Ζαν Μαρί Λεπέν: Η ζωή και ο θάνατος ενός Ναζί

Ο ακραίος υπουργός Εσωτερικών,  Μπρούνο Ρετεγιό, κατήγγειλε άμεσα τις εκδηλώσεις χαράς ως «ντροπιαστικές». Εν τω μεταξύ, τα ΜΜΕ δημοσιεύουν συλλογές από οικογενειακές φωτογραφίες των Λεπέν και ο Πρόεδρος Μακρόν εξέφρασε επισήμως τα συλλυπητήριά του στην οικογένεια Λεπέν. Ο πρωθυπουργός, Φρανσουά Μπαϊρού αναφέρθηκε τιμητικά στο ότι ο Λεπέν ήταν «μαχητής», δηλώνοντας ταυτόχρονα τις θεμελιώδεις διαφωνίες που είχε μαζί του. Ο Ζορντάν Μπαρντελά, ο πρόεδρος του φασιστικού κόμματος του Εθνικού Συναγερμού, δήλωσε ότι ο Ζαν Μαρί Λεπέν «πάντα υπηρετούσε τη Γαλλία και υπερασπιζόταν την ταυτότητά της και την κυριαρχία της». 

Στηριζοσπαστική Αριστερά, ο Ζαν Λικ Μελανσόν της Ανυπότακτης Γαλλίας έγραψε: «Η μάχη ενάντια σε αυτόν τον άνδρα τελείωσε. Ο αγώνας συνεχίζεται ενάντια στο μίσος, το ρατσισμό, την ισλαμοφοβία και τον αντισημιτισμό που διέδωσε». Η Κομμουνιστική καθημερινή εφημερίδα «L’ Humanite»κυκλοφόρησε στις 8 Γενάρη με πρωτοσέλιδο  τίτλο «Το μίσος ήταν το επάγγελμά του» και φωτογραφία ενός γερμανικού στρατιωτικού μαχαιριού με χαραγμένο το όνομα του Λεπέν πάνω του. Ήταν το μαχαίρι το οποίο εντοπίστηκε εκεί που το είχε αφήσει ο ίδιος, στο σπίτι όπου βασανίστηκε και δολοφονήθηκε ο ακτιβιστής Αχμέντ Μουλάι το 1957, στη διάρκεια του Αλγερινού Πολέμου. 

Η Μανόν Ομπρί, ευρωβουλεύτρια της Ανυπότακτης Γαλλίας μίλησε χθες για το θάνατο ενός «διαβόητου ρατσιστή και αντισημίτη», ενώ ο Φιλίπ Πουτού, ηγετικό στέλεχος του Νέου Αντικαπιταλιστικού Κόμματος εξέφρασε τη χαρά του για «αυτά τα ευχάριστα νέα. Τον θάνατο ενός ρατσιστή, αποικιοκράτη, φασίστα, βασανιστή, δολοφόνου, ομοφοβικού».

Ναζί για μια ολόκληρη ζωή

Ο Ζαν Μαρί Λεπέν στράφηκε στο φασισμό από νεαρή ηλικία. Στα τέλη της δεκαετίας του 1940, σε ένα πανεπιστήμιο στο Παρίσι, διακινούσε την εφημερίδα των ακροδεξιών μοναρχικών της ActionFrancaise, ένα έντυπο που εξέδιδε ο Ξαβιέ Βαγιάτ, ο οποίος είχε υπάρξει «Επίτροπος υπεύθυνος των Εβραϊκών Ζητημάτων» στην κυβέρνηση του Βισύ. Ο Λεπέν εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής στην ηλικία των 27 ετών, ως υποψήφιος του ακροδεξιού κινήματος του Πουζαδισμού στη δεκαετία του 1950. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, καθώς ο πόλεμος κατά της Αλγερίας δίχαζε τη Γαλλία, ο ίδιος ήταν στο στρατό, πολεμώντας ενάντια στην Αλγερινή ανεξαρτησία και συμμετέχοντας συγκεκριμένα στο βασανισμό αιχμαλώτων. Θα συνεχίσει να ισχυρίζεται πάντα ότι η αποικιοκρατία ήταν θετικό πράγμα. Δεν θα συγχωρέσει ποτέ τον Ντε Γκολ για το ότι αποδέχτηκε τελικά την ανεξαρτησία της Αλγερίας.    

Στη δεκαετία του 1960 βρέθηκε απομονωμένος πολιτικά, αλλά συνέχισε να εργάζεται για τη διατήρηση της φασιστικής παράδοσης, ιδρύοντας μια δισκογραφική εταιρία που κυκλοφορούσε ακροδεξιές ομιλίες και τραγούδια. Ένας από τους δίσκους που κυκλοφόρησε περιλάμβανε τραγούδια και ομιλίες του Τρίτου Ράιχ και εξηγούσε στο φυλλάδιο του εξωφύλλου: «Αυτά είναι τα τραγούδια της Γερμανικής Επανάστασης… Η άνοδος του Αδόλφου Χίτλερ και του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος στην εξουσία χαρακτηρίστηκε από ένα πανίσχυρο κίνημα των μαζών, λαϊκό και δημοκρατικό, το οποίο θριάμβευσε μετά από συχνές εκλογικές αναμετρήσεις, μια συνθήκη που γενικά έχει ξεχαστεί».  

Στη δεκαετία του 1970, ο Ζαν Μαρί Λεπέν κατόρθωσε να συνενώσει τα κατακερματισμένα κατάλοιπα της ακροδεξιάς και να ιδρύσει το Εθνικό Μέτωπο, το οποίο αποφάσισε να κάνει μια σειρά από κομβικές αλλαγές τακτικής. Ο ναζιστικός του πυρήνας θα έμενε κρυφός, ενώ προτεραιότητά του θα ήταν οι εκλογικές καμπάνιες και όχι οι οδομαχίες. Οι εκφράσεις αντισημιτισμού μπήκαν στο ράφι, εστιάζοντας σχεδόν αποκλειστικά στον αντι-αραβικό ρατσισμό και την ισλαμοφοβία. Τέλος, άφησε πίσω του τον παραδοσιακό ρατσισμό που βασιζόταν σε ψευδείς θεωρίες περί βιολογικής ιεραρχίας, με το νέο αφήγημα να στηρίζεται πλέον στις «ασύμβατες» κουλτούρες και τον «πόλεμο μεταξύ πολιτισμών». 

Το Εθνικό Μέτωπο συγκροτήθηκε σε μια περίοδο που η βαθιά οικονομική κρίση επέστρεφε στη δυτική Ευρώπη και μαζί της αυξανόταν και η πίεση στην άρχουσα τάξη να στρέψει τη λαϊκή οργή ενάντια σε αποδιοπομπαίους τράγους.

Ο Λεπέν θα παραμείνει ένας Ναζί σε όλη του τη ζωή. Το 2010, σε ηλικία 81 ετών, δήλωσε σε ένα σεμινάριο φοιτητών δημοσιογραφίας: «Στον Εθνικοσοσιαλισμό, υπάρχει σοσιαλισμός. Υπήρξε ένα σημαντικό σοσιαλιστικό περιεχόμενο που μετασχημάτισε τη γερμανική κοινωνία πολύ περισσότερο από ό,τι είχε πετύχει οποιαδήποτε άλλη πολιτική δύναμη». Ενώ μόλις τον περασμένο Σεπτέμβρη, σε ηλικία 96 ετών, καταγράφηκε σε βίντεο να τραγουδά σπίτι του μαζί με το καλεσμένο νεοναζιστικό ροκ συγκρότημα Match Retour (Επαναληπτικός Αγώνας), ένα όνομα που αναφέρεται στην ελπίδα τους να υπάρξει μια δεύτερη ευκαιρία για την επιβολή του ναζισμού στην Ευρώπη.

Τακτικές αλλαγές

Ο Λεπέν ηγήθηκε του Εθνικού Μετώπου στη Γαλλία από το 1972 ως το 2011. Οι τηλεοπτικές εκπομπές μπορούσαν να κάνουν ρεκόρ τηλεθέασης όταν τον καλούσαν και οι «χαλαρές» συνεντεύξεις έγιναν συνηθισμένο φαινόμενο. Ο Λεπέν τις αξιοποιούσε όσο περισσότερο μπορούσε. Είχε δηλώσει συγκεκριμένα ότι η ύπαρξη φούρνων, θαλάμων αερίων για την εξόντωση Εβραίων και άλλων ήταν «μια λεπτομέρεια της ιστορίας του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου». Όταν ενημερώθηκε ότι ο Εβραίος τραγουδιστής Πατρίκ Μπρουέλ πήρε μαζί με άλλους θέση ενάντια στο Εθνικό Μέτωπο, σχολίασε ότι σύντομα μπορεί να υπάρξει «μια φουρνησιά» αντιπάλων του.

Τα μίντια λάτρευαν αυτά τα περιστατικά, στα οποία αναφέρονταν ως «ολισθήματα», τα οποία όμως ήταν στην πραγματικότητα πολύ προσεκτικά μελετημένες παρεμβάσεις που είχαν στόχο να ενισχύσουν τον σκληρό φασιστικό πυρήνα του FN. Όταν είχε πλέον αποκτήσει ένα σχετικά μεγάλο αριθμό ανθρώπων που τον υποστήριζε σε άλλα ζητήματα, εξαπέλυε αυτές τις αντισημιτικές προκλήσεις. Αυτές αντιμετώπιζαν γενικευμένη κατακραυγή και οι πιο ήπιοι υποστηρικτές του Λεπέν προκαλούνταν να προσχωρήσουν πιο βαθιά στις ναζιστικές πολιτικές απόψεις.

Για πολλά χρόνια, το Εθνικό Μέτωπο έχτιζε αργά τις δυνάμεις του, με τη βοήθεια τριών παραγόντων: Πρώτον, η μαζική απαξίωση των παραδοσιακών αριστερών κυβερνητικών κομμάτων που στρέφονταν στο νεοφιλελευθερισμό και έδειχναν επανειλημμένα ότι είχαν ελάχιστα να προσφέρουν στους απλούς ανθρώπους. Δεύτερον, η πολύ περιορισμένη κατανόηση που είχε δείξει η ριζοσπαστική Αριστερά στην ανάγκη να σταματήσει τα φασιστικά κόμματα με μαζικές καμπάνιες, συμπεριλαμβανομένης της άμεσης δράσης για την παρεμπόδιση των δραστηριοτήτων τους. Τρίτον, η ιστορική αδυναμία της μεγάλης πλειοψηφίας της γαλλικής Αριστεράς όσον αφορά την πάλη ενάντια στην ισλαμοφοβία, τη μορφή ρατσισμού που σταδιακά γινόταν το επίκεντρο της αντίδρασης στη Γαλλία.

Το Εθνικό Μέτωπο προσπαθούσε σκληρά να διατηρήσει μυστική την ύπαρξη σκληρών ναζί στον πυρήνα του. Αλλά το 1987, η ερευνητική δημοσιογράφος Αν Τριστάν παρεισέφρησε σε μια τοπική οργάνωση του FN και σημείωσε τον τρόπο με τον οποίο μιλούσαν οι σκληροπυρηνικοί: «Κοίτα, αν σκοτώσεις έναν Άραβα όταν ο Λεπέν παίρνει το 0,5% των ψήφων, θα φας άμεσα κατακραυγή και θα σε πουν ρατσιστή», έλεγε ένα ενεργό μέλος. «Όταν ο Λεπέν είναι στο 15%, οι άνθρωποι κάνουν λιγότερη φασαρία. Οπότεπρέπεινασυνεχίσουμε έτσι και, θα δεις, όταν θα είμαστε στο 30%, ο κόσμος θα σταματήσει να φωνάζει». 

Φασιστικό άλμα

Στις 21 Απρίλη του 2002, ο Λεπέν προκάλεσε το μεγαλύτερο πολιτικό σεισμό των τελευταίων 40 χρόνων στη Γαλλία περνώντας στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν όλη τη νύχτα σε πόλεις όλης της Γαλλίας. Δέκα μέρες μετά, την Πρωτομαγιά, πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι διαδήλωσαν ενάντια στους φασίστες. Ο Λεπέν ηττήθηκε εύκολα στο δεύτερο γύρο παίρνοντας λίγο κάτω από 18%. Τονψήφισαν 5μισηεκατομμύριαάνθρωποι. Αλλά ήταν ένα άλμα το οποίο επιτάχυνε την άνοδο της δημοφιλίας και της αξιοσέβαστης εικόνας των φασιστών. Το 2017, τους ψήφισαν 10,5 εκατομμύρια και το 2022, τους ψήφισαν 13 εκατομμύρια. 

Μετά το 2011, όταν ανέλαβε πρόεδρος του Εθνικού Μετώπου η Μαρίν Λεπέν, κόρη του Ζαν Μαρί, εξελίχθηκε μια αποφασιστική και γενικά πετυχημένη καμπάνια «από-τοξικοποίησης της εικόνας» του FN.

Οι δεσμοί με τους Ναζί θα κρύβονταν πολύ πιο ολοκληρωμένα, αποφεύγοντας ακόμα και την οργάνωση διαδηλώσεων στο δρόμο. Η Μαρίν διέγραψε από το κόμμα τον πατέρα της (επειδή αυτός αρνούνταν να εγκαταλείψει τον σαρκαστικό αντισημιτισμό του), πέταξε έξω κάποιους άλλους ανοιχτά ναζιστές, έδωσε εντολή στους βουλευτές να εστιάσουν στην καθωσπρέπει εικόνα και τελικά θα εμφανιζόταν στις φιλο-ισραηλινές «πορείες κατά του αντισημιτισμού» το 2023. Χρησιμοποιήθηκε επίσης η θηλυκότητα της ΜαρίνΛεπέν, για να καθησυχαστούν οι ψηφοφόροι ότι οι παλιές φασιστικές αξίες -που γενικά συνδέονται με την αρρενωπότητα- δεν βρίσκονταν πια στο επίκεντρο της πολιτικής του RN.

Αυτήν τη βδομάδα, η ανησυχία της ΜαρίνΛεπέν ήταν να οργανώσει μια κηδεία για τον πατέρα της η οποία δεν θα αφήνει χώρο να εμφανιστούν δημόσια οι ανοιχτά ναζιστές που τον λάτρευαν. Κάτι τέτοιο θα απειλούσε την εύθραστη αξιοσέβαστη εικόνα που με τόση επιτυχία έχει χτίσει το κόμμα της, που μετονομάστηκε σε Εθνικό Συναγερμό. Επέλεξε μια οικογενειακή κηδεία μετά από Καθολική λειτουργία στην πόλη της Βρετάνης όπου είχε γεννηθεί ο ίδιος. Όμως είναι πιθανό να ακολουθήσει μια αηδιαστική τελετή «τιμής και μνήμης» στο Παρίσι, στην οποία πρέπει να εναντιωθούμε.

Ο θάνατος του Λεπέν είναι η ώρα για να εξηγήσουμε ξανά και να κινητοποιήσουμε ξανά τον κόσμο ενάντια στον φασιστικό Εθνικό Συναγερμό, ο οποίος, έχοντας την προτίμηση του Μακρόν έναντι της ριζοσπαστικής Αριστεράς, είναι πιο κοντά στην κυβέρνηση από ό,τι υπήρξε σε οποιαδήποτε στιγμή της ηγεσίας του Ζαν Μαρί Λεπέν.

*Ο Τζον Μάλεν είναι αντικαπιταλιστικής ακτιβιστής και μέλος μιας Ομάδας Δράσης της Ανυπότακτης Γαλλίας στην περιοχή του Παρισιού. Τα κείμενά του είναι διαθέσιμα στο randombolshevik.org