Η ευρωπαϊκή Αριστερά μπροστά σε μεγάλες προκλήσεις

Οι δυ­νά­μεις μας κα­λού­νται να ανα­με­τρη­θούν: Με την υπαρ­κτή ΕΕ, που εμ­φα­νί­ζε­ται ξε­κά­θα­ρα πια ως πο­λε­μι­κό ερ­γα­λείο στα χέρια των αρ­χου­σών τά­ξε­ων ενά­ντια στους ερ­γα­ζο­μέ­νους της ηπεί­ρου. Με την ΕΕ του πο­λέ­μου και του ρα­τσι­σμού. Με τις δυ­νά­μεις της ακρο­δε­ξιάς και του φα­σι­σμού, που βρί­σκο­νται σε ανη­συ­χη­τι­κή άνοδο σε μια σειρά χώρες (Γαλ­λία, Βρε­τα­νία, Ελ­λά­δα, Ουγ­γα­ρία), που επι­χει­ρούν να εκ­φρά­σουν τον -δί­καιο- ευ­ρω­σκε­πτι­κι­σμό και να τον εκτρέ­ψουν σε εθνι­κι­στι­κές, αντι­δρα­στι­κές κα­τευ­θύν­σεις, που επι­χει­ρούν να συ­ντο­νι­στούν σε ευ­ρω­παϊ­κό πεδίο, παρά τις αντι­φά­σεις τους (συ­ντο­νι­σμός με πρω­το­βου­λία Λεπέν, που απο­κλεί­ει τη ΧΑ ως «πολύ ανοι­χτά να­ζι­στι­κή», το Γιό­μπικ ως «πολύ φι­λο-ρω­σο-ασια­τι­κό», που δεν τα βρήκε με το UKIP, γιατί το ίδιο είναι πολύ βρε­τα­νι­κο-σω­βι­νι­στι­κό κλπ.).

Φέτος, όπως είναι λο­γι­κό, οι ευ­ρω­ε­κλο­γές συν­δέ­ο­νται με τα τε­ρά­στια κα­θή­κο­ντα ανα­συ­γκρό­τη­σης και ξε­κα­θα­ρί­σμα­τος της διε­θνούς Αρι­στε­ράς απέ­να­ντι στο τέρας της κρί­σης και τα κα­θή­κο­ντα και τις προ­κλή­σεις που αυτή βάζει μπρο­στά μας. Το τοπίο είναι απο­κα­λυ­πτι­κό και για τα προ­βλή­μα­τα και για τις δυ­να­τό­τη­τες, αλλά και για τις ιδιαί­τε­ρες ευ­θύ­νες του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. 

Στη Γαλ­λία, το Μέ­τω­πο της Αρι­στε­ράς βγήκε πλη­γω­μέ­νο από τις αυ­το­διοι­κη­τι­κές εκλο­γές, και συ­γκε­κρι­μέ­να από την κρίση που πυ­ρο­δό­τη­σε η επι­λο­γή του ΚΚΓ να κα­τέ­βει με τους Σο­σια­λι­στές στους μι­σούς με­γά­λους δή­μους της χώρας. Χρειά­στη­καν μήνες εσω­τε­ρι­κών συ­ζη­τή­σε­ων, δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων και αντι­πα­ρα­θέ­σε­ων για να γίνει εφι­κτό το κοινό κα­τέ­βα­σμα στις ευ­ρω­ε­κλο­γές. Πέρα από τις «σκιές» των αυ­το­διοι­κη­τι­κών, η ίδια η ΕΕ απο­τέ­λε­σε αντι­κεί­με­νο δια­φο­ρών, όπως είχε φανεί από το Δε­κέμ­βρη του 2013 (συ­νέ­δριο ΚΕΑ, Μα­δρί­τη), αλλά και στα επί­ση­μα κεί­με­να του Αρι­στε­ρού Κόμ­μα­τος του Με­λαν­σόν, που ανε­βά­ζουν ση­μα­ντι­κά την πο­λε­μι­κή στην ΕΕ. Το θε­τι­κό είναι πως το Μέ­τω­πο βα­δί­ζει τε­λι­κά προς τις ευ­ρω­ε­κλο­γές με ένα πρό­γραμ­μα σαφώς πιο αιχ­μη­ρό από τις θέ­σεις του ΚΕΑ και τις πα­ρα­δο­σια­κές «ευ­ρω­παϊ­στι­κές» θέ­σεις του ΚΚΓ.

Ωστό­σο, είναι γνω­στό πως τα ζη­τή­μα­τα προ­σα­να­το­λι­σμού δεν έχουν κλεί­σει, και ο δη­μό­σιος διά­λο­γος που έχει ανοί­ξει στις στή­λες της «Ου­μα­νι­τέ» για το μέλ­λον του Με­τώ­που της Αρι­στε­ράς δεί­χνει ότι μετά τη μάχη των ευ­ρω­ε­κλο­γών, θα τε­θούν ξανά στο τρα­πέ­ζι τα ζη­τή­μα­τα της στρα­τη­γι­κής του. 
Αυτή η εσω­τε­ρι­κή κα­τά­στα­ση είναι και από τους βα­σι­κούς λό­γους που δεν προ­χώ­ρη­σε η πρω­το­βου­λία κοι­νού κα­τε­βά­σμα­τος που πρό­τει­νε (αφού «κα­τέ­λη­ξε» ο εσω­τε­ρι­κός διά­λο­γος στο Μέ­τω­πο) το NPA. Η πρό­τα­ση του NPA (Νέο Αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κό Κόμμα) και η σχε­τι­κή επι­χει­ρη­μα­το­λο­γία (υπαρ­κτές οι δια­φο­ρές μας για την Ευ­ρώ­πη ή τον γαλ­λι­κό ιμπε­ρια­λι­σμό, αλλά δεν αναι­ρούν τη συμ­φω­νία μας σε πολλά ζη­τή­μα­τα) απο­κτά ιδιαί­τε­ρη ση­μα­σία, καθώς δεί­χνει πως ένα κοινό κα­τέ­βα­σμα ήταν εφι­κτό. Κυ­ρί­ως, ανοί­γει μια συ­ζή­τη­ση που -όπως το­νί­ζουν και οι σύ­ντρο­φοι του NPA- δεν εξα­ντλεί­ται στις ευ­ρω­ε­κλο­γές, αλλά θα συ­νε­χι­στεί. Η κοινή δια­δή­λω­ση της 12ης Απρί­λη, τα κοινά κα­τε­βά­σμα­τα της «Αρι­στε­ράς της Αρι­στε­ράς» σε αρ­κε­τούς δή­μους, η δη­μό­σια δέ­σμευ­ση για «συ­νέ­χεια», δη­μιουρ­γούν ένα εν­δια­φέ­ρον με­τε­κλο­γι­κό τοπίο. Προ­σθέ­τουν τις χρή­σι­μες δυ­νά­μεις του NPA στη ζωηρή στρα­τη­γι­κή συ­ζή­τη­ση που έχει έτσι κι αλ­λιώς ανοί­ξει στο Μέ­τω­πο. 

Φυ­σι­κά, οι δυ­να­τό­τη­τες ή οι προ­ο­πτι­κές συ­μπό­ρευ­σης των δυ­νά­με­ων της αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής Αρι­στε­ράς με μα­ζι­κό­τε­ρες δυ­νά­μεις της πα­ρα­δο­σια­κής, με­ταρ­ρυθ­μι­στι­κής Αρι­στε­ράς δεν είναι «μα­γι­κή συ­ντα­γή», που αρκεί να την ανα­κα­λύ­ψει κα­νείς και να την εφαρ­μό­σει για να λύσει όλα τα προ­βλή­μα­τα ανα­συ­γκρό­τη­σης της Αρι­στε­ράς και του ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος. Οι πο­λι­τι­κές επι­λο­γές των υπαρ­κτών κομ­μά­των και ορ­γα­νώ­σε­ων, η τα­ξι­κή πάλη και η αντα­νά­κλα­σή της σε αυτά κρί­νουν τη δια­δρο­μή της Αρι­στε­ράς σε κάθε χώρα. 

Αν το ένα πα­ρά­δειγ­μα είναι οι πε­ρι­πέ­τειες του ίδιου του Με­τώ­που, πολύ πιο εμ­φα­τι­κή είναι η πε­ρί­πτω­ση της Ισπα­νί­ας, όπου η εκλο­γι­κή υπο­χώ­ρη­ση των Σο­σια­λι­στών (PSOE) έχει ωθή­σει τα δη­μο­σκο­πι­κά πο­σο­στά της Ενω­μέ­νης Αρι­στε­ράς, αλλά αυτό δεν έχει λύσει τα προ­βλή­μα­τα. Αν και μετά την αλ­λα­γή της με­τριο­πα­θούς ηγε­σί­ας του Για­μα­θά­ρεθ δια­κη­ρύ­χθη­κε μια αρι­στε­ρή στρο­φή, αυτή πα­ρα­μέ­νει με­τέ­ω­ρη. Η συ­γκυ­βέρ­νη­ση με τους Σο­σια­λι­στές στην Αν­δα­λου­σία ή η στή­ρι­ξη του Λαϊ­κού Κόμ­μα­τος στην Εξ­τρε­μα­δού­ρα είναι «αγκά­θια», ενώ μια εκλο­γι­κή άνο­δος μπο­ρεί να ανοί­ξει το εν­δε­χό­με­νο μιας συ­γκυ­βέρ­νη­σης με το PSOE «με κα­λύ­τε­ρους όρους». Τα πο­λι­τι­κά ζη­τή­μα­τα (η Ενω­μέ­νη Αρι­στε­ρά το­πο­θε­τεί­ται στην πιο με­τριο­πα­θή πτέ­ρυ­γα του ΚΕΑ), αλλά και η πρα­κτι­κή του κόμ­μα­τος, έχουν αφή­σει ακά­λυ­πτο τον κοι­νω­νι­κό χώρο που αυ­θαί­ρε­τα θα βα­φτί­ζα­με «πρω­το­πό­ρο τμήμα των Indignados» και οδή­γη­σε στη δη­μιουρ­γία ενός νέου σχη­μα­τι­σμού στα αρι­στε­ρά της ΕΑ, το PODEMOS, στο οποίο συμ­με­τέ­χουν ρι­ζο­σπά­στες δια­νο­ού­με­νοι, δυ­νά­μεις της αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής Αρι­στε­ράς, αλλά και πάρα πολ­λοί αγω­νι­στές βάσης και ακτι­βι­στές των κι­νη­μά­των. 

Το PODEMOS επι­χει­ρεί να εκ­φρά­σει τα κοι­νω­νι­κά κι­νή­μα­τα, τόσο στον πο­λι­τι­κό του λόγο, όσο και στην ανα­ζή­τη­ση μιας «από τα κάτω» λει­τουρ­γί­ας, και η ίδρυ­σή του (μέσα από συ­νε­λεύ­σεις και συλ­λο­γές υπο­γρα­φών) συ­νά­ντη­σε εν­θου­σιώ­δη αντα­πό­κρι­ση από μια μα­χη­τι­κή μειο­ψη­φία. Αν και αντι­με­τω­πί­ζει φι­λι­κά την Ενω­μέ­νη Αρι­στε­ρά και επι­διώ­κει συ­νερ­γα­σί­ες και διά­λο­γο, είναι σαφές ότι χρειά­ζε­ται να γί­νουν πολλά βή­μα­τα για να προ­χω­ρή­σει κάτι τέ­τοιο. 

Την κα­τά­στα­ση πε­ρι­πλέ­κει και το εθνι­κό ζή­τη­μα στην Ισπα­νία (με τα κα­τε­βά­σμα­τα των αρι­στε­ρών εθνι­κι­στι­κών κομ­μά­των στη Χώρα των Βά­σκων, τη Γα­λι­κία ή την Κα­τα­λο­νία), καθώς ούτε η κα­ταρ­χήν ανα­γνώ­ρι­ση του δι­καιώ­μα­τος στην αυ­το­διά­θε­ση (ως βα­σι­κή προ­ϋ­πό­θε­ση για να προ­χω­ρή­σει μια συ­ζή­τη­ση) είναι αυ­το­νό­η­τη στην «πα­νι­σπα­νι­κή» Αρι­στε­ρά, ούτε τα κόμ­μα­τα της «εθνι­κής Αρι­στε­ράς» έχουν ξε­κα­θα­ρί­σει τις ιε­ραρ­χή­σεις τους. 

Πέρα από τις εθνι­κές ιδιαι­τε­ρό­τη­τες, αυτό που συ­νε­χί­ζει να δια­τρέ­χει τις συ­ζη­τή­σεις και τις δια­μά­χες στην Αρι­στε­ρά σε όλη την ήπει­ρο πα­ρα­μέ­νει το άλυτο ζή­τη­μα της Κε­ντρο­α­ρι­στε­ράς, καθώς σε αντί­θε­ση με την Ελ­λά­δα, στην υπό­λοι­πη Ευ­ρώ­πη η σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τία πα­ρα­μέ­νει ζω­ντα­νή και ισχυ­ρή και ο όπως-όπως κυ­βερ­νη­τι­σμός πα­ρα­μέ­νει αγκά­θι. Στις ση­με­ρι­νές συν­θή­κες, προ­στί­θε­ται με δρι­μύ­τη­τα και το ζή­τη­μα της στρα­τη­γι­κής απέ­να­ντι στην ΕΕ, για προ­φα­νείς λό­γους, καθώς οι Συν­θή­κες, η τρόι­κα, το Δη­μο­σιο­νο­μι­κό Σύμ­φω­νο, το χρέος ως μη­χα­νι­σμός επι­βο­λής μιας αντερ­γα­τι­κής αντε­πα­νά­στα­σης, η αυ­ταρ­χι­κο­ποί­η­ση της λει­τουρ­γί­ας της ΕΕ, κά­νουν το «ευ­ρω­παϊ­κό ζή­τη­μα» κε­ντρι­κή υπό­θε­ση στην τα­κτι­κή της Αρι­στε­ράς και όχι θέμα αφη­ρη­μέ­νης ιδε­ο­λο­γι­κής συ­ζή­τη­σης για μια φα­ντα­σια­κή «Ευ­ρώ­πη». 

Η επι­βί­ω­ση της σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας στην Ευ­ρώ­πη και του θε­σμι­κού ευ­ρω­παϊ­σμού στο ΚΕΑ κάνει τα δύο ζη­τή­μα­τα (Κε­ντρο­α­ρι­στε­ρά και στάση απέ­να­ντι στην ΕΕ) αλ­λη­λέν­δε­τα. Αυτή η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα συ­μπυ­κνώ­θη­κε σε άλλα «με­τω­πι­κά σχή­μα­τα» της ευ­ρω­παϊ­κής Αρι­στε­ράς, όπως το γερ­μα­νι­κό Die Linke, όπου η σχε­τι­κή συ­ντη­ρη­τι­κή με­τα­τό­πι­ση στα ζη­τή­μα­τα της ΕΕ στο πρό­σφα­το συ­νέ­δριο συν­δέ­ε­ται άμεσα με την επι­δί­ω­ξη τμή­μα­τος της ηγε­σί­ας του να γίνει η Αρι­στε­ρά «σο­βα­ρός συ­νο­μι­λη­τής» του SPD. 

Όλες οι πτέ­ρυ­γες της ευ­ρω­παϊ­κής Αρι­στε­ράς έχουν σε ένα βαθμό το βλέμ­μα τους στραμ­μέ­νο προς το πεί­ρα­μα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Το πώς εκλαμ­βά­νει ο κα­θέ­νας το «μή­νυ­μα από την Ελ­λά­δα», το πού επι­λέ­γει να δώσει έμ­φα­ση δεν είναι σαφές. Αυτό συ­μπυ­κνώ­νε­ται με τον πιο κα­θα­ρό τρόπο στις αντι­φά­σεις της ιτα­λι­κής Λί­στας «Για μια Άλλη Ευ­ρώ­πη με τον Τσί­πρα». Είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κή η επι­σή­μαν­ση του Τζόρ­τζιο Κρε­μά­σκι ότι υπο­στη­ρί­ζει τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, αλλά η ιτα­λι­κή Λίστα «δεν είναι πραγ­μα­το­ποί­η­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ».

Αυτό που για αγω­νι­στές των κι­νη­μά­των ή με­ρί­δες της Αρι­στε­ράς θε­ω­ρεί­ται προ­ω­θη­τι­κό βήμα σε μια πο­ρεία ανα­συ­γκρό­τη­σης της ιτα­λι­κής Αρι­στε­ράς, για με­ρί­δα των δια­νο­ού­με­νων της πρω­το­βου­λί­ας, αλλά και για το κόμμα Αρι­στε­ρά Οι­κο­λο­γία και Ελευ­θε­ρία (SEL), είναι μια προ­σπά­θεια που εγ­γρά­φε­ται στις ντε­λο­ρι­κές, σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κές ιδέες της «πο­λι­τι­κής ενο­ποί­η­σης της ΕΕ». Ο ηγέ­της της SEL, Νίκι Βέ­ντο­λα, μιλά ανοι­χτά για την έκ­φρα­ση του «χώρου» ανά­με­σα στον Σουλτς και τον Τσί­πρα (παρά την επί­ση­μη, ρητή το­πο­θέ­τη­ση της Λί­στας στην ευ­ρω­ο­μά­δα της Αρι­στε­ράς!) -τον οποίο υπο­θέ­του­με θέλει να «γε­φυ­ρώ­σει».

Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ κα­τόρ­θω­σε να γίνει «ιστο­ρία επι­τυ­χί­ας» παίρ­νο­ντας κα­ταρ­χήν ξε­κά­θα­ρη θέση σε αυτά ακρι­βώς τα ζη­τή­μα­τα που τα­λά­νι­ζαν την ευ­ρω­παϊ­κή Αρι­στε­ρά: ξε­κό­βο­ντας από την Κε­ντρο­α­ρι­στε­ρά και το­πο­θε­τού­με­νος στα αρι­στε­ρά του ευ­ρω­παϊ­κού μέσου όρου, εκ­φρά­ζο­ντας τη σύ­μπλευ­ση δυ­νά­με­ων της αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής Αρι­στε­ράς με δυ­νά­μεις που ανα­φέ­ρο­νται στο ΚΕΑ. Η επι­βε­βαί­ω­ση, αλλά και η εμ­βά­θυν­ση και η ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­ση αυτών των χα­ρα­κτη­ρι­στι­κών του, απο­κτά, στις ση­με­ρι­νές συν­θή­κες διε­θνούς «κι­νη­τι­κό­τη­τας» στην Αρι­στε­ρά με ένα μάτι στην Ελ­λά­δα, ιδιαί­τε­ρη βα­ρύ­τη­τα. 

Αυτή η συ­ζή­τη­ση δεν έχει λήξει. Και θα επα­νέρ­χε­ται συχνά και μέσω ντό­πιων δια­δρο­μών, αλλά όλο και πε­ρισ­σό­τε­ρο και μέσω διε­θνών. Από την πο­λι­τι­κή συμ­μα­χιών -πο­λι­τι­κών και κοι­νω­νι­κών, σε εθνι­κό και σε ευ­ρω­παϊ­κό επί­πε­δο- μέχρι την το­πο­θέ­τη­ση απέ­να­ντι στην ΕΕ ή τους κα­πι­τα­λι­στι­κούς «μο­νο­δρό­μους», όλα θα μπουν στο τρα­πέ­ζι. Καλώς ή κακώς, η πο­ρεία και οι επι­λο­γές του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, οι διερ­γα­σί­ες στις γραμ­μές του, μπο­ρεί να παί­ξουν ρόλο σε αντί­στοι­χες διερ­γα­σί­ες ευ­ρω­παϊ­κά.

Το αν και πώς θα στα­θεί ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και οι δυ­νά­μεις στο εσω­τε­ρι­κό του στο ύψος των πε­ρι­στά­σε­ων μπο­ρεί να απο­δει­χθεί κα­τα­λυ­τι­κό.