Brexit: Η συζήτηση στη βρετανική Αριστερά

Τα πε­ρισ­σό­τε­ρα συν­δι­κά­τα, αλλά και αγω­νι­στές και προ­σω­πι­κό­τη­τες της Αρι­στε­ράς (πέραν της «κορ­μπι­νι­κής» πτέ­ρυ­γας των Ερ­γα­τι­κών), υιο­θε­τούν ένα «κρι­τι­κό ναι», στη λο­γι­κή τού «μέ­νου­με στην ΕΕ για να την αλ­λά­ξου­με». Η επι­χει­ρη­μα­το­λο­γία τους στη­ρί­ζε­ται σε δύο πυ­λώ­νες: Ο ένας αφορά την ελεύ­θε­ρη δια­κί­νη­ση εντός ΕΕ και την ύπαρ­ξη κά­ποιων κοι­νών δι­καιω­μά­των σε με­τα­νά­στες ερ­γά­τες από άλλα κρά­τη-μέ­λη. Στη Βρε­τα­νία αυτό απο­κτά μια ιδιαί­τε­ρη βα­ρύ­τη­τα, λόγω της πα­ρου­σί­ας σο­βα­ρού τμή­μα­τος με­τα­να­στών ερ­γα­τών από την Ανα­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη. Ο δεύ­τε­ρος συ­νο­ψί­ζε­ται στο «να μη βρε­θού­με μόνοι απέ­να­ντι στον Κά­με­ρον». Είναι κα­τά­λοι­πο της ήττας της δε­κα­ε­τί­ας του ’80, που έκανε πολλά συν­δι­κά­τα να πι­στέ­ψουν ότι η «κοι­νω­νι­κή Ευ­ρώ­πη» είναι η μόνη προ­στα­σία που υπάρ­χει πια απέ­να­ντι στη Θά­τσερ και τον «αγ­γλο­σα­ξο­νι­κό» νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό. Επι­βιώ­νει ως αντί­λη­ψη σε πολύ δια­φο­ρε­τι­κές συν­θή­κες (ποια «κοι­νω­νι­κή Ευ­ρώ­πη»;) λόγω της θέσης της Βρε­τα­νί­ας, που δεν χρειά­στη­κε ποτέ την πίεση (ή έστω τη δη­μα­γω­γι­κή επί­κλη­ση) «εντο­λών από τις Βρυ­ξέλ­λες» για να προ­χω­ρή­σει σε άγρια νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρα μέτρα.

Σε μια σειρά εν­στά­σεις στην επι­λο­γή εξό­δου, έχουν απα­ντή­σει πει­στι­κά ορ­γα­νώ­σεις με διε­θνι­στι­κή πα­ρά­δο­ση και πο­λι­τι­κή. Που επι­ση­μαί­νουν πως το «να αλ­λά­ξου­με την ΕΕ» ση­μαί­νει πρα­κτι­κά την προ­σμο­νή να ανα­δει­χθούν ρι­ζο­σπα­στι­κές αρι­στε­ρές κυ­βερ­νή­σεις και στα 28 κρά­τη-μέ­λη. Που θυ­μί­ζουν πως έχουν αλ­λά­ξει πολλά από τη δε­κα­ε­τία του ’80, και τον ηγε­τι­κό ρόλο στην υπερ­λι­τό­τη­τα δεν έχει πια η Θά­τσερ στο Λον­δί­νο αλλά η ευ­ρω­γρα­φειο­κρα­τία των Βρυ­ξελ­λών, με την Κο­μι­σιόν να έχει πλέον το δι­καί­ω­μα βέτο στους εθνι­κούς προ­ϋ­πο­λο­γι­σμούς, ενώ ταυ­τό­χρο­να δεν λει­τουρ­γεί ως κά­ποιος μη­χα­νι­σμός «σύ­γκλι­σης» αλλά στο εσω­τε­ρι­κό της συ­νε­χί­ζε­ται μια ανε­λέ­η­τη «κούρ­σα προς τα κάτω». Που το­νί­ζουν πως ιδιαί­τε­ρα στις ση­με­ρι­νές συν­θή­κες, που η «ελεύ­θε­ρη δια­κί­νη­ση» προ­ϋ­πο­θέ­τει το «βίο αβί­ω­το» και «οχύ­ρω­ση» στους πρό­σφυ­γες και με­τα­νά­στες της «πε­ρι­φέ­ρειας», κάθε ψήφος υπέρ της Λευ­κής Ευ­ρώ­πης-Φρού­ριο δεν στέλ­νει κα­νέ­να αντι­ρα­τσι­στι­κό μή­νυ­μα.

Στην ανά­γκη «διε­θνι­στι­κής αλ­λη­λεγ­γύ­ης», θυ­μί­ζουν την αντί­στοι­χη συ­ζή­τη­ση στο δη­μο­ψή­φι­σμα για τη Σκο­τία: δεν τη δια­σφα­λί­ζουν οι θε­σμι­κές κρα­τι­κές ή υπερ­κρα­τι­κές ενώ­σεις. «Χρεια­ζό­μα­στε επι­κοι­νω­νία και συ­ντο­νι­σμό και όχι τον Τουσκ και τον Γιούν­κερ για να ορ­γα­νώ­σου­με κοι­νούς αγώ­νες». Συ­μπλη­ρώ­νουν ότι το Brexit θα μπο­ρού­σε να είναι και μορφή αλ­λη­λεγ­γύ­ης στους λαούς του Νότου, δεί­χνο­ντάς τους ότι «υπάρ­χει ζωή και εκτός», για να σπά­σει η τρο­μο­κρα­τία και ο διαρ­κής εκ­βια­σμός.

Το σο­βα­ρό­τε­ρο ζή­τη­μα είναι ο συ­σχε­τι­σμός δύ­να­μης και η κε­ντρι­κή πο­λι­τι­κή συ­ζή­τη­ση, που είναι ζο­φε­ρή. Το στίγ­μα της κα­μπά­νιας υπέρ της ΕΕ αντα­γω­νί­ζε­ται με το στίγ­μα της κα­μπά­νιας εξό­δου από την ΕΕ σε ρα­τσι­σμό. Η πο­λι­τι­κή δια­μά­χη δεν θυ­μί­ζει σε τί­πο­τα τη σαφή τα­ξι­κή σύ­γκρου­ση του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος στην Ελ­λά­δα, και πε­ρι­στρέ­φε­ται γύρω από το ποια επι­λο­γή είναι κα­λύ­τε­ρη «για τα βρε­τα­νι­κά συμ­φέ­ρο­ντα». Οι αρι­στε­ρές δυ­νά­μεις (είτε υπέρ είτε κατά) δεν θα μπο­ρέ­σουν να κα­θο­ρί­σουν τη συ­ζή­τη­ση. Αγω­νι­στές που ορθά απο­κλεί­ουν το «ναι στην ΕΕ», αλλά γέρ­νουν στην αποχή ή είναι ανα­πο­φά­σι­στοι, επι­ση­μαί­νουν πως την έξοδο θα δια­χει­ρι­στεί πι­θα­νό­τα­τα ο Μπό­ρις Τζόν­σον (ευ­ρω­σκε­πτι­κι­στι­κή πτέ­ρυ­γα των Τό­ρη­δων) με το UKIP, ενώ το πο­λι­τι­κό μή­νυ­μα δεν θα είναι «αντί­στα­σης στην ευ­ρω­λι­τό­τη­τα και την Ευ­ρώ­πη-φρού­ριο» αλλά «εθνι­κής ανα­δί­πλω­σης» ενός πλού­σιου κρά­τους. Αυτό θέλει προ­σο­χή: Τα με­γα­λύ­τε­ρα «φάουλ» ήταν η πα­ρου­σία του Τζορτζ Γκά­λο­γου­εϊ σε κοινή πλατ­φόρ­μα με τον ακρο­δε­ξιό Φά­ρατζ, και η στάση κά­ποιων συν­δι­κά­των υπέρ της εξό­δου που μαζί με σω­στές κρι­τι­κές στην ΕΕ προ­σθέ­τουν ότι «οι ερ­γά­τες από την Ανα­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη χρη­σι­μο­ποιού­νται από τα αφε­ντι­κά για να ρί­χνουν τα με­ρο­κά­μα­τα».

Στη βρε­τα­νι­κή πε­ρί­πτω­ση, ανα­δει­κνύ­ε­ται το ότι η «έξο­δος» από μόνη της δεν λέει τί­πο­τα. Την TTIP (που προ­ω­θεί­ται μέσω ΕΕ) μπο­ρεί να την υπο­γρά­ψει και το Λον­δί­νο μόνο του. Οι δε­κά­δες δι­με­ρείς συμ­φω­νί­ες που έχει υπο­γρά­ψει το ΗΒ με πολ­λές από τις 27 αστι­κές κυ­βερ­νή­σεις της ΕΕ θα συ­νε­χί­σουν να υπάρ­χουν. Όπως θα συ­νε­χί­σει να υπάρ­χει και ο Πα­γκό­σμιος Ορ­γα­νι­σμός Εμπο­ρί­ου με τον δικό του «ζουρ­λο­μαν­δύα». Η ανά­κτη­ση της κυ­ριαρ­χί­ας δεν θα ση­μαί­νει τί­πο­τα φι­λο­λαϊ­κό αν με­τα­φερ­θεί από τις Βρυ­ξέλ­λες στον Οίκο των Λόρ­δων και τη βα­σί­λισ­σα. Δεν υπάρ­χει το αντί­στοι­χο της αρι­στε­ρής πτέ­ρυ­γας των Ερ­γα­τι­κών του 1975, που έπαιρ­ναν θέση ενά­ντια στην ΕΟΚ στο πλαί­σιο μιας εναλ­λα­κτι­κής, ρι­ζο­σπα­στι­κής οι­κο­νο­μι­κής στρα­τη­γι­κής (με ευ­θύ­νη και του Κόρ­μπιν, που σύρ­θη­κε σε ένα «σιω­πη­λό ναι» και ευ­χο­λό­για «με­ταρ­ρύθ­μι­σης της ΕΕ» αντί να ανοί­ξει με μα­ζι­κό­τη­τα μια τέ­τοια συ­ζή­τη­ση για το τι ση­μαί­νει «έξο­δος» από τη σκο­πιά μιας ερ­γα­τι­κής πο­λι­τι­κής).

Σύ­ντρο­φοι που θα δώ­σουν αγώνα για «αρι­στε­ρή έξοδο» εξη­γούν νη­φά­λια πως δεν χω­ρούν αυ­τα­πά­τες για την ΕΕ, αλλά δεν πρό­κει­ται και για «λύση στα προ­βλή­μα­τα». Επι­μέ­νουν πως τα ερ­γα­τι­κά δι­καιώ­μα­τα θα κρι­θούν από την τα­ξι­κή πάλη και όχι από μια υπο­τι­θέ­με­νη «ευ­ρω­προ­στα­σία», ανα­γνω­ρί­ζο­ντας ότι «και έξω από την ΕΕ, η επί­θε­ση των αστών θα συ­νε­χι­στεί και το ζη­τού­με­νο θα πα­ρα­μέ­νει η τα­ξι­κή πάλη». Επι­μέ­νουν πως «είτε μεί­νου­με είτε φύ­γου­με, θα πα­ρα­μεί­νει σκλη­ρό το κα­θή­κον να αγω­νι­στού­με για ανοι­χτά σύ­νο­ρα». Γιατί τότε «υπέρ της εξό­δου»; Με στρα­τη­γι­κή, διε­θνή και μα­κρο­χρό­νια οπτι­κή: Ακόμα και στην πε­ρί­πτω­ση που οι συ­νέ­πειες άμεσα και στην ίδια τη Βρε­τα­νία είναι αρ­νη­τι­κές, το πλήγ­μα στην ΕΕ, η κρίση νο­μι­μο­ποί­η­σής της, το φρένο στη δια­δι­κα­σία «ολο­κλή­ρω­σης», μπο­ρεί να απε­λευ­θε­ρώ­σει δυ­να­μι­κές, επι­τεί­νο­ντας την πο­λι­τι­κή αστά­θεια. Αυτός ο φόβος άλ­λω­στε ενώ­νει Ομπά­μα, Κέρι, Μέρ­κελ, Κά­με­ρον, Ολάντ, με­γα­λο­ε­πι­χει­ρη­μα­τί­ες, υπέρ της πα­ρα­μο­νής στην ΕΕ. Και είναι αρ­κε­τός λόγος να πάρει κα­νείς θέση απέ­να­ντί τους...