Αργεντινή: Το FIT επιβεβαιώνει τον πολιτικό και εκλογικό του χώρο

Το απο­τέ­λε­σμα της 25ης Οκτω­βρί­ου 2015, στον πρώτο γύρο των προ­ε­δρι­κών εκλο­γών, απο­τέ­λε­σε έκ­πλη­ξη. Πρώ­τον γιατί κα­νέ­νας από τους τρεις κύ­ριους υπο­ψή­φιους δεν μπό­ρε­σε να ξε­πε­ρά­σει το όριο του 40 %,[1] παρά το γε­γο­νός ότι μοι­ρά­στη­καν το 92,62 % των ψήφων. Έπει­τα, γιατί στην τέ­ταρ­τη θέση βρέ­θη­κε, με 3,23 %, ο Nicolas del Caño, ο υπο­ψή­φιος του Με­τώ­που της αρι­στε­ράς και των ερ­γα­ζο­μέ­νων (FIT).

Το απο­τέ­λε­σμα αυτό είναι το κα­λύ­τε­ρο που πήρε ποτέ τρο­τσκι­στής υπο­ψή­φιος σε αυτή τη μορφή εκλο­γι­κής δια­δι­κα­σί­ας. Όπως υπο­γράμ­μι­σε ένας πο­λι­τι­κός σχο­λια­στής, «η υπο­ψη­φιό­τη­τα του Nicolas del Caño (…) επι­βε­βαιώ­νει το γε­γο­νός ότι ο αρ­γε­ντί­νι­κος τρο­τσκι­σμός είναι ο ισχυ­ρό­τε­ρος από τους λα­τι­νο­α­με­ρι­κά­νι­κους αλλά και κυ­ριαρ­χεί στην αρι­στε­ρά αυτής της χώρας. ».[2]

Οι ρίζες του FIT

Το FIT συ­γκρο­τή­θη­κε στις 14 Απρι­λί­ου του 2011 ως αμυ­ντι­κή κί­νη­ση τριών ορ­γα­νώ­σε­ων της τρο­τσκι­στι­κής αρι­στε­ράς (PTS, PO και IS) απέ­να­ντι στον νέο εκλο­γι­κό νόμο που ψη­φί­στη­κε από το Κο­γκρέ­σο το 2009, ο οποί­ος όριζε ότι, από εδώ και στο εξής, για να λά­βουν μέρος στις εθνι­κές και πε­ρι­φε­ρεια­κές εκλο­γές, τα κόμ­μα­τα θα έπρε­πε να έχουν του­λά­χι­στον 1,5 % των ψήφων στις « Πρω­το­βάθ­μιες, ανοι­χτές, ταυ­τό­χρο­νες και υπο­χρε­ω­τι­κές» εκλο­γές (PASO).

Οι τρεις ορ­γα­νώ­σεις συμ­φώ­νη­σαν λοι­πόν σε ένα πρό­γραμ­μα 25 ση­μεί­ων που συ­μπε­ρι­λαμ­βά­νει την άρ­νη­ση πλη­ρω­μής τους εξω­τε­ρι­κού χρέ­ους, την εθνι­κο­ποί­η­ση των τρα­πε­ζών και των εξα­γω­γών, την απαλ­λο­τρί­ω­ση της γης των 4000 βα­σι­κών με­γα­λο­γαιο­κτη­μό­νων, την υπε­ρά­σπι­ση της δω­ρε­άν υγεί­ας και παι­δεί­ας, τη δη­μιουρ­γία μιας κυ­βέρ­νη­σης των ερ­γα­ζο­μέ­νων και του λαού που να επι­βλη­θεί από τις κι­νη­το­ποι­ή­σεις των εκ­με­ταλ­λευό­με­νων και των κα­τα­πιε­σμέ­νων.

Η κα­μπά­νια του FIT για τις PASO του 2011 βα­σί­στη­κε στο ακό­λου­θο δη­μο­κρα­τι­κό σύν­θη­μα : «Μας ζη­τά­νε 400.000 ψή­φους για να πά­ρου­με  μέρος τον Οκτώ­βρη. Δώσε μας την ψήφο σου για να μη μας σιω­πή­σουν». Στις 14 Αυ­γού­στου, το FIT πήρε 520000 ψή­φους στις PASO. Στις 23 Οκτώ­βρη, αφού υπε­ρα­σπί­στη­κε το πρό­γραμ­μά του στις εθνι­κές εκλο­γές, έλαβε 503.372 ψή­φους (2,30 %).

Κατά τη διάρ­κεια της κα­μπά­νιας των PASO έγινε κάτι πα­ρά­ξε­νο. Σε μια ρα­διο­φω­νι­κή συ­νέ­ντευ­ξη με τον Jorge Altamira (υπο­ψή­φιο για την προ­ε­δρία με το FIT), ένας δη­μο­σιο­γρά­φος έριξε την ιδέα της κα­μπά­νιας #unmilagroparaAltamira («#ένα­θαύ­μα­για­τη­νAltamira»). Η κα­μπά­νια αυτή έγινε viral στο twitter και τα υπό­λοι­πα κοι­νω­νι­κά δί­κτυα κι έτσι έδωσε στο FIT, δέκα μέρες πριν από τις PASO, μιαν ανα­πά­ντε­χη απή­χη­ση στα μή­ντια. Απέ­να­ντι σε όσους λένε από τότε ότι το φαι­νό­με­νο δη­μιουρ­γή­θη­κε από τα μή­ντια, οι κα­θη­γη­τές επι­κοι­νω­νί­ας που σχε­δί­α­σαν την κα­μπά­νια κά­νουν σαφές ότι « η βα­ρύ­τη­τα των κοι­νω­νι­κών δι­κτύ­ων δεν επαρ­κεί για να κα­θο­ρί­σει πλή­ρως τις βα­θύ­τε­ρες τά­σεις της εκλο­γι­κής δια­δι­κα­σί­ας».

Αν αυτή η μη­ντια­κή κα­μπά­νια ενί­σχυ­σε την πο­λι­τι­κή κα­μπά­νια του FIT, είναι γιατί η συ­γκρό­τη­ση αυτού του εκλο­γι­κού με­τώ­που ήταν σύμ­φω­νη με την επι­θυ­μία τμή­μα­τος του ερ­γα­τι­κού και λαϊ­κού κι­νή­μα­τος που ανα­ζη­τού­σε πο­λι­τι­κή έκ­φρα­ση. 

Το βα­σι­κό αίτιο : ένα νέο ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα

Η πρω­το­πο­ρία του αρ­γε­ντί­νι­κου ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος υπέ­στη δύο με­γά­λες ήττες. Τη μία κάτω από τη στρα­τιω­τι­κή δι­κτα­το­ρία (1976-1982), όταν η «τα­ξι­κή» πρω­το­πο­ρία εξο­ντώ­θη­κε. Την άλλη κάτω από τα χτυ­πή­μα­τα της κυ­βέρ­νη­σης του Menem, τη δε­κα­ε­τία του 1990.  Ο Menem εφάρ­μο­σε ακραία νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη πο­λι­τι­κή σε συμ­φω­νία με την πε­ρο­νι­κή συν­δι­κα­λι­στι­κή γρα­φειο­κρα­τία, που πα­ραι­τή­θη­κε αυ­το­βού­λως από όλες τις κοι­νω­νι­κές κα­τα­κτή­σεις του πα­ρελ­θό­ντος. Απο­δυ­να­μω­μέ­νο από τη μα­ζι­κή ανερ­γία και δίχως εμπι­στο­σύ­νη στις συν­δι­κα­λι­στι­κές του ορ­γα­νώ­σεις, το ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα δεν συμ­με­τεί­χε ως τέ­τοιο στις επα­να­στα­τι­κές μέρες του Δε­κέμ­βρη του 2001.[3]

Η κα­τά­στα­ση αυτή άρ­χι­σε να αλ­λά­ζει με τη βελ­τί­ω­ση της οι­κο­νο­μι­κής κα­τά­στα­σης και την πτώση της ανερ­γί­ας, ει­δι­κά στον βιο­μη­χα­νι­κό τομέα. Ανα­δύ­θη­κε τότε μια νέα ερ­γα­τι­κή πρω­το­πο­ρία που ορ­γα­νώ­θη­κε για να πα­λέ­ψει μέσα στις επι­χει­ρή­σεις αντι­μέ­τω­πη με την πε­ρο­νι­κή γρα­φειο­κρα­τία. Η ερ­γο­δο­σία, όπως και η συν­δι­κα­λι­στι­κή γρα­φειο­κρα­τία, βλέ­πουν με πολύ κακό μάτι την ανά­πτυ­ξη του σώ­μα­τος εκ­προ­σώ­πων (ορ­γα­νι­σμός που απο­τε­λεί­ται από εκ­προ­σώ­πους ερ­γα­σια­κών χώρων που εκλέ­γο­νται από τους μι­σθω­τούς) που συν­δέ­ο­νται με το PO ή με το PTS. Ο κύ­ριος εκ­πρό­σω­πος του συν­δι­κά­του βιο­μη­χα­νι­κών επι­χει­ρή­σε­ων (SMATA) έκανε πολύ σαφή τον προ­βλη­μα­τι­σμό του: « ο σκο­πός αυτών των νέων δεν είναι διεκ­δι­κή­σεις, στα­θε­ρή ερ­γα­σία ή αγώ­νας για τους μι­σθούς. Αυτό που θέ­λουν είναι διαρ­κή αγώνα. Αναρ­χία στο ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα.»

Αυτή η πρω­το­πο­ρία που ανα­ζη­τού­σε μια δια­φο­ρε­τι­κή λύση τη βρήκε στο συν­δι­κα­λι­στι­κό επί­πε­δο με την εκλο­γή εκ­προ­σώ­πων που συν­δέ­ο­νται με τις ποι­κί­λες δυ­νά­μεις της τρο­τσκι­στι­κής αρι­στε­ράς. Με την εμ­φά­νι­ση του FIT, το φαι­νό­με­νο με­τα­φέρ­θη­κε στο πο­λι­τι­κό πεδίο. Το FIT είναι η εκλο­γι­κή έκ­φρα­ση της σύ­γκλι­σης με­τα­ξύ της επα­να­στα­τι­κής αρι­στε­ράς και ενός τμή­μα­τος του ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος που ανα­κτά τις με­θό­δους ορ­γά­νω­σης και αγώνα της «τα­ξι­κής» πρω­το­πο­ρί­ας που κα­τα­στρά­φη­κε από τη στρα­τιω­τι­κή χού­ντα.

Το FIT ως εκλο­γι­κή έκ­φρα­ση της αρι­στε­ράς

Το κα­λύ­τε­ρο εκλο­γι­κό απο­τέ­λε­σμα του FIT μέχρι σή­με­ρα ήταν εκεί­νο των βου­λευ­τι­κών του 2013, στις οποί­ες πήρε 1.203.896 ψή­φους (5,32 %). Αυτό του είχε επι­τρέ­ψει να εκλέ­ξει τρεις βου­λευ­τές στο εθνι­κό κοι­νο­βού­λιο και αρ­κε­τούς στα πε­ρι­φε­ρεια­κά κοι­νο­βού­λια και την επαρ­χία του Buenos Aires, την Πόλη του Buenos Aires, καθώς και στις Córdoba, Mendoza, Neuquén, Salta και Santiago del Estero.

Το 2015, το PTS από τη μία και τα PO και IS από την άλλη χρη­σι­μο­ποί­η­σαν τις PASO για να ορί­σουν την υπο­ψη­φιό­τη­τα στις προ­ε­δρι­κές και τη σειρά των υπο­ψη­φί­ων στις βου­λευ­τι­κές. Το PTS είχε την πρό­τα­ση (για Πρό­ε­δρο και Αντι­πρό­ε­δρο) Del Caño-Bregman, και τα PO-IS την πρό­τα­ση Altamira-Giordano. Με συ­νο­λι­κά 732.851 ψή­φους, το FIT ήρθε πέμ­πτη πο­λι­τι­κή δύ­να­μη στις PASO και ο Nicolas del Caño, νι­κη­τής του εσω­τε­ρι­κού συ­να­γω­νι­σμού του FIT με λίγο πε­ρισ­σό­τε­ρο από 51 % των ψήφων, έγινε ο μο­να­δι­κός υπο­ψή­φιος της αρι­στε­ράς στις προ­ε­δρι­κές, αφού ούτε το MAS ούτε και το MST δεν κα­τά­φε­ραν να ξε­πε­ρά­σουν το φράγ­μα του
1,5 %.

Στις 25 Οκτω­βρί­ου του 2015, το FIT συ­γκέ­ντρω­σε 812.530 ψή­φους στις προ­ε­δρι­κές, πο­σο­στό χα­μη­λό­τε­ρο από το 2013 αλλά υψη­λό­τε­ρο από το 2011. Η συμ­με­το­χή του στις προ­ε­δρι­κές του επέ­τρε­ψε να έχει εκλο­γι­κή πα­ρου­σία σε όλες τις επαρ­χί­ες. Πα­ρα­τη­ρή­θη­καν τότε κά­ποιες ση­μα­ντι­κές απο­κλί­σεις ανά­με­σα στα απο­τε­λέ­σμα­τα στις PASO και στις τε­λι­κές εκλο­γές. Οι ψήφοι της συμ­μα­χί­ας δι­πλα­σιά­στη­καν σε πε­ριο­χές όπως το Chubut και το San Juan, ανε­βαί­νο­ντας κατά 70 % στην Catamarca ή στην Tierra del Fuego. Αλλού έπε­σαν μέχρι και 30 %, όπως στο Jujuy ή το Misiones. Τα απο­τε­λέ­σμα­τα αυτά δεί­χνουν ότι υπάρ­χουν τόσο πε­ρι­θώ­ρια ση­μα­ντι­κής προ­ό­δου όσο και προ­βλή­μα­τα προς επί­λυ­ση.

Ανα­ντίρ­ρη­τα, οι ελ­πί­δες να ανα­δει­χθεί μέσα από τις εκλο­γές σε ερ­γα­λείο αντί­στα­σης στους υπο­ψη­φί­ους του συ­στή­μα­τος δεν ευο­δώ­θη­καν. Στην απο­τί­μη­ση των εκλο­γών ο Jorge Altamira δή­λω­σε ότι « το Μέ­τω­πο της αρι­στε­ράς δεν πέ­τυ­χε τον μί­νι­μουμ στόχο του να αυ­ξή­σει την κοι­νο­βου­λευ­τι­κή του εκ­προ­σώ­πη­ση κατά τρεις βου­λευ­τές (…) Το απο­τέ­λε­σμα αυτό δεν απο­τε­λεί σε καμία πε­ρί­πτω­ση πο­λι­τι­κή ήττα αλλά απο­τε­λεί πράγ­μα­τι ση­μα­ντι­κό ανα­σταλ­τι­κό πα­ρά­γο­ντα που απο­δυ­να­μώ­νει τη δυ­να­τό­τη­τα μας να παί­ξου­με πρω­τα­γω­νι­στι­κό πο­λι­τι­κό ρόλο στον επό­με­νο κύκλο που θα ανοί­ξει μετά από τον δεύ­τε­ρο γύρο του Νο­εμ­βρί­ου ».[4]

Αλλά ακόμη κι έτσι, το απο­τέ­λε­σμα αυτό πρό­σθε­σε έναν βου­λευ­τή στην κοι­νο­βου­λευ­τι­κή ομάδα του FIT στο εθνι­κό κοι­νο­βού­λιο,[5] καθώς και νέους πε­ρι­φε­ρεια­κούς βου­λευ­τές στην πόλη του Buenos Aires και στις επαρ­χί­ες της Córdoba, Salta και Mendoza. Το FIT όχι μόνο μπό­ρε­σε να αντι­στα­θεί στην πίεση της χρή­σι­μης ψήφου (που ιστο­ρι­κά είναι ισχυ­ρό­τε­ρη όταν οι προ­ε­δρι­κές συ­μπί­πτουν με τις κοι­νο­βου­λευ­τι­κές εκλο­γές), αλλά και επι­βλή­θη­κε ως η μο­να­δι­κή δύ­να­μη που προ­τεί­νει μια ερ­γα­τι­κή και λαϊκή διέ­ξο­δο από την κρίση. Αυτό είναι ένα κέρ­δος για τους ερ­γα­ζό­με­νους που δεν θα πρέ­πει να υπο­τι­μή­σου­με.

Μπρο­στά σε έναν δεύ­τε­ρο γύρο με αντι­πά­λους δύο αστούς υπο­ψη­φί­ους, το FIT (όπως και η υπό­λοι­πη επα­να­στα­τι­κή αρι­στε­ρά) κά­λε­σε προ­φα­νώς σε λευκή ψήφο. Ο χα­μη­λό πο­σο­στό του λευ­κού και του άκυ­ρου (2,46 %, δη­λα­δή λι­γό­τε­ρο από τον πρώτο γύρο) έδει­ξε ωστό­σο ότι πο­λυά­ριθ­μοι ψη­φο­φό­ροι του FIT έκα­ναν την επι­λο­γή να ψη­φί­σουν το «μι­κρό­τε­ρο κακό» και να στη­ρί­ξουν τον υπο­ψή­φιο της απερ­χό­με­νης κυ­βέρ­νη­σης.

Και τώρα;

Το FIT βρί­σκε­ται μπρο­στά σε τε­ρά­στιες προ­κλή­σεις. Σή­με­ρα είναι ένα πο­λι­τι­κό μέ­τω­πο που πε­ριο­ρί­ζε­ται στο εκλο­γι­κό πεδίο και δεν προ­κα­λεί καμία κοινή δράση στους αγώ­νες. Μια τέ­τοια συμ­φω­νία δεν είναι ασή­μα­ντη αλλά, με την κα­τά­στα­ση στη χώρα μετά τη νίκη του Macri, δεν επαρ­κεί.

Η υπο­τί­μη­ση κατά 40 % που προ­κλή­θη­κε από την απε­λευ­θέ­ρω­ση της συ­ναλ­λαγ­μα­τι­κής ισο­τι­μί­ας με το δο­λά­ριο και η κα­τάρ­γη­ση του φόρου επί των αγρο­τι­κών εξα­γω­γών προ­κά­λε­σε μια νέα άνοδο των τιμών κατά πε­ρί­που 20 %, που ήρθε να προ­στε­θεί στις αυ­ξή­σεις κατά 25 % που ση­μειώ­θη­καν το 2015 με την κυ­βέρ­νη­ση Cristina Fernández. Σε αυτό προ­στί­θε­νται οι απο­λύ­σεις και τα μέτρα με­ρι­κής ανερ­γί­ας που επι­βά­λει μια ερ­γο­δο­σία που έχει πάρει θάρ­ρος. Προ­βλέ­πο­ντας την αντί­δρα­ση του ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος, το Συμ­βού­λιο εσω­τε­ρι­κής ασφά­λειας και η υπουρ­γός εσω­τε­ρι­κών Patricia Bullrich, ζή­τη­σαν από τον Macri να κη­ρύ­ξει « εθνι­κή κα­τά­στα­ση ασφα­λεί­ας » (το αντί­στοι­χο της γαλ­λι­κής κα­τά­στα­σης έκτα­κτης ανά­γκης αλλά αγριό­τε­ρο).

Σύμ­φω­να με τον γε­νι­κό γραμ­μα­τέα της ασφά­λειας, το μέτρο αυτό, που λαμ­βά­νε­ται με το πρό­σχη­μα του πο­λέ­μου ενά­ντια στο λα­θρε­μπό­ριο ναρ­κω­τι­κών « αφορά εξί­σου το­μείς όπως η κοι­νω­νι­κή κα­τά­στα­ση, η εκ­παί­δευ­ση και η δι­καιο­σύ­νη.». Η κα­θη­με­ρι­νή εφη­με­ρί­δα La Nación ση­μειώ­νει ότι: «Η Patricia Bullrich έχει μέχρι τις 29 Δε­κέμ­βρη για να δια­μορ­φώ­σει ένα πρω­τό­κολ­λο ενά­ντια στις πι­κε­το­φο­ρί­ες και τα μπλό­κα. Η εντο­λή από τον πρό­ε­δρο είναι κα­θα­ρή: θα πρέ­πει πρώτα να δια­πραγ­μα­τευ­θού­με αλλά, αν οι συ­νο­μι­λί­ες απο­τύ­χουν, η Δι­καιο­σύ­νη και οι δυ­νά­μεις ασφα­λεί­ας θα πρέ­πει να δρά­σουν άμεσα. Ετοι­μά­ζε­ται ένα διά­ταγ­μα που να επι­τρέ­πει την άμεση αστυ­νο­μι­κή κα­τα­στο­λή των δια­δη­λώ­σε­ων.».

Απέ­να­ντι στη στρα­τη­γι­κή του σοκ που σκο­πεύ­ει να ακο­λου­θή­σει η αρ­γε­ντί­νι­κη αστι­κή τάξη ενά­ντια στο ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα, το τε­λευ­ταίο έχει ανά­γκη από μια αρι­στε­ρά τα­ξι­κή και επα­να­στα­τι­κή που να του επι­τρέ­πει να αντι­στα­θεί στο κύμα της αντί­δρα­σης που έρ­χε­ται. Οι συ­νι­στώ­σες του FIT έχουν πολύ με­γά­λες ευ­θύ­νες. Θα πρέ­πει να αφή­σουν στην άκρη το κάθε τι που μπο­ρεί να θυ­μί­ζει συ­γκρού­σεις μη­χα­νι­σμών και να με­τα­μορ­φώ­σουν το FIT σε πραγ­μα­τι­κό ερ­γα­τι­κό και επα­να­στα­τι­κό μέ­τω­πο –που στην Αρ­γε­ντι­νή μπο­ρεί να υπάρ­ξει μόνο υπό τρο­τσκι­στι­κή ηγε­μο­νία.

1. Το όριο που απαι­τεί­ται για να εκλε­γεί πρό­ε­δρος από τον πρώτο γύρο.

2. Carlos Abel Suarez, http://​www.​sinpermiso.​info/​textos/​argent...

3. Για τα γε­γο­νό­τα και όσα επα­κο­λού­θη­σαν βλ. Jean-Philippe Divès, « Argentine : à dix années des journées révolutionnaires », revue l’Anticapitaliste (« Tout est à nous ! ») n° 28 de janvier 2012.

4. Jorge Altamira, http://​www.​po.​org.​ar/​pre​nsaO​brer​a/​online...

5. Το κοι­νο­βού­λιο ανα­νε­ώ­νε­ται κατά το ήμισυ κάθε δύο χρό­νια, έτσι το FIT έχει πλέον τέσ­σε­ρις αντι­προ­σώ­πους που εξε­λέ­γη­σαν το 2013 και έναν που εξε­λέ­γη το 2015.