Αλληλεγγύη σε πρόσφυγες και μετανάστες

Η κατάσταση στον Έβρο και στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου εξελίσσεται σε δραματική. Οι οργανωμένες κατασταλτικές δυνάμεις ενός σύγχρονου κράτους αντιπαρατίθενται βίαια με εξαθλιωμένους ανθρώπους –που η πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων στην Ανατολή ξερίζωσε από τα σπίτια τους, ανθρώπους που δεν έχουν άλλη επιλογή από το να προχωρήσουν μπροστά, προσπαθώντας να ξεφύγουν από την κόλαση.

Η υλική βάση της λεγόμενης «προσφυγικής κρίσης» είναι αντικειμενικά περιορισμένων διαστάσεων. Ο αριθμός των προσφύγων που διαμένουν για κάποιο χρονικό διάστημα στην Ελλάδα ποτέ δεν ξεπέρασε τις 60-65.000 ανθρώπους. Οι περιορισμένες και ελεγχόμενες «ροές» -παρά τους ισχυρισμούς των παπαγάλων στα ΜΜΕ- δεν αυξάνουν τον αριθμό γιατί, όπως όλοι γνωρίζουν, η συντριπτική πλειοψηφία των προσφύγων δεν επιθυμεί να παραμείνει στην Ελλάδα, αλλά κατευθύνεται στη Βόρεια και Δυτική Ευρώπη. Τίποτα δεν μπορεί να ανακόψει την πορεία αυτών των απελπισμένων ανθρώπων προς τη συνένωση με τις οικογένειές τους ή τις κοινότητες ομοεθνών τους που έχουν ήδη εγκατασταθεί εκεί: η άρνηση των ελληνικών κυβερνήσεων να εξετάζουν γρήγορα κι αποτελεσματικά τις αιτήσεις νομιμοποίησης στο καθεστώς πρόσφυγα, η άρνηση να εφοδιάζεται ο κόσμος αυτός με νόμιμα ταξιδιωτικά έγγραφα (όπως προβλέπει το διεθνές δίκαιο), η άρνηση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων να αποδεχθούν και να διευκολύνουν αυτή τη μετακίνηση, έχουν ως αποτέλεσμα οι «ροές» αποχώρησης να γίνονται παράνομα, χωρίς καμιά ασφάλεια. Εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες έχασαν και χάνουν τη ζωή τους προσπαθώντας να ταξιδέψουν στοιβαγμένοι σε κοντέινερ, στα αμπάρια των πλοίων ή στους «διπλούς πάτους» των φορτηγών. 

Πραγματική διάσταση

Την ώρα που τα ΜΜΕ ουρλιάζουν για την «ασύμμετρη απειλή» στον Έβρο, για «εισβολή» και για «κίνδυνο εξισλαμισμού», φροντίζουν να υποβαθμίζουν το γεγονός ότι οι πρόσφυγες και μετανάστες που «συνωθούνται» στα σύνορα υπολογίζονται στους 12-15.000 ανθρώπους. Είναι ένα ελάχιστο τμήμα από τα 3,5 εκατομμύρια πρόσφυγες που έχουν εγκλωβιστεί στην Τουρκία και τις εκατοντάδες χιλιάδες που επιζούν στη ρημαγμένο Λίβανο και τη φτωχή Ιορδανία. 

Ζούμε σε μια χώρα που κάθε καλοκαίρι υποδέχεται πάνω από 35 εκατομμύρια τουρίστες. Ένα ελάχιστο τμήμα αυτής της τεράστιας υποδομής θα μπορούσε να φιλοξενήσει άνετα τους πρόσφυγες, διασφαλίζοντας αξιοπρεπή διαβίωση σε αυτούς και μην προκαλώντας κανένα πρόβλημα στις λεγόμενες «τοπικές κοινωνίες». 

Πριν από 30 χρόνια ζήσαμε στην Ελλάδα τη μαζική εισροή περίπου 1 εκατομμυρίου μεταναστών, κυρίως από την Αλβανία και άλλες πρώην «ανατολικές» χώρες. Η παρουσία αυτών των μεταναστών εργατών αποδείχθηκε «χρυσή ευκαιρία» για τον ελληνικό καπιταλισμό, η εργασία τους στήριξε σε μεγάλο βαθμό το «αναπτυξιακό θαύμα» της προ της κρίσης περιόδου. Σήμερα η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των μεταναστών έχει αποχωρήσει επιστρέφοντας στις πατρίδες τους, ενώ ένα τμήμα έχει εγκατασταθεί ομαλά, αποτελώντας πλέον ένα συστατικό τμήμα του ντόπιου εργατικού δυναμικού. 

Είναι κυριολεκτικά γελοίο για μια οργανωμένη κοινωνία του 21ού αιώνα να προβάλει ως δυσεπίλυτο πρόβλημα η φιλοξενία ή η διευκόλυνση στη μετακίνηση μερικών δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων. 

Είναι φανερό ότι οι ακραίες γραμμές, η σκληρότητα και ο αγριανθρωπισμός, των κυβερνητικών πολιτικών στο λεγόμενο «προσφυγικό ζήτημα» έχουν ως θεμέλια ιδεολογικοπολιτικές επιλογές και γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς. 

Ρατσιστική συμφωνία

Στη βάση της σημερινής κρίσης βρίσκεται η άθλια ρατσιστική συμφωνία μεταξύ ΕΕ-Ελλάδας-Τουρκίας για την αντιμετώπιση του κύματος φυγάδων που προκαλούσε η διάλυση της Συρίας. Η τάχα πολιτισμένη Ευρώπη προτίμησε, τότε, να εξαγοράζει την ανοχή του καθεστώτος Ερντογάν, που ανέλαβε να κρατήσει εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες στο έδαφος της Τουρκίας. Ασφαλώς, οι δυτικοί ιμπεριαλιστές δεν περιορίστηκαν στη δύναμη του χρήματος. Στο Αιγαίο παρέταξαν τις δυνάμεις της Frontex και τις ισχυρότερες ναυτικές περιπολίες του ΝΑΤΟ. Η, κατά τα άλλα, ισχυρά «αντι-ιμπεριαλιστική» Αριστερά στην Ελλάδα υποβάθμισε αυτήν την πρόκληση: μια πανίσχυρη πολυεθνική αρμάδα αναλάμβανε την περιφρούρηση του «δυτικού κόσμου» απέναντι σε εξαθλιωμένους και απελπισμένους φυγάδες. Όπως γράφαμε τότε, αυτή η κατάπτυστη συμφωνία έστρεψε τις προσφυγικές και μεταναστευτικές «ροές» σε άλλους, πολύ πιο επικίνδυνους δρόμους. 

Είναι τραγικό το γεγονός ότι αυτήν τη συμφωνία υπέγραψε και υπηρέτησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Ανανεώνοντας διαρκώς την πρόσκληση παραμονής ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων στο Αιγαίο, αναπτύσσοντας το αίσχος της Μόριας, απαγορεύοντας τη μετακίνηση προσφύγων (ακόμα και των ασυνόδευτων παιδιών!) νόμιμα στην ενδοχώρα, δίνοντας άσυλο με το σταγονόμετρο, νομιμοποιώντας τις πρακτικές «αποτροπής» στη θάλασσα και στη στεριά κ.ο.κ. Αυτήν την άθλια πολιτική κληρονόμησε ο Μητσοτάκης και βέβαια την κλιμακώνει έξαλλα. 

Γιατί σήμερα η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας έχει οδηγηθεί σε ναυάγιο. Οι ευρωπαϊκές ηγεσίες, προκειμένου να πιέσουν τον Ερντογάν να ευθυγραμμιστεί με τη Δύση, καθυστερούν τις σημαντικές πληρωμές που προέβλεπε η συμφωνία (το «χρέος» της ΕΕ προς την Τουρκία έχει ξεπεράσει τα 6 δισ. ευρώ). Στο εσωτερικό της Τουρκίας αυξάνουν οι ρατσιστικές πιέσεις απέναντι στους Σύρους πρόσφυγες. Ο πόλεμος στην περιοχή της Ιντλίμπ έχει αβέβαια έκβαση, ενώ δημιουργεί νέα κύματα φυγάδων. Αυτά ερμηνεύουν την απόπειρα του Ερντογάν να πιέσει/διαπραγματευτεί με την ΕΕ, επιτρέποντας σε ένα μικρό αριθμό προσφύγων να φτάσει στα ελληνικά σύνορα. 

Ο αντιδραστικός χαρακτήρας του καθεστώτος Ερντογάν είναι γνωστός και δεδομένος. Όμως από την αποδώ πλευρά των συνόρων δημιουργείται η υποχρέωση να σπάσει η ρατσιστική συμφωνία ΕΕ-Ελλάδας-Τουρκίας και μάλιστα να σπάσει από τα αριστερά: με την ομαλή υποδοχή των προσφύγων, την αναγνώρισή τους, τον εφοδιασμό τους με ταξιδιωτικά έγγραφα και τη διευκόλυνση της μετακίνησης προς τις χώρες επιλογές τους, όσων το επιθυμούν. 

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη κινείται στην αντίστροφη κατεύθυνση: Ενώ κλιμακώνει ακραία την ένταση με την Τουρκία («εργαλειοποιώντας» τη δυστυχία των προσφύγων όπως και ο Ερντογάν), αποφεύγει όπως ο διάβολος το λιβάνι όποια πρωτοβουλία θα ενοχλούσε τους δυτικούς συμμάχους της. Αφήνει στην ησυχία τους τους Ουρμπάν και τους Σαλβίνι, αφήνει ανενόχλητη τη Μέρκελ και τον Μακρόν που αντιμετωπίζουν ακροδεξιές-ρατσιστικές αντιπολιτεύσεις, και αναλαμβάνει αυτοβούλως και ενθουσιωδώς το ρόλο του συνοριοφύλακα της ΕΕ. 

Ελληνοτουρκικός ανταγωνισμός

Είναι σαφές ότι αυτές οι επιλογές συνδυάζονται με τον ευρύτερο ελληνοτουρκικό ανταγωνισμό στην ανατολική Μεσόγειο. Και γι’ αυτό είναι εξαιρετικά επικίνδυνες. Η κλιμάκωση στον Έβρο (μετακινήσεις στρατιωτικών μονάδων, «ασκήσεις» με πραγματικά πυρά!) συνδέονται με το μπρα ντε φερ στο νότιο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, με τα ζητήματα των ΑΟΖ, των εξορύξεων και του East Med. Σε αυτήν την πυριτιδαποθήκη το παιχνίδι με τα σπίρτα, οι λεονταρισμοί του Ν. Παναγιωτόπουλου και του Αδ. Γεωργιάδη, θα έπρεπε να απαγορεύονται ακόμα και με τα κριτήρια μιας αστικής ηγεσίας. 

Η ΝΔ προσπαθεί να ρεφάρει τις ζημιές που υπέστη με την απώλεια του ελέγχου, από ακροδεξιά, στις κινητοποιήσεις στα νησιά. Προσπαθεί να εμπεδώσει ένα κράμα ρατσισμού και εθνικισμού, μια στροφή προς τα δεξιά όλου του ιδεολογικού τοπίου, που θα της είναι πολύ χρήσιμη για τη συνέχεια των νεοφιλελεύθερων αντιμεταρρυθμίσεων και την αναγκαία όξυνσή τους στην προοπτική της διεθνούς οικονομικής επιδείνωσης. Άλλωστε, πανευρωπαϊκά, η ανεμοδούρα δείχνει την άνοδο του «φιλελευθερισμού εθνικής προτεραιότητας» ή «εθνοφιλελευθερισμού», σε βάρος των κοσμοπολίτικων-δημοκρατικών αυταπατών του αστικού πολιτικού κόσμου. 

Είναι ώρα αποφασιστικής στάσης της Αριστεράς και κυρίως της ριζοσπαστικής αντικαπιταλιστικής Αριστεράς. Αν αφήσουμε να δυναμώσει το ρεύμα που φάνηκε στον Έβρο και στα νησιά, αν αφήσουμε να μεγεθυνθεί το ρεύμα σύζευξης του ρατσισμού με τον εθνικισμό που δημιουργεί η κυβερνητική πολιτική, ο Τύπος και οι «αυθόρμητες» πρωτοβουλίες των Μαρινάκηδων, θα τα βρούμε μπροστά μας στο χώρο δουλειάς, στις συνοικίες, στις σχολές και στα σχολεία. Ως εμπόδια στην αναγκαία πάλη για το μισθό, για τη σύνταξη, για τις κοινωνικές δαπάνες. 

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά

**Φωτογραφία: EPA