβερνητικά στελέχη και παράγοντες θεωρούσαν ότι ακόμη όλα ήταν ρευστά και ανοικτά.

Την Κυριακή, τα μηνύματα ότι υπήρχε συντριπτική νίκη του όχι ήταν πολλά, ισχυρά και αντιπροσωπευτικά, αλλά η κυβέρνηση προτίμησε να κυκλοφορήσει ένα νον-πέηπερ στο οποίο συνιστούσε ψυχραιμία σε όσους θα βρίσκονταν τις πρώτες στιγμές στα τηλεοπτικά στούντιο και πάνελ, επειδή δήθεν το αποτέλεσμα δεν ήταν το ευκταίο. Λίγα μόλις λεπτά μετά και ενώ το αποτέλεσμα διαμορφωνόταν σε ζωντανή μετάδοση και σε πραγματικό χρόνο, το νον-πέηπερ της ηττοπάθειας και της αυτοσυγκράτησης είχε γίνει αντικείμενο χλευασμού μαζί με τους εμπνευστές και τους συντάκτες του.

Το ίδιο βράδυ, είχε στηθεί μια επινίκια συγκέντρωση στην κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας και ένα, δύο κινητά τηλέφωνα χτύπησαν επίμονα. Ο δικός σας, έκανε την κωλοτούμπα, έλεγαν οι φωνές στις γραμμές και υπερθεμάτιζαν ότι γάλλοι επόπτες της λιτοτηταρχικής κανονικότητας προχωρούσαν στην σύνταξη νέου μνημονίου. Δεν γίνονται,ρε,αυτά μετά το αποψινό!, Γίνονται και ετοιμαστείτε, την Πέμπτη θα τα δείτε με τα μάτια σας, άντε και καληνύχτα και καλό κουράγκιο που έλεγε και μια ψυχή και οι γραμμές έκλεισαν βιαστικά.

Κάθε ομοιότητα με πρόσωπα και καταστάσεις προ τριετίας είναι σχεδόν και απολύτως συμπτωματική και ουδεμία σχέση έχουν με την εικονική πραγματικότητα της εποχής.