Συνέπειες, πτυχές και διαστάσεις των τριών μνημονίων σε νέο συνταγματικό καθεστώς, αυτό που έγκαιρα έχει κωδικοποιηθεί με τη φράση «συνταγματοποίηση του μνημονίου».
Τις προτάσεις και τις στοχεύσεις του πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα σχετικά με τη συνταγματική αναθεώρηση, αναλύσαμε εν θερμώ το καλοκαίρι. Με την ανακοίνωση της 12μελούς Επιτροπής, που ενώ έκανε την πρώτη της εμφάνιση σε πλήρη σύνθεση, στο γραφείο του πρωθυπουργού, κατά τα άλλα δεν θα είναι... κυβερνητική (πόση τρέλα θα πουλήσουν ακόμη!;), το βάρος έπεσε στα πρόσωπα - και όχι άδικα, καθώς το πρωθυπουργικό περιβάλλον, η κυβέρνηση, ο πρωθυπουργός ο ίδιος, όποιος τέλος πάντων πρότεινε και συντόνισε τη στελέχωση της έκανε, κατά το κοινώς λεγόμενο, το θαύμα του. Είδαμε και φρίξαμε!
Επιχειρηματίες, πανεπιστημιακοί και... πολιτικοί φίλοι του Προέδρου της Δημοκρατίας
Ο κόσμος, που θέλει να εκφράσει ο τριτομνημονιακός ΣΥΡΙΖΑ, ο κόσμος της επιχειρηματικότητας και του κεφαλαίου εκπροσωπείται - Μίχαλος του ΕΒΕΑ και Τζήκας της ΔΕΘ και των εταιρειών πληροφορικής. Ο κόσμος της εργασίας και της ανεργίας, όχι. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση επίσης εκπροσωπείται - από τη Ρένα Δούρου (καμία έκπληξη) και τον Κώστα Αγοραστό, ένα στέλεχος της ΝΔ, αλλά κυρίως τακτικό συνομιλητή του Προκόπη Παυλόπουλου και καταχωρισμένο στα κιτάπια του ραφηνοκαραμανλισμού. Ο κόσμος των πανεπιστημιακών καθηγητών, επίσης, εκπροσωπείται - ίσως υπερεκπροσωπείται. Με μια εμφατική επισήμανση : Ότι μόνο ο Ανδρέας Δημητρόπουλος, στον οποίον θα επανέλθουμε, έχει διδάξει Συνταγματικό Δίκαιο και πιο συγκεκριμένα, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο Παραράς παραιτήθηκε, μετά από την κατακραυγή για τα πεπραγμένα του επί χούντας, και ομολόγησε ότι τουλάχιστον στην περίπτωση του, η πρόταση να συμμετάσχει στην Επιτροπή προήλθε «από τον φίλο, Γιώργο Κατρούγκαλο» (σ.σ. άμα έχεις τέτοιους φίλους...). Επίσης ο Παραράς μας τόνισε ότι για άλλη Επιτροπή νόμιζε ότι τον ήθελαν και σε άλλη Επιτροπή βρέθηκε - κατάσταση Νίκος Βαμβακούλας στο Μαξίμου, να κάνουμε τρεις τέσσερις 12μελείς Επιτροπές από πέντε - έξι άτομα. Μουζέλης και Μαραβέγιας, που συμπεριλήφθηκαν, υπήρξαν συνεπείς υποστηρικτές του σοσιαλφιλελευθερισμού αλά ΠΑΣΟΚ επί Κώστα Σημίτη, και φυσικά δεν έχουν αλλάξει μυαλά από τότε - ο δεύτερος υπήρξε και υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης στην υπηρεσιακή κυβέρνηση Πικραμμένου το καλοκαίρι του 2012 (πρόταση Βενιζέλου και ΠΑΣΟΚ, βεβαίως...).
Απορία ενδεχομένως προκαλεί σε πολλούς, η συμπερίληψη του Ανδρέα Δημητρόπουλου, ενδεχομένως όμως έχει πολλές εξηγήσεις. Καταρχάς, ο ομότιμος καθηγητής υπήρξε το προηγούμενο διάστημα, αντιμνημονιακός - το προηγούμενο διάστημα, το διάστημα, κατά το οποίο και η ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, πλασαριζόταν ως αντιμνημονιακή, μετά την είσοδο του στην Επιτροπή Διαλόγου μένει να δούμε αν θα είναι το ίδιο και τόσο... αντιμνημονιακός - πράγμα, μάλλον απίθανο. Επίσης, ο Δημητρόπουλος ήταν κατά καιρούς μεγάλη, τηλεοπτική περσόνα, ξεκινώντας στα τέλη της δεκαετίας του 1990 από τα πάνελ της Ζούγκλας του Μάκη Τριανταφυλλόπουλου, στην οποία ήταν προσκεκλημένος πολύ τακτικά - έχει, δηλαδή, αναγνωρισιμότητα σε συγκεκριμένα κοινά και τηλεθεατές. Και τέλος, και ίσως το σημαντικότερο στην περίπτωση μας, ο Ανδρέας Δημητρόπουλος έχει συγκεκριμένες, ερευνητικές και επιστημονικές εμμονές - με κορυφαία αυτών, το δημοψήφισμα...
Ένας συνταγματολόγος και ένας πρωθυπουργός στον δρόμο με τα βοναπαρτιστικά δημοψηφίσματα
Το 1997, ο Δημητρόπουλος κυκλοφόρησε ένα σχετικό επιστημονικό πόνημα (Το δημοψήφισμα, εκδόσεις Σάκκουλα), όπου ο συγγραφέας δεν έμενε τόσο στο γράμμα και στις προβλέψεις του ισχύοντος Συντάγματος, όσο κυρίως στις δικές του, προσωπικές ερμηνείες και αντιλήψεις για το πως θα έπρεπε να χρησιμοποιείται ο θεσμός, να προκηρύσσονται τα δημοψηφίσματα, να ερμηνεύεται ειδικά ο όρος του «εθνικής σημασίας θέματος» και να επικαιροποιηθούν, κάποια στιγμή στο μέλλον, οι σχετικές διατάξεις. Όπως γίνεται αντιληπτό, ένας καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου με κάποια εμμονή στο δημοψήφισμα και ένας πρωθυπουργός σαν τον Τσίπρα, ο οποίος σχεδόν μας έχει «απειλήσει» ότι θα καταφεύγει σε δημοψήφισμα, όποτε του καπνίσει, με όρους Λουδοβίκου Βοναπάρτη, χωρίς απαραίτητα προϋποθέσεις, κανόνες και εν τέλει και κυρίως δεσμευτικό αποτέλεσμα για την πολιτική του, μια χαρά μπορούν να τα βρουν στο πλαίσιο μιας τέτοιας Επιτροπής δήθεν Διαλόγου για το Σύνταγμα.
Ήταν τέτοια η προσήλωση του Δημητρόπουλου στο δημοψήφισμα, ώστε τα επόμενα χρόνια και μετά την έκδοση του βιβλίου του, οι παραδόσεις του μαθήματος του Συνταγματικού Δικαίου, στους πρωτοετείς φοιτητές της Νομικής και στην υπόγεια αίθουσα της Β’ Μαθηματικών του παλιού κτηρίου, μονοπωλούνταν από αυτό το αντικείμενο. Φήμες θέλουν τον καθηγητή σχεδόν να εκστασιάζεται και μόνο στην εκφορά της λέξης «δημοψήφισμα» : Τέντωνε τα χέρια του μπροστά, σαν να υπνοβατούσε και ξαφνικά τα πόδια του αποκτούσαν μικρές, αόρατες σούστες στις φτέρνες, σχεδόν χοροπηδούσε στην έδρα και μόνο με την προοπτική ενός, δύο, τριών, πολλών δημοψηφισμάτων. Όπως λέγεται, απέκτησε σύντομα εσωτερικό παρατσούκλι μεταξύ των νεαρών ακροατών του, ο «δημοψηφισματάκιας».
Δάφνες του θεάτρου, πικροδάφνες της μικροπολιτικής
Ο πολιτισμός, επίσης, εκπροσωπείται στην Επιτροπή Διαλόγου, από τον ηθοποιό Γιώργο Κιμούλη. Ορισμένοι κακεντρεχείς έσπευσαν να θυμίσουν ότι ο Κιμούλης υποδυόταν τον «Καραμαζόφ» στην ταινία «Βίος και Πολιτεία» του Νίκου Περράκη, όταν ο αγαθός ήρωας , απηυδισμένος από την καθημερινότητα του, αποφασίζει να γίνει τρομοκράτης της οργάνωσης «Συνταγματικός Αγώνας» (ΣΥ.ΑΓΩΝ.) και να ανατινάξει το κτίριο του ΤΟΕ (δηλαδή τον ΟΤΕ).
Κακοήθειες - από την εποχή της ταινίας έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Στο ενδιάμεσο και πιο πρόσφατα, ο Κιμούλης έχει υποδυθεί και άλλους ρόλους - προτελευταίος, ένας πιο «πολιτικός» και ίσως «διδακτικός» για τις προκείμενες συνθήκες. Πέρυσι τον χειμώνα, ο Κιμούλης υποδύθηκε τον «Τάσο», τον λίγο καταφερτζή, λίγο χαμαιλέοντα, λίγο κουτοπόνηρο, λίγο συμφεροντολόγο και λίγο τραγικό στην γελοιότητα του, συνεργάτη ενός πολιτευτή της Αρκαδίας, στο εμβληματικό θεατρικό έργο των Κεχαϊδή - Χαβιαρά, «Δάφνες και Πικροδάφνες». Εκεί, ο ήρωας «Τάσος» την ώρα που άλλοτε σφάζεται και άλλοτε συμφιλιώνεται, πάνω από ψηφοδέλτια, χαρτιά, σημειωματάρια ρουσφετιών και τηλέφωνα ψηφοφόρων, με τους τρεις άλλους συνεργάτες και κομματάρχες πολιτευτών και βουλευτών της γόνιμης, πολιτικά και κομματικά, αρκαδικής γης, πετάει την ατάκα - μύθο : «Ημείς, κύριοι, είμαστε ο θεμέλιος λίθος του κοινοβουλευτισμού!». Παραλλαγμένη λοιπόν η ατάκα, θα μπορούσε να εκστομιστεί όχι πια από τον ηθοποιό Κιμούλη και τον ήρωα «Τάσο», αλλά από τον πρωθυπουργό, Τσίπρα : «Εσείς, κύριοι 12 της Επιτροπής, είστε ο θεμέλιος λίθος του Συντάγματος!» και να αντιμετωπίσει ο πρωθυπουργός τους «12» σαν τους εξωτερικούς του συνεργάτες (λίγο συμφεροντολόγους, λίγο χαμαιλέοντες, λίγο καταφερτζήδες...) στη διαμόρφωση της συνταγματικής του ατζέντας.
Συνταγματοποίηση του μνημονίου, γέφυρες με πρόσωπα, απλωμένος τραχανάς για μήνες
Εξάλλου, η Επιτροπή δεν έχει κανένα ουσιαστικό αντικείμενο, κανένα ουσιαστικό αντίκρισμα, καμιά ουσιαστική αρμοδιότητα και κανένα συνταγματικό και νομικό έρεισμα - γίνεται καθαρά για επικοινωνιακούς λόγους, προκειμένου να συντηρηθεί μια τετράμηνη, τουλάχιστον, δήθεν συζήτηση για ένα δήθεν κατά τι νέο Σύνταγμα, από μια δήθεν Επιτροπή. Ή μήπως δεν γίνεται μόνο για αυτό τον σκοπό;
Μια πιο κυνική προσέγγιση, καταγράφει τα εξής δεδομένα : Πρώτον, ότι όταν έρθει η ώρα, ίσως τον Μάρτιο, όπως έχει προαναγγείλει ο πρόεδρος της Βουλής, Νίκος Βούτσης, να συγκροτηθεί η μόνη αρμόδια και προβλεπόμενη Επιτροπή της Βουλής για την Αναθεώρηση, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν διαθέτει στην Κοινοβουλευτική του Ομάδα, καταρχάς συνταγματολόγους, που θα αναλάβουν να πέσουν στη μάχη, «με το μαχαίρι στα δόντια», εκτός αν τερματιστεί η υπουργία ή η περιοδεία σε διάφορα υπουργεία του Γιώργου Κατρούγκαλου - πράγμα, μάλλον απίθανο (για τον έτερο συνταγματολόγο, Κώστα Χρυσόγονο, αρκεί ο ευρωκοινοβουλευτικός αναχωρητισμός, εξάλλου το... κλίμα δεν είναι και το καλύτερο με το Μαξίμου).
Αντίθετα, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ θα ρίξουν, λογικά, στην αρένα της κοινοβουλευτικής Επιτροπής, Θεόδωρο Φορτσάκη και Βαγγέλη Βενιζέλο - πέρα από την όποια άλλη συνδρομή από τα επιτελεία τους. Με άλλα λόγια, ο Τσίπρας αντιλαμβάνεται ότι η ΚΟ του χωλαίνει σε μια αμιγώς κοινοβουλευτική αναμέτρηση για το θέμα, οπότε σπεύδει να απλώσει τον τραχανά της συνταγματικής αναθεώρησης, στον χρόνο, τους συμμετέχοντες και την ατζέντα, για τη δημιουργία πιο «φιλικών» για τον ΣΥΡΙΖΑ εντυπώσεων.
Δεύτερον, ότι οι μέχρι τώρα προτάσεις, που έχουν πέσει από διάφορες πηγές, στη δημόσια συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση (ΝΔ, φθινόπωρο του 2014, ανακοινώσεις Ποταμιού, Νέο Σύνταγμα της εφημερίδας «Καθημερινή», ομιλία του ίδιου του Τσίπρα μπροστά στη Βουλή το καλοκαίρι κ.α.) αναβαθμίζουν και καθιερώνουν συνέπειες, πτυχές και διαστάσεις των τριών μνημονίων σε νέο συνταγματικό καθεστώς της χώρας, αυτό που έγκαιρα έχει κωδικοποιηθεί με τη φράση «συνταγματοποίηση του μνημονίου».
Και όταν πια αυτό γίνει κοινή συνείδηση στην κοινωνία, ότι δηλαδή το μνημόνιο δεν θα φύγει σαν την μέρα, για να έρθει μετά ο Τζώνυ Γουώκερ και να περάσουμε εμείς καλά και άλλοι πολύ καλύτερα, τότε η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ θα έχει προσθέσει, μόνη της, άλλον έναν πολιτικό πονοκέφαλο, ο οποίος δύσκολα θα καταπραΰνεται, αν βέβαια έχει φθάσει να είναι συγκυβέρνηση μέχρι τότε. Γι ‘ αυτό, είναι μεσοπρόθεσμα πιο αποδοτικό να χρεωθεί το όποιο αποτέλεσμα των όποιων αναθεωρητικών προτάσεων σε μια κάποια Επιτροπή, να μη χρεωθεί δηλαδή ΚΑΙ ΑΥΤΟ, στο Μέγαρο Μαξίμου και τον ελάχιστα πια TEFAL πρωθυπουργό.
Τρίτον, ότι μια Επιτροπή Διαλόγου για το Σύνταγμα μπορεί να λειτουργήσει σαν το πιο ανώδυνο όχημα «συγκόλλησης» του ΣΥΡΙΖΑ με εκείνα τα πολιτικά πρόσωπα ή εκείνες τις πολιτικές ομάδες ή εκείνα τα κόμματα, τα οποία είτε θα αποφύγουν να εμφανιστούν και να ενταχθούν στο προσωποπαγές κομματικό εγχείρημα του 2ου Συνεδρίου, που αρχίζει σε λίγες μέρες, είτε θα βρουν την πόρτα κλειστή, στην περίπτωση ενός δομικού, αλλά όχι τόσο «ανοικτού» ανασχηματισμού.
Με άλλα λόγια, περιπτώσεις όπως για παράδειγμα ο Φώτης Κουβέλης που συχνά - πυκνά θυμίζει, και την απουσία του από την κεντρική, πολιτική σκηνή (λες και ενδιαφέρει αυτό κανέναν άλλον πέρα από τον ίδιο...), και τη στήριξη του στον πρωθυπουργό, μπορεί να βρουν προσφορότερη θέση στη νομή της συγκυβερνητικής εξουσίας, σε πρώτη φάση, μέσα από τις εργασίες, τα πάνελ, τις διαλέξεις, ή ό,τι τέλος πάντων κάνει αυτή η Επιτροπή Διαλόγου - και φυσικά, δεν θα είναι ο μόνος, ως παράδειγμα τον αναφέραμε, αν τα άλλα «ορόσημα» διεύρυνσης του κυβερνητικού και πρωθυπουργοκεντρικού ΣΥΡΙΖΑ περάσουν σαν τρένα που δεν παραλαμβάνουν επιβάτες από τους σταθμούς.
Όπως και να ‘χει, η Επιτροπή Διαλόγου για την Αναθεώρηση είναι το καινούργιο πρωθυπουργικό κοσκινάκι «και που να το κρεμάσει», παίζοντας με τα νεύρα της κοινωνίας, τις αντοχές της κοινωνικής και εργατικής πλειοψηφίας και τα όρια θεσμικών εγγυήσεων και ρόλων του υπάρχοντος, συνταγματικού πλαισίου.
