Μπορεί ένα οκτάχρονο κορίτσι να έχει άποψη για τη νομική κατοχύρωση των εταιρειών εις βάρος της δημοκρατίας; Ένα επτάχρονο να κατανοεί το φασιστικό φαινόμενο; Μπορεί η παιδικότητα να διαβάζει αντιρατσιστικές ανθρωπολογικές μελέτες, Έλιοτ και Ντοστογιέφσκι, εκλαϊκευμένη θεωρία υπερχορδών και κβαντομηχανική; Γίνεται γονείς και παιδιά να πάψουν τα «αθώα» ψέματα, να μην ντρέπονται τη διαπραγμάτευση του σεξ ή του θανάτου; Ο Captain Fantastic στήνει στην οθόνη μια σπιρτόζα, σφριγηλή κατάφαση.
Ο Captain Fantastic είναι το κινηματογραφικό ταίρι της Frida. Αναδύεται όχι από κάποιο ηρωικό ιστορικό παρελθόν, αλλά από τις θαμμένες στην καταπίεση δυνατότητες μιας σύγχρονης καθημερινότητας. Με άξονα όσα αφορούν την ανατροφή των παιδιών το έργο δικαιώνει τον άλλο κόσμο που είναι εφικτός, προσπαθώντας να προσεγγίσει την οικογενειακή του πλευρά στην οθόνη. Οι γονείς δίνουν μοναδικά ονόματα στα παιδιά τους επειδή είναι κι αυτά μοναδικά. Τα παιδιά τρώνε και γυμνάζονται σαν αθλητές, λυπούνται με την παχυσαρκία των «ιπποπόταμων» καταναλωτών, αλλά δεν τους χλευάζουν. Αγνοούν τα βιντεοπαιχνίδια, αλλά τους αρέσουν οι παραλλαγές Γκόλντμπεργκ του Μπαχ. Μαθαίνουν να σέβονται τις γυναίκες, ακόμη κι αν δεν τις αγαπούν, να λένε την αλήθεια, ακόμη κι αν είναι δύσκολη. Τα παιχνίδια τους είναι κάπως αιχμηρά, όμως είναι παιδιά με αρκετή ανεξαρτησία και αυτοπεποίθηση για να διορθώνουν τα λάθη του πατέρα. Κι εκείνος διαθέτει αρκετή αυτοσυγκράτηση για να τα ακούει. Θεωρούν εαυτούς ως φιλοσόφους, αλλά δεν κοροϊδεύουν κανέναν –εκτός από μια ειδική κατηγορία, αφού κανείς δεν είναι τέλειος.
Κι αφού η ανατροφή των παιδιών αφορά τα πάντα, η ουσία της ταινίας έγκειται μάλλον στις χιουμοριστικές, παιχνιδιάρικες χαρακιές που καταφέρνει παρεκβατικά στα κατεστημένα πρότυπα και την κυρίαρχη ψευδή ιδεολογία. Αμελητέες οι ανακρίβειες, πολύς ο χαρούμενος, ζωηρός ριζοσπαστισμός. Τελικά βέβαια, δεν μπορεί να υπάρξει ριζοσπαστισμός στην απομόνωση της παρθένας φύσης. Η ταινία το παραδέχεται πλήρως, δείχνοντας έτσι ότι το επίκεντρο δεν βρίσκεται στην ανάλυση του παιδαγωγικού πειράματος. Αλλά σε όλα τα άλλα που ξεδιπλώνονται με αφορμή αυτό. Βρίσκεται στις απανωτές σφαλιάρες που δίνει η παιδική πρόζα σε ιερά και όσια –και χωρίς να παθιάζεται με αυτό, παρά σαν κάτι αυτονόητο.
Είναι ένα φιλμ που αξίζει να δεις μετά τον Daniel Blake, σαν συμπληρωματικό του. Ο Daniel σου δίνει γεύση από το θανατηφόρο δηλητήριο μιας «αναπτυγμένης» καπιταλιστικής κοινωνίας, την οργανωμένη αποξένωση, την βία της αποστέρησης, την φτωχοποίηση της Κρίσης. Μια πραγματικότητα τόσο διπλανή και απτή που την συνηθίζουμε. Στο τέλος μένει ένα αίσθημα κατάφωρης αδικίας, ότι κάτι πρέπει να αλλάξει οπωσδήποτε. Αλλά μπορεί; Ο Captain Fantastic προσφέρει τουλάχιστον κίνητρο. Δεν είναι τόσο ρεαλιστικός, η ζωντάνια του παραμένει εγκλωβισμένη στην οθόνη, μια απλή αναπαράσταση -που όμως αφήνει κάτι και στην πραγματικότητα. Ενθαρρύνει όσους θέλουν να «αλλάξουν τον κόσμο» δείχνοντας πόσο όμορφος θα μπορούσε να είναι. Και, πιστεύω, μπορεί να μαλακώσει κάπως τον παγωμένο συντηρητισμό όσων θα εξακολουθούν να ταυτίζουν την παιδικότητα με την άγνοια, την ηθική ακεραιότητα με τη θρησκεία, την ευτυχία με το χρήμα και το …φαγητό με τα χάμπουργκερ. Στο τέλος μένει το μότο του μικρούλη Νάι: «Αντίσταση στο κατεστημένο!» Και όταν τη μοιράζεσαι με άλλους -έξι- είναι και πολύ διασκεδαστική!
