Τηλεκπαίδευση: Οι πολιτικές παγίδες πίσω από τις νέες τεχνολογίες

Οµιλητές ήταν ο καθηγητής δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης Νίκος Αναστασιάδης (Αγωνιστική Ριζοσπαστική Ενότητα), η Άννυ Ποταµίτη (Μαθητές-τριές Ενάντια στο σύστηµα), ο µεταπτυχιακός φοιτητής του ΕΜΠ Βασίλης Μπανός και ο Θωµάς Λεριάς (rproject). Οι εισηγήσεις ήταν όλες πολύ ουσιαστικές και τροφοδότησαν τους οµιλητές και το κοινό για να εµβαθύνει η συζήτηση.

O Νίκος Αναστασιάδης ξεκίνησε αναφερόµενος στην υποκριτική στάση της κυβέρνησης και το δήθεν ξαφνικό ενδιαφέρον της για τη δηµόσια παιδεία, όταν η ίδια τα προηγούµενα χρόνια διακυβέρνησής της, πέρα από την άρνηση να καλύψει τα κενά της εκπαίδευσης µε µόνιµους διορισµούς, είναι υπεύθυνη και για τη µεγάλη καθυστέρηση στην κάλυψη των κενών µε αναπληρωτές. Η συνέχιση της υποχρηµατοδότησης της παιδείας στον κρατικό προϋπολογισµό αποδεικνύει περίτρανα πως η µείωση του κόστους της αποτελεί βασικό στοιχείο των νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Εν συνεχεία αναφέρθηκε στο τι συµβαίνει στον υπόλοιπο κόσµο και στο πώς εφαρµόζεται η εξ αποστάσεως εκπαίδευση για να καταλήξει στο συµπέρασµα πως στο σύνολό της η διαδικασία αυτή έχει βοηθήσει την είσοδο των ιδιωτών στην εκπαίδευση και έχει αξιοποιηθεί για το στήσιµο ιδιωτικών πανεπιστηµίων ή την είσοδο ιδιωτικοοικονοµικών κριτηρίων στο δηµόσιο πανεπιστήµιο.

Στη συνέχεια αναφέρθηκε στις στοχεύσεις του υπουργείου παιδείας. Έδωσε ιδιαίτερη έµφαση στο νοµοσχέδιο που έρχεται και συνέδεσε την εφαρµογή της τηλεκπαίδευσης µε την αξιολόγηση και την κατηγοριοποίηση των σχολικών µονάδων καθώς και την αξιολόγηση των ίδιων των εκπαιδευτικών. Όπως υπογράµµισε, σύµφωνα µε το προσοντολόγιο του πρώην υπουργού παιδείας Γαβρόγλου, ένα µεγάλο τµήµα τους έχει πια προσωπική ευθύνη για την επιµόρφωσή του. Οι αναπληρωτές, εξασφαλίζουν ετήσια εργασία ή και µόνιµο διορισµό µόνο αν µπορέσουν να κρατηθούν ψηλά στους πίνακες συγκεντρώνοντας µόρια από τίτλους σπουδών που αποκτούν µε δική τους ευθύνη. Έτσι, όπως µε την κατάργηση της επετηρίδας, ο διορισµός έπαψε να είναι ευθύνη του κράτους και έγινε ευθύνη του κάθε εκπαιδευτικού που έπρεπε να δώσει ΑΣΕΠ. Και ας µη γελιόµαστε. Το προσοντολόγιο τώρα αφορά τους αναπληρωτές και αδιόριστους εκπαιδευτικούς, αλλά πολύ γρήγορα, µέσω της αξιολόγησης, µπορεί να αφορά όλους µας.

Στη συνέχεια σχολίασε πως βασικός στόχος της κυβέρνησης είναι η τηλεκπαίδευση να αξιοποιηθεί για µια ορµητική είσοδο των ιδιωτών στο χώρο της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης είτε κατ’ αρχήν ως παρόχων υπηρεσιών εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης σε σχολεία και µαθητές, είτε µεταγενέστερα µετά από αλλαγή στο νοµοθετικό πλαίσιο, µέσω της ίδρυσης ισότιµων εικονικών σχολείων. Όπως και φυσικά να αποφύγει το υπουργείο διορισµό εκπαιδευτικών σε αποµακρυσµένα σχολεία µε λίγα παιδιά και να τους αντικαταστήσει µε  την εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση. Υπενθύµισε ότι δεν είναι τυχαίο ότι µια τέτοια θέση είναι εκφρασµένη από τον ΟΟΣΑ µε στόχο τη µείωση του εκπαιδευτικού προσωπικού.

Έπειτα προσπάθησε να αποδοµήσει την κυβερνητική προπαγάνδα περί ‘’ειδικών συνθηκών’’. Πιο συγκεκριµένα άνοιξε ζητήµατα ως προς την αποτελεσµατικότητα της ίδιας της φύσης της διαδικασίας τηλεκπαίδευσης, την αδυναµία των φτωχότερων µαθητών σε πρόσβαση σε υπολογιστή και ίντερνετ, την έλλειψη υλικοτεχνικού εξοπλισµού και κατάρτισης από µαθητές και εκπαιδευτικούς ώστε να τον χρησιµοποιούν και την επίδραση στην ψυχολογία των πιο µικρών ηλικιακά µαθητών οι οποίοι αναγκάζονται να περνούν ατελείωτες ώρες µπροστά σε µία οθόνη.

Τέλος ο Νίκος Αναστασιάδης σχολιάζοντας τη στάση των ΟΛΜΕ και ΔΟΕ, τόνισε ότι ενώ εντοπίζουν σωστά τα διάφορα προβλήµατα που υπάρχουν δεν κάνουν καµία µνεία για τους συνολικότερους σχεδιασµούς της κυβέρνησης ούτε για τις ευθύνες της σε ότι αφορά την κατάσταση της δηµόσιας δωρεάν παιδείας. Αν θέλουµε να δούµε τι θα µπορούσαν να πουν και να κάνουν, αρκεί να επιχειρήσουµε µια σύγκριση –τηρουµένων των αναλογιών- µε την στάση της ΟΕΝΓΕ.  

Η Άννυ Ποταµίτη στην εισήγησή της έκανε µια µικρή αναφορά στο σε τι κατάσταση µας βρήκε ο κορωνοϊός και στο πώς πρέπει συλλογικά να διεκδικήσουµε τα συµφέροντά µας τη στιγµή που η κυβέρνηση εκµεταλλεύεται την πανδηµία για να απαξιώσει ακόµη περισσότερο το δηµόσιο τοµέα και να υπηρετήσει τα συµφέροντα του κεφαλαίου. Στη συνέχεια µίλησε για τα προβλήµατα της εκπαιδευτικής διαδικασίας όταν αυτή γίνεται διαδικτυακά. Υπογράµµισε το γεγονός πως πολλοί µαθητές και µαθήτριες δεν έχουν υπολογιστή ή σύνδεση ίντερνετ στο σπίτι τους, ότι ο υλικοτεχνικός εξοπλισµός και οι γνώσεις χρήσης του είναι ελλιπείς, αλλά και την ψυχολογική κατάσταση των µαθητών/τριών και εκπαιδευτικών µέσα σε µια τέτοιου µεγέθους υγειονοµική κρίση, δίνοντας ιδιαίτερη έµφαση στην ευθύνη του υπουργείου που ήταν ανέτοιµο για τέτοιες περιστάσεις. Έπειτα στάθηκε στο ζήτηµα της αναζήτησης άλλων µορφών εξ αποστάσεως εκπαίδευσης χωρίς εξαναγκασµό και πίεση. Στο πλαίσιο αυτό αντιπρότεινε ενασχόληση µε εκπαιδευτικές δραστηριότητες που δε θα απαιτούν ταυτόχρονη σύνδεση στο διαδίκτυο αλλά ανάρτηση εκπαιδευτικού υλικού σε πλατφόρµες µε ελεύθερη πρόσβαση σε όλους τους µαθητές/τριες. Όπως και την παροχή συσκευών και δωρεάν µαθηµάτων χρήσης τους σε µαθητές και εκπαιδευτικούς.

Τέλος, η Άννυ Ποταµίτη υπενθύµισε τον κίνδυνο που εγκυµονεί η παγίωση της τηλεκπαίδευης ως εκπαιδευτικού µέσου, καθώς όπως υποστηρίζει η συγκεκριµένη µορφή διδασκαλίας γίνεται πειραµατικό όπλο στα χέρια του υπουργείου το οποίο θα θελήσει µετά το πέρας την πανδηµίας να µονιµοποιήσει την τηλεκπαίδευση σε πρώτο στάδιο στα αποµακρυσµένα νησιά και χωριά και στη συνέχεια σε ολόκληρη τη χώρα µε σκοπό τη µείωση του εκπαιδευτικού προσωπικού και του γενικότερου κόστους στην παιδεία.

Από την πλευρά του ο Βασιλής Μπανός έθιξε πρωτίστως το ζήτηµα της µετακύλισης του κόστους της τηλεκπαίδευσης από το κράτος στους µαθητές και τους εκπαιδευτικούς. Τα στοιχεία για την δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο των ελληνικών νοικοκυριών σε συνδυασµό µε το υψηλό κόστος αλλά και τη χαµηλής ποιότητας παροχή ίντερνετ από τους παρόχους δηµιουργεί ανισότητες που αποκλείουν µεγάλο µέρος µαθητών από την εκπαιδευτική διαδικασία αυτή τη στιγµή. Στη συνέχεια, επεσήµανε τον κίνδυνο της µονιµοποίησης µια τέτοιας κατάστασης, αφού µελλοντικά θα µπορεί να χρησιµοποιηθεί αυτή η τεχνολογία είτε για να συνεδριάζει η σύγκλητος του πανεπιστηµίου ηλεκτρονικά αποκλείοντας έτσι τους πραγµατικά ενδιαφερόµενους, είτε για να αντικαταστήσει τις συλλογικές διαδικασίες των φοιτητών αφαιρώντας τους έτσι το βασικό τους όπλο για την υπεράσπιση των συµφερόντων τους.  Έπειτα αναφέρθηκε στα προβλήµατα της τηλεκπαίδευσης ως διαδικασία διδασκαλίας και στα διάφορα φαινόµενα καθηγητικής αυθαιρεσίας που ενθαρρύνονται µέσω της απόστασης καθώς επίσης και στην εντατικοποίηση των σπουδών και των ρυθµών εκπαίδευσης. Μνεία έκανε και στην αδυναµία της αντικατάστασης των εργαστηρίων που υπάρχουν σε πολλές σχολές τα οποία και αποτελούν αναπόσπαστο κοµµάτι της γνώσης του πτυχίου. Για το Βασίλη Μπανό, είναι ιδιαίτερα σηµαντικό πως σε πολλές χώρες στις οποίες και πρωτοεµφανίστηκε η τηλεκπαίδευση υπήρξαν διάφοροι επιχειρηµατικοί κύκλοι, οι οποίοι επένδυσαν σε αυτό, κάτι το οποίο βλέπουµε και στις µέρες µας όπου πολλά ιδιωτικά κολλέγια διαφηµίζουν προγράµµατα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης µε πολύ αισχρό τρόπο που θέτει πολλά ερωτήµατα γύρω από την ποιότητα της γνώσης και της χρηµατικής της αξίας, πράγµα που είναι ιδιαίτερα σηµαντικό και ειδικά στην Ελλάδα που τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες εµπορευµατοποίησης του δηµόσιου πανεπιστηµίου και της γνώσης, αντί να διασφαλιστεί η εκπαιδευτική διαδικασία και να προστατευτούν οι φοιτητές και οι εργαζόµενοι που πλήττονται. Τέλος επισήµανε ότι αυτός ο τρόπος εκπαίδευσης και το ιδεολόγηµα περί δια βίου µάθησης, µπορεί να επηρεάσει την προσωπική µας ζωή και την εργασία µας κάνοντας δυστοπική την καθηµερινότητά µας.

Ο Θωµάς Λεριάς από την πλευρά του συνοψίζοντας τις προηγούµενες εισηγήσεις έθεσε το ζήτηµα του κινδύνου της αποσυλλογικοποίησης και της εξατοµίκευσης της  εκπαιδευτικής διαδικασίας συνδέοντάς την µε την αποσυλλογικοποίηση της ίδιας της πολιτικής ζωής. Επιπλέον, επισήµανε τους κινδύνους στην εργασία εξ αποστάσεως αφού µπορεί να εφαρµοστεί από τους εργοδότες για περαιτέρω εντατικοποίησή της. Ο Θωµάς Λεριάς υποστήριξε την έλλειψη σχεδίου του υπουργείου για άλλες µορφές σύγχρονης εκπαίδευσης, όπως οδηγός επαναλήψεων και αναρτηµένο υλικό ή βιβλία και συµπλήρωσε ότι το νοµοσχέδιο που φέρνει η κυβέρνηση για την παιδεία εν µέσω πανδηµίας µόνο κακό κάνει στη δηµόσια εκπαίδευση.

Μετά τις εισηγήσεις ακολούθησε πλούσια συζήτηση πάνω στις τοποθετήσεις που έγιναν και στις ερωτήσεις του κοινού σχετικά µε το νοµοσχέδιο που έρχεται. Επειδή η συζήτηση αυτή έγινε διαδικτυακά, µπορεί να µην είχε όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που θα θέλαµε, ωστόσο θεωρούµε πολύ σηµαντικό σε µια τέτοια περίοδο η πολιτική συζήτηση να ενθαρρύνεται και να µην αφήνεται για µετά. Το µόνο σίγουρο είναι ότι συζητήσεις σαν αυτή είναι πολύ χρήσιµες και ουσιαστικές και θα γίνει προσπάθεια να διοργανωθούν και άλλες το προσεχές διάστηµα.

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά